Ka Nupepa Kuokoa, Volume LV, Number 12, 23 March 1917 — WEHEIA MAI NA PANIWAI O KULANIHAKO'I Lilo na Alanui o ke Kulanakauhale Nei i Moana Wai i ka Nui o ka Ua HALANA PU IA NA WAHI HAAHAA APAU E KA WAI Aole he Kuaua Ko'iko'i Hookahi i Ikeia Elike me ko ka Poakahi Nei [ARTICLE]

WEHEIA MAI NA PANIWAI O KULANIHAKO'I

Lilo na Alanui o ke Kulanakauhale Nei i Moana Wai i ka Nui o ka Ua

HALANA PU IA NA WAHI HAAHAA APAU E KA WAI

Aole he Kuaua Ko'iko'i Hookahi i Ikeia Elike me ko ka Poakahi Nei

O ka Poakahi aku la i linla, aliiki wale i ka po ana o kela la, o kekahi ia 0 na la a ko Hoiiolulu nei poe i ike ai i kekalii kuaua ko'iko'i loa, i ike ole ia kona lua, 110 kekahi mau makahiki loihi ae uei i hala, ke hele la a halana pu ia na walii haahaa apau e ka wai. 0 kelu kuaua nui o ka niahina o Maraki o ka niakahiki aku nei i hala, i manaoia ai o ka ua «ui hookahi ia, a i loaa ai na poino i kekahi mau ola ma ke Awwa o lao, ma Maui, tia hapa iho ka nui o ia ua i keia, elike me na mea oiaio i hoomaopopoia, ma ka mea ana ua o ke keena Ana Ea o Ameiika maanei nei. H Ma na hora kakaliiaka o kela Poakahi, ua hoike mai na ao hakumakuma eleele o ka lewa lani, i na omamalu o kekahi ino nui e hoea mai ana, a ma ia kakahiaka no i helele'i liilii iho ai na kulu pakaua, aole nae i ka ikaika loa, aka i ka hoea ana nae i ka auwina la ,akahi no a wehe pono ia ae na paniwai o Kulanihako'i, ke hele la na alanui o ke kulanakauhale nei a«kohu kahawai, e hiki ai ke hooholoia na waapa. E aneane aku ana i ka hora., ekahi o kela auwina la, o ka wa ia i lioomaka. iho ai ka liaule ana a ka ua, me ka hoomaha ole no kekahi mau hora, a iloko o ka manawa pokole, ua hele na kaha- j wai a iiiha i ka wai, na alanui hele wawae keia, ua halana pu ia, a komo okoa ! aku la ka wai iloko o na halekuai ma na wahi haahaa, na malapua keia, oloko o na pa, he wai wale no kje nana aku, ma na wahi apau o ke hale nei. Oiai ke kuaua e haule ana me ka hoomalia ole, ilie hana paakiki na na kanaka ka hele ana mā na alanui, koe wale 110 ke komo okoa ana aku iloko o ka wai, a ua hiki ole hoi i na kaa uwila ke holo ma ko lakou manawa maamau, oiai ua loaa maoli he mau pilikia ma j kekahi mau wahi, a lie hookahi nae ' mea laki loa, aole he mau ola i poino. 1 wahi e hiki ai ke kau aku maluna o na kaa uwila, ua wehe okoa kekahi poe i ko lakou mau kamaa, mai na kane I a na wahine, a liele wale aku na wawae, i me ka unuunu ia o na ioie a kiekie, aia ka pono o ke kau aku iluna o ke kaa, a me ia ano no lakou e lele aku ai ma' ko lakou mau wahi like ole. | O ka poe keia i makemake ole e hoi j okoa aku ilok'o o kela ua, ua kauoha okoa ia aku na kaa otomobile, na kaapio, e kii mai ia lakou, a hoihoi aku no na home, me ka nana ole ae i na ihoolilo, he hookahi mea nui, o ka hoea aku 110 ka hale, me ka maalahi. Lana ka Wai ma na Hale Haahaa Ma na wahi haahaa elike me Kewalo, s Kakaako, ma ua alanui Liliha, Kukui ame Vinia, a pela hoi ma Makiki ame Waikiki, he mau kapua'i ka hohonu o 1 ka wai ma kekahi wahi, a o na hale haahaa keia, ua halana pu ia e ka wai. Ma ke alanui Moiwahine mai ke alanui Hema aku ahiki i Kalia, he moana wai ke nanaia aku ,a e holo ana na kaa otomobile me he mau waapa mokuahi la, no ka hoohikihiki ana i na kanaka hana no ko lakou mau home. O na lo'i kalo keia mawaho o Kamoiliili, he ula pu wale no i ka wai lepo o na kahawai, e kahe ana mai ke kuahiwi mai, a o kela wai aku no a ku ana i Makee Ailana ame Kapiolani Paka, a puka aku iloko o ke kai, No ke Kai Piha ke Kumu Pilikia 0 kekahi kumu o ka pilikia o na alanui ma kela auwina la ,o ia no ke kai piha, a hui pu iho hoi me ka makani ma ka hema mai, ua lilo ia i kumu ulolohi no ke kahe ana aku o ka wai iloko

