Ka Nupepa Kuokoa, Volume LV, Number 22, 1 June 1917 — HE MOOLELO NO NA Hoahanau Ekolu A I OLE O Hawila ke Koa, a o Magarita ka U'i ka Manu Nunu Ahiu [ARTICLE]

HE MOOLELO NO NA Hoahanau Ekolu A I OLE O Hawila ke Koa, a o Magarita ka U'i ka Manu Nunu Ahiu

j "Maniua o kou kau ana aku maluna o kou waapa e Ha- • wila, kuu alohii poina ole i na kau a kau, e ae mai, e lawe ! aku i ka'u wahi makana, he komo elaimana, a hookomo iho maloko o kekahi o kou mau manamanalima, he mea e hoike ! aku ana ia oe, aia mau no kuu aloha ame kuu hoohihi maluna ou i na wā apau, a na ka make waie no e hookaawale ae ia aloha mai ia'u aku," alaila lalau iho la o Magarita iloko 0 ka pakeke o kona lole silika hele po. unuhi ae la lie wahi pahu i kinohinohiia me ka w ? ai gula, me ka wehe ana ae he komolima elaimana, a haaw r i aku la i kana aloha, me ka hoomau ana aku i ke kamailio ana: "O keia komolima a'u e haawi aku nei ia oe, o kekahi ia o na makana makamUe, a kuu makuahine i hooili mai ai maluna o'u, mamua o kona make ana, a me kuu naau apau, ke waiho aku nei au i keia komo malalo o kou mālu, he hoailona hoi, no kou lilo ana na'u, a pela hoi au nau; a o kou pulama mau ana i keia komolima. o ka hoikd nui iho la no ia, 110 kou hoomanao ana i kau aloha nei." Ia pau ana no hoi o ka Magarita hoakaka ana i, na mea e pili ana i kana komo elaimana makana na kana aloha! p ka lalau mai la no ia o Hawila i ua komo nei, a pane mai la me ka piha me na manao ilihia: "Ke lawe mai nei au i keia hiwahiwa loa au e kuu aloha, iloko o na hauoli kiekie ana a kuu puuwai, a i panai hoi ma ko'u aoao ea, e ae mai kou hanohano e kuu Manu Nunu Ahiu, e lawe aku hoi i ka'u w&hi makana, i hoailona 110 ka nui palena ole o ko'u aloha 11011," alaila lalau iho la ua* ō Hawila iloko o kona kuka koloka loihi, a wehe ae la 'he walii poki poepoe i lianaia me ka iwi 'niho elepani, me ka lalau ana iho i ka lei elaimana iloko a paa i kona hoomau hou aku la i ke kamailio ana: "Ke nonoi aku nei au i ka oluolu ame l<e kiekie o kuu i Manu Nunu, e lawe aku i ka'u walii makana, ina paha aole ia i kupono i kou manao ea. e hoomanao nae, o keia wale no kahi nlea i loaa ia'u i keia manawa, aia hoi a hoea mai 1 ka manawa pono, e haawi aku no auanei au ia oe. i ka lei elaimana i oi aku, o ia 110 kuu kino nei, nau hookahi ia e lei j i na kau akau. "K kuu aloha poina ole, ma keia wahi, i makemake ai au e.hoike ae. ua hoea mai i ka hookoia ana o ka wanana a k© Kilokilo Sidia i hoike mai ai ia'ii i keia kakahiaka; a ua hoopau loa ia ae hoi ko'u mau manao kanalua apau no kana [ mau mea i wanana mai ai e pili ana no kaua, a i keia wa. k« haawi piha nei au i na hilinai ana maluna o kana niau l niea āpau o ka wanana ana no ko kaua mau hopena, elike | no hoi me kou mlinaoio ana i na olelo apau mai ka waha mai o, kela waliine kilokilo.

