Ka Nupepa Kuokoa, Volume LV, Number 26, 29 June 1917 — HE MOOLELO NO NA Hoahanau Ekolu A I OLE O Hawila ke Koa, a o Magarita ka U'i ka Manu Nunu Ahiu [ARTICLE]

HE MOOLELO NO NA Hoahanau Ekolu A I OLE O Hawila ke Koa, a o Magarita ka U'i ka Manu Nunu Ahiu

"Ke manaoio nei au i kau mau mea apau i hoakaka mai nei e kuu Sidia, a ua makaukau au e alo aku iloko o na poino he nui. He hookahi nae a'u mea e ninau aku ana ia oe, pehea la, e kau mpi ana anei ka poino maluna o'u ame kuu makuakane i keia po?" Xo kela ninau hoi a Magarita, ia \va i huki ae ai ke Kilokilo Sidi,a he wahi pahu huina-ha uukii, mailoko ae o ka pakeke o kona lole, aia hoi ma ka aoao maluna o ua wahi pahu nei he mau kaha, me kahi e hookomo aku ai o ke ki, elike me ko na uwaki kauhale, alaila ki iho la ua kilokilo nei i ka pahu ahiki i ka paa ana, ia wa i ninau mai ai ia Magarita: "Eia he mau kaha lehulehu au e ike mai nei maluna o ka papalina o kuu pahu o na meahuna pohihihi, e koho oe i kau kaha i makemake ai?" la īnanawa nana iho la o Magarita maluna o ua wahi pahu nei, no kekahi manawa, alaila koho aku la i kana kaha i makemake ai, he kaha kohu kaplia'i haolio, aia kela kaha ma ka aoao akau o ka pahu, a i wahi e ikeia ai ka pane oiaio no ka ninau i makemakeia, hoomaka hou iho la ua kilokilo nei e ki i ka pahu a paa, alaila lalau iho la i kekahi manamana ma ka papalina o ka pahu, o kona hoomaka aku la 110 ia e hoonee a kau like me ke kaha a Magarita i kolio ai. • Me he anapu ana la na ka uwila, aia hoi, lohe koke aku la o Magarita i ka nakeke mai o na meakaua maloko o ua wahi pahu nei, me kona hele a piha i ka maka'u ame ka haalulu, ina paha no kona ike maka aku i na pahikaua, i Ka wanao'a mai imua o kona maka, ina ua liiki hou ole iho iaia ke hoonianawanui ma kela wiahi, aole nae ona ike iki aku i kekahi mea, o ka nakeke wale no kana e lohe la. Ke lohe okoa aku la no oia i ke pohapoha mai o na ko'i kaua.me he mau haneri la o na kanaka e hoouka ana i kekahi kaua hahana loa, a i ka nalohia ana aku o ke pohapoha o kela mau meakaua, ia wa i loheia aku ai na leo uwe kapalili o na wahine, me ka hooho ana: "He powa e! He powa! E kokua. e kokua!" T ka nalohia ana aku hoi o kela mau hoike kamahao apau o ka pahu o na meahuna pohihihi a ke Kilokilo Sidia, ia wa i. loheia aku ai kekahi mele ku i ka hoohauoli manao, mailoko niai o ua pahu nei. a i ka meha ana iho hoi o kela mele himeni, ia wa i poha mai ai kekahi leo, i ka i ana mai: "E ka U'i Magarita, Ka nani hoomahie o Kokenekai, Ke kupaa i ku a haulehia, Ua pakele oe no kou kupaa ana, Mamuli o kau mea i aloha ai, ; ■ Oia auanei ka pulumi, Nana e hoomaemae aku Na ino apau o keia po." ' la kuu ana iho o kela leo kamahao, ia w.a lalau aku la £e Kilokilo Sidia i kana wahi pahu, a hoihoi ae la ma kona Wahi i waiho ai maloko o kona poli, me ka olelo ana aku ia Magarita: ? 'Ua hoikeia aku la na mea apau au i makemake ai e ike, iiie ka moakaka loa o ia hoi, e hoea mai ana he hoouka kaua ana, a e lohe aku ana no oe i ke kani oeoe o na meaWaua, a na powa ka poe e hele mai ana e hoouka i keia kaua weliweli, mai hopohopo nae oe no ka poino, no ka mea e palekana mai ana no olua mai na poino mai. Aia hoi o Hawila me kona makuakane ke kamailio la no ka iaua hana, a eia ka Lomeliano o ka pane ana aku ai: "Ina owau hookahi wale no ke ku aku imua o na powa he hookahi haneri, he hana paakiki io na'u ka hoopakele ana ae i kūu Magarita aloha, o