0 ke kai, a hoo-na ae la ka wai ma na wahi haahaa apau e loaa ana. Mawaho ae nei o Makiki ame Puiiahou, iloko wale no o ka wai ke kaa uwila e holo ai, a o na meakauu ke ikeia aku ana i ke ku mai iloko o ka wai, ma na pa. Ma Kapiolani Paka, m* leahi e pill la i Makee Ailana, ua halana pu ia ke alanui o keJa walii e ka wai, a malaila na kamalii aine na kanaka makua kahi 1 akoakoa ae ai, 110 ka nana ana i na holoholona, e laweia ae ana e ka wai, mai na wahi kiekie mai o Kapahulu. I kekahi manawa, he moa ke laweia mai ana e ka wai ,a loaa ae la i kekahi poe, pela hoi me na manu kaka, a he puaa kekahi i loaa aku i kauwahi keiki uuku 0 umi makahiki. Ma ke alanui Moi keia, e kokoke ana 1 ke alanui Piikoi, ua aneane e hiki ka hohonu o ka wai i ke kuli, mai ka hora elima aku ahiki i ka hora eono o ke ahiahi, mamuli mai keia o ka lilo ana o ka hawai o Makiki, a hu aku la ka wai ma na wahi haahaa. " Ma kela wahi o ke alanui, ua hiki ka wai maluna o kahi e ku ai mawaho mai 0 ke kaa uwila, a ua hiki aku hoi ka nui o na kaa otomobi!e i puukiuki mawaena o ke alanui Piikoi ame ke alanui Kalakaua i ka manawa hookahi, no ke kakali ana o ke emi o ka wai, ma kahl paha o ke kanakolu a oi aku. He hookahi kumu o ka halana o ka wai ma kela wahi o ke alanui, o ia ka paa mai o ka aoao makai, i ka pa, a i wahi e emi iho ai ka wai, ua wawahi okoa ia ka pa meakanu a na Pake. I ka manawa i lilo ai ka hawai o Makiki, ma kela auwina la, ua kahe okoa mai la ka wai me ka ikaika, ma kahi mai o ka hale kinaiahi o Makiki, a kafte aku la ma ke alanui Kewalo, me he kahawai la, nona ka hohonu ma kahi <j ka elua kapuai ,a na hale keia ma ka aoao makai o.ke alanui Waila, ua po'a ia aku la ka lepo o ke kahua, ame na wahi i hanaia me ka puna kameki e ka wai. No ka hoopakele ana ae nae i kekahi mau "wahi malaila, ua haawi okoa ae na kanaka kinaiahi i ka lakou mau kokua ana, ma ka palulu ana i ka wai, me na kua laau nunui ame na eke one, a kahe aku la ka wai ma na wahi okoa, e nui ole ai ka pilikia ame ka poino e loaa i kekahi poe. O ke kahawai keia o Nuuanu ae nei, 1 kela manawa e haule ana ka ua me ka ikaika ma ka auwina la, ua hele a he elua wale ae no kapuai, hu ka wai maluna o ke alanui, a o na waapa lawai'a keia o na Kepani i hoopaaia mai inaka nuku o ke kahawai, ua piha kekahi mau waapa i ka wai a ua kaiiuli maoli hoi kekahi, i kau a mea o ka ikaika maoli o ka wai e kahe aku ana, a wili ia na waapa iloko o ka wai. He Ua Puni Keia Ma ka po ana iho, he o ia mau ka ikaika o ka haule ana o ka ua, a ua hoomahuahuaia ae hoi ka hohonu o ka wai ma kekahi mau a o ka mea wale no i laki ai ,o ia ka malie ana o ka ua ma kekahi manawa o ka wanaao. Mai na huli Koolau ihat o Jta aina i loaa mai ai ka lohe ma kela po, no ka nui o ka ua ma na kuaaina, a ua ku a poino maoli na alnui ,e hiki ole ai ke hele ia, me ka maalahi. O ke alanui ma Kaneohe, ua ulaa pu ia kekahi mau wahi e ka wai, a o na puka wai keia i hanaia ma na aoao o ke alanui, ua hiki ole ke omo aku i ka wai, pela iho la i kahe okoa aku ai ka wai ma kekahi mau pa ame na hale, a ana ma kekahi mau wahi. O na lo'i kalo keia na lo'i laiki, ma na wahi kuaaina, he ilina lakou apau na ka wai, a ua komo okoa no hoi ka wai ma kekahi mau pu ame na hale, a o ka poino i loaa i kekahi poe, ua hoo- j maopopoia ,aia ma kahi o ka elua kaukani dala.