Ka Nupepa Kuokoa, Volume LV, Number 23, 8 June 1917 — HE MOOLELO NO KODADA AME Kona Mau Hoahanau Lokoino Ame Ko Ke Kamaaliiwahine o Deriaba [ARTICLE]

HE MOOLELO NO KODADA AME Kona Mau Hoahanau Lokoino Ame Ko Ke Kamaaliiwahine o Deriaba

I ka akuakoa ana at- n ua keikialii a ])au ma kekahi wahi j mehanieha <» lakou wale n« i kekahi la, i aku la kekahi o lakou i na hoahanau e ae: "Ka. aole anei he hana kapakahi loa na ko kakou niakuakane ka pipili a paulele ana aku maluna o ke kanaka malihini loa i pili o]e mai iaia. a ia kakou iho la hoi, kana mau keiki ]*>noī. hoohemaliema mai la me he poe e loa la 1 "1 ka nana aku ua paulele loa oia maluna o ke kanaka malihini. no kamea. ua horjlilo ia aku oia i mea nana e hoomalu mai ia kakou. a mamuli o ia kumu aohe mea hiki ia kakou ke hana aku e like me ko kakou makemake, aia wale 110 a loaa mai na apono ana mai kela kanaka mai. "l'a <>i l<»a aku kvia hana mamua o ka mea kupouo e hiki ai ia kak«ui ke hoomanawanui. Me hana pono na kakou ka hool»akele ana ia kakou iho i kaaw ale loa mai keia lapuwale komohewa mai e hokai wale mai nei i ko kakou kuleana." "Ina pela. hookahi wale 110 liana pono ia kakou oia ko kakou 'nele aku e huli iaia. a ina no kona loaa aku ia kakou oia wale n«i ma kahi mehameha alaila. pepehi aku iaia a make me ka kak«»u mau pahi kaua," wahi a kekahi o lakou. x . "(). aole. aole!" wahi a kekahi, "aole pono e lilo kakou i poe li«Hiko aku i ko kakou mau manaoino, mahope lilo ka kakou hana i mea hoowahawaha ia mai e ka moi. a 110 ia h'ana paha auanei a kakou la-o ko i ala hoike ae no ia ma k'e akea aohe o kakou kuleana i ka nohoalii—e aho nae ia, aka ina e kauia niai ana ka hoo|>ai make maluna o kakou, o ko kkou papapau no ia i ka make. he a-a ko ka hale. *'K jm»iio kakou e lawelawe i keia hana me ke akahele ame l;a maalea pu. Kia ko'u manao, e noi kakou i ka moi e hookuu :nai ia kak«m e hele i ka hahai holoholo, a ia kakou e kaawale l«»a aku ai mai ka halealii nei aku. alaila hoomau loa aku ka kakou hele ana 110 kekahi kulanakauhale mamao loa, a ia.kaI;«>u e noho ai malaila mai noonoo kakou i ka hoi hou mai. "K lilo ana ko kakou kaawale loa i mea hookaumaha i ka noi.n«H» o ka moi. no ka mea. i kona wa e ike ai aohe kakou i hni mai e hiki h«>u ole ana iaia ke noho me ka hoomanawanui. a malia o liuli kona inaina maluna o ke kanaka malihini a kau : ka hf>opai make maluna ona no ko kakou nalowale ana. o ko kakou kaawale no ka hoi ia mai ka mea aku a kakou e inaina nei: aole e nele ana-k'o ka moi hoopai aku iaia mamuli o kona hookuu ana ia.k'akou e hele a haalele i ka halealii." l'a hooholo-like iho la na keikialii apau i keia manao me ka liauoli. I ka holopono.'ana o nei manao o ko lakou hele koke aku la n«» ia e huli ia Koda<la. a noi aku la iaia e ae mai ia lakou e liele i ka hahai holoholona, me ko lakou hoohiki aku imua o Ko<la<la ma kekahi la ae no Jakou e hoi nui mai ai. l"a punihei ke keiki a Pirouze i keia noi a na keikialii me kona manao he ]>ono no la hoi. o kona haawi mai lā no ia i ka ae.'eia ka. he noi hoimihala ka kona mau hoahanau iaia ij>umu nona e poino ai. Hakalia no i ka aeia aku, o ke ee like ae la no ia o ua mau keikialii la maluna o ko lakou mau lio. a hele nui aku la aohe i hoi iki mai ma kekahi la ae, elike me ka lakou o ka hoohiki mii.ana mai ia Kodatla, ma kekahi la ae no lakou e hoi nui mai ai. I fc ekolu la i hala ma īa hope mai akahi nb a Komo ka haoha«> iloko o ka Moi no ka nalowale loa o na maka o ia mau keikialii ana. a oia ka wa a na Moi la o ka ui ana ae ia Ko«iaela, "ea. auh'ea na keikialii. aohe ou ike iki ia lakou he mau la