Ka Nupepa Kuokoa, Volume LV, Number 11, 16 March 1917 — O KA PONO KE HANAIA A HAULE MAI NA LANI. [ARTICLE]

O KA PONO KE HANAIA A HAULE MAI NA LANI.

(Koena mai ka pule mai i hala.) I ka ike ana o ke kahu ame kona ahaluna i ka hoomau no o na lala o ka ahahui i ka lakou hana, ua hoouna mai la ia Mr. Kahoohalahala, a oiai o Mr. Kaleo ka lunahoomalu, ua hoole aku o Mr. Kaleo, ina nae no kona hele mai ma ke ano he hope peresidena no ua ahahui la, alaila ike aku makou, ua hoole mai o Mr. Kalioohalahala, olelo mai, ma ke ano komite oia. No ka hoea ana ae o ka Rev. Akaiko Akana, ua hana ia ka hana me ka maikai, ua noi ae oia ina he manao ko ke kahu ame ka ahaluna e oluolu e lawe ae iloko o ka halawai hana a ka ahahui, aole lioi iloko o na halawai haipule e hooliaunaele ai. Nolaila ua pau wale ka manao o ke komite, me ka i mai, ua maka'u o Mr. Nakila ame Mr. Lilikalani. Kupanaha keia mau kanaka, ina e ike i ke kahu nui ke a'o ia makou, ina o makou wale iho no, <he noho malie wale iho no, nolaila ,e ike ia mai, aole lie hoomana Akua ko laua nei;* weliweli i ke kanaka, aole hoi he weliweli aku i ka Mea Nana e pepehi iho i ka uhane, ka manaolana o kela ola hou ana. Ma ua halawai la i kukalaia mai ai, na'u e malama ana i ka halawai o ke Sabati e hoea mai ana, ua lioomakaukau- au i ka'u hana elike me ka hana maaman i na alakai, eia nae, i ke Sabati ana iho, lolie iho la au ua kukala mai la ke kaliu e malama ana oia he halawai ma ka rumi mahope. I ko'u home no au, a i ka lohe ana ī keia, ua ike iho la no au, mamuli o ka hiki ole o na komite i koho ia e lakou, ke ku mui imua o makou, ua kuka lakou o ke kahu ka mea e hele mai, oia ka mea e liiki ke holopono ka lakou hana. Ua iho aku au ito Puaikalani, oiai o ka hapanui o na lala C. E. aia ilaila, ua kuka me lakou, a olelo mai lakou, he mea pono no e hele e malama i ka halawai elike me ka mea maamau, a ina e lioea mai ke kahu e liaawi aku iaia i 15 minuke iaia ,a e lohe aku i kana mea e olelo mai ai. He oiaio, ua hoea aku au, a i ka hora 6:15 ua hoomaka iho la au i ka hana, oiai aole i papaia ma na buke kumukanawui ame na ru!a o ka mea e hooma-ka-mua ana i ka hana, mamua o ka manaWa, he hopa'i kona] ua olelo ia, ina oe e ike ua nui ka i>oe i lioea ae, e eleu oe, hawi mai i_ himeni, ina ua ike oe ua maikai ke anaina, heaha ka mea noho wale mai, hoonee aku na hana imua, o kahi ike keia i loaa ia'u ma ke ano* he lala C. E. I ka hoomaka ana i na hana, ua hiki ae ka nui o ka poe ilaila i ka 50 a oi, m& ke kuwaena. Ua lioomaka me ka liimeni, pule a liimeni-hou; heluhelu 1 ka Baibala, kumuhana, wehewehe, a i ka pau ana, ua ike aku au i ka pioo o na hoa, ua lohe aku paha i ke kaa o ke kahu ua noi aku au i mau leo pule mai ia Mr. Rathburn ame Mr. Chas. Lake mai e noi ana e hawi mai i ka ikaika i na lala o ka Ahahui C. E. Ia Rathburn no e pule ana, ke lohe nei no au i keia mea e holoholo ana i o a ia nei, a i ko Mr. Lake pule ana, ua hoopau koke iho oia no ka nui o ka nakulu, i ko 'u ea ana ae, eia ka ke ka.hu ma kuu aoao aole no 'hoi o ke ano inakua, kamailio mai me ka o ka olelo mai la no ia ia'ti, e ku koke au a hele ilalo nana keia halawai. L T a olelo aku au iaia, he halaw v ai C. E. keia, ina nae he makemake kona e noho mai, ua oluolu au o kaua ke noho maanei ua hoole mai oia aohe C. E., a e hele koke au; ua olelo aku