Ka Nupepa Kuokoa, Volume LV, Number 14, 6 April 1917 — MAKAUKAU LOA O AMERIKA NO KA HOOUKA KAUA Hoike ka Peresidena Wilson Imua o ka Ahaolelo e Kaua o Amerika AOHE WA E KAKALI HOU AKU AI NO KE KUPALE ANA Ua Lawa ka Hoopoinoia o ke Ola me ke Waiwai no ke Kaua Ana Aku [ARTICLE]

MAKAUKAU LOA O AMERIKA NO KA HOOUKA KAUA

Hoike ka Peresidena Wilson Imua o ka Ahaolelo e Kaua o Amerika

AOHE WA E KAKALI HOU AKU AI NO KE KUPALE ANA

Ua Lawa ka Hoopoinoia o ke Ola me ke Waiwai no ke Kaua Ana Aku

l!iiua v ka ahaoielo lahui, ma ke kau kmk:twa o ka noho ana mai nei ma ka l'nakalii aku ia i hnla, i haawi ae ai ka l't Wilaon o Amerika Huipuia i k«-kahi haiolelo, e hoike ana, i kona rnanao, no na liana hoopoino wale a na Kelemania, e lioeueu ana hoi i ka kihui. e hoomakaukau no ke kaua, no ke kupale ana i ke ola ame ka waiwai. -Ma ke kelekalapa uweat>le, o ka loaa ana mai i Honoulu nei ma ka Poalua aku la i hala, i hoikeia mai ai ke ano i<ui o na oleio a ka Peresidena W T ilson, iniua o ka ahaolelo luhui, ma k e ahiahi «i kela Poakahi, elike me ia inalalo iho nei penei: W AKINEKONA, Aperila 3—"O kft haiolelo ana aku imu{i"*o~oukou ilokōPō' k«.'ia mauawa, he hana nui a Jto'iko'i r.o ia. •' "No na mea e pili ana i keia lahui kanaka, me he mea la, aia mamua aku r.oi e iiookokoke mai la he mau mahina l-hulehu o ka hahana, ame ka mauna wale ana i na ola. Aka nae, he oi ae ka makamae o_ka pono, mamua o ka maluhia. a i'ko kakou komo ana analoko o keia hakoko, e paio ana kakou no na mea i pili kokoke loa mai ma ko kakou mau puiiwai, no ka lahui, a no ka pono, e pono ai e loaa lie leo i ka poe i waiho aku ia lakou malalo o ka mana, ma ka liooponopono ana i ko laI:ou aupuni, e loaa na pono i kekahi īiuiu laliui liilii, e ku ai, a e hoohana ku i na aina maloko o ko lakou.mau )>alena ponoi iho, e nanaia aku ia; a »- loaa hoi ka nahona kuokoa ana i ke ;•(» holookoa. " No ka liana nui elike me keia i alana aku ai kakou i ko kakou mau ola, ka waiwai, i na mea no apau o kakou, a i na mea no apau i loaa ia kakou me na nianao haaheo o ka poe i maopopo i ka la e hoea mai ai, a Amerika e hookahe aku ai i kona koko, a e molia aku i kona ikaika, no na loina, i ha«auia mai ai ia, a i papahi ai hoi i ka nlioli ame ka maluhia. "Na ke Akua e kokua mai iaia, aole he mea hiki hou aku iaia ke hana." i lii ke Koikoi i ka AHaolelo O kela ae a ka haiolelo pokole a ka Peresidena i waiho mai ai imua o ka ahaolelo lahui, ma kekahi halawai hui 0 na hale elua ma ka po nei, e kauoha »na i na kanaka o Amerika Huipuia, v kukala ae i ke kaua maluna o ke aupuni o Kelemania, mamuli o kana mau hana luku hoomainoiuo, me kana mau liana maluna o na makaainana o Amerika Huipuia. Ua hoakaka niaopopo mai ka Peresi<lena, aole i makemakeia ke kaua ku-e :uia aku i na kanāka Kelemania; a aole hoi i nolio enemi aku na kanaka o ke aupuni o Araerika me na kanaka o Kelemania, ina palia ma ko lakou aina iho, a ma na walii manmo paha. Aohe i Ikeia Aku ka Elele AukuUa Ua kauoha mai oia, e hoopaneeia ka noonoo ana i ka olelo hooliolo e pili ana ia Austro-Hungary, e kakali aku ahiki 1 ka ike ana i na Wiea e hanaia mai ana o kela Mana, a ilokon o ia manawa hookahi, i hoike okoa ae ai oia ,aole e ike aku i ka elele Aukulia hou, ke Kaunu von Tarnow. Mahope iho o ka hoakaka ana aku i na kumu o ke kaohi ana mai o ke aupuni o Amerika Huipuia i ka pana'i nna aku no na hana pakaha wale u luku hiomainoino a na kapena o na mokuluu Kelemania, pela hoi ka hakihaki mau ia o na hoohiki e ke aupuni (i Kelemania, ua olelo ae la ka Peresidena:

