Ka Nupepa Kuokoa, Volume LV, Number 9, 2 March 1917 — PEHEA LA E KU HOU AI O HAWAII, NO KA MEA, UA UUKU IA? [ARTICLE]

PEHEA LA E KU HOU AI O HAWAII, NO KA MEA, UA UUKU IA?

E kuu i 'o, kuu koko, kuu ili, kuu iwi mai ke kupuua hookahi mai, no'u kauwahi waihona o kou puuwai, a 110 ka mea, o ke kumyha»a, he kumuhana ko'iko'i kona mau aoao; o kuu"iini nui, e loaa niai kekahi niau alakai uhane oiaio ana'o ke ano kanaka makua maopopo, a i kakoo ia niai hoi e k"ekahi mau pauku Baibala me ka inohala a moakakale>'a imua o ka mea e heluHelu ana. 0 kekahi mau alakai manao i oili mai nei, mai kekahi peni kakau mai, o kona manao ponoi no ia, a aole no e ku-e ia aku ia, o ia lioi o ka hoakoakoa ana ae i kalii hookalii o na kane, ame na wahine, pela e laupa 'i ai ka lphui o Hawaii o keia mua aku, ke manao nei kalii »aau o'u he wahi ano pololei paha ma kekahi ano. Pela 110 ka lahui Tsaraela no lakou iho, mailoko mai o ke kupuna hookahi, ua oili mai ka lahui o ka Isaraela mailoko mai o Aberama, kekahi o na keiki ā Tera, o ia hoi o Aberama, iN",aliQra ame Haiana, no Ura no ko Kale3ea. A oiai o Aberama, Nahora ame Harana, he m«u hoahanau lakou mai makua hookahi mai o Tera, na Harana o Lota, make e nae o Harana mamua o ka make ana o Tera kona makuakane, koe o Aberama me Nahora me ka laua mau wahine, o Sarai ka inoa o ka Aberama wahine, a o Mileka hoi ka inoa o ka Nahora wahine, no Ura o ko Kaledea kō lakou aina >hanau. Mai L T ra o ko Kaledea i liele mai ai o Tera, me kana keiki o Aberama me kaua hunona wahine me Sarai, ame kana moopuna me Lota i ka ama o Kanaana, hiki mai la lakou i Harana a noho iho la ilaila, a ma Harana no i make ai 0 Tera; a mahope ilio o ka make ana o ,Tera, ua kauoha mai la ke Akua ia Ateīāma e hele aku mai koha poe lioahanau aku, a mai ka hale aku o kona makuakane a mai kona aina aku, a i ka aina 1 hoomakaukauia nona e lehova kona Akua. , He oiaio ua liole io aku la o Aberama, kaha wahine ame kana moopuna ine Lota i ke 7ō na makahiki mai kona wa i hele mai ai mai Harana mai me ka waiwai apau i hooiliiliia, me na oliua apau i loaa ia lakou ma Harana, a i ka aina o Kanaana, a oiai no nn mamo a ko Kanaana e nolio ana no ia manawa. Kaahele ae la oia i ka aina ahiki aku la i Sikema, i ka laau oka o Mose, malaila i ike ai o Aberama ia lehova me na olelo liaawi, hoolilo a hoolaa ia Kanaaiia i iaina rio Aberama no kana mamo mahope ni'au loa aku. fte oiaio, ma kekalii manao a ka peni kakau e hoakaka ana wahi e akoakoa ai ka lahui kaokoa mai ka. noho huikau pu ana, he poleilei ioa kela peni kakau ma ,ia 'mahele elike no me ko ke-Akua makemake ia mau la i okikiloloa, o ka like. ole wale no na lehova kela hookaawale he Akua, na ke kanaka hoi keia liooikaawale ma ka peni kakau he kanāka. Nolaila,: e hookupono hou 'ae ko kakou hooliehelo ana. i ko kakou kahua pololei, ,o ia hoi, pehea la e i£u hou ai o Hawaii, no ka m?a, ua uuku ia? 0 "ka'u i hoomaikēike aku ai o na pule i hala, o ia hooniaikeike liookahi no ka'u e ka*'leo hou aku nei i kahi mau hoahanau o na hoomana e ae me ko'unana ole ia mea he hoomana, ma ka hui pu ana mai ma ko'u home i ka la II o Maraki ae nei ka pololei, aole i ka la 10 elike me.ha puka mua ana aku. A oiai ua liookahua iho au i ka'u haina no keia uinnu, ,o ia hoi, ma ke ano nui a ko'iko'i moakaka le'a, "oia no ka hoonui i ka hewa, a o ka noho naaupo," hoomii kahi hev,a maluna o kahi hewa, lio.onoho kahi naaupo malunn o kahi naaupo, ku ke ahua, hana ka hauwe, o ua mea he liewa, papapau he aa k.o ka'uhale koe lio ka poe naāuao, he alakai ko kahuna ola no lakou.

