Ka Nupepa Kuokoa, Volume LV, Number 27, 6 July 1917 — MOOLELO O KA HALAWA MAKAHIKI KANAIWA-KU MA MALIMA O KA AHAHUI EUANELIO HAWAII I MALAMAIA MALOKO O KAWAIAHAO, KAU O IUNE. M. H. 1917. [ARTICLE]

MOOLELO O KA HALAWA MAKAHIKI KANAIWA-KU MA MALIMA O KA AHAHUI EUANELIO HAWAII I MALAMAIA MALOKO O KAWAIAHAO, KAU O IUNE. M. H. 1917.

La Hana I—Poaiua.1 —Poaiua. iune 26, 1917. H<'OQiakaīa na hana o ka Halawai ;.?r ; .nhikī Kanaiwa-kumamalima o ka A .-i i;ī Kuan« lio Hawaii oko Hawaii I':, i ka hcra «.» o ke kakahiki, ma]iu ka Luakini o Kawaiahao, Hono■i. !:• hikaiin ka Lunalioomplu oka KV\. H< nry H. I'arker. ma ka Hi- : ::» ma ka aoao 131 o ka Hoku A. N:imī ame ka pule a ka Rev. G. L. a ho<>nof'ia ka halawai imua maU> rt ka manao alakai. "E kupaa" i kii'maluna o na pauku hope loa . A ;.. Mo'.una X0 ka Euanelio i kakaui:i » Mataio. A mamuli o ka liiki ole ana mai o K-v. K. G. da Silva, ka mea iaia i },o«ikaawaleia ai i alakai no ka manao 4, K»- Kristo iloko o kona home." rac ia i hoikeia ma ka Papa KuhiHana ma ka hora 9:30 a. m., ua b«»omauia aku no ka malama ana i ka halauai haipule maluna o ka manao alak::i i waih<»ia mai e ka Lunalioo- <> ka Alia. - A n!a ka hoia 9:45 a. m., ua waiho ka I.unahoomalu i kona noho i ka H< I.unalioomalu Henry K. Poepoe iir» k:t ?i<.'>rjrp ana aku i na hana o keia ALn imua eliko me ia i hoikeia ma ka l'ai.a KaLikulii Hana: Hoomakaukau ana i ka Papa Inoa X:i k«» Kakauololo i waiho mai i ka h' i; ' a kf Komite Nana Hookohu E]oj-- ame Papainoa o na lala o keia Aha i li >..ma<'j»oj>oia elike me ia i hoikeia iho nenei: N a Lunnnui—Rev. Henry Hodges I*atk»T. liinah«tomalu; Rjpv. Henry K. Po< j"»e. hope lunahoomalu; Paalua D. kakauolelo; Rev. William K. hoj.e kakauoielo ekahi; Mr. Jonathr.n K. Nakila. hope kakauolelo el»a; Mr. Theo<lore Richards, puuku; Rev. Henrv P. -Tudd, kakauleka. Mokupuni o Hawaii Haili —•*<. L. Desha. kahu, Mrs. Alai Aknna. elele; Onoinea, D. Lonoehu, kou.iie; Hakalnu. D. Lonoehu, komite, Mis. M. Akana. elele; Laupahoehoe, C. ?»r. Knmakawiwoole. kahu, William N. t'ur«]y. ejfle; Hamakua Komohana, L. K. Kakani. kahu. S. K. Kalona, elele; K< hala Akau. (J. I„. Kopa, kahu, Mrs. '«V. P. >{<-Dimgall. elele; Kohala Hema, W. M. Kalainaa. kahu, Mrs. Lioe Kaan:»ana. Elele; Kekaha. James Upchurch, 1-ahu. William Keanaaina, elele; Moku-

