Ka Nupepa Kuokoa, Volume LV, Number 13, 30 March 1917 — AUHEA KA EKALESIA O IESU KRISTO ME KA POE I KOHOIA E KE AKUA E HA'I I KA EUANELIO OIAIO NO KE OLA O NA KANAKA? [ARTICLE]

AUHEA KA EKALESIA O IESU KRISTO ME KA POE I KOHOIA E KE AKUA E HA'I I KA EUANELIO OIAIO NO KE OLA O NA KANAKA?

Kakauia no ka Nupepa Kuokoa. j HELU I. | WAN'AO HOAKAKA, MUA NO KA LAHUI HAWAII | Mamuli o ka lioomaopopo ana i ka | emi. hikiwawe loa o ka lahui Hawaii | V- . . . i j iloko oke ahulau oka make, pela.. hoi ko iakou lilo anaT. i lahui malihini/l a emi hope raa na oihana holomua o | ko lakou aina ponoi iho, a o na lahui | e ae i hoohōaloha mai, a e noho maka- j maka pu nei me lakou maluna o na apaa -o Hjawaii aina, ke alakai nei ma na oihana hooholomua apau me ka mana ikaika o ka waiwai, ke kuonoono ame ka nohona hauoli iloko o ka aina, ua lilo ia i kumu nui e hoopiliqiku ia ai ka noonoo o ka poe manao kaulike apau, a i makee me ke aloha hoakanaka oiaio i keia lahuikanaka uuku nawaliwali, a o ka oi loa aku nae, o ia no ka poe i omauia me na puuwai o ke koko Hawaii, a i hanau a hookupa maluna o koua mau kaiaulu ame kona mau aeone aloha. Ma ia ano, oiai e holo ana ke koko pumehana o ke kanaka Hawaii oiaio īloko o kuu umauma, a e pauma mau ana hoi na aa koni o kuu puuwai, ua kono ia mai kuu lunamanao, no ka hoohana hou ana aku i ka. liana kakau manao, imua o kuu lahui, mahope iho o ka hala ana o kekahi manawa loihi o ko'u hoomaha ana, mai na hana kakau nupepa mai; A Ke nui nei au e lilo keia mau olelo a'u e kakau ai ilok'o o kuu uluhia ana ma ka manao no kuu lahui oiai aloha, me he leo kahoahoa la no ko oukou hanauinua iloko o ka manāoio ana i ka Ekalesia a lesu Kristo i kukulu ai ame ka Euanelio i haawiia mai no ke ola o na kanaka, no ka poe apau e manaoio ana laia ame' Konn makua ame na hoikeana a Kona Uhane Hoano, i hiki ai hoi lakou ke hoihoi hou ia i ko lakou Akua, ke Akua o ko lakou poe kupuna, o Aberahama, o I.saaka ame Iakobo; ke Akua o ka poe Iseraela ame ka poe pono apau. Oia ka i olelo hoopaa ia no ka lioolehulehu ana i kana poe mamo elike me na hoku o ka lani, a olelo aku ia Sarai ka wahine a Aberaharaa e hanau ana oia i ke keikikane i kona wa luahine; a no ia mea akaaka liooma-

huakala iho la o Sarai i kona ike ana' itio.ua pau ka pono o na wahine iaia, ua luahine oia, a ua elemakule lioi o Ahenihonia, alaila, ninau mai la o lehova ia Aberahama. No keaha la i akaaka ai o Sarai i ka i ana: He oiaio anei e hanau no au i keiki i kuu wa Jur»hine? * * * E hakalia anei kekahi mea ia lehova?'.' Kinohi 18:9-14. He mea oiaio, \ia hanau o Sarai i kiina kt 4 iki oia o laaaka i ke 90 o kona mau makahiki a he fOO lioi na maka y liiki o Alierahama. a mamuli o Isaaka i hoopaa ai ke Akua i kana olelo hoopomaikai no ka hoonui ana i na mo a Aheiahama (Kin. 21:12). A i mea e ikeia ai na mamo a Aberahama mawaena o kela ame keia lnhuikanaka kahi a lakou i auwana'aku ai, ua haawi mai ke Akua i ka hoailona o ke OKI POEPOE ana i ka omaka o na keikikane o na lianauna apau o kana mau mam<v (E nana ma Kin. 17:9-14). Xolaila, o kela ame keia lahuikanaka i malama a lawelawe i ka oihana okipoepoe, o lakou ke heluia o na mamo a Aboral»ama me ka nana ole i ka ano 0 ka ili, he keokeo paha elike me ka ludaio, he melemele palia elike me na Nipona, a i ole, he ili hauliuli paha ame ka oleele, aka, o ka poe okipoepoe ia apau o lakou na mamo a Aberahama. A o ka lahuikanaka Hawaii, o lakou kekahi poe okipoepoe ia mamua o ka hoea mua ana mai o ka malamalama, o ke a'o ana a na misionari i Ilawaii nei, un hiki loa ke hooia ia he poe Iseraela lakou ma ke a'o ana a ka Euanelio, elike me ka hiki ana i ka ludaio okl* 'poepoe ia ame na lahui okipoepoe e ae ke hooia, oiai, he hopkahi no kumu o Tia kanaka apau i laha H tnai ai mailoko niai o Adamu ame Ewa, a Koopuehu ia ae la lakou a palahalaha ma na like ole o ka honua. He hookahi no hoi kumu i laha mai ai ka oihana okipoepoe ma o Aberahamn la f i haawi ia mai e ke Akua i hoailona no kana poe mamo a i mea e ike ia ai ko ke Akua lahuikanaka Ana 1 wae ai i kinohi nia o ka olelo hoopomaikai la. Ua hoopaa ke Akua ma Kana olelo nta o Kana poe kaula la, e pahola hou mai ann no Oia -i Kona lima aloha no ka hoopakele ana i Kona lahuikanaka

