Ka Nupepa Kuokoa, Volume LV, Number 13, 30 March 1917 — NA LONO LIKE OLE E PILI ANA I KE KAUA MA EUROPA [ARTICLE]

NA LONO LIKE OLE E PILI ANA I KE KAUA MA EUROPA

'i Ua Koi Hou Mai ka Mokukaua Kokua Moewe No Bremen BKKLIN', Maiaki l'u lioi mai ka mokukaua kokua Kelemania Moewe no kona awakumoku ponoi mai ka lua mai 0 kana huakai i ka Akelanika, pela ka lono i lioolahaia ae e ka aha moana i keia la. Iloko o keia huakai hope hku nei ana lie 22 mau mokuahi i hopupioii e ia a he eliina mau mokupea no lakou ka huina nui o na tona 123,100: Ka Lono no ka Uwao 1 Loaa ae i Wakinekona WAKINEKONA, Maiaki 22 — 0 na iu>i no ka uwao ana e ala ole hiai ai lie kaua inawaena o Amenka Huipuia ame Kelemania ke upuia aku nei oia ana kekahi o na liana hou e hanaia mai ana.' Va lono mahuihui mai na luna au[>uni o kekalii o na aupuni i komo ole 1 ke kaua Euiopa ke hoolala mai la ne ka lioao ana mai'e.uwao. Ua nanaia aku ia ma ke auo he liana hou i kakooia e Kelemania i mea e mah'ae hou ai na manao o na lioa iloko o ka Ahaolelo Lahui a i hookahaha lioa ia ai ka Peresidena Wilson, a ua kukuluia ae nae e kekahi o na luna aupuni aole e noonooia aku ana kahi mea e pili ana no ia hana uwao. Hoopiholola He MokuaM Amerika e ka Mokuluu Kelemania LONDON, MaiaKi 23 —Ua liaule hou ia mokuahi Amerika lie pio na ke kaua menemene ole a Kelemania, a make hōu he mitu Amerika, o ke emi loa he iwra-kalua-kumamakahi, a i kulike nae hoi me kekahi mau lono e ae he kanakolukumamaha niau ola i. make i ka wa i topidoia aku ai ka moku, me ka hoike mua ole ia aku, e k„ek&Jii mokuluu Kelemania. 0 ka mokuahi Ameiika Healdton keia nona na tona 1772, i holo mai ai mai ('hester, Peniselevania mai no Rotadama, me ka piha ukana he aila. Ua topidoia Kiai ia malibj)<f o ka hala hope ana mai o na awakumoku Pelekane apau, a mawaho aku hoi o ka palena o. na kai i hookapu ia e Kelemania. Kiia Mai Me ka Hoike Mua Ole īa Mai Ma ke ahiahi Poakolu ke topido ia ana me ka hoike mua ole ia mai, mahope o ka poeleelē ana, ua kokoke loa kahi o ke kiia an,a mai akuma ka aoao ma kahi kokoke i ka rumi enekini, a na ke pahu ana ae i pepehi a make emoole loa he umi-kumamakolu mau kanaka a i ole haalele iho ia lakou me ka muumuu o na lala he mau pio na ke ahi i holapu koke ae mahope o ke ku ana mai i ke topido. O ke k£lu o kanakolu-kumamaiwa kanaka, he iwakalua-kumamalia wale no i liiki pono ke haalele ilio i ka moku mahope iho o ke pahuia ana, he ekolu inau waapa i hookuuia iho me ewalu kanaka iloko o ka waapa hookahi, o ka hapa-

nui o lakou ua make mahope iho manuili o ke anu, ka elui a i ole ke piho)o aua. liookalii ona waapa i loaa mai i kekalii iiuiu moku topido Pelekane, me hookahi kanaka o ia poo ewalu ua ma* ke mamuli o ke anu. O na kanaka i koe iho e ola ana ua laweia aku a lioo paeia i Tersehelling. Ua Kaawale Loa Mai Kahi Aku o ka Poino He nui ka ikaika o ke ami ma ia po a e haule ana hoi ka fiau me ka ikaika ina ka manawa o ke topidoia ana mai o ka moku. Ma ka manawa a