ae nei keia o ka nalo ana r' "E ka Moi." i pane aku ai o Kwlāela. me ke kulqu haahaa nna aku imua ona. **ua noi mai lakou ia u. ekolu ae nei la i hala no ka h'ookuu ana aku ia lakou e. liele i ka hahai lioloholena. me ko lakou hoohiki pu mai e hoi mai ana no lakou i kdcalu la ae. eia īlae. o ka hala no ia o na la ekolu aohe. lakou i hoi iki mai." . ... Ia manawa ua pilia loa ka moi i ke pihoihoi me ka hopohopo no ka ho|>ena o kana mau keiki. ua makemake loa oia ia manawa e maopo])o ko lakou hopena iaia a me ka lakou wahi e noho ana ia manawa. a ua hoomahuahua mau ia aku īa hopoho]y » ona ahiki i kekahi la mai. i ka wa ana i ike iho ai aohe no i hoi mai kana inau keiki. Akahi no o Ko<la<la a ike aku. a pela me na poe e ae, aole f na iki ana ka manao uluku o ka Moi no kana mau keiki ahiki i ko lakou loaa ana. a ► ole, maopopo ana paha o ko lakou * . Me ka ukiuki nui huli mai la oia e nana īa KoiUula a ī mai la- "l-: ka' malihini noonoo pono ole. pehea la oe i aa ai e hookuu" aku i kuu poe keiki e liele me kou ukali pu ole aku īa lakou ? llele koke oe e huli ia lakou i nei manawa. a hoihoi mai ia lakou imua o'u. a ina loaa ole lakou ia oe, e hoomanao oe i keia he make kou hoopai. He mau olelo ku loa keia a ka Moi i ka weliweli. . Ina paha i maopo]»o i nei >Joi ia manawa o kekahi no keia o kana mau keiki. ina la paha aole oia e hooweliweli mai. aka. no kela manao mau no iloko ona he kanaka e loa keia. aole ana mea e ae e hana mai ai o ke kau wale mai no i ka hoopai make ke loaa ole na keikialii. l'a holo ae la'ke anu maeele iloko o na aakoko o koclada ma ka manawa i ]»ae mai ai na olelo awahua o ka lokoino ma kona mau ]>e]>ciao. ua naka iki ae la kona kino me ka haalulu makau. a oiai aole ia he manawa no.ka hoonohonoho hou īho. o kona kii aku la no ia i kana mau lako kaua. ka palukaua ka pu-a pua ame ke kakaka. ee ae Ia maluna o kona lio punahele. a haalele ih«« !a i ke kulanakauhale. no ka* hele ana e lnili i kona mau hoahanau manaoino iaia: e pii ana ma na kualono, e īho ana ma na awawa. e au ana maloko o na muliwai, e huh ana ma keh ame keia pe'a o ka aina. na wahi i maa ī ka heleia e hahai holoholoua. lie ole nae kona ike wahi kino kanaka aku. a make l<«a kona manaolana no ka loaa. , • • Ma kela a ma keia kulanakauhale ana e kipa aku ai. e-ninau mau aku ana oia i na kanaka o ia wahi. ina ]>aha ua īke lilu iakou i kekahi ]x>e kanaka opio u'i maluna o na ho e hele ana mawaeua aku o ia kulanakauhale. he ole nae ka pane ī loaa mai iaia n<> kana mau ninau a pau. a t ka manawa hope loa. ii.. ka loaa ole mai o kekalu mau hoakaka kupono īaia no kona i'nau hoahanau. ua poho loa kona manaolana no ko lakou.loaa hon aku īaia. . . . . . . . .... > - •* \ wahi ana ia iho. "aia la oukou īhea kaln ī hele ai. L a l.aule aiiei oukou a pau loa iloko o na lima o na eneim. a aia oukou a pau i keia manawa ke. auwe mai la i na ehaeha a ka iio la hoi a« i hele mai ai i Marana a lilo i mea mnal'wle i ka Moi. a i lilo ai hoi au i kiimu 110 ko lakou liookāimiahaia ana. a i mea hoehaeha pu aku .01 . ka i.aau o ka Moi' Pehea la au e hana ai i hookaawaleia aku ai ke kau *' Me keia "ano la'oia i hoohuiluu ,loa ia ai a 110 kekalu « _ Vinoh*inini ana aku i kona mau waimaka. no ka 35K S»*«KB W*

