Ka Nupepa Kuokoa, Volume LV, Number 36, 7 September 1917 — O KA EKALESIA O IESU KRISTO NO NA POE HOANO O NA LA HOPE NEI I HOOPONOPONO HOU IA, OIA HOOKAHI WALE NO KA EKALESIA OIAIO O KE AKUA OLA E KU NEI APUNI KE AO NEI [ARTICLE]

O KA EKALESIA O IESU KRISTO NO NA POE HOANO O NA LA HOPE NEI I HOOPONOPONO HOU IA, OIA HOOKAHI WALE NO KA EKALESIA OIAIO O KE AKUA OLA E KU NEI APUNI KE AO NEI

Hoa'ia'i Pokole:—Mnmuli o kn lokomaikai o ko'u haku liann, ua pnu kn hn]ia mun o kela inoon nku nei i kn hoonialia nna, me ka leha mnu ann 110 o'u i na hniua o ka 'u mau ninau, n' aōle i mnliu ia mai; n innnnei iho In i hapniin ne ai ko'u lioupo a alenle a manini, i| kau a mea o ka nui o ka olioli ,oiai ua | ike e 110 au i ka mua ani6>'kn muli o I:n 'u kiina, a e ini |ii loihi iho in nnn 110 nne. Akn; mni hoahewa ia hn'i, nka, i ka oiwi no. 1-] hooinauao oukou, o na olelo a 'o n ka uliane apnu a 'u e kakau aku ai i kein, la n nin keia mua nku, he mea 'oi-alo loa n luM olfy--o*aln n e ku-e mni nnn in ia oe e "( 1 .. Koalolia, nn nlnk.ii nme nn hoahanau o ka JOka!e.«ia o Tta!i, inalnlo o ke kumu, he hoinp i ka ('halie Heniohle. a na kn uhnne no nunnei e hoike le'n nlui imua o oukou, n inuia o Hnwaii Inhui, ka ike ame ka lioike e ana he mau tausani makahiki ninmua loa ne o ko oukou hooko ])ihn ann i kn nien n ka Uhnne i siln iho ai mnlunn o ko oukou poo, " E mnlnma nna i nn uhaue hoopunipuni, nme ke n 'o ann n nn «Inimonio, Siln." • <lear Knmoa & ('o. e, ke i Jimi nei kou nlelo ame ke kue i kou pulima ponoi, penei no in: J ko 'u hehihelu ana me ke akahele, īnahalo no au i ka mea kukulu manno; ein nae, ]>iha lon konn mnnnwn inn ka hoomnopo])o ana i nu manno wniwni ole, e hnnnui, e liki, e hopio wnle ann. Inn he ike oe i ku heluhelu, ina oe un ike i kn mea nana ka olelo a'u i hoike aku ai i na aoao a elun, o ia olelo a Kristo. A eia hou uo hoi ka lesu i olelo mai ni in'u i ka mea haia'o elike nie Knnn olelo: "E lolie ia "nnn Ko'ii leo." Ma'ko'u ])alapala hoopoinnikni kein. A ina e hoownhnwaha n e innina hou mai aua kou haiiohnno in'u ne"i ,me oe aku in i kau; ])enei hou kn Kristo: lna e inniua ko ke no nei ia oukou, e h00ina0])0])0 oukou. ua innina; e nini ia ia'u mniiiun o oukou. loa. I.klB. No ka ]iorio o nn Hawnii kn'u i kunhnun nku ni elike me in mn kn palapnla, he pomaikni ke hoolohe, a lie poino ke hookuli. A o ke ki])i nui keiy a kou lima i hawahawa ai 0 kou paku'i ana iho. Owau mn ko kn llaku wnhi. l T a oki kela hankei ou, a e pouo oe e mihi, a īnni noho a hann hou. A me innopopp oie o kau nien e hnna ni, wnhi hou no n kou kiekie, pela nunnei hoi i kau ike nna? l'enei lioi ka'u h00iun0])0])0 ana i ka'u hnna nna: I ka lona ana ia'u o ka nlanaoio i ( , kā euanelio oiaio hookyhi wnle ihq,usrft l£rislo, ua iliō aku au iloko o ka wuii-o k« bapctizo i ka a niai kela wa ahiki mai ano, eia no au ke hoomau nei me ka ikaika liooki ole e lilo i "o au i kauwa na Kiisto; m;i k\i. haun, aole hoi uia ka lehelehe wale me oe o kaua. A ko ae ia ka 3akol>o, pcnei:.Pela no hoi ka nmnaoio i na ,o ia wale jio aole ana hana, ua make ia. 2:17-18. Pwoki keln, he palauale'lo ja. Kohu aku la kela no ka oiwi ea? A puka amaka maoli ka mea hu, a ka poe Pal-ieaio mai a'u ae. Walii u kou akamai, dear Kamon & Co., ke a '0 mai nei o Mataio iu. oukou, aole in i olelo uiai e. makaala i ka- mea hu liaieua. aka, i ke a 'o a ka poe Parisaio ame ka poe Ba«lukaio. 