borita o ia ka Iseraela, maiwaena mai o na lahuikanaka o ka honua, a law« mai ia lakou, a houluulu ma ko lakou aina liooiiina i haawiia al ia lakoba, Kana kauwa, a e hoolilo ia lakou i lahuikanaka hookahi, aole elua hou aku, aiole hoi elua aupuni, aole mokuahana hou. No lakou apau hookahi alii a he hookahi hoi Akua, oia o lehova. Ke olelo mai nei o lehova o na kaua penei: "Aole lakou e 'hoohaumia hou ia lakou iho nie ko lakou mau akuakii ame na mea e inaina ia ai ame ka lafeou mau lawehala ana, aka, e hoola Au lakPo mailoko mai o ko lakou mau noho ai, a e hoomaemae Au ia lakou, a e hoonui Au ia lakou, a e hoo- | noho* Au i Kuu wahi hoano iwaena o lakou a mau loa,' a o ko'u halelewa kekahi me lakou; a Owau auanei ko lakou Akua, a o lakou hoi Ko'u poe kanaka."

■ He oiaio, e hoomaka ana ka hoohulita ana o ka poe Isēraela e ike i ka lioola ana ā ko lakou Akua mahope iho o ko lakdu kaniuliu ana ame na popilikia, ma ka wā a lakou e apo ai i na a'o ana o kā olelo a ke Akua i kakauia iloko o na buke elua, o ia hoi ka laau o ludA i kakauia e ka poe ludaio ame ka moolelo o na mamo a Iseraela kona mau hoa; ame ka laau (buke) o Kperaima i kakuia no losepa ame na ohana o Iseraela kona mau hoa, o ia no hoi ka laau o losepa ka mea iloko o ka lima o ka Eperaima.

E hoohui ia keia mau buke elua iilo i hookahi, a e waihoia imua o ka tseraela i mea no lakou e ike ai i na a'o ana a ko lakou Akua ame Kana alahele no ka hoopakele ana, oiai, ma ka olelo hoike a na'hoike (buke) elua a oi aku, e hooiaio ia ai kekahi mea. (E nana no keia mau hoakaka'ma ka buke a Ezekiela 37:15-28. E ninau i ua kahunapule ina he mau pohihilii ke'ealii. Ma nei hope aku, e lioike ia aku ai kahi e loaa ai na a'o ana o ka euanelio oiaio.—Meakakau.) He mea e mahalo nui ia ai ka hana ana o ko kakou aliaolelo kuloko i kanawai e hookapu ai i ka lawai'a ia ana o ka amaama iloko o na mahina hanau hua, ame ka lawai'a wale ia ana o na pua i'a liilii e hele aku ana e lilo i mau i'a nunui ma ke alahele hoolaupa'i i 'a, aka, e oi loa aku ka mahalo ia o ko lakou noonoo nui ana ma ke aiahele e loaa ai he mau kanawai no ka lioopakele ana i na pulapula Hawaii ī mea e hoolaha hou ia ai ka lahui. Ma ke alahele hoi e loaa ai ia lakou ka nohona lako kupono e hiki ai i ke kane ame ka wahine ke malama i ka noho. ihana ana, a malama pu hoi ina he mau keiki ka laua. (Maikai loa, ina e loaa i banako hoahu dala no na Hawaii,> aka, oiai ua nele lakou me ia mea, aole no he mea hewa no lakou ke hoahu i na banako e ae). O ka lako ame ke kuonoono o ia ka palekana o ka nohona home. O na halekula kahi e hoonaauao ai opio, elike me na halekula o Kamehameha o na keikikane, ame na kaikamahine, ame kekahi mau kula e ae, a pela hoi ine kekahi mau home e malamaia mai nei na opio ,elike mē Lanakila Home, Kakela Home, a pela aku. o lakou na -waM kupono mua loa e a'o īkaika ia ai na opio no ka manaolana 0 ka lahui, i hiki ai lakou ke lilo i mau makua malama ohana a hoolaupa'i la'iui ma ia hope aku. E kakoo pu no lioi na makua Hawaii e minamina ana 1 kona kuleana pilikaua lahui o ka wa i hala, oiai ua lahui Amerika kakou i keia wa, e haawi i na kokua ana me !ie a'o ikaika nna i na kcfiki ma ko hikou mau liome iho. Aia ma kekahi mau hale hoolimalima 0 Honolulu nei, ua ikeia na kaikamahine Hawaii opio ame na keikikane (me ! ka maopopo ole o na makua) he mau rumi hoolimalima pakahi ko lakou e ' noho ana o ke-ano huikau ke hoomaoP°Po ponoia aku. Ua hoikeia mai, ua ! 01 aku ka hanakuli o ko lakou mau i leo i kg .po, mamua o ka nakēke o na j huiia kaa o ke alanui. Pehea la, aole j paha i a'o piono ko lakou mau makua ! ia lakou, a pela hoi rfa kula a lakou ii hele ai? Aloha no na Hawaii opio, ka inanaolana o na Ia omua aku, e luma'i 1 nei ia lakou ilalo o ka poino. i