ka mea maopopo loa, e poholo aku ana oia iloko o na lima o na powa, a pela hoi au e hoi aku ai iloko o ka opu ana ole o ka honua." Aole no he hana nui e ae a ka makuakane ame kana keiki kela mau hora, o ke kamailio no ma na mea apau e liolopono ai ka laua hana o kela po. a ke miliapa pu la no hoi i ka laua mau meakaua, ame ko laua mau kahiko e iho aku ai o ke kulanakauhale, a i ka hele ana a kani ka hora elima o ke ahiahi, ua makaukau pono ka laua mau meakaua, a ūa hele hoi a palahinu ko laua mau aahu kaua o ke kulana naita oiaio, me ke komo ana iho o ua mau kanaka nei i ko laua mau paalole o ka oihana naita. he paalole oma'oma'o ko Lomeliano, a he paalole eleele hoi ko Hawila, he mau paalole keia me na palekila maloko mai, elike me ke ano mau o na naita o kela au kahiko. I ko laua nei makaukau pono ana, me na lako no laua e ku aku ai imua o ka poe kolohe a pakaha, ia manawa i hoi like aku ai ka makuakane me ke keiki noloko o ka rumi aina, no ka ai ana i kekahi mau meaai, mamua o ka iho ana aku i kai o ke kulanakauhale 110 ka hana nui i kokoke loa mai ,e hooliloia ka hala'i lana nialie o ke kulanakauhale o Rokenekai, i kulanakauhale ooloku, a kupikipikio. Ke ai 1a laua nei i na meaai maamau ia laua me ka inu pu ana i kekahi omole waina, a i ko laua nei maona ana. hoonanea wale aku la no laua, ahiki i ka piha ana o ka hapalua hora; ia wa i ku ae ai o Hawila, a kii akii la i na lio o laua, n>e ka hauhoa ana aku i na noho, hookonio na kaulawaha ,a ka'i mai la mamua pono o ko laua nei wahi hale, i hakalia wale no i ko laua hele aku a kau iluna, no ke kulanakauhale ka pahuhopu. " . . i Elike no me ko Lomeliano kapa kila ke omaoina'o. pela no hoi na lako o ko Hawila lio, ua kulike no me kona kapa kila, e komo ana. . Ta hoi ana mai o Hawila. a hoike aku la f kpna makuakane. ua makaukau ko laua lio, o ko laua nei komo like aku la no ia, maloko o ka rumi moe o Lomeliano, a lawe mai la ua elemakule nei, mailoko mai o o kona pahuume, i na dala he r>o,ooo, ma ke dala Italia, no ka uku ana aku i na naita e komo mai anā e kokua ia laua ma kela po. Ke hele ae la i ka hora eono i kela manawa. aohe he wa hou aku 110 ke kakali ana. o ko laua nei' hoomakaukau iho la no ia i ke komo ana i ko laua mau aahu. e kokua aku ana ke keiki i ka lole o kona makuakane, a pela hoi ka makuakane e kokua mai ai i ka hookomo ana i ka lole o kana O ka hele hoi ia ahiki i ka paa ana o ko Lomeliano lole, kau iho la-ka papale kila hulu oma'oma'o, ke nana aku oe ia la. i ua elēniakule nei, iloko o kona paalole i punahele iaia, me he mea la. aia no oia i kona mau la. o ke kanaka oniopio, a ma kona mau maka. e hoike okoa mai ana kekahi liiona i ka hele a eena ua elemakule nei, i ka pa wahi kiaha ana aku hoi paha kekahi, aohe mea e hopohopo ai īloko ona. . . r »• Ta makaukau pono ana hoi o Lomeliano ma na ano aoau ua komo iho la o Hawila i kona paalole kila, me ke kokua ana mai no hoi o kona makuakane, ma ka hookomo ana a i ka pau ana no hoi o kona hemahema, lalau like aku ia i na ko'i kaua a laua. pela me na pahikaua, ame na pale kila, o ko laua nei oili mai la no ia iwaho, ma kahi e ku aku ana o na lio. a no Lomeliano. kau.koke aku la no oia maluna o kona lio ,oiai hoi o Hawila, i ki aku ai 1 ka puka