Pela.ka mea i ike ia ma ka moolelo o ka luku i?i ana o ka lahui iudaio maloko p'onoi o ko liakou kulanakauhale o Jerusalema e Ttto i ka Ā. D. 70-71; a 0 ua lahui kanaka la a'k'e Akua i koho mai ai i lahui kanaka nona, ua lilo lakou i mea ole, aohe o lakou aina e ku iho ai na wawae, aole o lakoū Akua, i'ohe aupuni, aolie o lakou nioi, a ua i hoopuehu ia, he lahui aeahaukae wale o ka nolio hoopiliwale aku no. I A no keaha naej No. ka hoonui i ka { hewa. a no k'a noho naaiipo wale, nolaila nuii; a 'ua pilia ko l'akou ki'aha a hū ! mawaho o ka mea kupono raa o ko lakou. pepohi. maoli mia no i ke keikl a ke Akua,, ko lakou alii ma ke ke 'a, ma ke» aiio hoōmainoino aku i kekahi, . make h'oomaewāewa o ka hoonaaikola maopopo o ka haahaa loa, me he kanaka lie.wa io. ]a o. lesu. Ke,i)Te ; uei k,akou i nei lahui, a ke hēluhehi nei i kahi mau moolelo e pili ana ia laliou'ma 'ka 'aina o'na Kukini, a me ke'kahi wahi e' ae no ō Eu'rop'a, lie lahui aea wale kona ano i keia manawa, a ua ili mai kekahi ma)iele ano like o ia lahui īudaio ia kakou ka lahui Hawaii. No mai nae? No kou lioonui no i ka hewa, a no kōu'nolio nāaupo no. Oiai oe. he .aiipuni moi kou, a nou no kou aina e Ha|yaii, e hele ana ka elemakule a moe i ke ala, e hele ana ka luahine a moe i ke ala, nōh'e pu'eo nana e- ke'u; pololei ae no kela me keia i kana mahina ai nona ponoi iho, mo'a 110 k'ahi puleliu uwala, ola no ke kane me ka wahine me na k'eiki, hē ola loaa wa'le mai ke Akua mai. I keia la nae pehea? Pehea kau ike a hoomaopopo nou iho, ua hala ia wa ou, ua ikahoka ia oe e Hawaii, a tna ka akiona nīaopopo āna ae, o oe pu kekahi me ka lahui kanaka o'ka Isaraēla i hoopuehu ia, aohe aupuni, aohe ihoi, aohe w,ihi pepei?io aina'. aole no ina ka akau, aole no hoi ma ka hema o.u e Hawaii aloha, a ke nolio hoopili wale nei oe me He 'malihini la', a oka malihihi, ūa lilo i kamaaina, a "ua lilo pu i poo no'u, a o •oe hoi he kamaaina e Hawaii aloha, ua lilp i /naliliini a i huelo. A oiai īio kakou ninau ano nui a ko'iko'i i keia la, he ninau hiki ole ia ke pulalelale koke ia kona haina, ke ole ma ke kuka pu ana o ( kela me keia o na hoahaiiau o na hoom'ana like ole o na kanakō' Hawaii, ē k"u nei< i keia la, i na no he Kakolika ia, a mailoko mai o ia kuka pu e oili mai ai ka haina kupono no k'eia ninajn, ,a i noho lunahoomalūia e lehova ma o kekalii uhane la oloko o ia puūlu hookahi i akoakoa ad, a i lokahi pu ia hoi ma ke koho ana e lilo ia mea i • E hele mai kela me keia i hoonayeia ko lakou mau uhane e nei leo kahea, e heā alolia ia aku nei; e Hele mai me na manao'kujo o kje aloha i kōū lahui e holomoku nei i ka make; e hele mai ke ku 'ipehi ole. e hele mai me lie la hookahi wai o ka like. e hele.mai me ka 1 hoopili ole me kahi pohue.

