Ka Nupepa Kuokoa, Volume LV, Number 13, 30 March 1917 — UA MAKEMAKE I'O ANEI O HAWAII E KAPU KA WAIONA? [ARTICLE]

UA MAKEMAKE I'O ANEI O HAWAII E KAPU KA WAIONA?

No ka manawa maa loa. ma ka moolelo o ko kakou ahaolelo kuloko, i hookomoia ae ai he biia kanawai, e hookapu ana i ka waiona ma Hawaii nei, iloko o ka aha senae o ko kakou ahaolelo, a ua holo kela bila kanawai, me ka. n-aihoīa ana mai iloko o ka hale o na lunamakaainana. no ka noonoo ana * 7 aku, aiaila waiho loa aku imua o ke Kiaaiua, no kona kakauinoa ana mai, a lilo i kanawai. i!a ka hoomaopopo ana i ka manao o keia bila kanawai, e waiho aku ana ia i ka mana hooholo iloko'o na makaainana, ina no ko lakou makemake io e Lookapu ioa ia ka waiona ma Hawaii nei, aole paha; a ma kekahi olelo ana ae hoi, ina no e kaa ka hapanui o na makaaiuana ua ka aoao hoole. alaila ua liiu iho la ke kanawai i mea waiwai ole, aia wale no kona waiwai, a kaa ka hapanui o na mana koho, mā ka aoao e ae ana i ka hookapuia o ka waiona ma na ano apau. Ma ke K&uawai Kumu o Hawaii nei, e haawi ana ia i ka mana i ko kakou ahaolelo, e hooj(onopono i ka hana ame ke kuaiia o ka waiona, a ina no ia e hookapu ana i ke kuaiia o ka waiona, he mana kona e -hana pela; aka aole nae e hiki ke paaia aku ka hookomoia ana mai o ka waiona iloko nei o ka aina, no ka mea no ke aupuni federala ia kuleana, a ma ia wahi, he hana kohu ole ka hookapu, ana, i ke kuaiia o ka waiona, oiai no e hamama ana ka puka, no ka waiona e komo mai ai i Hawaii nei. hia hou, i ka hooholo ana o ka ahaolelo i kekahi bila kanawai, a waiho aku imua o ke Kiaaina, no kona kakauinoa ana mai, ua holo-aku ka mana ame ke kuleana iloko ona hookahi wale no, a ke kakauinoa oia i keia bila kanawai, oa lilo ae la ia i kanawai, a i mea mana, me ke kauka'i hou ole aku i na mana koho, no ka hooholo ana mai; nolaila me keia mau mea oiaio, he hana hoopau manawa wale no, ka manao ana e hooholo i kekahi bila kanawai o keia ano, no ka waiho ana aku ma ke koho baloka ia e na mana koho, oiai he«nui na wahi e holiloia ai ke kanawai o keia ano i mea waiwai ole. Ina ua makemake io o Hawaii nei e hookapu i ka waiona ma na ano apau, nokeaha ka hoao ana e lawe kaokoa ae i ka mana iloko o ko kakou lima, a lioao e hana i kekahi bila kanawai hookapu waiona, me ka maua'e wale aku i kuleana ame ka mana o ke aupuni federala, ma na mea pili i ka hookomo ana mai i ka waiona i Hawaii nei? O ke alahele wale no e kapu io ai ka waiona ma ke ano. e loaa ai na manao hoomaikai i na makaainana apau o keia Teritore, o ia no ka wailio ana aku na ke aupuni federala e hooholo mai i kanawai no kakou; o ka mea hiki wale no i ko kakou ahaolelo ke hana, o ia no na mea pili i ka hana anae ke kuaiia o ka waiona, a hookapu paha, me ka hiki no nae i ka poe waiwai ke hookomo mai i ka waiona no lakou iho, a kuai aku ma ke ano ma lu, he hana kaulike ole nae ia, oiai e hiki ole ana e loaa ka waiona i ka poe ilihune, o ka hana kaulike, o ia ka hoonele like ana i na mea apau ioa i ka waiona, me ka nana ole i kekahi ma'ke kulana, a ma ka ili paha, he hookahi mea nui, o ka nana aku i na mea e hauoli ai ka manao o ka hapanui c> na makaainana. Ina aiamuli mai o na manao makee no ka hoopakele ana ae i na kanaka mai ka hlo ana i lnahi no na hana a,ka waiona, ke kumu nui i hookomoia ae ai keia kanawai hookapu waiona; alaila o ka hana e ikeia hku ai ia manao makee. o ia no ka lawe ana mai i kekahi olelo hooholo hui, a ma ua olelo hooholo la. e kauoha maoli aku ana ia i ka ahaolelo lahui, e hana mai i kanawai hookapu waiona no Hawaii nei, aole hoi o ka hoao e nihi ae, no ka maka'u i na mana koho ba!oka, o hiki ole ke puka ma ia kau koho baloka 'hou aku. Ma na hoike lehulehu i hoopukaia ae maloko o na nupepa like ole q na wahi i hookapuia ka waiona, ua hoea mai ka poe i noke i ka hooikaika ma ka aoao e ku e ana i ka hookapuia o ka waiona, i ko lakou kulou ana aku me na hoomaikai, no ka oi pookela o na pomaikai i ikeia, mamuli o ka nalohia ana akn o ka waiona; pela no auanei ka hopena oiaio e hoea mai ana ma Hawaii nei, ina e kapu io ana ka waiona ma o kakou nei ma keia mua aku. Ma ka Mokuaina o Wakinekona, kahi i paioia ai ka ninaū hookapu waiona *e ka hahana loa, ahiki i ka lanakila ana o ka ao|ao hookapu, ua ikeia, iloko 0 na. pnle mua ekolu o ka mahina o lanuari o ka makahiki aku la i hala, ua pii ae ka huina o.ka poe hoahu dala maloko o na banako, ma kahi o ka umikumamalima pakeneka; o na halekaui meaai keia, aole loa he hookahi halekuai 1 nele ka ikeia 0 ke kulana holomua, he haawina ūike ole ia pela iloko o kekahi mahina hookalii, mamua aku; me ke kanalua ole ke olelo ae, e hapaiia ae ana he heluna nui o na makaainana, i lilo i mau luahi na ka waiona, a i na anuu kiekie ae o ko lakou ola ana, e hiki ai ke nanaia, a ke makaalaia ka pono o ko lakou mau ohana; pela hoi e ike pu ia-aku ai ka holomua o na oihana mikiala apau iloko nei o ka aina. Xo ka pono o ka hapanui o ka poe i hoopilikia, a i hoopoino maoli ia aku e ka waiona. ke manaoio nei ke Kuokoa, ua makaukau ka poe kakaikahi, e hoonele ia lakou iho me ka waiona, ma ka loaa io ana he kanawai hookapu ■waiona nc- Hawaii nei, «alalo o ka hoomalu ana a ke kanawai federala. E kaili i ka mea hoowalewale mai ia kakou aku, e kaawale auanei kakou, tnai ka poino mai!