o ko laua liale a paa. kii aku la no hoi a liookuu ac la i kana mau ilio kiai liale, lie elia ko lakou nui, īa \va liiclc mai la no kahi e ku ana o kona lio, o ke kau ae , a ke nana.aku oe i ka kakou koa opio me kona luau i makuakane, aohe mea a ka naau e hōohalahala ai. Ia laua nei nae e ku ana me ka makaukau, ia wa i hoohuli pono mai ai o Lomeliano i kona lio imua o llaN\ila, a i mai la i keia mau huaolelo: "Eia kaua ke tho nei no a halawai ana he alo a he alo me na kanaka powa, a maanei. e waiho loa kaua i ko kaua mau inoa ponoi, aole oe e kapa mai ia'u o Lomeliano. a pela hoi.au e kapa aku ai īa oe o Hawila. aka e ikeia kaua ma na inoa kaokoa loa. 1a k.apa mai oe ia'u e kuu keiki ma ka inoa ka Oma omao, a 0 kou inoa hoi a'u e kahea aku ai. oka Naita Kleele. Aole a kaua mea hou aku i koe e kakali ai, aka e nee a u aua 1 keia wa ano 110 Sana Maleko." Ia pau ana no o kela mau hoakaka a Lomeliano imua o kana keiki ,o ka hao ae la no ia o na ke-pa o Haleauau, nia ka aoao o na lio ,o ka lilo mai la no ia. uana aku oe w la, kohu iwakiani i ka la makani. i ka hoola īla 1 1 ke kula, a ke anapa alohi la ko laua mau kapa kila, me na meakaua i ka li'ula o ke ahialii. . ... , I ka nana aku ia LomelLano e kainepu la ma-luna o ; kona lio, aole loa he wahi ano, o ke kanaka elemakule maluna ona, aka he kanaka opio oia. elike 110 me kaiia keiki nie Hiawila, i ka eleu maoli, ame ka piha makaala ma na ano apau. Ua hele no hoi a kani ka hora ehiku ma kela ahiahi, hoea aku la laua nei ma ka pa o ka halepule Sana Maleko, ua akoakoa mua ae na koa naita o Lomeliano, no lakoii ka huina ma kahi o ke kanawalu, a e kakali wale mai ana 110 0 ko laua nei hoea aku. Ua hoohalaia kekahi manawa nui, ina ka lululima ana o na hoaloha kahiko, a oiai ke nee muā .la ka nianawa, aohe wa no ka niuau ana aku a ninau ana mai a ua mau naita nei, no na mea e pili ana ia lakou iho, aka ua hoomaka koke aku la no o Lomeliano e hoakaka imua o lakou 1 ke kumu nui i kauohaia aku ai lakou e akoakoa mai ma kda po, i ka i ana aku: "Auhea oukou e o'u mau hoa make o na ipuka o lerusalema hemolele, ke hoolauna aku nei au imua o oukou apau i ka'u keiki o Hawila, aka nae o kona inoa a oukou e kahea aku ai iaia i keia po. oka Naita Eleele. Oia nei ka mea nana ka hana, a'u i kauoha aku ai ia oukou, e hoea mai i keia po." a ia wa i lioike okoa aku ai oia ma ke ano nui, i na mea e pili ana ia Hawila ame Magarita, ame ke kumu i ala mai ai o ka manao kolohe, ma ka aoao o na powa, e kaili limanui ia Magarita, a e luku hoomainoino hoi, i ka poe apau e hoao aku ana e ku-e i kela poe powa. la pau ana hoi o ka hoakaka ana aku a ka makuakane, ia wa i pane aku ai kona mau hoa naita, me ka manao loleahi. e haawi ana i ko lakou apono, e komo aku e kokua, 110 ka pono o ke keiki opio, a ia wa hoi i kamailio mai ai o Hawila ma ka pane ana mai: "tt na hoaloha kahiko o ko'u luau'i makuakane nei, ke liaawi aku nei au i ko'u mahalo kiekie ia oukou apau, no ko oukou lokahi like ana, e haawi mai i ka oukou mali kokua ana ia'u, īiia keia han.a nui, i pili i ko makou mau ola. "Mamua nae hoi o ka hoea ana mai i ka wa 110 ka haiia, e ae mua'mai oukou apau. e lawe mua aku i ka'u walii makana, no ko'u hooluhi ana aku ia oukou, o ia hoi, e haawi aku ana au he elima haneri dala Itali.a ia oukou pakahi," ia wa i haawi aku ai oia i ke eke dala o 40,000 ina ke dala pepa ia Nikola, a nana lioi i hoihoi loa aku, a haawi maloko o ka lima o ka puuku o ka ekalesia. no ka malama ana ahiki i ka wa e pau ai o ka hana, alaila lawe ae kela ame keia i kana mau dala. Ke nee ae la ka manawa e hiki i ka