nikaua *nie H<»lani, Jaraes Upchurch, k<'raite. W. K. Kalaiwaa. elele; Lanakila ame Kealakekua, Z. Mahaiula, ka--1 ii. Nam«'kona Kuhia, elele; Kona-wa- • •'■a haok'. A. K. Baker, kahu, Mrs. A. S. Baker, elele; Pukaana (Hookena), .'<»un Keala. kahu. J. S. Kauwe. elele, i hiki mai: Kaohe. Z. Mahaiula, Milolii. J. X. Kamoku, komite, r.<>!e i liiki mai: Waiohinu, J. X. Kair«ku. kahu. Mrs. Lucy Kamoku, elele, laua i hiki mai: Kapaliuka. J. N. Kanaoku. komite. Mrs. Mary Bray, *iele. a«>lt» laua i hiki mai: Kalapana, •lohn Kania. kahu. J. 1.. Ahia, elele; I'nula. 1.. K. Kalawe. kahu. Mrs. L. K. K:.lawe. elt*le: aole laua i hiki mai; j "{•ihikao. J.»hn Kama, komite; Olaa, S. 1.. Desha. komite, S. K. Kama, elele.' Hilo Haole. (rt»orge I.aughton. kahu, j»ole i hiki mai, G. \V. Young, elele; L. G. da Silva. elele. aole laua i hiki ttA: Hīlo lapana. K. Higuehi, kahu; Viil«» l'ake. T?ui Hin*; Weng, kahu; Kohala lapana. T. Oho, kahu; Papailapana. C. Sagawa. kahu; aole i l.ikī mai: Honomu lapana. S. Sokabe, kaliu aoli* i hiki mai. S. Bando, elele; Ki-hala Pake. U. Clio Ping, kahu; Ko-i-ala l'niona. X. C. Schenek, komite, A lr.«. John Hines, elele. Mokupuni o Maui, Molokai ame Lanai Wailuka (Kaahumanu). John W. Kai ia. elele: Wailuku Uniona. R. B. l»odpe. kahu. Miss E. A. elele; V\*ailuku Pake. Yee Kui, kahu; Wailuk»; lapana. T. Sugimoto. kahu, Miss <»t'rtnnle Judd. elele; Puunene Camp * >T:e. L. B. Kaumeheiwa, komite, Mrs. !.aura Naukana. elele; Kahului Uniona, L. E. Pleasant. kahu, Mrs. Hana KaHno, elele: Pafa. J. K. Kahoopīi, kahu, Mrs. D. Kalaaupa, elele ,aolo i hiki mai: Paia īapana, J. Fukuda, kahu; Makawao Uniona, A. C. Bowdish, kahu, :»nle i hiki mai. Mrs. J. J. Hair, elele; Haiku. J. K. Kahoopii, komite. Mrs. A. Mitehell, elele: Huelo. J. P. Inaina, kon ite. Mrs. J. P. Inaina. elele; Keanae. •ī. P. Inaina. kahu, D. "W. Napiha-a, eMe: Nahiku. L. M. Mitehell, kaliu, ? <le i hiki mai: Hana, G. E. Lake, kahn. D. K. Wailehua, elele; Kipahulu, L. M. Mitchell. komite, aole i hiki mai; Kaupo. G. E. li»ke, J. W. Kawaakoa, eīele: Honuaula, J. S. rocpoc, kahu, oole i hiki mai; Keokea. J. S. Poepoe, k«nite. aole i hiki mai; Keokea Pake, Y« Kui. komite: Waihee, O. Nawahine. kahu. aole i hiki mai, J. K. Nawahine, elele; Waikapu, L. C\ Kaumeho'iwa. komite, Joseph Weleh. elele; Wainee. E. S. Timoteo, kahu. Lowell K. Kupau. elele; Kaahapali, D. W. K. Whit<*. elele; Olowalu, D. W. K. White 3.omite; Honokohau. S. P. Kaaia. kāhtt; Kahakuloa. S. Pi Kaaia, komite; Puui:eue lapana; T. Sato kahu, aole i hiki mai: Lanai, D. W. White, komite; Halawa, J. Kaalouahi, kahu. William Kaai. elele; Kaluaaha, I. D. laoa, k&hti; Kaunakakai. I. D. laea, kahu; Kalauj«apa. D. Kaai. kahu; Pelekunu, J. P. Kalohelani. kahu; Wailau, J. P. Ka-