au iaia e liaawi no au i 15 minuke nona e lioike ai i kona manao, eia nae, he kipaku wale no ka hana, no ka maikai ole o ka hana a ka makua, ua olelo akti au iaia e ninau au i na lala C. E. ina e olelo mai lakou e hoi au ilalo hoi au, oiai na lakou i hoonoho ia 'u ilaila. Ua olelo mai ke kahu aole e ninau, he liaunaele ia, eia nae ua ninau au, a ua ku mai la he 40 a oi poe me ka olelo pu mai e noho au ilaila ahiki, i koUakou olelo ana mai ua pau ka manawa o na hana, ua huli ae au a i kuu kahu, a'u e minamina nei-i ka onou ia iloko o na hana liewa a kekahi wahine, olelo aku au iaia, maanei au aliiki i ko oukou kaualako ana ia'u mai keia wahi aku; ia manawa, kahea ke kahu ia Mr. Naukana e hele mai'e hopii ia'u, hoikeike mai o Naukana i ka palapala maka'i ona, he pihi makai, alaila olelo mai, ina aole au e hoolohe i ke kaliu, hopu oia ia 'u. Ua olelo aku au iaia, he mea ole uo nei mea ia'u ,ina lie makemake hopu, hopu mai; eia nae aohe he hopu ana, a ike ilio la ka mea kakau eia ka he mea hoomaka'uka'u ia'u i haalēle au i kuu noho, o ka lilo *) ia ia lakou, aole nae pela ka manao o ke £kua, ua haawi mai no oia i ka ikaika ia makou. I ka hoka ana o Naukana, kahea ke. kahu i ka alialuna e.ku mai a e liele ae e kaualako ia'u mai ka noho ae. O Nakila ame lAlikalāni aohe ku ae, o ka, nana ®iai no, aolie hoolohe i ka leo kahea; kupanaha keia mau luna, he hoike ana ia aohe kuamoo. O Mr. Kahoohalahala wafe no ka i ku mai ,a i kahi e no oia e haa ai, ahiki i ka huhu ana o ke kaliu kipaku iaia, me ka olelo ana, nau koia hana e Kālioohalaliala, aole nae ou hana, nolaila liele oe! Ia manawa noonoo ae la ka mea ka-

kau i keia mau lalani; "O ke aupuni i mokuahana iaia iho, aole ia e mau." Ia lakou e hana ana i ka lakou hana eia makou ke nana aku nei, he like no me na hana keaka na hana e hana ia ana ia po, i kuu ike ana ua hiki ole i kela aoao ke ku mai.imua o makou, a he mea maikai ole ke noho hou iho, oiai aolie e launa mai ke Akua iloko o ka uluao'a aia i ka malie; nolaila ua himeni makou apau, ua pule iho au aole no ka mokuahana, elike me ka Mr. Nakila e haku epa nei, eia ke noi: "Ina ua ike oe e j ka Makua ia makou ma ka aoao o ka pono, alaila Nau no e haawi mai i ka ikaika ia makou, no ka pnio ana no ka pono o kau ,hana.'' Eia ka he mokuahana iho la ia ia Nakila, o ka pule hookahi no ia a Mr. NaWla e pule ai iloko o ka papa a P. C. | Jones.' "Ilaawi mai ia makou i ka ikaika no ke ku-e ana i ka hewa," ku j iho la nae iaia olelo iho la, he mokua--1 hana; kupanaha no na.makua, a'o mai i ka pule a pau, ku-e mai, olelo mui, mai haawipio i ka eia nae olelo he hoole i ka mana o ke leahu: I ke a,hiahi Poalima mai ua kauoha ia makou e hoea aku i ka alialuna, o Mrs. Bowers, Mr. Kē, Mrs. Anapu, Mrs. Pau ole, Nakila, Kahoohalaliala, Lilikalani. Hiekey ame lliram Kaalia na lunakanawai. Kupanaha ,o keia poe apau, koe o Hickey me Kaaha, ka poe no na lakou ! keia liana, ua ike ia ka lakou olelo hooholo, eia nae manao mai la paiia ia ma kou he poe hupo e ae aku e hookolokolo ia e lakou. Olelo mai aohe hookolokolo, eia nae no ke na ninau, o na ninau ano ole, o ia ihe la.na ninau e ninau ai. Na Lilikalani me Mr. Nakila he ninau: "He alolia no oe i ko kahu?" Eia ka pane: "Na ka'u hana a oukou i ikemaka ai e pane, aole elike me oukou, a i ole me Lilikalani. huli ke kua o