1H:12. A eia ua ano n 'o la, ])enei ~no ia: Akahi, iio'.l<n lioloi ole i ka liina i ka wa e paina ai. Alua, o ka mea e olelo, aku i ka makuaknne » i ka makuahine ])aha, ua laa, aole.ia e nialnma hou i kona mau niakua, pela oukou i hoole ni 1 ke kaiiawiii o ke Akua ma ka o'ukou moolelo. ]Srnt. lō:2, ō-(j; 2.'»:2-6. A e ik'e' uiai oe i ku li'ke loa o ka oukou n'o ana me Mr. W. K. ame 0. 8., aole wehena, 0 ke nona ike kanaka ia, he weluwelu liilii. Lohe oe! A ko ne In ka I"srf!a; peuei no ia: ki' a nia ka hoike ana hoi; ina olelo ole lakou elike 'me ia olelo, aole e puka niai k,e ao niakina o lakou. 8:2i). ' Healia .knu liiau hōoiaio ana n loan kau ekafes'ia oiaio? Wahi au e poonno mai nei i loaa aku ai .ka lu&lamalama no oukou, eia mai 110 ia, a 6i loa ako nminua o kn oukou i manao ai; aka. o ke kokua 4) ka l'hane Heinolele, ka mea a ka Makua e hoouua mai ai nia ko'u inoa. nana onkou e a'o mai i ua mea ti]iau A'u i olelo aku ai ia oukou. loa. 14:24. E hoomanno iunu mni poina 'oukou i x keia mea uui loa. O kn lesu no i a'o inai ni, o kn ka Uhaiie no ia e a'o mai ai, aole oi aku, aofe lioi emi iho; _m;iu ka liemolele'''£ a 'o ai 1 'iin'kau a])au o"ko ke ao uei nee ana, ahiki aku i ka huli hoi hou aua īnai a ko Alii'o na Al'ii, ame ka*vliaku o ua Hnkn. A o keia hooiaio ukulii a'u i ko oukou maii maka, he uui a ko'iko'i loa keia ia Krikto penei: A'o no o ,Kristo6 kuinu ano īiui o-ka eua"'ne]io': Ka niUa, ka mrlii ana, ka bapet,izo, ke kaulima, ke ana, ka hookolo'kolo man loa; make o hiki mai ke kokua o ka T7liane Hemolele, a'ō mai iro Oia ma oPaulo la, penei: Mamloio', bapetizo, mihi, kaulima, alaliou artie ka la hookolok'olō mau loa, liuina he no. Heb. 6:1 -3.; A'o mai' 110 ia' Uliane Hēmolele hookalii uo ma o losepa Kaniila la, i ka 3800. O ka manaoio no, mihi, ba i petizo, ftau'lnna,'alahou ame ka la hokolokolo -hiau loa; liuina B no. Ke ike mai la oukon, ke mau la uo ka moekahi a rtiaua'e ole o ke aona ia aua o ka enanelio; a e kiei, a t <j ,lia-lo ae hoi kakou i ka ouliou a'o eepa una a .ke Ahikanana Bi-

riy;ham Youn<j, penei kana i ka ISŌ4:[ Akahi, o ka manaoio: alua, o ka mi- , hi; akolu, o ka ba]ietizo; aha, o ke kaulima; alima, o ke alahou ana; aono, o ka k\ hookolokolo mau loa; ahiku. o ka mare lehulehu; ewalu, ke koko kalahala; aiwa, he Akua o Adamu. A polia ke au la i ka ua lioohakuhake i ka ka he nui o ka niaua'e. Uwoki, e mihi oukou e pono ai. Ua hewa ka i'a a Uinianiaka, he okoa oloko. Huina, he eiwa ka oukou, ku'e, maua'e, ika Uliane. J Eia lioi ka ka Uhane Hemolele a'o ia | j losepa Kaniika i ka 1860: Manaoio, nii- | i hi, bapeti/.0, kAulinm, alaliou anie ka la ' hookolokolo mau loa; liuina, he 6 110. | O ka kahi ekalesia lolii a lioaa keia he . 