He mea pono no hoi e a'o ikaika ia iloko o na luakini ka Euanelio, i mea e loaa ai ia iakou na manao hoopono e kaupale ia ai na hana uhaai e komo ai iloko o ka nohona ilihune, a loaa mai na pilikia hiki ole ke alo ae, aka. e pakiko (hoomakaulii) ma na mea a pau no ka liookuonoono ana. E aloha ke kane i ka wahine, a pela hoi ka wa hine i kana kane ponoi iho, elike me ICristo i aloha mai ai i kona Ekalesia.

Hookalii no Ekalesia o Kristo, pela no hoi e hookahi ai uhane a kela ame keia mea elike me ka ke Akua hana ana i kinohi, a o ke koena o na uhane no ke Akua ia. Nolaila, mai hana hoopunipuni kekahi i kana berita i hoolaa ai imua o lehova, a olelo iho: O ka mea hewa, he pono ia imua o lehova ahe lealea Oia ika hoohemo ana. (E nana ma Malaki 2:13-17).

Pehea la e pono ai lea noho ana o ke kane ame ka waliine ina aole laua e aloha ame kahi? Pehea hoi ka laua mau keiki e noho oluolu ai, ina e Uluao'a na poo-ohana a wawahi i ka maluhia o ka nohona homeT Nohea mai ka nui o na oki-mare ame na keiki e pioo ana i ko lakou inau makua? Haina: No ka home mai i nohoia e ka uluao'a, aole hoi i loaa malaila ka puuwai aloha ohana oiaio me ka naau maka'u Akua, a ke minamina nui nei au i ka olelo ae maanei, iloko o haneri

