Ka Nupepa Kuokoa, Volume LV, Number 37, 14 September 1917 — LILO ELUA OLA HE LUAHI NA KA PU PANAPANA Kiia he Kepani me ka Pilipino i ka Pu a Make e Kekahi Keiki Hawaii KOMO E AIHUE I KE DALA ALA E MAI NAE KE KEPANI Ki i ke Kepani i ka Pu a Make Holo no Kona Rumi a ki Aku la i ka Pilipino [ARTICLE]

LILO ELUA OLA HE LUAHI NA KA PU PANAPANA

Kiia he Kepani me ka Pilipino i ka Pu a Make e Kekahi Keiki Hawaii

KOMO E AIHUE I KE DALA ALA E MAI NAE KE KEPANI

Ki i ke Kepani i ka Pu a Make Holo no Kona Rumi a ki Aku la i ka Pilipino

M.i k'- :ninn>e o k:i jmi <> k<> i.i i !i;ila i hanaia at> ai lio karaim:i . : • ink.inaka kn i ka uieniMiH-ne ole nia- • ! .. k-'kalii l\«'j..\ni lawai'a, a nia kon:ia<» i liooa a»' ai he elua inuu kino .: -m . i.u kahi waiho kino make o ke uii. i iiana na ke kiure koronelo e ; !..» ni.ii ai a iuiuuoo i ke kuniu o kfi : :ik.' :tna o k«'la innii nie». I'.' Kiii hiwai'a o OLokirhi ka ■ ..i:i ka mea i k: maoli ia :tkli i k.t . :<aiia|>ana e Kapeliela Kaelia a niake .:i tt o k»« kokoolua i halnwai ; ; !!!<■ ka make ina ia po hookahi uo, he 1 ipino o si<iOra Ersinore koua iuoa, lie :j>iiio i uianaoia, o ke kokoolua ia o K.-M-ha nia ka laua hana karaima i hooH«- kannka npio wale no o Kapeliela Kn. ha, me koua noho iuua aua nmloko o lialepnahao maniuli o kekahi īiiau ha- : k.iraima i lawelaweia eia. i kekahi maiiawa lehuleliu ae nei i liala. <» n kekahi o na keiki i hoala i ka • •iiaiinaele oiai e noho aua nia ko :;i nia Waialee, a i liooweliweli ai i ke • .. Mr. Tucker, ka niea e noho poo i iMi kela kula ia wa; a oia no hoi ke :i:ak;ii <i kekahi poe keiki o ka holo uka ana inailoko aku o ke kula, a • aiioi.e mai i lioopaa okoa ia ai oia nia,kc o ka haiepaahao. I ka «a i hookuuia mai ai o Kaliea i«'ko mai o ka halepaaliao, aole i ano :■-".» ae oīa. iuai na auo i ike mau ia auina ini», aka ua nanaia aku oia nia • uiin h<* kanaka ino a maikai ole. He Aihue ka Hana i Manaoia ! kulik<' ai me na mea i hoomaopopoia ■ • *-■ kuiini mai o ka hanaia ana o ke •-.a' inia pepehikauaka ku i ka weli- ■■ • ii. a i ka liilahila ole no hoi maluua | Kepani, aole ka e kala i hoolalaia | ■ * i»'«a i kela Kepani, e Kapeliela K ■•••ha aine ka I'ilipino i niake pu aku la •' ke Kepnni, a o ka laua inauawa c " ai <■ ailme inaloko o ka rumi o ke K. : ani. ina n.i hora uo ia o ka wauaao >abati nei. ' .< mauao kela mau kanaka palauale- • l '.ia ana he pomaikai nui ia laua • ke konn» aihue ana iloko o ka rumi .•• K<'|.ani, mamuli o ko laua uianao i'iaa mai iie puu (lala mahuahua i kc <i ia kona mahele o na dala i| i!ika oiliana lawai 'a, a me ka iiah: loa hoi kela mau ilala e poliolo - :<i il.-ko oko laua mau pakeke. "ainua ae nae o ka i hoola- •■;. a i n<> ka hooko ana aku i kela ma« aiinie. ua loohia ilio la ka Pilipino :• ma 'i a no ia kumu, ua hoike okoa i-.t no << Kaeha i kona manao, ua liiki a khole hookahi e aihue, me ke kok .i ole. a e hoi mai no oia a hoike aku :a <i kona hoa, no ka a no .•akalaki palia o kana misiona. Ka papa hoonolionolio 1 Hoolalaia V ; i ke 1 a manao aihue i hoolalaia o • " a ame kona kokoolua ,aole laua i ia.. iki e halawai ana laua me na ' l akalaki, o ka holomua w r ale no ka • 1 i in'ouoo inau ai i ua wa apau. Ma ■ i;'noonoo aua ma kela hana aihue, •i n.i ko Kaeha komo ana maloko o e liiamoe ana ke Kepaui, a " li"i ka Pilipino ma ke ano hakilo -•••! no ka poe maaloalo ae mawaho o ■ ;<:> Je. : ka w« ka a Kaeha e komo ai uo «• liianioe aua o ke Kepani, o kona nana 110 ia e hahau aku ai i kekahi • :»'lii< ina koua poo, e hiki ole ai iaia "iiioni ae. a ia wa e noke aku ai i ■ iiuli maiuna o kona kino, e ma kona hi īnoe paha, no na daia a Inua i n:,. t ai t » aihue mai kela Kepr.u< mai. -'a ka hora ekolu o kela wauaao, uo ■:> hooko ana aku i kela manao aihue. •< lieie aku la o Kaeha a komo maloko r;a rumi o ke Kepani, aia ma kekahi iioolimalima o elua hale ke kiekie,