A me"kou ike nou ponoi iho tna kou mnu noao apnu, un mnemne oe, hele mni, ein kn hale, aohe leo, aohe ke pi aohe kn ma-ua ua hamama ka puka nou, hele mai, hele niai no ka pono o kou lahui aioha, a na Oia mau ke Akua, ka Mnkua; Oia mau ke Akua, ke Keiki; Oia mau ke Akua, ka Uhane Hemolele, e haawi mai i ke ola hou ia oe e Hawaii aloha. A oiai, aole i pokole kona lima, aole hoi i hookuli kona mau pepeiao, i ole ia e hoola mai, i ole ia e hoololie mai, aka, Jte knupale nei ko kakou mau hewa, a ke hune nei ko kakou mau hala, i ole ia e hoola mai, i ole»pu hoi e hoolohe māi i kau pule ana. Nolnila, ke olelo maopopo mni nei ke Akua o lehova o na Kaua Koua inoa ia oe e Hāwaii penei: 4< E hele mai hoi e kike kakou wahi a leliovā, Ina paha i like ko oukou hewa me nn kapa ula-, E kēokeo auqnei ia me lie hau la; lna paha i ula loa elike me ka mea ulnula, Elike auanei ia me he hulu hipa la." "Owau, Owau no ka mea naua e lioloi i kou mau htewa, No'u iho; aole lioi au e i kou mau Lala. E lioeueu mai oe i'ko'u manao; e hooponopono pu kakou." E Hawaii aloha e, ua pomaikni oc ma nei leo kahea 0 ke Akua ia oe maluna ou, e ike oe nou iho, i ka lipolipo hohonu 0 ko ke Akua aloha nou e Hawaii lalnii; he leo o ke liike olelo pu ana, kukakuka pu ana o ke aloha oiaio 0 ke Akua, ka mea hemolele ihiihi loa, me ke kanaka haahaa loa he wnhi puupuu wale iho no. Eia ua leo kahen la i kalii ou 0 Hawaii i kupono no keia kikeolelo pu ana me lehova kou Akua au i berita ia ai. a i makia pāa ia lioi ma na ano apau 0 lehova kou Akua, 0 lesu Kristo kou Ho. ola panai, a u .o ka mana o kona Uhnne Hemolele, kou kokua e ola oe e ka lahui Hawaii i houuku ia a ka make e ohi mau npii E hele mai, e akoakoa pu mai, e ka poe i waeia 110 keia hana nui ko'iko'i ma ko'u home ma ka helu 2490 alanui Lililia, ma Puunui, maukn aku no 0 ka oau ann 0 ke kaa uwila, he ane like me hookahi tausani kapuai paha mni ka pau ana 0 ke kaa uwila, ua uluwehi omua 0 ko'u pa me kela pua aloalo, a he home ua laa no lehova, ke Akua o na Kaua Kona inoa, a aia no ma ka pukapa ka helu 2490 i oleloia. Ma kekahi hookupono ana ae i ka mnnno nui o keia hana i iini nui in, o ia no ka mihi laliui ana. O kein ae la nae ke ano i makemake ia 0 ia mihi lahui ana; a o ka lahui—lsaraela 110 ko kakou kuniu aiakai, ka mea nona mai ko kākou AKua e hoomana nei i keia lā, a 0 kana olelo no ko kakou panana e kuhikuhi ana i ka iliu 0 ka kakou hana e pae aku ai i ka puu oioina 0 ka ulu, a laiipa'i hoū ka lahui o Hawaii 0 keia inua akū.