. "E kuu Magarita aloha, ua ike no au i ka nui ame ke koikoi +waoli o ka ehaeha e kau aku ana maluna ou, mamuli o ( ka nalo o ko'u mau niaka mai ia oe mai no kekahi m{iu la loihi, o ia haawina e kau aku ana maluna ou, o kaua like no a eliia, ke ike ana ia ehaeha hookahi, aka nae, e hoolana i ka e ke aloha, i nui ke aho ame ka hoomanawanui; e lioea mai ana 110 he la, e ike ai kaua ia mea he maha, a e olii ai kaua i na hopena pomaikai, o ka hoomanawanui. Ua lawa paha keia mau kamailio ana, e ike hope kaua, a huli hoi ae au, ke kaomi mai nei ke kehau o ka pili o ke ao." , Ja pau ana no o kela mau hoakaka mai ia Hawila mai, aole e hiki i'ka'U'i Magarita ke pane aku, ua hele kona kino a haaUilu', aia lioi ke hekau la ke kaumaha maluna ona, al.aila apo akii la oia ma ka a-i o kana aloha, aia hof na kulu waim.aka nunui ke hiolo la ma kona mau papalina, o ko laua nei lulumi iho la 110 ia, i na honi ana, a haawi ae la no hoi na mu-ki hope ana, o ke kau aku la no ia o Hawila maluna o kona waapa, aia ka pahu hopu 110 kona home kuahiwH, a liuli hoi aku la uo hoi o Magarita 110loko oMamiona Kakela. ' I ka hoea ana mai o ka la o kekahi kakahiaka ae me kona nani nui, a pahola ae la hoi i kona malamalama alohilohi maluna o.ka honua. aia hoi, hoike mai la na hiona o na pae mauna, e hekau mai ana ka malie m,aluna o na papalina o ka aina. I ka hiki ana ae o ka manawa i ka hora ehiku ma kela kakahiaka', aia hoi e noho ana o Hawila, me kona luaui makuakane me Lonieliano ma ka aoao o ko laua pakaukau aina a e ai ana i ko laua ainakakahiaka. O ko laua ai hoi ia ahiki i ka maona ana, ia wa i pane mai ai o Lomeliano ia Hawila: "Auhea oe e kuu keiki aloha, o keia ka piha ana o na la elua, mai kela manawa mai a'u i hoikeike aku ai ia oe i kou waiwai, e hehi aku ai oe ma na anuu kiekie o kou papahi ana aku i ka lei hanohanp o ka waiwai, a aole he lua elike aku m.e oe o ka nui o ka waiwai ma Europa apuni. Nolaih e kuu keiki, hele ana.oe i ko laki ea. hoomanao mai ana i kou luaui nei, ua hele a palupalu. a ke hookokoke mai nei i 'ko'u mau Ia hope i na manawa apau. Aia au a hala aku ma kela aoao o ka honua. a koe hookahi iho oe ma keia ao, ia manawa oe e hana aku ai elike me kou makemake, aohe mea nana e kaohi aku ia oe, nolaila e kuu Hawila aloha, uumi.ia ka iini ame ka makemake a ka manao, omoia ke koko o ka hoomanawUnui, a pineia hoi ka maemae a paa ma kou unuiuma; no ka mea e hoea mai ana na hoowalewale he nui imua o kou mau maka. e konoia mai ana oe e ako i ka pua, nona ke ala i hele a kupaoa i ko ihu, a i hina kou kupaa ea, hoike au ia oe e ke keiki, e nele ana oe i na waiwai apau, i hookaokoaia nou, a o oe aku ana kekahi o na kanaga kuewa ma ka ili honua. "He ekolu wule no la i koe e kakali aku ai, o ka hoea mai j 110 ia i ko'u hopena, a o ka piha ana hoi ia o na la elima,: mai ka la mua loa mai a'u i lawe aku ai ia oe e hoomakai-1 kai iloko o ka luahuna waiwai. Oiai nae kaua e kakali aku ana no ia hopena. he mea pono e iho oe no ke kulanakauhale i keia ahiahi. i ike aku ai oe i ka, helehelena o Benekona Mamiona. a i lohe ai no hoi oe i na mea hou o ke alo alii; a pela na meahou i pili i kana huakai aku nei no Roma. "O ka mea i maa i keia kanaka. ma na huakai elike me keia ana o ka hele ana aku no kahi loihi a hoi mai, o ia no ka haawi ana i kekahi ahaaina nui, me ka malama pu ana he aha hulahula hoohauoli, e akoakoa mai ai ka poe koikoi a hanohano o ka aina. 110 ke komo ana iloko o na hana e hoohauoli nui ia aku ai ko lakou mau manao. Aia a lohe oe. i ka hoolala ana o Benekona Mamiona, e m&lama i kekahi ahaaina nui, me ona aha hulahula hoohauoli, elike me ka maa i kela kanaka i na manawa apau, ana e huli hoi mai ai mai kana huakai hele mai. ia wa oe e huli hoi mai ai a hoike ia'u i hiki ai ia'u ke hoakaka hou aku ia oe. 1 na mea 1 kahakahaia ma na kahoaka i pili loa aku i kou mau ouli e | kuu keiki. Aole no ko'u makemake. e ike aku 1 kekahi mea j no'u e i>omaikai ai. a e hoohauoliia mai ai paha ko'u noonoo, i aka i hiki ai ia'u ke haawi hou aku ia oe i na a'o ana no kou pono, oiai au e ola aku ana. a hala aku au ma kela ao, aole he mea nana e kuhikuhi aku ia oe, i na mea apau au 1 noho pouliuli ai." 1