1<) makahiki, walii'a kou liaakei, eia uo j m\e, ])ili})ono no ka la i ])a])aenaena; a j iiealia hoi kau a ka oioi mua. Penei ka Paulo: lna paha o makou, a he anela ! paha mai ka laui niai, £ ha'i aku i ka euanelip i, ku-e i ka niakou e hooinainoinoia oia. Gal. l:S-0. Eia ka'u ninau ia oe e Kamoa & Co: Na ka uhane liea i kauolia mai i 0 kumu ano nui o ka euauelio a oukou? Ao'le auanēi hoi he 6 kuinu ano nui o ka euanelio a Kristo? A no kenha i oi lon ai ka oukou euanelio i He hoololiloli mau anei o Kristo i kaua euanelio? Aia niahea o ka Baibala, Buke a Moi'ainona, ame ka Buke Bcrita ame na Kauoha e lu>ololi ana o Kristo i Kana Euanelio i na-- la liope nei? E hoonianao, o kou lmulehia mua aua keia, e niihi oe e pono a i. A no Bro. William Marks lioi, lie peresi(lenri oia no Xavoo State, ma ka make ana o ke kaula, ua ku-e ikaika i na koi kuleaua ole a Biri{3:hama Voung oia ke ]ioo o ua ekalesia i kauliilii ia inau I:f; a un ki]>a mau aku n'o oia e ike a e lohe ina a'o ana laia ekalesia like ole i mau la, a mahope inai 0 keia ua ku-e hou alui oia i na alakaj hewa a na lala ekalesia i nahalia, a mai ka 1859 koiia hoOmau ana a niake oia 1 ka 1872. Ua olelo mai ke Akua ina aole e pau pono na hemahema o ka halelaa i ka wa pono, alaila e hoole niau loa ia aku no oukou ina ke ano he akalesia. l'tt hoike mai o losepa maloko o ka pe])a ckalcsia ia wa, Tiines niH Seasons. mahele 2, aoao 467, pouei: Aole o ke kukulii halelaa wale no, aka, e kapili aku me ka lioopau awiwi loa ana. Ao!e loa i paa pau pono loa lee'a halelaa, o ka pau 110 ia i ke nhi. A o ke ku-e loa ia lio ia o ka ekalesia mai Navoo State aku, nokeaha ke kuinu? llaina, no ka inea, e hana nia-lu ana o B. & V. Co. i ka niarc 'lohulehu mai ka 1542 aliiki i ka haalele ary mai i ka 1847, a puka a ;na-k'a loa i ke ao aina nia Utah i ka 1802; a he heluiia uuku ka i ha'nai iku ia B. & V. Co. J kukulu iho la i kona ''?kalesia ma Loko Paakai. A bapetizo hou iho la ia lakou, nia o na luna nui la he 224, i Avig. 6, 1847, 'A \»oi\i hou ia iho la o B. & V. anie uu luna nui; a no kealia i hoomau ia ai ke ku-o ana o lea ekalesia ia~ Wni. Markss? A pehea e hiki ai i ka ckalcsia i ku-e loa ia e ke Akua e lawe a kaihi ae i ka oiliana kahuna mai ia Wm. ]\lavks ae? O 01iva Kauilele ame na kanaka ko'iko'i e ae o ka ekalesia e paa ana 110 i ka mana o ka oiliana kahuna, mamua ilio o ke kukulū a hoopoūopono l>ou ia o ka eknlesia i ka 18."i0. A o keia poe kanaka no e paa ana i ka īnana o ka oiliaua kahulm, īna k'a wa o ka. a ku-e ia' ana o%lca ekalesia, lie o ia niau no kn ikaikn ame ka maemae o ko lakou manaoio. Eia ka niuau ia oukou: Ina •e mau aua no ka maiui o ka oihana kaliuna ia B. V. ame na luuaolelo he 12 ana, no keaha- hoi i poni hou ia ai lakou? i 0 Bro. Wm. Marks, he kaliuna kiekie oia, aole loa oia i Lapetissoia a poni liou i'a. A ua apouo pi'ha ia mai oia e ka v ekalesia ura o 'koua bapeti/.o ame kona poni inua ia ana no. Ua loaa e uo ia losepa ka inoeuhane e iiili ana no Bro. Wiii. Marks, peuei: Ooe e kuu keiki, e hele ae oe inaanēi, a e einoole, ua kau a? lilo ae la oia inalunu o ke kaa kaua (chariot), a liolo aku la ofa a nalowale mai Avaeua aku o lakou. A jiane hou mai la k. 1 . Ilnku penei: Ke lioala nei au ia Oe C lioopoinaikai aku i ka poe lie inii loa. 0 ka hihio, ua haawiia mai ' ia 'u i ike ai au. Aia nO ka lima o ke Akua me l<oyn poe kaiiakn. Oia nt 4 i ka i kokua i ka poii'iia ana o ke keiki a ke kaula i peresiilena no ka ekaleiua, a ua. hiki up