ke Kaptna Christophcr, ke kapena o ua moku la i manaoio loa ai ua kaawale loa kona inoku mai kahi mai o ka poino, oiai ua mamao loa mai ia mai kte.alahele. mai i hoolahaia ai e na Kelemania he leai kapu, eia nae, ua topidoia mai la no J<oua moku. O ke leauikela Ameiika lVank W. Mahin, ma Amsterdam, ka i kēlekalapa mai i ke Kakauolelo Lansing ua topidoia ka moku me ka lioike mua oleia mai. Hookahi o na luina i ikeia ua make mamuli o na palapu i. loaa iaia, a ua manaoia ua make kekahi poe e ae lie iwakalua o ke ko-lu. He Mokuahi Pelekane Pu Kekahi i Hoopiholoia E lawe ana ka mokuahi Healdton he piha ukana aila petroleum i hoomaemae i ia he kauoha niai Holaui mai, a ua holo ia a kaa loa i ka akau maluna loa aku o na kapakai o Sekotiu, i kaa loa aku ai ia mawaho-o kalii i hoolaha ia he wahi kapu elike me ka hoolaha a Kelemania. Ma ka la 26 o lanuari i haalele iho ai ia. ia Chester no Rotadama. O ka mokuahi Pelekane Coroma, o 1779 tona kekahi i topido pu ia ma ka ln i nehinei. He i<vakalua-kumamakahi mau kanaka o kona ko-Iu aole i loaa. O ia Mau ke Auhee o na Kelemania NEW YORK, Maraki 27—Oiai ke kaua a na aupuni hui ma ka hapa komohana maluna o na pualikoa Kelemania e auhee ana ihope e hoomauia mai ana me ka hoemi oleia o "ka holopono, o ke kaua ano nui o ka la i hoikeia mai ianei mai Petrograd mai ma ka la inehinei oia ka holopono loa o ka hoopuehu ana aku a na Kukini i na TuTeke mailoko aku o Peresia, a hoa-pua aku la ia lakou ihope no kalii o ke kulanakauliale o Mosal i hoopuniia me na papu, kekahi ia o na liookuina kaaahi ano nui o ke alanui kaaahi mai Konatinopela mai a i Bagdad. O keiā ke keehina ano nui oi aku o ke kaua a na Hukini maloko o Mesopotamia, a na Hukini o ka lioouka koke ana mahope iho o ka hoikeia ana aku o ka haulepio ana o Kut-el-Amara i na koa Pelekane malalo o ka hoomalu ana a ke Kenerala Maude,

l'ii niun io wale iu ma kelu manawa e hiki pono loa iina i na Tureke ke ku u paio aku i na l'elekane ma ka hemu ae o Bagdud, a mu ia ano e kaua mai ana na Rukini mahope mai o lakou, aka nae mamuli o ka lilo pio aua o Bagdad i na koa Pelekane ame ka emi awiwi loa ana aku a na pualikoa Tu» reke i |jahua.ai ia papa hoonohonoho huna a na Rukini, a hoomaka aku la ka lakou nee ana no ka akau mahope 0 ka lilo pio ana mai o Khankin. O na pualikoa Kukini i liahai aku mahope o na koa Turekc noloko o Mosul, ma kn mea maopopo loa \ia kai ae la lakou i ka hema mai Bittis ae, he kuhuiakauliale i paaia e lakou no kekahi mau maliina. O ka lono e olelo ana ke li.oolala mai la ka IlamukU von Hindenburg e lioihoi aku i ke kikowaena o kana wahi o ke kaua ma ka hikina akau i oki aku ai 1 alanui e hiki ai ke komo aku 110 Petrograd a liooikaika i ke kaua malaila e lilo mai ai ke kulanakauhale o Petrograd, ua loaa aku ia lono i ke kapitala Rukini me ka hoolelelo ole ia o ka hauli. Ma ka mēa oiaio, ua hilinai ia kapitala i ka lokahi ame ke kupaa o ka manao 0 na pualikoa Rukini ame ka hikl ia lakou ke hoopakele ia