"O ka loina hou o ke ano o na hana luku wale a na mokuluu i hoikeia ae e ke aupuni o Kelemania, a i hookōia aku iloko o na pule le>hulehu i hala, ua kaiehu aku ia i na kaupale ana, i pili i ke kaua o ke au malamalama ame ka pono o kela ame keia mokuaina iho. Ua hoounaia aku na ano moku like ole i ka papa-ku o ka moana, me ka ahailono me ka- loaa ole he wahi manao e liaawi aku i na kokua ana i na luina,. a i ole la hoi ia, hoike aku i kau wahi manao aloha, no ka poe i hiki ole ke kupal«T ia lakou i>ho. He Ku Maoli i ke Aloha Ole "O ka luku wale ana a na mokuluu i na moku haliliali ohua, he kaua ia e ku-e ana i ka hoakanaka. O ka luku wale ia ana o :aa ola ame na waiwai, he kono okoa ana aku ia i na kanaka apau e kaua. "He hgokahi wale no alahele a kakou e lawe ae ai, a e hana aku ai. Aole e hiki ia kakou ke law r e ae i ke ala•hele o ka noho mugiule ana, aole hoi e nanamaka wale aku i na pono o keia lahui kanaka, e nana ole ia mai a e ku-eia mai hoi. j "O ka'u e a'o aku nei ia oukou, e lawe koke ae i na keehina, aole wale ma ka hookau aua aku i keia aina, ma , ke kulana kupale, alea e hoolalelale aku oukou i na mana apau o keia laliui, a e hoohana aku i kona mau loaa i wahi e haliu mai ai ka Emepeia o Kelemania a hoolohe i waihi e pau ai keia kaua.. Komo pu me na Aupuni Huiia '' I wahi e pau koke ai ,keia kaua, a e komo pu ai ka hana like ana ma ke ano lokahi, mawaena o keia aupuni ame na aupuni o na Mana Huiia, he mea pono e loaa aku na kokua pili dala ana ia mau aupuni ma ke ano aie. •'E koino ana ma keia hana, ka houluuiu ana mai, i na loaa apau o keia uina, no ke kokua ana i na lako kaua, a no ka lioolako ana i ko kakou mau hemahema. "E komo ana ma keia, ka hoolako pon6 ana aku i ko kakou oi'hana kaua moana, ma na ano apau, o ka oi. loa aku, ma na mea e pili ana i na moku, ame na lako kaua, e hiki ai ke hoopoino ia, a i ole hopu pio ia na mokuluu; e komo ana iloko olaila, ka manao e hoomahuahua koke ia ae na oihiana kaua o Amerika Huipuia, a i ko'u manao e pono e kohoia kekahi pualikoa o 500,000 a e hooko kojce ia aku. E Komo i ke Koa "E hanaia i kauawai e pili ana i na makahiki o na opio e komo ai iloko o ka oi'hana koa, a e hana pu ia no hoi he hooponopono ahaolelo ana, rio ka paku'i ana aku i kekahi ana auhau, e pono ai kela hana. "Elike me ka hiki ia kakou ke? hana, e wehe hamama kakou i na alahele e hiki ai ke ihoolawaia aku na lako i n-i pualikoa ame na kanaka o na aupuni huiia. " O ko kakou manao maoli i keia nanawa, elike no ia me mamua, e hooia aku i na loina o ka maluhia ame ke kaulike, a e hoopakele i kē ola o ke ao nei, mai kekahi lahui lokoino mai, he mana hoi i kukuluia ae iwaena o kekahi aupuni kuokoa, i hiki ke hoomalu nona iho'." M He mea pono ia kakou ,e hana like me kekahi mau lahui noho kuokoa e ae, ma ka manao, a ma ka hana, i -wahi e hiki ai ke hookoia kela manao no ke kuokoa ame ke kaulike. • 'Ua pau ka noho mumule wale ana, a ua pau hoi ka noho maluhia ana, ma na waihi maluhia o ke ao nei, no ka mea ua lioea mai i ka wa e hokaiia ai ke kuokoa o na lahni kanaka. I keia la, eia o Keemania ke ku nei ma ke ano he mea ake'ake'a i ka noho maluhia ana o ke ao nei, a eia ka noho kuokoa ana ke ku nei, a ke kauo ia akju nei, mamuli o na mea e hanaia mai ana e kekahi lahui lokoino, i kokuaia mai e na mana i hoohui'huiia, o na aupuni i komo pu ma ia manao. Aole he Ku-e me na Kelemania Aole a kakou mau hoohakaka ana nie na Kelemania. Aole o kakou mau manao ku-e no lakou, koe wale no ka n'oho alolia ame ka noho hoaloha ana ,aka ine ka lahui. Perusia, aole no kakou e lilo i mau hoaloha. Ua hoopiha mai keia lahui i ko kakou wahi me na kiu he nui, me ka hoala ana i na liana karaima he nui. Me he mea la, i ka nana aku, ua hoouna ia mai na kiu i keia mau kapakai 110 ka hoomakaukau ana no ia e kaua ku-e mai ia kakou. "He mea na kakou e hauoli ai, ke komo ana aku e paio, ina ia he mea e loaa mai ai ka malurhia no ke ao nei, a e hookuuia ae kona mau lahui kanaka mai ka noho pio ana, me ke komo pu 0 na Kelemania. Ke ae nei kakou i keia la e hakaka, no ke kupale ana i na pono o na lahui :kanaka apau, mai ke nui a ka liilii, no ka pono e loaa i na kanaka ma kela ame keia wāhi, e koho i ko lakou iiaau alahele ponoi iho, "a e malama' hoi= i ko lakou- mau ola iho. "He mea pono, e loaa ka maluhia ma ke ao nei no na laihui k'anaka, a e kanu ia aku hoi ka maluhia maluna o na kahua paa o ka noho kalaiaina lsuokoa ana. - : : "Aole kakou e liana ana i keia no na manao ma-ua. Aole no ko kakou manao makemake i ke kaua e lawepio mai 1 kekahi, aole no ka aina, a no ke koipoho. E lilo ana i mea no kakou e mahalo ai, i'na e loaa na pono i na kanaki me ka hoopilikia ole ia, elike me ia i loaa ma ka noho kuokoa ana o na lahui kanaka."