hoi i ke k'anaka 6 ka oihana kahuna kiekie ke poui i ka ]ieraiclona mua o ka ekalesia; a o Wm.i Marks he kahuna kiekie*oia, 'oia ka i kokua e poni ia losepa Kamika ke keiki a k'e kaula; a o'wai hoi ka i po'ni ia Birighama i pfevcsVdeua iro ka "ekalepia'? ua kauoha e 'mai no ke kanawai o ka el<a!esia; a ua ike mau uo 0 B. Y. & Co. a apono 110, o ia'ke kumu oke kali no makaliiki,-ahiki ike kaili okoa ana. He mea pou6 e j)oniia ka peresidcna a o lo.sepa Kamika Opio, oia ka losepa i hookaawale ae ai i panihakahaka nona, a lie inea pono no hoi e po'niia Oia i p'eresi(leiia no ka ekale^ia. Ke manao niei 'ati, a i loaa ia Oe ka haina o keia mau ninau, alaiia, ike le'a ilio oe i ke, ; k:au haka-ke o ko ekaleaia il'una o ka puahiohiP. O keiā kau i nianaoio leia ai e dear -Kamoa, aka, aole loa oe i ike i ka ki'Uhane. Aole e loaa ia oukou he "Ino 'Mahiinoa." A o ko ōukou liaulehia elua ana keia. Heaha ke ano maoli oia niea he eua'nelio? Haiua: O ko Jce Akua mana ia e o'la ai, no kela mea keia mea manaoio; no ka ludaio mua, a no ka Helelie hoi. Rdnia 1:16. Aole lōa lioi no tfe ke kauaka lioowahawaha i ke a'o ia aku; lie holoholona ia. Wahi a 80l ka noeau. 12:1.

A 110 kau niaknna kipe i ka nani o! ka l'hane Koniolele aua i lioomalamalama mai ai i kuu uoonoo, ke pane niai noi oia ma o IMei-o la, penei: E lilo pu kau ilala mo oo i ka make. 110 kou manao e loaa mai ka makana o ke Akua ina ke ilala. Aole ou wahi kuleana, aole ou wahi -lihi iki ma keia olelo, no ka mea, aole i pololei kou naau inma i ke alo o ke Akua. N'olaila, e mihi oe i keia hewa ou, a e uonoi aku i ke Akua, ina paha e kalnia mai liou ka manao o kou naau. No ka mea. ua ike au. aia no oe maloko.o ke au awaawa me ka moa ]>aa ! o ka hewa. Oili. 8:20 '2. j Mahope oka make knuolia ole ana o j . losepa Kansikn. he mea pono e holo aku | j keia kuleana ia V. ma ke ano oia ke j I' poo o ka papa pert\siilenn, wahi a kou j mauao aluuu; a eia l»oi ka ke Akua, ka . mea iiona ka ekalesia, ]H-nei: l':i hoo paaia koin oiliann kahuna uo ka hooiliia mai ka makua mai a i ke keiki (' ke mau ka haua ana i ka pono nme ka inaemae imua o ke Akua). l'a hana hewa anoi 0 iosop:t! A ina ua hana oia i ka mea hewa i kau ike aiia,/e oluolu anoi oe e hoike ae? Alua —l'ela no au e olelo aku noi ia oe, e kuu kauwa, e losepa ma ou la, a ma o kau hua la. e hoopomaikniia ai na kanaka o ka hoinia nei. B. & K., 107:1S!. Akolu— l T a a'o mau o Lyman "N\*it kekahi o na 1- i ka poe hoauo ana i alakai aku ai i Te.\as, penei: Aolie mea e ae o hiki ko nlakni i ka okalesia ma ke ano he panihnkahaka no ka moa i pepehiia. aka, o lo.sopa Opio wale no. Wahi aua, ua iko oia ia mea, no ka mwi, ina ka mnkahiki IS:>9. i ka wa o Maiīama, losepa niiie A'u no hoi e pna ann iloko o ka halepaahao, ma Lil»ertv .lail. Arissouri, ua laweia mai la o losepa Opio e kona nuikiuihine, a waiho ilio la iaia nio ka niakuakane iloko o ka halopaaliao, oiai hoi ka makuahine i liole aku ai ma ua hana iloko o ke kulanakauhalo, a ma ia wa, a ina ia wnhi hoi, ua kau aku o losepa, llairama ame A'u 110 hoi i ko makou inau lima maluna o ke poo oke keiki. l r a ohm aoi aku ua manawa a losej)a i hn 'i nku ai i na kanaka iloko o na halawni nui, o