kulanakauliale. He liilii loa ua nuhpu i loaa mai ia* nei mai ia kahua kaua mai ma ka la 1 nehinei. Mahope o ke kiia ana aku 0 na pu ea, \ia lioao aku la na Kelemania e uee imua ma kahi kokoke i Pastavy, aka nae ua hoauheeia mai lakou. O ke kaua a na koa Pelekane ma ka hapa komohana ua ikeia ka holopono loa, a ma ka lono kelekalapa a lee kuhina kaua mai Ladana mai 0 ka po nei 1 hoikeia mai ai ka lilo ana aku o l'Agincourt- f he kulanakauhaleeono milo ma ke komohana hema mai o Bapaume, mahope o ke kaua ana me ka hahana loa. Ma ka hoomaopopoia ke hoopuipui mai la na Kelemania i ka lakou mau laina pale ma kahi e kokoke ana i Saint Quentin, a ma ka lono i hoikeia mai ianei mai Parisa mai ua lioauheeia aku kekahi mau pualikoa Kelemania nui e na pukuniahi a na Paiani e Aikali aku ana me ke kokoke loa mahope o na kapuai o na Kelemania e auhee ana. He kaua hahana loa me na pukuniahi ma kekahi mau wahi okoa, 0 ka oi aku ma kahi e kokoke aku ana i Dixmunde ame Streenstrate, Belegiuma. i Ua hoike pu ia mai e na Pelekane ka hooukaia ana 0 kekahi mau kaua lehulehu ma ka lewa. Elima mau mokulele Kelemania i haule iho i ka honua, wahi a ka lono kelekalapa. mai Ladana mai, a ma ka hoike hoi a ke keena kaua kaua ehiku mau mokuea Pelekane i hoike oleia aku ka lono no lakou.

ELauohala Aku ka Poe Mahiai e Kanu Nui i ka Palaoa WASHIXGTON, Maiaki 27—He hoolaha ka i hoopukaia ae e ke kokua Kakauolelo Vrooman o ka oihana mahiai a maloko o ia hoolaha i kalahea aku ai oia i ke aupuni holookoa "e haawiia i ka mahiai ana e hoohua koke ia mai ai ka ai," a e noi aku ana i ka poe mahiai a pau "e kanu nui i ka huita ma na wahi apau e hiki ana ia oukou." Hookapu ke Aupuni Argentine i ka Hoopukaia Ana Aku o ka Huita Buenos Ayres, Maraki 27—Ua hoolahaia ae e ka Peresidena o ka Argentine Kepuhalika ma ka po i hala kekahi kanawai e hookapu loa ana i ka hoounaia ana aku o kekahi huita a i ole palaoa i na aina e* ahiki i ka lawa ana o na kauoha a ke aupuni. Lehulehu Na Moku i Hoopiholoia BERLIN, Maraki 26—0 ka hoopiholo ia ana o iwakalua-kumamalima mau mokuahi, umi-kumamaha mau mokupea ame kanakolu-kumamahiku mau moku e ae e holo ana ma ka moana,, me ka huina nui o na tona o 80,000 iloko o na la kakaikahi i hala, ua hoolahaia ae i keia la e ka aha moana Kelemania. Na Hana Hoomalnoino a na Kelemania PARIS, Maraki 26 —Ua a'oia aku na kuhina Palani ma na kapitala a na lahui i komo ole i ke kaua ma ka la 1 nehinei e waiho mai i ka lakou mau hoopii malalo o na loina, e ku-e ana i na liana hoomainoino a luku wale a na koa Kelemania e lawelawe mau mai nei maloko o na apana ma-ka hapa aku o Palani oiai lakou e auhee aku ana ihope. Aolie pomaikai e loaa ana i ka oihona knua i ka manawa hope ma ke ano o ka lakou mau hana manaoino, aka ke h&opoino wale mai la no lakou i na mea apau ma ko lakou alahele, pau na hale o ka poe ilihune i ka wawahiia pau na hale i ke puhiia i ke ahi i koe iho aole i naliaha i na poka, hoohaumia me ke kaili wale ana i na waliine ame na