A oiai, o kīi Palapala Hemolele apau, 1 he_ mea ia no'u e ponō ai ma na ano hookupono apau, a o kekahi mau piea ou e ka lahui Hawaii e pono i'o ai, oia iho keia: "Ano hoi," wahi a lehova, "e lioi hou mai oukou ia'u me ko oukou naau apau, me ka hookeai ana, me ka uwe ana, me ke kanikau ana, a e Ihuli hou ae ia leliova, i ko oukou Akua,. no ka inea, he lōkomaikai, he ailoha Kona.'' E ka mea e heluhelu ana i keia, e oluolu hoi oe e nana akahele me ka hoomaopopo pono ana ma ka buke a Nehemia, ke keiki a Hakalia i hauau ma Babulona, he moo kaula, he moo kahuna, he mooalii i puka mai mailoko mai 0 ka ohana 0 luda, a e ikē no oe i ka kela iahnui i hana ai no ko lakou .ponoi ilio, a ua pono i 'o lakou, a oia pono pu liookahi kau e Hawaii e hana ai, ola i'o 110, ulu a laupa'i hou ka lahui 0 Hawaii 0 keia mua aku. Al'e keia mau hooponopono pu nae i ko'u manaoi'o ana, i hookahi lioomana, i liookahi manaoi '0, i hookahi babetizo ana, 0 ko'u manao ponoi'no nae keia, 0 ia Jioi ka hoihoi ana ae ,0 ka lohui. 0 Hawaii oiwi ponoi i hookahi alelo, elike ! me ko ka lahui Iseraela, hookahi alelo ana. O keia kekahi mahele ano kamehai no 0 ko kakou hoomana Akua ana, 0 ia hoi, hookahi no kakou he lahui Hawaii; 0 na homana nae, he okoa kekahi i kekahi; lie hoomana kalavina kou, he Moremona hoi ko ia nei, he Kakolika hoi ko ia la, a he Naauao ae hoi ko lakou J nei, me nei hopunaolelo ano ole ia'u ke hoololie aku 0 i& hoi, aohe pilikia, hookahi no hoi Akua. Pela i'o anei, ea? Ina kaua e nana, a kaana iho, me ke akahele i ko lehova hoopouopono ana i ka pono 0 kona lahui kanaka 0 ka Isaraela, e loaa ana ia kaua nei he ninau ano nui penei: He Akua anei 0 lehova no na hoomana lehulehu o ko ke āo nei 1 kukuluia ae e ka naauao 0 ke kanaka? Ina he Akua i'o 0 lehova no na hoomana lehulehu 0 ko ke ao nei, ame ka iakou mau hooponopono ku paewa ana kekahi i kekahi; alaila, ua pololei kela me keia lioomana e ku nei iluna ou e Hawaii i keia la; aka, ina aole pela, alaila, ua hiki mai, a ua kokoke mai ma na ipuka 0 na home 0 na kanaka Hawaii apau, ka lakou hoomana pololoi e hoomana aku ai ia lehova ke Akua, owai la ia hoomana, aole au i ike, o ke* Akua w r ale no ka i ike,. a 0 ia auanei ka hoomana e ola laupa'i hou ia oe, a ulu hou oe e -Hawaii lahui. O na rula ame na loina alakai hana ana apau a ia hoomana, malaila auanei ka lahui 0 na kanaka Hawaii 01 wi ponoi apau e hahai ai, e .ulu, a laupa'i hou no oe e Hawaii 0 keia mīia aku, a no ka mea, uia, hoihoi hou ia ae oe a kupono 0 lehova kou Akua, a o kau hana anii apau, ua hookahi alelo ia ma ka maiiao, ma a ma ka olelo. E manao hookahi ana i kona ,kumukanawai, iia kanawai ame koha mau-ni-la, a e malama ana hoi i kana bcrita. kana mau kauoha, a me kana mau oltflo hoopomaikai, a maluna ae o lakou apau, e aloha i ke Akua me kou naau apau. me kou uhāne apau," me kou ikaika apau, a e aloha hoi i kou hōalauna, eli'ke me kpu, aloha ia oe iho. . E hoomana ia o lehova me ka naauao me ka uhane, ame ka oiaio, iloko hoi 0 ka hamumu 0 ke aheahe malie 0 ka haahaa, ke akahai, o ke aloha oiaio; a i o na mea aku i koe, na ke Afcua no e j olelo mai i ka wa a nei poe e akoakoa J |>u ana iloko o ka pule me ka hookeai I ana iloko 0 na la ekolu, elima. ehiku paha elike me ka mea i hooholoia ma ke kuka pu ,ana. O keia ka lawa o k()'u manao no keia kumuhana nui a ko'iko'i pu no lioi, ā e makaala aku ana no i kou hoea mai ma ko'u home i ke Sabati, la 11 o Maraki ae nei, me ka lana o ka manao, -o ke Akua pu me oe, a o Kona Uhane.Hemolele ke kokua nui o keia hana, a ma

■«P ka inoa o Icsu Kristo hool;ahi wnlo ih| , no nae e pono ai. Ameno. , Kou haahan. i BEV. S. K. KAMAKATA,f P '