hor.a ewalu, he hapaha hora wale no koe, ia manawa i haawi aku ai o Hawila i ke kauoha, e hoomaka ko lakou ka'i ana imua, o'kahi o ka hana i makemakeia ai, o koua oili mai la no ia mamua a ukali aku la no hoi na naita he nui, mahope aku ona. I ko lakou nei hoea ana no hoi no ka pa o ke Kakela Mamiona, kani ae la ka hora ia wa i kauoha mai ai oia i kona mau hoa, e kakali malie mawaho o ka pa, a o ua o Hawila hookahi wale no ka i komo aku iloko, me ka hele ana aku no ka aoao o ka hale kakela, a ma kahi e ku polio ana i ka rumi o Maearita, malaila i ike iho ai oia, i ka lewalewa o ka lopi sitika, e paa ana hoi he pine omou daimana ma ka piko o ka lopi, ia wa i lalau aku ai o Hawila. i ke pine a wehe ae la, hoopaa ae la hoi i ka lopi o kana ipu olelo. o kona hukihuki iho la 110 ia i ka lopi,. he hoailona, e hoike aku ana i kana aloha, ua hoea mai oia iloko o ka manawa kupono, 110 ko laua papaleo pu ana. He manawa pokole wale no, mahope iho o kela hukihuki ana mai a Hawila i ka lopi, ia wa i kiei mai ai ke poo o Maijarita iwaho, a pa-e iho la kona leo i ka ninau ana mai, maloko o kana ipu olelo: "O oe mai la anei ia e ke aloha?'' "Ae, owau no keia e ka ehakoni," i pane hookolohe ae ai 110 hoi o H'awila. I wahi e kohu pono ai ka laua nei hookaau olelo ana, huki aku la o Hawila i ka lopi silika ahiki malalo o ke kūmulaau wilou. alaila hoomaka mai la oia e kamailio i keia mau olelo hooheno: "Eia au i ka po lea o Magarita. Ka luaole o na oniu poahi, O kau e Magarita ka wili paa loa, O ka'u ke kaohi malie. Pehea la ia e ke aloha?" "Heaha mai auanei kau. he ku maoli 110 keha-mau olelo au i ka hooheno," i pane mai ai no hoi o Magarita ma kekahi aoao mai o ka lopi silika. He mea makehewa wale no paha ma*ka aoao' o ka mea unuhi, a haku moolelo ka hoike neepapa ana aku, i na hookaau olelo ana mawaena o Hawila ame Magarita, aka ma ke ano nui nae, penei no ia. Ma kela hoohala ana o na ipo i kek.ahi manawa. ma ke kamailio ana maloko o ke kelepona lopi silika, ua noi ikaika aku o Hawila imua o Magarita, e hele aku e hui pu me kona makuakane, a koi aku iaia. e ae niai. e kaa ka hoomalu ana o na hana lealea o kela po, malalo o kekahi ilamuku, a o kana mau kauoha ame na hoomalu ana, ka mea hooloheia, a ,o ka inoa hoi o ka ilamuku a ua o Magaritā e waiho aku ai imua o kona makuakane oia no ka Naita Eleele, me ke kukala akea ia o kona inoa imua o ke anaina kanaka nui. Ma ka aoao hoi o Magarita. ua kono mai la oia ia Hawila, e komo pu aku iloko o ke anaina hauoli, a ma ka ahaaina hoi i hoomakaukauia e kona makuakane; ua hoole aku la nae'ua o Hawila, me ka olelo ana aku; aole he mea pono e hoohuikau pu ia ka lealea me ka hana i ka manawa hookahi. aka he hana wale no kan.a e hooko aku ana ma kela po, a ua lilo no hoi ia i mea maikai i ko Māgarita manao. No ke koena aku o ka laua mau olelo ma ke kelepona he mau mea no ia i pili loa ia laua iho. ua kapae ae nae ka mea kakau moolelo i ka hookomo pu ana mai ia mau mea ma keia wahi. malia paha ke nauki loa mai nei oe e ka makamaka heluhelu o ke ake no e ike, i na hana o ka po hulahula o Mamiona Kakela, ina oela ho aku Uaua imua la pau ana hoi o kela kuka'i kamailio ana mawlaena o na ipo, ia manawa i huli hoi aku ai o Hawila a hui pu me kona mau hoa, a he hookahi ko lakou huikau Jike ana aku iwaena o ka nui o ka poe makaikai o na makaainana, i mai no Mamiona Kakela, e ike i na hana hulahula o kela po. (Aole i {>au.)