makahiki' a oi o ke a'o ana a na misiinari i hoea mua mai i Hawaii nei i ka 01010 a ke Akua iinua o ka laliui Haiwaii, aole loa ia i lilo i mea no lakou e ike ai i ka oiaio o ka "Euanelio, e hiki ai lakou ke hapai ia ae mai ke kulana haahaa-*-a ke kulana kiekie o ka hoopono. Ua oi loa aku. ka holomua ame ka hoomaopopo ia o na lahui e ae, a pela hoi ka poe iloko o na ahahui ma-lu, mamua o na Hawaii e uku mau ana i na leahunapule. Eia lakou ke emi hope mau nei ma na mea pono apau. Aole keia he mau ōlelo hakuepa wale, aka, o ia na inea e ikeia nei i keia mau la e nee neL A me he mea la, 0 ka hoomaii ana aku o na Hawaii i ke kakoo i na Ekalesia e noho mau ana no Jloko o ka huikau ame na hana paumaele ame na a'o kuhihewa ana, he hooi loa ana aku ia i ka pilikia ame ka poino, e hiki ole ai ke loaa mai ko ke Akua aloha. O na hoahanau no ame ko lakou mau kahunapule na hoike oiaio o keia mau olelo. E penitenia mau ana kekahi poe, a mihi mau; a hoomau no »ae i ka noho huikau ana me ka mare ole ahiki i ka hooluolu ana, a pela no hoi ka ona ana ame na mea like a Paulo i papa mai ai. lla ka naonao na kahunapule e kanana ai, a alapoho no nae i na Kamelo. Ea, pehea e noho ai ko ke Akua uhane me na luakini haumia ame ka poe ē hoomau ana ia mau hana hewa? Aoleaole loa! Aole e hooliloia ke aupuni o ke Akua no ia poe. O ka mihi ola, o ia lta hoopau ana i kou hana hewa ana, a hanti ika pono. Ano, e hele mai oukou e ka poe e makemake ana i na mea pono, a e lawe wale oukōu i ka wai p pipii ana i ke ola mau loa. E hookokoke aku oukou i ke Akua me ka iiaau hoopono, a e hookokoke mai kela ia oukou, a e aloha mai hoi, a e hoopakele ia oukou iloko o ko oukou mau liora o ka popilikia. Ae, aole litj mea e hewa ai, ke kamailio nui ana no na kumuhana e hooulu iiou ia ai ka laliui Hawaii ma na ano like ole, aka e oi loa aku ka pono mamua o na mea e ae apau ; e a'o ia lakou i ka ike ana i ke Akua oiaio ame Kona Euanelio, ke. Akua hoi o ko lakou mau kupuna, o Aberahama, Isaaka ame lakobo. Oia ka i hoolehulehu i na mamo o ka Iseraela, a hoopuehu hoi ia lakou maluna o ka honua a hoea i na mokupuni o ke kai, a oia ke pahola hou mai ana i Kona mau lima no ka hoopakele ana ia lakou i na la hope, ka wa e aookoia ai ka olelo wanana a na. kaula .10 ko ke Akua noho pu ana me Kona Aalelewa me Kona poe kanaka (Ezekiela 37:15-28; Malaki 3:1-7) o ia no hoi Uo au o ka milenio e noho hoomalu ai ka poe pono maluna o ka honua no hookahi tausani makahiki, ka poe e ola ana ia wa ame'ka poe pono e hōola ia ana mai ka .make mai, a o ka-p'oe be\vA

.! moe (make) lakou apau, aole e ala ipau ia maiiawa o 1000 maka'hiki (HoiK.eana 20:4-7) Pomaikai wale ka poe e ipo ana i ka Euanelio a kupaa i na o ko lakou hoaoia a Jioea i ka hope.ia, e< loaa ia lakou ka nani o ka La vcelestial glory).ainie ka noho pu ana ine Kristo. : Ao ka poe hewa, e ala mai lakou i ka pau ana o ka 1000 mākahiki ūo ke ku ana imua o ka noho hookoloeolo o ke Akna, a malaila e wae ia mni ai na kao ame na hipa elike'me ke ano > ka lakou hanā, •. He imea oiaio, eia kakou i na la;e loonaueue ia ni ko ka honua' nei ā e hoopilihuaia ai J<a noonoo o na kanatā, a o ka oi aku nae mawaena o ka poe hewa. Kē hooliuliū nei -a ke kaua iiei na 'aupuni mana nūi i kahi ame kahi me ka manao ole ! ia o'ke-ola o na kanaka, a e hiki mai iiuanei ka wa e ku kulu mai ai ke Akūa i Kona aupuni i loaa ai ka maluhia maluna o ka honua. E hoohioloia ana na Ekaleaia i kukulu ole ia ēTKristo, elike-m'e ka *nea i oleloia, '"O ka mea aole i kanuia na O'u nei, oia ka Ko'u Makūa e ulmki ai." , O ka mea- nae e ikeia nei i ka hapanti o na Hawaii, iloko o na la o ka ;na 'i aine ka nawaliwali, e holo ana i •na kauka e lapaajiia mai ai, a ke lohi .oa aohe ola koke, kii aku la i na kaīuna, 'aia a nui īoa ka pilikiii o ia ka wa e holo ai iloko o na Ekaieaia e imi ai i ke ola, me ka hoōlilo'ana i ke Akua mea hope loa nana e hoola mai. Ina 3 ola ka ma'i ilokto o kekahi Ekalesia, alaila, manao iho la o ia ka Ekaleaia pololei, me ka nana ole i ke ario o ka liuanelio e ha'i ia mai ana. Pololei a pololei ole paha? Noho iho la malaila a ina e loaa hou i ka ma'i, a ola- ole i ua Ekalesia nei, pau iho la ka manaoio ana iaia, alaila ,holo aku ana hfr Ekaleaia hou no ka imi ana i ke ola. Kupaianaha ona kupaianaha! Aohe i .imiia ka Euanelio .o ke Akua mamua, aka, o na kahuna iho la ka mea'e kii mua ia, a ma ia ano e hele loa aku ai i ke pohihihi ka loaa ana o ka mea oiaio. Ano, maanei e hoomaka ai ko'u kakamailio ma ke alahele e ikeia ai ka Ekalesia oiaio. (Aole i pau.)