Ti i .ii h«' pMiiliuli oloko o ka rumi i kela in.Miawa. ua hookolo malie aku la ka };«■!»• ana a Kaeha 110 kahi e hiainoe ana <» ; •• K» i j»ani. T!oko nae o kona nanea i ka hele, ua aku la kona niau wawae nie }c<Vnlii iiK«a, o koua hina no ia ilalo, ii!»- ka n;tk«*ke j»u ana ae oloko o kela r:iT.'ii iuia. ia wa i ala mai ai o Hoshino, ka !>ok»* ana i ke kahea, a holo mai la ii-» k:«h> o k«» komohewa e ku aku Ki i Kana Pu Panapana ka luauawa a ke Kepani i holo n-; t i ai. no ka lele ana mai maluna oka ir;< a ailiii»'. ua hoomaka aku la o Kaeha e ki i kana j>u j>anaj>aiia. a ku aku la o H«>>liin<» i ko poka ma kona poohiwi akau. :t"!e 110 nae ia he mea nona e 'ki:ha'u aku ai ihoj f e. aka lele mai la no «i:'. inaluna o Kaeha ine ka noke ana i ki' auiii«*nnie: a iloko o kela manawa a lana e noke ana i ke aumeume, ua ki ];u'j ?.»«• la o Kahea i*kana pu uo ka lua o maun4va. a ku i»a ka lima o kona limi ]>aio. aolo 110 nae ia he kumu e haawi j>i<> ai oke Kepani ano ke kolu oka mauawa. ua hoopili aku la o Kaeha i ka j»u j»aiiaj>aiia. mannia o ka umauuia o Ho-hino. a ki aku la, a o ka j>oka o ke kōu!" ann aku iloko o ke kino, ka mea 2iana i kono aku i ke Kej>ani e hookuu ae i kana paa ana i kona hoa j>aio, /i } ina aku la ihope, me k'a hooku'i ana «■ k<>na pno i kekahi inea a moku ke poo. Hoomaka ke Kolohe e Holo < «iai aole he hana pono ma ka aoao o k.- kolohe i koe iloko o kela manawa, 1.0 ka m« a ua lilo ke kani ana o kana pu ]'a?iapana no ekolu mauawa i mea e ho.nlaia aku ai ka hianioe o ka poe e li'.lio ana maloko o kela hale, ua hooaiaka aku la oia e holo mailoko aku o k« la rumi, no kahi o ke alapii e iho aua il.-ilo. a o kona oili loa aku no hoi koe i<i;.'ia o ka honua. ua oili mai la he Kej -ani. a ake'ake'a mai la iaia, o kona v.-& ia i hoohuli aku ai i kana pu panaj ana. a ku aku la i kela Kepani me ke ]<u ana o ka j>oka ma kona u ha, a hoomaka aku la no ka niea hana karainia e liolo 110 kona j>alekana. T'a hoi pololei loa o Kaeha no kona rumi ma ke alaiiui Kukui, a i kona hoea :;na aku, e ala niai ana no kona kokoolua. ka Pjlij»iiio ma'i, a i hele pu ole m:.i ai me ia ma kela po. Lilo i Luahi na ka Pu Panapana Ma kola hoea ana aku o Kaeha a hui ]>u me kona kokoolua. e kakali mai aua «> kona hoe.i aku. ua hoomaka aku la oia o halui 'i i ka moolelo o kana niiaio» a. n>«' ka hapai j>u aua ae i kana j)u ji;iu:tpaua i.una, e hoikeike ana i ke ;i!:o o kona ki ana i ke Kepani a make, :i ioko o ia uianawa hookahi i kani aku :m ka j>u panaj>aua, a loaa pouo ka poka i.ia ke akepaa o ka Pilijjiuo. l'a hina koke aku la ka Pilipino iho- ]•<•. ug ka mea ua (oaa j>ouo aku la oia i ka j>oka o ka pu a kona hoaloha, e hiki ole ai iaia ke ola loihi, a piha mai ia no hoi owaho o ka rumi i ua kanaka amo na makai, me ka hele nae a kau ka w.'li īa lakou. ke hoao mai e komo iloko «> ka mini. e hopu ai i ka mea hana karaima.

O l)avi«l Kāpaona nae ka mea i aa e ]:<>iuo aku iioko o ka rumi i kela manawa.a iniua ona i lioakakn mai ai o Kali«*a i ko ano o kn loaa ana o ka poino i ka Pilij"ino. a i ka boea aua mai o na V:\aaka o ke aupuni, o ka paa iho la no i.i o ka īnea hana karaima i ka hopuia, n lawe pu ia aku me ka mea i ku i ka n >ka. Minliina o kc kaa o ka oikuua iuakni. O keia ao la ke ano nui o na mea o j-ī!i aua i ka make palua ana o ke Ke)..uii im* ka a kaa aku la hoi h.i mea hana karaiina puuwai eleele o ka malu o ka oiliaua makai.