Ua lilo na olelo a Lomeliano i kamailio mai ai 1 kana kciki, i mea na*Hawila e hoomanao mau ai, aia no Uoi kc kaumaha iloko ona, no kona luaui makuakane ma i kekahi ano, a aia pu no ka hauoli no na mea ana 1 lohe ai i o . a o oe paha kekahi e ka mea heluhelu e komo pu iho ana iloko o ia hauoli like ana, i na mea a ka makuakane i kamailio mjai ai i kana keiki. 1 wahi hoi e loaa mai ai ka ike ia Hawila, no na mea makemake a Benekona Mamiona. malia o hiki iaia nei ke Itoolawa aku i kona mau makemake apau, nolaila., ninau ,aku la'ia Lomeliano: "E kuu makuakane aloha, e ninau aku ana au la oe, pehea, he kanaka 110 anei o Benekona Mam.iona 1 makema e 1 na himeni hoolealea ame ka hookani pila." "Ae, o ka puni a kela elemakule o ia 110 na hana lealea a hoohauoli apau, e laa ka hookani pila airne na lnmem hoonanea, a ina e komo wahi oolopu waina iloko ona, o ka pakAt oi aku ia o kona lealea.loa i na meakani, o keia ko u *amaaina no keia kanaka, iloko o na inakahiki he iwakalua ae nei i hala, a pehea nae oia i keia manawp, ke mau la no paha ia mau ano ona, aole paha, aole au i ike e kuu keik:, ke kamailio wale aku nei no au i ka'u mau mea i kaniaaina kahiko ai ilona. "lie mea nae na'u e hauoli loa nei, i kou hoike ana mai, ua loaa ia oe ke kalena ike i na meakani ame ka himeni, a ina no ka loaa ia oe he mana>va e hoohana ai i kau kalena 1 keia ahiahi, aole ana e nele ka hoopioloke nui ia aku o kona noonoo, ke lohe i ke ano o kau paani ana maluna o kau pila gita, a pela hoi ke lolie mai i kou leo himeni. "Ma ko'u man'ao e kuu keiki, aohe au kakali ana aku a uhi mai ke ano o ke ahiahi, alaila iho no ke kulanakauhale. ak:i e iho e no oe oi kau ka la, a i nui ai 110 hoi kau mau mea e ike aku ai, aole oka lohe pepeiao mai. Me he mea la, aia ua o Benekona Mamiona la. ke hookokoke mai la, e komo no na palena o ke kulanakauhale o Rokenekai." . Ua hookahaha loa ia aku ko Hawila mauao no kela hoolalelale a kona makuakane iaia e iho no ke kulanakauhale, a oiai o ko Hawila makemake no hoi ia, o ka hele holohoīo aku, i ike ia Benekona Mamiona, a i ke ano o ka hookipa ana a na makaainana i ko lakou kiaaina. nolaila ku ae la oia a haalele irtai la i kona makuakane, me ka hoi ana aku no ? loko o kona rutni, e hoomakaukau ai iaia iho, no kana huakai i ke kulanakauhale. Holoholoi iho la o Hawila iaia iho, a maemae, ia wa i komo mai ai i kekalii pa<tWe nani, a kona makuakane o ka haawi ana mai nona, he paalole hoi a kaua e ka mea heluhelu e olelo ae ai, o na keikialii o Italia, ke kohu e komo ai i na lole o kela ano, la i kana pahikaua a hawele ae la ma kona puhaka, o ia no kela pahikalia a kona makuakane i haawi makana mai ai iaia maloko o ka luahuna wtaiwai. kau ae la hoi i kona papale me ka hulu o ka manu okalika mft kona poo, aia hoi ke komolima elaimana a Magarita i haawi makana mai ai iaia, ke anapa ae la ma ka manam.analima eha o kona lima akau, a ke nana aku i ua koa nei a kaua iloko Q„kela wa, o ia no oe o kekahi o na hooilina, o ka nolio kalaunu o na aupuni o Etiropa. laia i ike iho ai ua makaukau oia ma na ano apau, o ka puka mai la 110 ia iwaho, a hele mai la e ike i kona makuakane, me ka haawi ana aku 110 hoi o Lomeliano i kana mau lioomaikai ana, i kana keiki, me ka haawi pu ana aku i na olelo hoolana. no ka ukaliia o na huakai, e na haawina pom.aikai he nui, o ke kaha mai la no ia o Ilawila, liele ma ke alanui, e kamoe pololei ana 110 ke kulanakauliale o Rokenekai.