laha akea, aohe hiki iaia ke ike aku i kekahi aoao a pela hoi me kekahi aoao. I kana nana aku me he mea la ua hui kekahi aoao o ia aina I>alaha!aha ana e ike aku ana ine ke aouli —he waoakua ia a aia iwaenakonu o kela waoakua ana e ike ana, e ku mai ana kekahi hale nui i hanaia me ka mahala eleele. alaila hoomaopo])o ae la oia he nohoia no ka ia walii e kanaka. Xo kona ike ana aku i ke ku mai o ia hale hoomau loa aku la oia i kana hele ana me ka awiwi, a iaia i kokoke loa aku ai, ua ike aku la oia i kekahi wahine u'i e noho mai ana ma ka puka aniani. He u"i ia leele ana e nana aku ana. eia nae, hookahi mea hookahaha i kona noonoo, oia ka nahaehae o kona mau e komo ana. me ka nele o kekahi mea hoonani ma kona poo a ma k*i uinauma, ame ke kiwala-o i o a ianei o kona lauoho, me ■■ he wahine pupule la, a ma kona helehelena ke nana aku me he mea la he haawina kaumaha ke kau mau ana i kona noonoo, a i ole he make paha ke hookokoke mau ana iaia i na manaw'a apau. Hakalia no iaia a ike mai ia Kodacla, a ua kokoke loa aku no hoi o Kodada e lohe pono aku ai i kana mea e kamailio mai ai, i mai la i keia mau lmaolelo: "O. e ke kanaka opio. e hookaawale koke aku oe ia oe iho mai keia wahi aku me ka hoohakalia ole iho, he wahi poino keia, ina aole oe e hookaawale koke aku ana </poino ana oe.i kekahi pilikua paele ka mea nona keia hale! j 'i le pilikua paek v aikanaka oia. ona kanaka apau e kaalo ! mai ana ma keia wahi ua pau wale no lakou i ka make apau i ka hamuia: o kekahi poe i paa ai aia no ilalo iloko o na rumi pouli paa loa kahi i hoopaaia ai i nei manawa. kahi e hiki hou ole ai ia lakou ke pakele aku. nolaila. ina'he minamina kou no kou ola ea, ano ka iiianawa, huli hou aku ke alo ihope a iini aku i kou palekana." "E ka Madame. e oluolu oe e hoakaka mai ia'u i kou inoa, ,a e hilinai pu mai hoi oe i kou palekana maluna o'u. mai kanalua!'' i pane aku ai o Kodada, eioaa aku'ai ka manao hopohopo ole i ka lede, a e palekana pu ai hoi oia mai ka make mai i maopopo loa ke kauia mai maluna ona, ke hooko oleia aku ka makemake o ka pilikua aikanaka. 'ile kamaliiwahine au; a mai Kairo, A'igupita, au i hele mai ai," i pane mai ai ka lede. . ■ "Ma keia wahi ia\ o ka hele ana mai me ka manao e hoea aku i P»aj?edada, eia nae. halawai e au me ka pilikua paele, o kuu poe kauwa ka i pau loa i ka pepehiia a koe'au. he manawa wale no nae ko'u e make ai, ina e liooko ole aku ana au i ka makemake o ka pi}ikua. "Hookahi wale no o'u mea e pakele ai i ka make-o ko'u olelo aku he alo.ha au iaia. oiai nae, he weliweli au iaia i na manawa a]jau. a ina e ae ole ak.u ana au i kona nianao ma ka Ia apopo o ko'u make no ia. he hopena na'u e upu mau aku nei e hanaia mai ana maluna o'u i na manawa apau o ka la apopo. "No hookahi manawa i koe. eia ka'u noi ia oe no ka hoopakele ana i kou ola. Aole e liuliu loa ana mai nei manawa aku e hoi mai ana ua pilikua la: ua hele aku nei oia e hahai mahope 0 kekahi poe kaahele ana o ka ike ana aku nei maluna o kela aina palahalaha ma kalii mamao loa. "h'a, e ka malihini. aole ou manawa nui i koe e jioulolohi iho ai. huli liou aku ke alo ihope a holo aku me ka mama apau e hiki ana i kou lio ke lawe aku ia oe, he kanalua nui no ko'u i kou mamao loa mamua oka lioi ana mai oua pilikua la. Aolie 1 pau pono mai keia mau huaolelo iaia i ke kamailioia i ka wai ikeia aku ai ka pilikua paele e hoi mai ana ma kalii niamao. E kau ana oia maluna o kekahi lio nui eleele. a e lewalewa ana ma kona aoao kekahi ]jahikaua nui loihi a kaumaha e hiki ole ai i kekahi kanaka i emi iho ona ke oniu ia palii, oia wale no. . I ka wa i ike aku ai o Kodada iaia e o'eo e mai ana ma kalu I mamao ua hookahahaia oia no kona akahi a ike i kekahi pilikua elike me ia ka nui. , la manawa ala ae la iloko ona na hoōmanao ana he kanaka pilikua ka mea ana e ike aku ana a he kanaka aikanaka, he ikaika lua ole no hoi e liiki ole ai i kalii kanaka elike me ia ke: ku aku e hakaka me ia. , j 0 kona liuli