kaikamahine, pepehi wale aku i na kanaka elemakule ame na keikikane, a ma ka olelo pokole ana ae, elike me ka lakou i hana ai maloko o Belegiuma elua ame hapa makaliiki i hala pela ka lakou i hana ai ma ko lakou manawa i emi aku la ihope. Na Kumu Aelike Kuikawa Hoonahoa BERNE, Switzerland, Maraki 26 —He mau koi hoonahoa hou ka Kelemania o ka hoolala ana, a ma ia maii koi, e like me ka lono i hoikeia mai a i hiki ke hilinaiia- aku he oiaio a maluna o ia mau kumu elke e ae ai na aupuni hui 0 Kelemania e hoopau i ke kaua i keia la me na aupuni Hui. Na ka Nupepa Journal de Geneve i hoolaha ae i keia mau kumu aelike e ae ai na aupuni hui lahaia ana ae ua hoakaka ae ia nupepa "he lono oiaio keia i hiki ke manaoioia." O keia na kumu aelike. E hoomalu holookoait o Belegiuma e Kelemania, e noho mana o Kelemania maluna o na awakumoku Palani Calais ame Dunkirk, a e ukuia aku ia Kelemania no na poho apau o ke kaua i umi-kumamalima biliona francs, o keia na koi 'a ke Kaiser, 1 kulike ai me keia moolelo.

O ka lioike e pili ana i ka Kelemania raau kunau aelike kuikahi a i hoolahaia ae ai e ka Nupepa Swiss ma ke ano he 'hoike oiaio ia e hiki ai ke manaoio ia aku o ia keia malalo nei: "Ina no ka hoomakaia o na kukakuka ana no ka maluhia i keia la, alaila, e hoihoi hou aku no o Kelemania i na teritore o Palani e paaia nei i keia la, koe na apana o na lua nanahu i Bricy, no ke kuapo ana no na kulanakauhale Palani elua ma ke kapakai o ia o Calais ame Dunkirk, ma ke kowa Enelani. "He umi-kumamalima biliona francs ka Kelemania e kii aku ana no kona mau poho no ke kaua. '' E hoihoi hou aku ana o Kelemania ia Belegiuma i ka Moi Albert malalo nae o keia mau kumu, e loaa lea pono e hoonoho mau aku ai i kona mau pualikoa maloko o na kulanakauhale o Belegiuma i hoopuni ia me na papu oia o Namur, Liege ame Antewerp, a e hookapu ia ko ka Moi Albert aupuni mai ka malama ana i kekahi mau pualikoa nui." Mawaho ae o keia mau kumu e hoakaka pu ana ka Nupepa Journal de Geneve, elike me ka lono i hiki ke hilinaiia i loaa mni ia pepa, ua makemake pu o Kelemania e kaa pu aku malalo o kona niana ka hoomalu ana i na alanui kaaahi apau a na Belegiu«a a pela na awakumoku. Kolekole la Hana Hoohalua Hou a na Kelemanla NEW YOEK, Maraki 28—He mau hana hoohalua makamaka hou a na Kelemania e hoopilikia i keia aupuni, ka i Puka ae i ke ao malamalama i keia la maanei a ma Kikako ma ka la aku la i nehinei me ka paa ana he eha mau kanaka i ka hopuia, he poe i komo pu iloko o kekahi hana ohumu e halihali ma-lu i ka laholio (rubber) i Kelemania me ke ku-e loa i na kanawai .o ka oihana dute o ke aupuni Amerika. Ua lilo i nuhou hoopihoihoi loa ka hana hoohalua i ikeia ma Kikako. O 1 na kanaka elua i hopuia ai malaila oia! o Kurt Emeehe ame Paul Zell, he mau kanaka i hooiaioia mai ko laua komo pu ana me na hana hoohalua kaua a na Ua hookoloia mai laua mai Kapalakiko'mai e na makaikiu a i keia manawa ke kaliia nei ke kauia aku o ke kumuhoopii kupono maluna o laua.