Paleka, elelo aku ia C'has Lake, ua pupule ia ke kahu o kakou." Pehea keia, he aloha paha; na lakou no ia e ike ilio, ku nae ka ninau ia lia'i. I ka po Sabati nei, ua liele mai la o Kahoohalahala a lawe i ka noho, i ka heluhelu ana mai o Afr. Npkiln i ka hoike komite e i ana ua pololei no ka liana a ka ahaliui, a o ka ihoike lioi e hoopau ana i ka ahahui no ka liuhu ia David Kahaulelio, he hookahi enini ai pau ka ahahui holookoa. I ka manawa a makou i lohe ai lie liihia ko ko makou peresidena, ua koho ia i mau komite, i ke koi ana aku i k;i | lakou kumu hoopii ame na hoike, pau | i ka liuna, ua maka 'u paha o liopii ia n« ka laipila, i ka puka ana i ka nupepn eia ka he kaliuna ke kumu hoopii. Eia ka mea maikai, lawe mai i na ho ike ame ke kumu hoopii iloko o ka halawai hana o ka ahahui ,aole o ka nui o ka waha i ka walaau mawa-ho, ua maopopo no ia makou nawai keia mau han.*; imi epa, aohe o makou makemake i na mea pilikino, ina lie kololie i ke dala o ka ahahui, pau i ke kapae- ia e makou aia no ka hoi mai a mihi. Ina no o mau ana ka olea o ka a-i nolio no iwaho, aohe olelo ana, ina 1k mau mea i noho i ka pouli, aohe he mau alakai no ka malamalama, a he lala no ka alialuna; Ma kela mau la aku nei uā noi aku 'au ia Mr.,Nakila no k!a lakou olelo liooholo a eia ua olelo hooholo nei: "Oiai, ma ka noii a ninaninau pono ana a ke komite a ka ahaluna o ka Ekalesia o Kawaiahao i koho ia ai ma ka hihia e pili ana ia Mr. Davicl Kahaule lio me kana wahine ua- loaa ka ike i ke komite me ka ahaluna mai na hoike le hulehu mai i ninaninauia ua pili ka lie wa ia &ua, a pola me ka Puuku John Ke ame ka Lunahooia Daniel Woodward 0 ka Aliahui Hooikaika Kristiano o ka Ekalesia o Kawaiahao, komo pu me Mrs Julia Bowers iloko o ia hemahema liookahi, a ua liooholo iaaha e kapaeai ae lakou mai ko lakou nōlio hou ana i mau luna no ka Ahaliui C. E.' o Kawaiahao mai ia manawa aku. " Ua hooholo pu ia e ia Aha ka hoo noa ana i ka Ahāhui C. E. a e kaa mai malalo o ka.hookele ana a ke komite E K. Lilikalani, J. S; Kalioohalahala, Ed ward Woodward, J. K. Nakila ame Mrs. Mary T. Wilcox, ka Ahahui C. E. a liiki 1 ke kolio liou ia ana o na luna liou ilo ko o lulai, 1917.

"J. K. NAKILA, Kakauolelo. " iiooholoia Jan. 24, 1917." Na ka lehulehu i\o e ike.iho e i ana ua olelo hooholo nei, ua imiia a ua liewa keia poe apau, no na inoa mua, aole i mahpopo heaha la ka hihia i huliia ai; o ka poe ekolu mahope, ua maopopo, eia nae ma kahi o ka hpopa'i, o ka ahaliui iho la ke hoopau ia. Ka i no hoi e ' kapae aku i ua poe la mai ka ekalesia aku, no ka minamina no i ka mea liewa j (Julia Bowers), hoopau i ka ahahui, ala ila koho i man komite e hoomalu ai, no keaha la, ka i no hoi, koho i mau komite e hele ai e huli i mau lala a nui, kukulu iho i ahahui na lakou, wehe no i ahamele, olelo i ka poe he data na ko ke Akua hana, ke loaa mai, pau no ia Julia Bowers> a, ina he poe malamalama kekahi a ku-ee mai, alaila, he haunaele ia, lie manao pilikino, a o ka hopena hoopau hou i ka ahahui, a kukala hou aku, no ka mea ua kukulu ia iluua o ke one. Nolaila, e o'u mau hoapaahana o ka Ahaliui C. E. o Kawaiahao, mai maka'u, ku imua a paio aku no ka pono o leo kakou ahahui elike m.e kau i hoohiki ,ai, "No Kristo amp Kona Ekalesia.'" Owau iho no me ka mah'alo, MRS. AIJCE 1.. KAHOKUOLUNA. Lala Ahahui C. E. o Kawaiahao.