ae la no ia ma kahi e e ike ole mai ai ka lede, a nonoi aku la i ke Akua me ka pule haahaa loa e haawi mai. iaia i ka ikaika anie ka makauole. i liiki ai iaia ke paio aku me ka pilikua me ka pilikia ole. a ia pau ana, unuhi ae la oia i kana pahikaua a paa i ka lima no ka hoomakaukau ana e paio aku nie ka pilikua. Ke ku la oia me ka makaukau me ke kali aku o ka hahau . mai o ka pilikua i kana pahikaua a e pale hoi oia nona iho, a i ka wa ana e ike ai he fcupono iaia ke hahau aku, ia wa oia e lele aku ai e hahau me ka ikaika i kona enami. 1 ka pilikua e nana mai ana i ke keikialii aia ka manao hooheneliene iloko ona no ka uuku o kona enemi. a kauolia mai la ia Kodada e haawipio aku me ko laua lioike ole i ko laua ike liakaka. Aolie ae aku o Kodada i kana kauoha e haawipio aleu me ka olelo pu ana aku ua makaukau mau oia e hoopakele iaia iho; 0 ko I<odada hookokoke aku la no ia a hahau aku i kana pahikaua me ka ikaika loa ma ke kuli o ua pilikua la, me ka palamimo loa e hiki ole ai i ka pilikua ke. pale ae. 1 ka ike ana o ka paele pilikua i kona eha. ua uwo ae la oia me he hipi la i o ia aku ka puu i ka palii. a wawalo ae la , kona leo maluna o kela kula waoakua. Ua lilo keia eha ana ona i mea e hoopii loa ia ae ai ka inaina wela iloko ona. Ala aku la oia a nolio pono iluna o'kona lio a hoomakaukau mai e liahau ia Kodada me kana pahikaua kaumaha oilua. Ina no ka- loaa pono mai o Kodada ia hauna pahikaua ana kaawale ! kaawale ])U kona kino. no kamea, ua ikaika maoli kela hahauia ana mai, eia nae, ua ike mua o Kodada ia mea nolaila. ua hoomakaukau mua oia iaia iho ma o kona hoolele ana aku i kona t lio ma kekalii aoao a halahu ana ka pahi i ka lewii. L Mamua oka hiki ana ika pilikua ke hahau mai ika lua o kanaMiauna pahi ua loaa 'mua' aku la oia i ka haulfa pahi a [ Kodada. a lele ana ka lima akau me ka pahikaua i kalii e, a o L ka wala aku la no ia ona (pilikua) a pahu ana iluna oka lionua. l'a lele k'oke iho la ke keikialii Kodada ilalo me ka iiooi hakalia ole a holo aku.la ma kahi o ka pilikua e waiho ana, a t oki iho la i ke poo a kaawale mai ke kino aku. t Oiai ka lede e nolio mai ana no-ma ka puka aniani ia niai nawa a e naua mai ana. me ka ikemaka mai i na mea apau i i hanaia. a e pule mau ana no hoi iloko o kona-naau.no ka hoopakeleia o ke ola.o ke kanaka opio, ua uwa koke ae la oia'no t ka pilia loa i ka olioli, no kona ike ana mai i*ka make ana o ka i pilikua paele ana i maka'u nui mau ai. i Kahea m'ai la oia ia manawa me ka leo nui ika i ana mai: i "E ke Keikialii. mamuli o ka loaa ana o ka lanakila ia oe, he hana au i hoike mai ai i kou kulana he kanaka koa loa. aole i no hoi oe he kanaka o ke kulana haahaa eia kau noi ia oe, i hoonau nono ia iho kau liana. "Eia iho iloko o na pakeke o ka pilikua na ki o ke kakelā i nei: e lawe ae oe alaila kii mai e hookuu ae ia'u mailoko ae o i keia halepaahao. Aole owau wale no, aka. he nui ahe lehui leliu aku kekahi poe e paahao mai nei malalo o ka rumi pouli, akahi hoi ka hana ana e lanakila ai, makou apau." i He maikai loa kela noi iko Kfodada noonoo. oka hooko - aku la no ia ona i ke kauoha a ka lede ma o ka huli ana i na ki ī' iloko o na pakeke o ka pilikua oiai oia e moe oni ole ae ana i iluna o ka lepo ahiki i ka loaa ana. 1 I kela loaa ana no oka huihui ki ia Kodada o kona kai aku i la 110 ia i kona lio a hoopaa aku la i kekahi pou mahope o ka i welie ana aku i ka pukaoa, a o kona hoomaka aku la no ia e i 1 wehe i ka puka o ka rumi e komo aku ai i kahi a ka lede e noho I mai ana, a hele mai la.no hoi ka lede e liui me ia i kona wa i i komo aku ai.

(Aole i pau.)