losopa Opio ana ko lakou kauln, a nana e alakai i ka ekalesia. Ua hoike ae o Bro. .lames Wl!iteliea<l e noho ana ia wa ma Lamoni, lowa, maniua koke iho o ka pepehiia ana o losepa, ua poniia o losepa Opio a ua hookaawaleia ae i panihakahaka no koua triakunkane malalo ponoi o ria lima o koha makuakane, ma kekahi aha kuka maloko o ko losepa hale ponoi ma Xavoo. O keia ka hoike a keia poe kanaka a ine ke Akna, oia hoi, he Ipu o losepa i hoiina okoa e ia no ko pnni ana i ko kulana peresiilona o ka ekalesia, he 10 niakahiki mannia loa ae o ka īnake ana 0 ke kiiul». n he knnwwai ia i hoike ia mai i ole e punihei na kaaaka maliop'e mai, (a 'o oe e Kamoa & Co. lyt i punihoi i ka alapalii a B. Y. & Co.) A ua amaua lokahiia o ka poe hoano o ka ekalesia. Lia mai ka'u oiaio l;i, o kau no oko manao, a owai ann o oukou ke lilo ana 1 mea llaina: O oe no ia e ka mea e ake ana e lilo i pookela s , a o ka apoknka (a]>ostle) a ke aiwaiwa nui wale o ha la hope nei, aohe ckalcsia, aoho nianaoio, o ka hookohukohu kakaolelo nae, k;i i liele a ]»a]iale i na maka. O ka akolu koia o ko oukou liaulehia ana. A iloko o na hoopoinoia ana he nui o na honhauau, i kipa mai ai ka loko maikai o ke Akua maluna iho o l'ole kamiana, a lioiko mai la e alakaiia ke koena iho o na lioahauau i kalii ana i lioiko mai ai iaia (Polokamiana). Wahi au e l)oar Kamoa.& ('o. Eia hoi ka Biri£kam Vouny ])enei: Nawai la au i poiii a hoonoho mai i ]>eresiilena īnua no keia ekalesia, ma ka honua noi? Fa ha'i akea ae iio o Birijrhain Youn«/ nole au lie ka'ula, h(» moa ike, ho mea hoike mai ke Akua niai, n aohe uo a'u olelo hoike mai ke Akua mai. A mawaena ou ame ko hookapuhi (B. Y. & owai 0 olua ko lilo ana i mea' hoike hilinai ole ia?. Ilainn, o Kamoa no & Co. H Doar Kamoa & ('o., eia mai ka hoike a ka Uliaiie HemolHe i ike e mai ai 1 ko oukou wawahi oknlesia, a alakai hewa, a ao oiaiō ole. A oka koike inoakaka le'a loa imua o Hawaii lahui, no ka hoopau loa ia <> ko oukou li'u, ma ke kuo he paakai ho ka honua: a o ka mea nana i sila iho mal'una o ko oukou lae pakahi apau loa, penei: Ke 01010 paka mai nei ka l r hane n i ka nianawa mahoj>e (oia keia manawa), e haaleie ana kekahi ]>oe i ka man:io)o ('pili keia no Oukou), manaoio (lie ekalesia kona ma ;iao), pili ia 'no nmkoii, ke m'au la no ka o'iaio, e hialama arra i na uliaiio hoopuniputij, anie ke a'o ana a na «laimo uio, e wah'ahee ana m'e ka hookamnni, a "e lioaaia ko iakou naau me ka hao weia. | 1 Tim. .'S:J l'. (I-'ili keia olelo aka uha i Ue i ka j»oe i haalele mai i ka -o ia ke ano o ka oukou a'o ana, he hoo j puuipuui, he wahahee, lie hookamani, ' pololei i'o no ka-ka uhnne, oia la hoi I ka i lieluhelu i ko kakou mau naau. K j "Dear Kamoa & ame oe o ll.iwaii ! lahui o'u nei, o oluol'u. e kaupnoua mai i ka makou haiao ann, nie ka lakou nei ae, e ike no oukou iho me ka olelo ewaewa ole a Owaii mau loa. l'a aliu wale ka epae]>a. E]>a nui loa o na la liope nei. A e ike no oukou i ka oiaio o na haia'o ana a na Bro McOonley ame Puuohau, o ko makou wahi ekajesia ukulii haalele loa i ka maka o ke Aka, i ka niaka o "Owau mau ioa aku no," he mohai aala onaoua Kona ekalesia, ke" malama i Kana mau ieauolia me ka 1/aule ole i lta lepo.