lohelani, kahu; Puunene Filipino, Mariano Alfaro, elele. Lala mau —W. B. Coale. Mokupunl o Oahu Kawaiahao. H. H- Parke'r, kahu, Jonathan K. Nakila, elele; Kaumakapili, H. K. Poepoe, kahu,- S. K. Kamaiopill, hope kahu, D. K. Hoapili, elele; Kalihi ame Moanalua, W. K. Poai, kahu, Mrs. Amos J. Mawae. elele; Alanui Papu Pake (Fort Street Chinese), Yuen To Pui. haiolelo; Pukiki, A. W. Soares. kahu, aole i hiki mai; Kaukeano (Central l'nion), J. H. Williams, kahu. aole i hiki mai; Bishop Memorial (Kamehameha), J. L. Hopwood, kahu, Emma Winslow, elele, aole i hiki mai; Makiki lapana. T. Okumura, kahu, K. Yamasaki, elele, aole i hiki mai; Nuuanu lapana, T. Hori, kahu; KakaakO lapana. Y. Sakai, haiolelo; Miss Jo, olelo; Second Congregation Pake, Tse ielele; Palama lapana, K. Ishida, haiKei Yuen, komite, H. Ah Young. elele; Ewa, William Kamau, kahu, P. K. Ka-pano-okalani, elele; Ewa lapana, K. Maeda, kahu; ,Ewa Pilipino, S. R. Ygloria, kahu, C. C. Cortezan, elele; Waianae, S. W. Kekuewa, kahu, William F. Bush, elele; Waialua, Oscar P. Cox, elele; Hauula-Kahuku, G. M. Kauaulalena, komite, S. W. KaiAi, elele; Waikane, James Davis, kahu, E. K. Aukai, eīele, aole i hiki mai; Kaneohe, J. K. Lota, haiolelo, Joseph Keoki, elele. aole i hiki mai; Waialua lapana, S. Nagamori, kahu. Na Lala Mau O. H. Gulick, J. P. Erdman, Akaiko Akana. H. P. Judd, D. K. Kaaiakamanu, D. P. Mahihila, J. K. Paele, F. S. Scudder, W. D. Westervelt, S. H. Oni, J. K. Kanepuu, J. K. Nakila, Theodore Richardff, G. K. Waiau, J, T. Gulick. Mokupuni o Kauai Lihue Hawaii, William Ellia, elele, aol? i hiki mai, James H. K. Kaiwi, kokun elele; Lihue Uniona, J. M. Lydgate. kahu. aole i hiki mai; ī.ilnie lapana, K. Okamoto, kahu, aole i hiki mai; Koloa, S. K. Kaulili, kahu. Mrs. Johu Olopua, elele; Koloa* lapana, T. Kuboki, kahu; Koloa Filipino, J. Alba, kahu, Cornelio B. Juaniko, elele, (V. Cobacks, kokua elele); Hanapepe, J. A. Akina kahu, Fanny Sabo, elele; AVaimea, J. A. Akina, kahn, Mrs. Abbie Kaiwa, elele; Waimea Pake. C. How Fo kahu; Kekaha lapana, K. Sliiraishi. kahu, aole i hiki mai; Hanapepe Pake, 1.0 Dact Tong, kaliu, aole i hiki mai; Hanapepe lapana, S. Mamiya, kahu, aole i hiki mai; Eleele Lniona, J. M. Lvdgate, kaliu, aole i hiki mai; paa, I. K. Kaauwai, kahu, aole i liiki mai; J. L. Mundon, elele, aole no i hiki mai; Koolau Huiia, R. Puuki, kahu .Tames Werner, elele, Hanalei, Edward Kuapuhi, elele.

