Ka Nupepa Kuokoa, Volume LV, Number 37, 14 September 1917 — Nuhou Kuloko [ARTICLE]

Nuhou Kuloko

Ma keia kakahiaka, p hoea mai ai ko na kuaaina poe, no ka noho ana ina i ka Inii nui a ka Ahahui Makaainana, ina keia kulauakauhale. Ua iiookohuia ae nei o M. S. Deponte i hope makai nui'no ka apana o Makawao, Maui, ma kahi o ka Hope Makai Nui Morton i make aku nei. j Ma ua lono i loaa mai i keia keena, aia ke alalaua, ke laha like mai nei ma na wahi apau i keia inanawa, a ola ka makapehu i 'a o na kanaka i keia mau la. No ka hele 110 o na kolamu o ke Kuokoa a j)ihaku'i, ua lioopaneeia ka hoopuk!f ana aku i kekahi mau j>alapala a na makamaka i keia imle a loaa ka wa kaawale. Ma ka manao o ka Makai Kiekie Jarrett, e pau pono ana na hemahema o ka lialepaahao hou o ke Teritore mauka ae nei o Kalihi, ma ka mahina hope 0 keia makahiki. Ma na mea e lohoia. nei i keia niau la, aole he loihi loa ka inanawa e kakali aku ai, o ka hoea mai no ia i ka wa e waeia ae ai na makaainana Hawaii, no ka liooiiiakaukau ana ia lakou ilio no ka oihana koa. I kulike ai me ka olelo liooholo a ka ahaolelo kuloko, ua lioonna aku nei ka Elele Kuhio he kelekalapa i na hoa o ka ahaolelo lahui, e holo makaikai niai 1 Hawaii nei, he mau nmlih'mi kiekie ua keia Teritore. Manmli o na ike i loaa aku i ka oihana makai, ua waihoia aku o David Kaj>aona iniua o ka aha o ua oj)io, no ka hooloheia mai o kona hiliia, o ia no kona konio pu ana ma na hana aihue o na wa ae nei i liala. Ma ka Poakahi iho nei, i komo mai ai na kula aupuni, me ka pii mahuahua hou ae o na haumana iloko o keia ma[kahiki, a j>ela no hoi ka hooniahuahua [ hou ia ana ae o na kumukula, no ke a'o ana nialoko o na kula. I E malaiiia hou ia ae ana no lie anaina haipule akea maloko o Maluhia Paka, nia keia ahiahi Sabat.i ilio, ua konoia na niea apau e hoea ae ina ia halawai, no [ ka lohe ana i na mele nani ame na ole- [ lo hoonaauao, e ola ai ka uhane. A hoea mai i keia manawa, eia no he Korea me kekahi I*ilij>ino mahuka, ke liele lanakila nei me ka paa hon ole i ka hopuia, niahope iho o ko laua maliuka ana, niai kalii a na f paahao e hana ana nia Kalihi, he maii pule ae nei i hala. Ma ka heihei au o hopkahi lianeri i-a 0 ka po o ka Poaha, o ka pule aku nei 1 liala, i aha'i hou ae ai o Duke Kahaīiamoku i ka lanakila niA'kela pahu, uie ka ukali aku o Kelii miihōpe ona, a haule hoi ka moho mai -Ameiika mai, Nomian Ross. Mamuli o ka j>ipii lort o ke kuinukuai o ka i 'a eia ke komisina o na meaai ke noonoo niai nei i ke. alaliele e *hoeniiia iho ai' ke kuinukuaj r nia keia liope aku, o ia iio ke kuai ana i na i'a'ina ka jiaoua, aole hoi e kuai kiulala, ma ke ie elike nie ia e kuaiia nei i keia manawn. I'ilia niau na uwaj)o i ka poe lawai 'a alalaua i na j>o aj>au, nie ka hele a ku kaula'i oka i'a a kekahi poe. O keia ke kau lawai'a alalaua, i ikeia ai ka huliamahi o ka lehulehu i ka lawai'a, ke hele la, a pau niai ka poe ko'iko'i a hanohano o ka aina, a i ka ]>oe 10-pa haahaa loa. Jla ka nolio ana ae o ka halawai a ka |>ajia lunakiai nia ka j>o o ka Poalua aku la i liala, i waiho ae ai ke koinite waiwai, i kana hoike, e hoopau loa ia ke keena kuai i na ' lako o ke kulanakauhale, a e hbi aku na hana apau o keia keena, malalo o ka hoohana ana a ka lunahooia kalana. Ma Lihue, Kauai, oiai e lawai'n alalaua ana, i po'iia mai ai o Mr. J. P. Alohikea e ke kai, a laweia aku ai i kahi hohonu, a mahope o ka lana ana no kekalii inanawa, i laweia aku av kona kino e ke-au a nalowale, me ka loaa liou ole o kona kino, i kulike ai ine ka lono i hoikeia mai ,Kauai mai. līe wahine o Mrs. Mary Rosis ka inoa, oiai e'lioao ana e kau maluna o ke kaa uwila, i ka wa no e holo ana o ke kaa ma ke alanui Kalakaua, ma ka auwina la o ka Poalua aku nei, ua liina oia iluna o ke alanui, a loaa he niau pala]>u, nia kona kino, nie ka lawe loa ia mai iio ka halenia'i ona ulia poino, e aku ai. Iniua o ka aha a ka Luuakanawai A«hford, ma ka Poaha o ka pule aku nei'i hala, i kauia mai ai ka hoopa'i o ekolu makahiki'me ka hapa, e nolio ai maloko o Kawa, maluna o kekahi Pilipino, no kona konio aihue ana maloko o kekahi hale mauka ae nei o Manoa, niamua aku nei, me kona uku pu i na koina apau o ka alia. He elua niau kuniu hoopii e ku-e ana ia Kapeliela Kahea o kawaihoia ana ae imua o ka aha e ku-e ana iaia ma ka Poalua iho nei, o ia kona ki ana, i ke Kepani ame ka Pilipino me ka pu panapana a make, elike me ka moolelo o kana karainia pepehikanaka, i hana ai, elike ine ka meahou e puka aku nei, nia ka aoao nnia o keia pepa.