WASHINGTON, Maraki 26—0 ke topidoia ana o ka mokuahi Norewai Wil* t'red, me elua mau kanaka Amenka iluna ona, ame ka mokukuna Pelekane Chorley, me ekolu mau Amerika iluna ona, ua hoikeia mai i ke Kakauolelo Lansing i keia la.

WASHINGTON, Maraki 27—He hoo* laha malalo o na loina ka i hoopukaia ae e ke Kakauolelo Baker ma ka auwina la o nehinei e hoakaka ana i ka manao hooko o keia aupuni no na Kelemania apau e noho ana maloko o ke aupuni i ka \va e kukalaia ae ai o ke kaua me ko lakou aupuni. "Ona makaainana Kelemania a Auseturia, wahi a ka hoolaha e hanaia aku ana lakou ma ke ano maikai a ma ke ano hoi he lahui kuokoa e ke aupuni Ameiika iloko no o ka nui o na hanaino a ko lakou aupuni i hana mai ai i na makaainana o keia aupuni iloko o na manawa i hala, ame na hana lioohalua lehulehu e ku-e ana i keia aupuni, a he lehulehu hoi o lakou i ahewaia no ka hewa a lakou i hana ai. O ka hana kupono wale no e hooiaio aku ai no ko lakou kuokoa a noho lanakila ana oia no ko lakou malama mau i ka maluhia,'' wahi ake kakauolelo. He hoolaha keia i hoopukaia ae mahope iho o ka hoikeia ana aaai o ko Kelemania hakihaki maopopo ana i na kuikahi i hanaia mawaena o PeruBia ame Amerika o ka 1799 ame ka 1828, ame ko Kelemania nana ole i ka noho aloha ana mawaena o na aupuni elua, I a mam uli oia i koiia mai ai o Amerika e hoole aku i ka hooiaio hou ana a*e ka hooloihi hou ana aku i ka manawa o keia mau aelike kuikahi. 0 ka manao o ka palapala i hoopuka ia ae ma ke akea ua hoouliaia aku i Kelemania e ke Kakauolelo Lansing ma 0 ke Kuhina Swiss la. Ua hoike ia ma ip leka "ke noonoo nui nei o Amerika ma paha ua lilo ka Kelemanin mau hana luku wale i mea e haihaiia ai na aelike a aole paha," O ka "Kelemania noi no ka hooiaio l»ou ia ana aku o na kuikahi ekolu ua hanaia ia he mau pule aku nei i hala mahope iho o ka hoopauia ana o ka launa aloha ana mawaena o na aupuni elua. PHILADELPHIA, Maraki 27 — Ma ka la aku la i nehinei i hoomakaia ai ,awe aku 1 «a ko-Iu ehiku haneri o na mokukaua kokua Kelemania Kronprinz Wilhelm ame P r ine Eitel Frederiek no na Papu Oglethorpe ame Mc Pherson malalo o ke kiai ana a na koa, a malaila lakou e hoopaaia ai ahiki i hoike hou ia ana aku o ka lohe. Ua hoikeia mai ia nei ma ka lono kelekalnpa o ka po i hala he eiua «au alnmoku i mahuka mai na mokukaua, aku e ku nei maanei i pakele i ka paa 1 na makaikiu e huli ana no laua a ua a e aku la ka laua ma kela aoao o ka mokunaaina Mekiko, a palekana aku la mai ka hopuia ana. H oi Hou ka Appam i Kona Mau Ona AhHINGTON, Maraki 26—E hooko I™"° ol «lo kooholo, oka moAppam i l.opuia ai he ■«ao p.o e na Kel eman ia a i laneia mai > *orfolk nei ma ke ano he nl o p!.i v° !a kona n0,,0 0 "»'» e ~ ~ . f" e ' ° & ka »ohaia nai eka aha k'ok.e , keia la e holhoi i a a ku ka mokuahi Appam i na Pelekane.