Na Kaulili i waiho mai i ka ninau no na haiolelo i laikinia he mau lala lakou no keia Aha, oiai o D. Kapahee, James H. K. Kaiwi ame William Wei ner, he mau haiolelo a lala mau no lioi no ka Aha Mokupuni o Kauai aole nae i paa ma ka papa inoa i heluheluia mai nei: ffH| Rula ka Lunahoomalu ma ke kuhikuhi a ka Pauku 1. o ke Kumukanawai o keia Aha aole lakou he mali lala imua 0 keia alia. Noi o Desha e lilo na haiolelo i laikiniia i mau hoa kuka pu imua o keia Aha, kokuaia, a aponoia. Kohoia o Akaiko ame S. T/. Desha i mau maheleolelo na keia Aha. Na H. P. Judd i ka lakou hoike Komite Papa Kuhikuhi Hana a aponoia •na ke noi a S. L. Desha. Noi mai o H. P. Judd e hoololiia ka Papa Kuhikuhi Hana ma ka hoop&nee a i ole ma ka unuhi ana mai i keia mau kumuliana ekolu i paa ma ka papa hana o keia la a liookomo aku ma ka papa hana o ka la apopo, lune 27, mahope aku o ka Hoike a ka Puuku, oia keia: "Koho ana i ke Kakauleka"; "Koho ana i ka Puuku"; a»e ke "Koho ana i na lala o ka Papa Hawaii"; a e paniia hoi ia mau hakahaka ma ka hookomo ana i keia mau hana hou i poinaia e ke KomUe, oia' keia, 1. Kahi e noho ai ka Aha no ke Kau o ka makahiki 1918; a o ka 2, koho ana 1 ke Komite Papa Kuhikuhi līana no ke Kau o ka. makahiki 1018; kokuaia e S. L. Desha, a aponoia. Na H. P. Judd i heluhelu Inai i kana hoike papahelu o na Ekaleāia o ka Aha Euanelio Hawaii no ka makahiki 1916, elike me ia i hoikeia mālalo iho, penei: "0 ka nui o na Ekalesia maloko o ka Aha Euahelio Paeaina i keia mana- j wa he 106. oia hoi, 65 Hawaii, 18 Kepani, 11 Huiia, 8 Pake, 2 Pukiki ame 2 j Pilipino. I O ka huina nui o na hoahanau o na ekalesia, he 8,9i6. No keia mau hoahanau: 3, 979 ma na ekalesia Hawaii. 2,002 ma na Huiia 1,663 ma na Ekalesia Kepani, 545 ma na ekalesia Pake, 444 ma na ekalesia Pilipino ame 283 ma na ekalesia Pukiki. "No keia mau hoahanau, 2,292 ma Hawaii. 967 ma Maui, 4,340 tna Oahu, 1,069 ma Kauai ame 248 ma Molokai. "O ka huina o ka poe komo ma ka hoike mAnaoio, ua hiki aku no ia i ka 768, penei: 122 ma Hawaii, 86 ina Maui, 363 ma Oahu, 189 raa Kauai ame 8 ma Molokai. "No keia poe, 236 ma na ekaleaia HawAii, 137 ina "hk ekalesia Kepani. 79 ma iia ekalesia Huīia, 10& ma na ekalesia Pak«, S5 iha uā Pilkiki ame 188 ma na ekalesia Pilipino. "O na ekalesia i komo mai he 20 a oi aku na hoahanau ma ka hoiko

manaoio, penei no ia: Kawaiahao 22, Ekaleeia Pukiki ma Honolulu 22, Hilo Kepani L's, Wailuku Pake 25, Kaukeano 33, Kaumakapili 34, Ewa Pilipino 43, Makiki Kepani 47, Bishop Memonal 47, Ekaleaia Pake Elua o Honolulu 50, Kauai Pilipino 145. "He 40 na ekalesia i komo ole mai hookahi hoahanau ma o ka hoike jiaoio. penei: 31 Hawaii, 5 Kepani, 2 Huuia, 3 Pake. Ua maheleheleia keia 'mau ekalesia he 40, penei: 32 ma Hawaii, 14 ma Maui, 4 ma Oahu 6 ma Kauai, 4 ma Molokai. "He 63 ekaleaia i haawi no na kokua manawalea i ka Papa Hawaii, oia hoi: 44 Hawaii, 7 Huiia, 6 Kepani, 4 Pake, 2 Pukiki. , "No keia mau ekaleaia 63: 5 ma Molokai, 6 ma Kauai, 12 ma Oahu, 16 ma Maui, 24 ma Hawaii. "He 43 mau ekalesia i haawi ole aku no na kokua manawalea i ka Papa Hawaii, oia hoi: 2 Pilipino, 4 Pake, .4 Huiia, 12 Kepani, 21 Hawaii. ' 4 No keia mau ekalesia 43 i haawi ole aku no na kokua manawalea i ka Papa Hawaii, 1 ma Molokai, 9 ma Hawaii,lo ma Kauai, 11 ma Oahu. Ka nui o na haumana ame na kumuno iloko o na Kula Sabati ma iia mokupuni apau, he 10,180. HENRY P. JUDD, Kakaulekā.'' Ma ke noi a D. Kaai i kokuaia, jia pponoia ka hoike a ke Kakauleka. He noi na F. S. Scudder e ae ia na lapana ame na Pake, a oia.hoi kekahi mahele o ka Papa Kuhikuhihana, e malama kaawale i mau halawai na lakou iho no i ka wa hookahi ma kahi a lakou e koho ai, ma lea manawa i Hoikeia malalo iho penei: Poalua, 1:30-4 p. m. Poakolu, Q:.100-10:00 a. m., 11100-12 12 m. 1:30-4 p. m., Poaha, 9:00-12 m., I:3Q-4:00 p. ni., Poalima, 9:00-11:30 a. w." kokuaia e S. L. Deeha, a aponoia. Na S. K. Kaulili i heluhelu a waiho mai i keia Olelo Hooholo: "E hooholoia, mai a mahope iho o ka hoopanee loa ana o keia Aha, e noho mau ia ma ke kulanakauhale o Honolulu nei, koe wale no, e nee aku ia ke noi mai kekahi Ekaleaia o na Mokupuni e ae o keia.Teritore mawaho aku o Oahu nei.

Oiaio, I S. K. KAULILI. Luakini o Kawaiahao, lune 26, IŌI7Noi mai o S. L. Oealia e waihoia Veia Olelo Hooholo ahiki aku ma kahi ē noonoo ia ai kahi e noho ai o ka Aha, kokuaia; a aponoia. Hoololi ana i kekahi mau kumukanawai o ka Papa Hawaii: Na H. P. Judd, Kakauleka i heluhelu mai a waiho mai i na hoololi i manaoia, elike me ia i hoikeia malalo iho, penei: Na hoololiia ana ma na kumukanawai o ka Papa Hawaii, i hooholoia ma ka halawai o ka Papa i malamaia ai ma ka la 11 o Augate, 1916. Pauku 2. "Ma ka hui ana me ke kakauleka. ame ka puuku i kohoia e ka Ahahui Euanelio, o na luna o ka papa, oia no ka peresidena,. liope-peresidena, kakauolelo moolelo ame lunahooia, i kohoia ma ka haloka ana i kela ame keia makahiki, ma ka halawai mua a ka papa mahope iho o ka manawa a ka Ahaliui Euanelio e kolio ai i na hoa hou o ka papa no ka hoopiha ana i ka hakahaka 0 ka papa i pau ka manawa." j E pakui i keia mau olelo: . j '' E, hooloaaia no i mau kakauolelo, kiai kihapaī no lakou ka heluna i hiki ke malama i ka hana a ka Papa Hawaii a mc na mahele hana e ae e haawi. ia aku ana ia lakou, a.e lilo no keia mau Kakauolelo i mau no ia mau hana. E koho makahikiia no keia poe kakauolelo." Pauku 4. "Na ke kakauleka e lawelawe i na hana o ka hoouna ana aku i na palapala, me ka malama ana i na kope o na palapala ano nui apau; a e kakau ,oia i elua kope o ka hoike makahiki a, ! ka papa; i hookahi kope ma ka plelo Enelani a e waihoia mai imua o ka Papa llawaii ma kana halawai maka-' hiki no ka hoololi a aponoia ana aku; o kekahi kope ma ka olelo Hawaii, a e heluheluia imua o ka Ahahui Euanelio Hawaii. E kokua pu oia ! ka hai ana aku ma kona ano he luna i na mea i hanaia i na komite kumau apau, a, malalo o na hooponopono ana a*ka nann, e lilo oia i lunahoohana lauia e alakai ana i kana mau hana apau." E kapaeia aku keia pauku a e hoololiia ae elike me keia malalo. "Na ke kakauleka e malama i na papahelu a ha papa, a e kakiau aku i ka hoike makahiki e waihoia mai imua o ka Papa Hawaii ma kana, halawai makahiki no ka hoololi a aponoia ana aku; a i hoomakaukauia ma ka olelo Hawaii a e heluheluia imua o ka Ahahui Euanelio Hawaii. I pakuiia"*me keia mea o ke Kakauleka oia nO ke Kakauoleīo Kihapai, nana no e malama aku i kekahi aj>ana o ka hana' 0 ka Papa. E īilo na kakauoielo kihapai he mau lala no ka Ahaknka, a pela no ka Puuku o ka Papa. Na keia Aha e lawelawe i na hana o ka hoouna ana aku 1 na palapala, e kuka |>u a e hooliolo paha imua o ka papa kekahi mau kumuhana e |)ili ana i ka hooholomua ana a i ole i ka hooki ana 4ku o ka hana paha, ia e noonoo i ua mea e holomua aī ka Papa. "E ihal«nm ia tia halawhi o ka Aha i kela mahina keia mahina, a 1 e hoike mai i ka lakou liana ma kela ame keia halawai a ka Papa."

Pauku 8. E kapaeia aku na huaolelo "ame na hoahana apau" ma ka lalani mua mahope mai o ka papainoa o na komite. "E hoomakaukau ke kakauolelo a kela ame keia koraite, me ka hui pu me ke kakauleka, i na hana apau ma],oko o kana mahele oihana a waiho mai i hoike i ka Papa." Pakui aku i na mea i hoikeia malalo iho no keia hopunaolelo maluna. "Na ka Lunahoohana o kela ame keia mahele, i huipuia me kona komite, e hoolala i na hana apau o kona mahele a hoike mai ia mea i ka papa." Kekahi mau hoololiia ana i hooholoia ma ka halawai a ka Papa ma Sepatemaba 8, 191G. 1. Pakui aku i ka pauku eono e ku nei i keia mau huaolelo, "I lunahoomalu kuwaho no ka Puuku no ke Komite Waiwai." 2. Pakui aku i ka papa ona komite iloko o ka pauku 8 i keia mau huaolelo "maluna o ka .Hale." 3. Pakui aku i ka paukii 8 mo ka papa o na komite, a e hoomaka i ka pauku 9 me keia mau huaolelo, "Na Lunahoohana." 4. O na heluna o na pauku malalo iho o keia pauku 9 e hoolōliia; o ka pauku 9 i pauku 20, a o ka pauku 10 i pauku 11, a pela aku. 5. Ma ka mahele hope loa oka pauku 8, e kapaeia ka hopunaolelo e hoomaka ana me na huaolelo "Ka Puuku " ahiki aku i ka hua-"a" mamua o "ke Komite Waiwai" a e kapae hou ia hoi na huaole.lo mahope o "ke Komite Waiwai." E hoololiia ke kikokahi iloko 0 keia hopunaolelo i koma, a e kapaeia ka huaolelo mua "O lakou" mailoko ae o kekalii hopunaoleīo aku. 0. Iloko o ka Pauku 8 e ku nei, e kapaeia aku ka hopunaolelo e hoomaka ana me na huaolelo. "Aole luna hoohana mik^nele." Noi mai o J. W. Kalua e paiia keia mau hoololi kumukanawai a hoolakoia na Lala o keia Aha me na kope i hiki 1 na lala ke hoomaopopo i ke ano ame ka manao o ka hoololi i makemakeia, a kokuaia e.S. L. Desha; a aponoia. Kahi e noho ai keia Aha i ke Kau oka makahiki 1918. Noi oS. L. Desha e hoopaneeia keia kumuhana a ka la apopo mahope o ka pau ana o na kumuhana e ae i paa ma ka Papa Kuhikuhi Hana, a apoiīoia. Koho ana i Komite Papa Kuliikuhi Hana no ke Kau o ka M. H. 1918. Noi o Kāulili e hoopaneeia keia kumuliana a maopopo kahi e noho ai ka x\.ha, kokuaia a aponoia. ī ka pau ana *> ka manawa o keia halawai ma ka hora 11:30 a. m., ua noho ka Aha e noolohe i na manao o Rev. F. S. Scudder maluna o ke kumumanao "Ko na kahunapule noho kahu nna no ekolu makahiki"; a pela pu no hoi me ko S. K. Kaulili, A. S. Baker ame Joseph Weleh. Noi o N. C. e hoopanee keia Aha a noho hou mai i ka manawa i hoikeia nia ka Papa Kuhikuhi Hana, kokuaia a aponoia. Hookuuia me ka himeni 132 L. H. ame ka pule a Bev. Akaiko Akana. (Aole i pau.)