I ka hoea ana aku o ua o Hawila i ke Uulanakauhale. ike aku la oia i ka welo mai o na hae o na waihooluu like ole, i ka welelau makaiii, aia hoi na alanui, ua hele a piha i u;l kanaka, e kamoe ana kaoo no ke Kakela Mamiona, a hoomanao ae la keia, he puulu kanaka nui kela, e liele ana e ike i ke Kiaaina Benekona. »

Oiai nae o Hawila e hoolohelohe aku ana i ke kaniailio o na kanaka ma ke alanui, ua loaa mai la iaia ka ike. ua hoea mua mai na elele i hoounaia mai e kukala i ka lohe, he hapalia hora w.ale no koe, alaila komo mai ke Kiaaina Benekona Mamiona noloko o ke kulankauhale; a ua haawiia hoi kc kauoha i ka mea huki bele, e hookani i ka bele o ka Halepule Sana Mareko, no elua manawa, i ka wa e lioea inai ai ke Kiaaina iloko o ke kulanakauhale. 1 ua o Hawila e hele aku la a kokoke i Mamiona Kakela, ike aku la oia i na koa, me na laau ihe e ku laina ana nia kela am.c keia aoao o ke alanui, e moe pololei ana no ke kakela, ua hoonolioia kela mau pualikoa, no ke pale ana aku i na kanaka, mai ka hele ana mai e hookeke ma ke alanui; aia no hoi kekahi poe koa, maluna o ko lakou mau lio, me na ko'ikaua. Kc alawa aku hoi a nana aku ia Mamiona Kakela, aole ia o ke kakela o ka la aku i hala, he «olohelohe, elike me ka nui ae o na liale. aka ua hele ia a kiliwehi i na hae kahakaha .o na aiipuni like ole o Europa mailuna mai o kona trtau puo'a oioi. ahiki aku i kona mau anuu kikeekee, e waiho kahelaliela mai ana imua o ke alanui i uhiia me na pohaku mabala. m.amua pono o ua kakela la, a ke aloha i noho ai. ! Oiai na mea apau e kakali ana me na manao nauki, no ke kuni mai o ka hoailona, no ]<& ikeia ana aku o ke Kiaaina Benckona Mamiona, t o ka wa ia i kani mai ai ka bele o Sana Marcko. a ia hoohuli ana aku o ka nana ana a ka lehulehu maluna o Mamiona Kakela. aia hoi, e noho mki ana ka U'i me kana mau haiawahine iluna o ka puo'a o. ke kakela; o ka manawa ia i haawi aku ai na kaukani o na kanaka, i ka lakou mau leo huro o ka hoohanohano i ua Manu i\ T imu A.hiu la o Rokenekai; ama ka aoao h'oi o Magarita ua ikeia aku la kona kunou ana mai, me ka haawi pu ana mai 110 hoi he minoaka hoohie ma kona mau papalina nohea; ke nana aku oe i ua u'i la o Rokenekai: "lla liele wale a nohenohea, Ua pulu i ka ua hoeha ili." īloko o na lako hoonani apau a Magarita o ka hoohiwahiwa ana iho maluna o kona kino, aole he mea hoonani e ae i oi Uku ka nani. imua o k,a lei daimana a Hawila i haawi makana akr ai iaia. ke alohi, anapa mai la ia mamua o ka umauma a'ia'i o ua u'i hoomahie la, o ia no oe o ka mahina, ka poha mai o kona malamalama i ka po pouli. MOKUNA V. . ' . . . ' O ke kanl hoi ia o ka bele o ka halepule Sana \Marcko ahiK«* i ka liooki ana iho. a no elima minuke pafia ia hoomaha ana ia \va i kani hou mai ai ka belc no ka lua o ka manawa. ia wa i hoomanao ae ai na mea apau. o ke komo ana mai k'ela o'ko Kiaaina Benekona Matriiona nialoko o ke kulanakauhale, me kona mau ukali hanohano, a he mea oiaio.-aole i loihi loa ia kākali ana aku a ka pohai e kokoke ana i Mamiona Kakeia ia wa i loheia aku ai ke olowalu ana mai o na leo huro, e hoopaiakuli ana i ka lewa. a e hoohaueue ana hoili ka honu'a. i kvi a mea p ka olowalu o na leo o na makaainana, e hoohauohauo ana i ko lakou kiaaina. No kekahi manawa loihi, he o ia majt ka hoopaiakuīi ia ar,i 0 ka lewa me na leo huro o na kanaka.-'ahiki walē i ka ikc*a ana aku o ke Kiaaina Benekona Mamiona me kona mau ukali 1 ka hookokoke ana mai i ke kakela: aia hoi na' ukali o kiaaina nei. me ko lakou mau kahiko o ka oihana kaua, e hul il'i ana i ka la. ke nana aku, hee ka pilali ma na aoao o n'a aliikoa kiekie. 110 ka hoohanohano ana i keia alii nui oka aina ' Aole no hoi i 11 iho. aia hoi ke hookokoke loa mai la o Kia aina Benekona Mamioiia i ke kakela, me ka moekaōo o nā koa mahope mai ona. a o ka 4ha kanaka mai no hei ma ki pewa hi'll o ka huakai; Ktl (Aole i pau.)