Ka Nupepa Kuokoa, Volume LV, Number 17, 27 April 1917 — HE KAHEA E PONO E HOOLOHEIA [ARTICLE]

HE KAHEA E PONO E HOOLOHEIA

Hi» hookahi hanori me kanalia kumi.makahi makahiki ae nei i hala, i ka manawa e n«»ho ana na kanaka Ameiika o ka l'niona iloko o ka nanea, aia h»-i mai kahi kauhale mai o Lekinakona, i poha mai ai ka leo kukala hikimua 0 kv kaua, a wnwalo hele aku ka leo paapaaina o ka pukuniahi apuni ko ao hi'lookoa; e kalahea anu i na kanaka aloha aina oiaio apau, e lalau i na meak:tua, a e paio no ke ola, ke kuokoa ame ka aina. O ua leo kahea la i na kanaka Amei'ika apau, ua lioea mai ia imua o kakou i keia la, ma kahi o ka lawe hele ia o ke kauoha mai kekahi hale a i kekahi, mai kekahi kapakai a i kekahi kapakai, iloko o ia. mau la kahiko, ua lioea mai ia kahea i kela ame keia kanaka Amerika iloko o ka manawa jMjkole loa, o ua leo kahea la, e lalau i na meakaua, a e hawele i na pahikaua, no ka iaea ua hoea mai i ka manawa, no ke kupale ana i ke ola, i ke kuokoa euie ka aina. Ua makaukau anei kakou na Hawaii? 0 ka leo kalahea e lalau i na meakaua iloko o ka 177G, iloko wale no ia o na paleiia i hoomaopopoia o ka uniona he aueane e piha ke kenekulia me ka liapa, ua ku ae na kanaka aloha aina, alpha i ke kuokoa a aloha i ka aina, n m<>lia aku i ko lakou mau ola, ua hookaheia ko lakou mau koko makamae, no ka ]>ono o ka hoakanaka, a i keia la, o Hawaii kēkahi i hēlu pu ia iwaena o na wahi apau e haaheo nei i na hopena pookela, i loaa mai mamuli o na haua koa a wiwoole a na kaukani o na kaukani o na hanaka Amerika, i molia aku 1 ko lakou mau ola maluna o na kaliua kaua. 1 keia la, aole wale i apoia kela leo kahea no ka. Lalau ana i na meakaui i'.oko iho-o na palena o na kulanakauhale Amerika, he elima haneri me kana-kolu-kumamakahi, aka ua hoea loa mai ia ia kakou ma Hawaii nei; no ka mea, o l;a lalau ana o na kanaka Amerika ma Bosetona, ma Kikako, ma Nu loka, a ma na kulanakauhale e ae he nui, i na meakaua a paio ku-e aku me na enemi. ua kupale pu aku lakou no ke ola, ke kuokoa ame ko kakou aina, e niki ole ai ia kakou ke ku wale aku a nanamaka iloko o keia wa o ke kukala kaua, a ka lVresidena o Amerika Huipuia, ame ke Kiaaiua o Hawaii nei, i kahea mai ai i na makaainana kino ikaika apaft, e lilo i poe kupale i ke aupaui, ka waiwai ame ke ola, mai ka lilo ana i luuhi no na hana pakaha wale a :ia enemi. ' O ke kaua i konoia mai ai na kanaka Amei'ika apau o ka mahina o Apeiila o ka makahiki 1776, he kaua ia i emi iho kōna ino, ame kona mau kumu koi m:imua o ke kaua imua o ko kakou alo i keia la, he kaua ō ka piha lokoino ka luku ame ka pakalia wale; o ke ano o kela au o ka noho pegana ana ona lahui kanaka; e kuha'u anei kakou, a olelo iho, e hookuu aku no na na Amerika oiaio, e paio no ke kupale ana i ko lakou aina? l'a hookaheia ke koko, a ua moliaia ke ola o kela mau keiki Hawaii elima ma ka moana Akelanika, e kekahi enemi i lioikeike okoa mai i kona mau ano i ino apau. i ike ole ia mamua ma ka moolelo o na lahui kanaka; he enemi a kakou i heluhelu nui ai maloko o na nuhou o keia kaua no na makahiki aneane e piha ka ekolu, no kana mau hana luku hoomainoino, i na waljine, na kaikamahine ame na keikikane a na kanaka Amerika, aole anei, ua lawa ia mau hana, no ka hoala ana inai i na manao uilani iloko o kakou, no ke ku pu ana ma ka aoao o na kanaka Amerika, a kaua ku-e aku i keia enemi, me «a manao lokahi, no ka hoea mai i ka la e hoohaahaaia ai, kekahi aupuni, i hoike hookelakela ae iaia ilio imua o ke ao liolookoa, ua hiki iaia ke rula ma ka moana ame ka āina? £ ku makaukau na kanaka kino ikaika iwaena o ka lahui Hawaii i keia ln, a e lawe koke ae i na hoomakaukau ana, no ka wa e kauoha okoa ia mai ai, e ku aku imua o ke kahua kaua; he mea oiaio no nae, e hookaheia ana na koko makamae o na kanaka opio e na poka o na pu a ka enemi, mo ke kanalua ole nae ke olelo ae, aole i poho wale ia mau koko i hookaheia, no ka pono o na u aiiiiie, ,na. keiki ame ka lahui holookoa, e noho aku ana makope noi; a e hoea mai auanei he la no ka hoohaahaaia o ka poe hookiekie, a hookelakela, no ka mea, aia mau ke Akua, nia lta aoao o kekahi lahui, e kupal& ana i kona mau pono, mai ke komo hokai wale ia mai e na enemi. Ua komo wale aku no paha kekahi heluna nui o na kanaka opio o na Ilawaii iloko o na pualikoa kiai laliui, ma ke ano lealea, a mamuli paha o ka manao ana, pela e loaa mai ai lie mau hana ia lakou mai ke aupuui mai, me ka noonoo mua ole, e hoea mai ana he manawa no ke komo kino ana aku ileko o kekrhi hoouka kaua ana me ka enemi; ina he mau manao hopohopo, a ma-

ka'u wale ka iloko o kekalii poe koa o Hawaii nei, e hoauhee loa aku ia noono keia wa, a e ku kela ame keia me kela manao paa, e kupale aku 110 ke kuokoa, 110 ke ola a 110 ka aina. l'a oleloia kakou na kanaka Hawaii i ka maka'uwale, i ka loda ole o na manao koa, e hoike i ka oiaio ole o ia mau olelo ma ka hana, a e lawe mai i ka moto a ka Na'i Aupuni Kamehameha I, "Imua a inu i ka wai awaawa," a e pulama hoi i kela moto kaulana i kahakahaia iloko o ka puuwai o na kanaka Hawuii apau; "Ua mau ke Ea o ka Aina i ka Pono." E nohoalii ka pono maluna o na kanaka apau, a e kinai aku i ka enemi, v imi mai ana e lukuwale, a e hoomainoino i ke ola.ame ka waiwai, ka mea Inahia loa iloko o ko kakou noonoo, e liiki ole ai ke kuaiia me ke gula ame ke dala! — :o: