Ka Nupepa Kuokoa, Volume LV, Number 34, 24 August 1917 — AUHEA KA EKALESIA O. IESU KRISTO ME KA POE I KOHOIA E KE AKUA E HA'I I KA EUANELIO OIAIO NO KE OLA O NA KANAKA? [ARTICLE+ILLUSTRATION]

AUHEA KA EKALESIA O. IESU KRISTO ME KA POE I KOHOIA E KE AKUA E HA'I I KA EUANELIO OIAIO NO KE OLA O NA KANAKA?

Kii Hoike Ekalesia. HOAKAKA. Ke hoo]tukaia aku nei keia kii kuhikulii ekalesia i niea e ike a e hooinao- ! popo ai-iia ]>oe heluhelu i ka nee ana o ; ka Ekalesia a lesu Kristo i kukulu ai i.ka A. 1). ina leru«alema, anie ke ku ana o ka Ekalesia Katolika Eoma ma lioma, ame na ekalesia like ole i inika ae ma ke ano he poe keiki na ka makuahine Ekalesia Roma (Katolika). i E hoakaka pu ia aku ana me kekahi ! mau ekalesia i ikeia ma Hawaii nei, i moa e hiki ai i na poe ake oiaio ke , alakaiia e ike a hooia me ka hooiaio ::na i k r Lkalesia o lesu Kristo niai na ekalesia kuhihewa mai a kanaka. A o ka poe e a'o hapa wale ana no i ka euanelio, ūia nia ka milii wale no e loa'a ai ke ola i na kanaka, aole lioi ma ka inalama ana i na olelo a. pau e puka ana mai ka walia mai o ke Akua, a nianaoio hoi i ka Ekalesia Oiaio, aia no Jakou iloko o ke knhihewa kalii i nolio j ai nia ka uinii ana a ka mana o ke <lia- | l»olo. no ka niea, ua kukulu lee keiki a I ke Akuii i Kona Ekalesia nia ka lionua i i I Ke pnle nei au i alakai ia ko kakou hoomao]>opo ana maluna o kei.a kuniui nianao e ko ke Akua Uliane Iloauo, i j kapaei:i a.i ka hoo]>uka ana i na hua-. ' olelo kikā-ho a lioehaeha manao e hooJ walania ai i ka luuaikehala o ke ka; I uaka, a lilo hoi i paku e alai ai i ka ■ malamalama o ka euanelio iloko o na ■ j>oe ake oiaio. Me oukou ka malu ame j ke aloha ia mailuna mai e ko kakou ! Ilaku lesu Kristo. i Ka Ekalesia' Katolika ame Kona Mau Luna. Iloko o keia mau la o leo ka honua nei nee ana, ua nui a lehftlehu wale na ekaleaia i kukuluia no ka hoomana j Akua ana, elike no hoi me ia e ikeia noi a i hoomaopopoia nia Ilawaii nei iwaena o na laliui like ole, e ku-e aua ' ko a'o a kahi ame kalii, aka nae, e hoi oia ana no he ]>oe ekalesia pololei wale no lakou apau 110 ke Akua a no Kristo, | A oiai nae, he hookaiii wale no Ekalejsia.a Kristo i kukulu ai. Mamuli o ia ano, e lilo ana i mea hoopohihihi i ka : noonoo o nn kanaka ka huli ana a loaa lea ekalesia oiaio o Kristo maiwaena | mai o keia mnu ekalesia lehulehu i kukulu ia. O ka ninau e ulu mai ana: ! Auliea ka ekalesia o lesu Kristo mawa- ! ena o keia poe ekalesia lehulehu i kuIkuluia? J Ke koi nei ka Ekalesia Katolika : Koma ma ka hooia ana, oia ka ekalesia kumu a mua loa i kukuluia e lesu Krisj to i Kona wa ma ka lionua nei; a ua kumau mai ia ekalesia mai ia Kriato mai a lioea mai i keia wa me ka- lalani i mokumoku oleo na Pope i. noho poo maluna o ka ekalesia e hoomaka ana mai a Petero mai. O ka hiki ana e liooiaio ia, o ka Ekalesia Katolika Roma, oia ka ekalesia mua loa i kukuluia e lesu Kristo ma Kona wa ma ka honua nei, a ua kulike

kona lawelaweia ana ine ka ekalesia i hoikeia iloko o k-a Bail>ala ma na la o na Aposetolo, he kuinu auanei ia e hooia ia ai, o ka Ekaleaia Katolika Ronia, oia ka ekalesia oiaio o Kristo. A o na poe ekalesia e ae apau i ku ae a e kukuluia ana mahope mai, he poe eka)esia hookohukohu mana wale no lakou me ke kuleana ole mai ke Akua niai. A o ko lakou liana ana pela, he hana kipi kiekie ia i ka ekalesia o ke Akua, a e alako aua hoi i na kanaka e manaoio ana i ka lakou mau a'o liewa iloko o ka poino o ko lakou mau uhane. Nolaila, niaanei kakou e nana ai i na pauku kuhikulii o ka Baibala ame na moolelo hoike no ka ekaleaia o ke Keiki a ke Akua, kona mau luna, na lawelawe oihnna ana aine na a'o ana, a lawe mai ia inau kuhikuhi no ka hoohalike ana me na a'o nnie na hana ana a ka Ekailesia Katolika Eoma, i mea e ikeia ai ke kulike ame ka pelolei, a i liiki ai hoi i na kanaka ke hilinai ma ke ano oiq, ka ekaleaia oiaio o ke Akua. T'a kukulu o le.su ICristo i Kona Ekalesia (Ekaleaia o lesu Kristo) i ke 33 0 Koua mau makahiki. Aole inoa e ae 1 kaj»aia no ka ekalesia, koe wale no elike ine Kana i olelo ai, "e kukulu ana Au i Ko'u Ekalesia. Mat. 16:18. Ō ka manao o ia, "Ka Ekalesia o lesu Kristo." No lesu Kristo ia ekale,sia, a Nana no i kukulu, nolaila e hea ia no ia ekalesia ma Kona inoa. Aohe mana a kuleana o na keiki a kanaka e kapa wale aku ai i na inoa like ole maluna o lesu anie ka Ekalesia Ana i kukulu ai. "Oia ke poo o ke kino, o ka ekalesia." Kolosa 1:18. "No ka mea, aole hiki i ke kanaka ke hoonoho i k-uniu e ae, o ka mea i ho.onoho wale ia no, oia o lesu Kvisto." I ICor. 3:11. "Ma Ona la e kapaia ai na oliana apau ma lea lani a ina ka honua." Epeso 3:15. "Aole loa he ola maloko o ka mou e ae, no ka mea, aole inoa e ae i haawiia mai malalo iho o ka lani, iwaena o na kanaka, i wea e ola ai kakou." Oih. 4:12. "Oia ka pohaku kumu o ke kihi, ma Ona la i kapili pu ia ai kakou i hale a i luakini laa no ka llaku, i wahi e noho ai o ke Akua ma lea Uhane." Epeso 2:20-22.

Ile hana pono anei na na poe leukulu ekalesia a umnaoio ekalesia, ke kapa walo' aua i na inoa like ole inaluna o ka Ekalesia o ko Akua elike me ka niea e ikeia nei i keia niau la, a.kapaeia k*a inoa o Kristo ke poo o ka Ekalesia, ka Mea Nana i' kukulu? Ka inoa hooleahi wale no i haawiia mai 110 ke ola o na kanalui? Ilaina: Aole. Oka hana ana pela, he haalele ana ia ia Kristo ka pohaku kumu oiaio o ke kihi, a kiflculu aku nialuna o na poliaku kihi a kanaka i nianao ai, elike nie ka Jokalesia Kat6lika, Lukela, Ivalavina, Epikopale (Bihoj)a), Meto<lika, Bapetito, Kankiano, lloomana Naauao, Morainonn, etc. . Ivc a'o nei lakou lie poe ekalesia lakou no Kriato, aole nae he kaheaia o ka inoa o l\risto. 110 niea nae ia e ikeia aku ai na hana a kanaka. (No ka Ekalesia Moramona hoi, lie poe lakou e manaoio ana i ke-a'o a ka Buke Moramona, "i hookahi wale no wahine a ko kanaka e pono ai. O ka mare lehulehu, he karahna ia a he hana hoopailua imua o ke Akua." Buke a Moramona o Utah, lak. 2:6. E kamailio ana au no keia liana hoopailua ma nei liope aku).

U». i)a'oha'.o o Paulo i ka liana ku-eo a na kanaka i kona īnau la e kapa «ina nia na inou liko ole, 110 Paulo au, 110 Apolo au, a 110 Kepa au. "Ua niaheleia anoi o Kristo? (Oia lioi, me na inoa k likq ole e īiei). Ua kaulia anei o Paulo ma ke ke'a 110 oukou? Ua bal>etizoia anei oukou. iloko o ka inoa o Paulo?" "No ka mea, i ka oielo ana a kekahi, no Paulo au, a o kekahi no Apolo au, aole anei oukou ma ko ke kino?" I Kor. 1:11-13; 3:4. Pela no na ekalesia i kukuluia e kapaia ana ma na inoa like ole, aole ina ko lesu Kristo; aia no ia poe ekaleaia ma ko ke kino iloko o ke kuhihewa elike me ka Paulo e a'o nei, lna na lesu Kriato kekahi ekalesia i kukulu, alaila, no lesu Kristo ia ekulosia, he me/i pono e kapaia ka inoa o lesu Kt'isto ia ekalepia. Ina hoi 'e ba,pj»ir/oia kakou iloko o Kona inoa, ua lilo kakou i lala no ke kino o Kristo, e aahu kakou i ka inoa o Kristo maluna iho o kakou, a e lilo i poe hoahanau iloko o kona ekaleaia (Ekalesia o Icsu Kristo). Oia ka Paulo i hooia mai ai: •'' Ke uwe aloha aku nei na Ekaleaia apau o Kristo ia oukou." Eonla 16:1G. Na ekalesia o Kristo ma ludea. Gal. 1:22. Ile liana.pono anei a ku i ka pololei ,ko kakou bapetizoia ana me ka lawe ana i ka inoa o Kristo maluua iho, o kakou, aka, ma ka noHona ekaleaia nae i inpa okoa ka'kakou e hea ai, "he poe hoahanau no ka Hoomana Naauao, Ekalesia Katolika, a pela aku?" Aole loa! O kekahi ia o na hana kūmakaia i ka Haku, a hoomaewaewa i ka inoa o lesu Kri»to, o -oieloia mai, ke a'o nei no na <?kalesiā apau i ka euanelio, nolaila no Kristo no lakou. He kuhihewa ia olelo. 0 ka mea aole i kukuluia e Ivristo, aole ia no Kristo. Ke a'o wale nei lakou mp ka mana ole mai ke Akua mai me ke alakai ana iloko o ke kuhihewa. Aole loa e hiki ke hooia a hooiaioia na ke. Akua i kauoha e kukulu i leeiia poe ekalesia. He hookahi wale nb ekalesia a ke Akuft i kukulu ai, a he hookahi wale no ekalesia a ke Akua i kauoha ai. (Owai ia Ekalesia?) O ke ano o.ka huaolelo '' Katolika,' 7 he "Kumau." Nolaila, i ko kakou hoopololei ana i ka mauao o ka inoa '' Ekaleaia Kaiolika 80^aa,. ,, "Eoman Gath-

' olie Churcli," e loaa ana penei: "Eka- ; losia Kuinau o I?oma." He oiaio aole | keia o ka ekalesia a lesu Kristo i kuj kulu ia ai ma lerusalenia, no ka inea, ao}e loa lie wa o lesu Kristo i liele ai i ' Roma e kukulu ekalesia ai, ma lerusaj lema 110 la a make. Pehea e hiki ai ke hooia ia ua kumau ka Ekalesia Katolika Roma mai a esu mai, oiai o lesu nia lerusalema, a o nei ekalesia hoi 110 'Konia? O ke a'o ana L ka manaoio koho wnle ua lioea o Petero ma Eoina, a ua noho ]>oo 110 ka ekalesia ma ke ano lie Pope, aole loa e hiki ke liooiaio ia ka pololei • o ia niau innnao lioopilipili a haku wale. [O Paulo Jc.a lunaolelo i laweia i Roma nia ke ano paahao, ua hoike mai oia i j na poe nie ia ma Roma mamua o kona ! niake ana ma kana palapala i ko Kolosa 4:7-14, ia 1 Timoteo 4:6-12, o na inoa o ua poe la, oia o Tukiko, Onēsimo, Arisetareko, Mareko, lesou, Epapera, Luka ke kahuna lapaau, Dema, Keresena, Tito, Euliulo, Pouile, Lino, Kelamlia ame ka poe hoahanau apau. Aole loa ma kekahi o kana mau palapala i hoike mhtai oia, o Petero kekahi iloko o ka hana a ka Ilaku no ka ha 'i ana i ka olelo a ke Akua ma Roma. O lakobo, Kepa (oia »o Petero) ame loane na kia, oia hoi na poo 110 ka malamn ana i ka ekaleala ma lerusalema (Gal. 1:9). Aolo lakou i kapaia lie poe l'ope. Aple o Petero he Pope, ho Aposetolo iio oia. Peliea la-ka poe Katolijja i kapa ai pela ia, Petero, a koe na lunaolelo e ae? Ma ka Ekalesia ma lerusalema, aole i ikeia ka luna ekalesia Pope, aka, ma ka Ekalesia Kat.olika Rttma n ae, he Pope o Petero. Kupanaha keia mau hana hoohauhili ana. 0 ka wai a'o ka kakou e apo a%.a malama? Eia hou: Ma lerusalema i hookumu niua ia ai ka ekalesia e Kristo, aole ma Ronia. Aole o Petero i kolioia i Pope ma Jerusalema. O lakolio ke kaikaina o ka Ilaku, oia ke poo o ka Ekalesia ma lerusalema i noho ai ka ahahui nui mua loa o ka elcalesia ix,o ka hookolokolo aua ia l'aulo ma, a o lakobo ka mea nana i honwi i ka olelo hooholo ma ia aha. Oih. 15:13-21; Gal. 1:18-19; 2:9. Na lakobo e lioouna na poe ha'i euanelio, a no ia mea i ahewa ai ,o Paulo ia Petero ma Anet.ioka, no kona hookamani imua o na poe a lakoho i lioouna mai ai. Galatia 2:11-13.

I ko Petero henio ana mai ka hale paahao īnai, h'oouna koke oia i ka lohe uo kona heiuo-ana ia lak'oho, e hoike nna i ko lakobo ano ko'iko'i ajne ka noho poo ana no ka ekalcsia. (E nana ma Oih. 12:KM7). Ona poo 110 ke kiai a malama ana i ka ekalesia o ka Ilaku, elike me laJ<obo, Pet«ro ame loane, leo--11:1 mau kokua, ma ka* hana o ka lakou oihana 110 ka hdonia].u ana i na haipule, aole lie hana ktif>ono na ka in'ea e noho poo ana ka haalele aiia ia lerusalenia ke.kahu kikownona 0 ka ekalesia, a hoi i Koina i kekalii walii kaawale loa e nolio ai. O ka manao waiwai nui e loaa ana ia kakou ma keia mau alakai kuhikuhi mnnno ana,, oia no ka hoomaopopo ana: Aia ma lerusalema ke kikowaena 0 ka ekalesia, malaila e noho ai ke poo o ka okalesia. A 0 na wahi e ae e ku inai ana elike me Anetiolca, a o Homa paha i kolio wale ia, e pono e lilo i'mau mahele, aole i kahua poo. Aole e kohoia ke poo o ka ekalcsia, ma ia mau wahi, aia wale 110 a he nele 110 ke poo ma lei'usalenia. Kc hoikē nei 0 Eusebio, he mea kakau mooielo ekaleaia kahiko i hilinai 110 ]<a nee ana 0 na poo 0 ka Ekalesia o Icsu Kristo 111 a Icrusalema, e hoomaka ana mai ke kaikaina mai o ka Haku, oia hoi 0 lakol>o, alaila 0 Simeona, lusuto, Zaceheus, Tobin, l3<jniamina, loane, Mataio, Pilipo, Seiieca, Jusuto 2, Levi, Eporesa, losepa, luila, ua nee ma.i keia a hoea i ke kaua leu-e ana 0 na ludait) ma'lalo 0 A<leriana. O Marecuso aku a ho-. en ia Hamona, he 39 na poe i'noho poo mai ia lakobo mai. Nolaila, pehea kakou 0 hilinai ni o Pctcro ka mea i lilo i poo maluna o ka pkales!a holookoa mahope niai o lesu Ivristo, a hoole kakou i ko lakobo noho poo ana ma Icrusalcma me kona mau hope? O keia poe i noho poo ma Icrusalema, aole lakou he mau pope. O ka ninau: No keaha o Petero i hoolilo ole ia ai i Pope ma lerusalema? Ilaiun: Aohe papa oiliana luna pope iloko o ka Ekalesia o lesu Kristo. (Aole i pau.) . — P»ERN£, Aug. 13.—Ua oi aku mamua 0 ka 100 mau ludaio me ko laleou mau

oliana, lie poe lakou i hookupaia a lie inau i hanau maloko o Amei-ika i hoea mai ianei mai Palestine mai. E hoi ana lakou no Ainerika a na ia aupuni e uku ana i ]akou mau lioolilo- ne eonorhaneri poe hou e ukali mai ana ia lakou. Mai keia poe 'mai i loheia mai ai na moolelo n'iaewaewa a ku 'i ka manaonao e holopapa mai la maloko o Palestine i nei manawa. Wahi mai a lakou, aia ka pilikia make a ka ai ke holopapa la ma o a maanei o ka aina, a he hana hiki ole a paakiki ka imi ana e loaa mai ka ai. , +++