Ka Nupepa Kuokoa, Volume LV, Number 38, 21 September 1917 — AUHEA KA EKALESIA O IESU KRISTO ME KA POE I KOHOIA E KE AKUA E HA'I I KA EUANELIO OIAIO NO KE OLA O NA KANAKA? [ARTICLE]

AUHEA KA EKALESIA O IESU KRISTO ME KA POE I KOHOIA E KE AKUA E HA'I I KA EUANELIO OIAIO NO KE OLA O NA KANAKA?

j . HELU XIII. ! ! No ka Ekalesia a lesu Kristo i Kukulu ai ma lerusalema ame Kona Mau Luna-oihana. (Hoomauia niai ka pule inai i hala.) 0 ko kukulu ana o Tesu KriHto i Kona j Kkalesia, oia hoi ka Ekalesia o lesu i Kristo elike me Kana i hooia mai ai j nia Mata!o 16:18, "O oe no o Petero, , a inaluna o keia pohaku e kukulu ana jAu i Ko'u Ekaleaia, ina ke 32 no ia o { na niuknhiki inai Kona hanauia ana niai i ke !io nei e ka ]>uhaka a>Maria ka wahine puupaa, ina o ka mana la # o ka l'hane liemolole. Aka nae, ua hoomaka inua Oia i ka lawelawe ana i Kana ha- ' na ha'i i 'ka euanelio o ke aupuiii o ke Akua i ka 27 o Kona mau makahiki iho o Kona l>apetizoia ana e loane Luinai (oia ka unuhina o loaiie Bajjetite ma ka Baihala Kelemania a ka | Ekiilesia Lutera), a mahope hoi o Ko- ! na alakai ia nna e ka Uhane Hemolele iloko o ka waonahele e hookeai i na la I hv> 10 no ka hoowalewaleia ana e ke «liabolo. (Ma na paukn 5 ame 8 nae o ka mokuna 4 o Mataio, ua hoikeia na ke diaholo i lawe ia lesu iluna o ka oioi o ka luakini ame ka mauna e hoowalewale lai oia laia. Aohe pololei oiii manao ! ana pela, lie hiki o lesu ke puni'i ke t alakai ana a ke diabolo, a lawe ma k"ana niau wahi e nnikeinake ai. O ka niea oiai«>, na ka Uhane Ilemolele Oia i lawe elike me na'olelo o ka pauku 1). Ma ka wa no hoi keiu o ka paa ana o loa.ne Liunai iloko o ka halepdahao, ua j haalele iho la o Jesu ia Nazareta a hele i aku la i Oalilaia i ka aina o ka poe | Genetile (poe aina e), a noho iho la ma • Kapcranauma ma ka lihi kahakai, ma |na inokuna o Zebuluna anie Napetali. Hai aku la o lesu i na kanaka he nui |i ka olelo uo ke aupuni o ke Akua me ika i ana: "E milii oukou, iio kn mea, .ua kokoke mai nei ke aupuni' o lea lani." Kaahele aku la oia ma Oalilaia a puni e liaia'o ana iloko o ua hale halawai i ka euauelio o ke aupuni, a ua nui loa ka poe i hahai mai lai'a, mai Dekapoli mai, no lerusalema, no Imlea ihai, a no kela kapa o loredane. Hali mai la ldkou i ka poe ma'i lie nui atne.ua poe i uluhia ia e ua «laimonio, a hoola aku la Oia ia lakou. Mat. 4:12-2G. 1 keia wa o lesu ma Galilaia, i wao ai Oia i na haumana niua, oia o Simona Petero ame kona kaikaina o Anederea (Andrew), oiai laua e lawai 'a kuu upena Hina ma ka loko, i mai la ia laua: '' E hahai mai olua Ia 'u, a e lioolilo Au ia olua i mau lawai'a kaiiaka." A mahopo iho, liele mai la Oia mai ia wahi mai a ike mai Ia i na hoahanau e ae, o lakoho ame kona kaikaina o loane, na keiki a Zebeduio, e hono upena ana me ko laua makuakane, kahea mai la Oia ia laua. Ilaalele koke aku la laua i ka moku ;imc ko lana niakuakaue, a hahai aku la laia. Mat. 4:18 22. He mea oiaio, ma o ka hoomaopopo ana la i ka inanao o na 01010 o ka mokuna 9 o Mataio, ma na paukii 3G ii :tB, ua nui no na haumana i manaoio i ka lesu ha'ia'o ana, a mailoko mai o ia heluna i wae ai Oia i na poe i kapaia o na lunaolelo (aposetolo) he 12. Oia hoi, ma Kona wa i ike ai i ka nui o ka ahakanaka e uhai ana laia, ua hele a |maluhiluhi, a ua auwana hoi elike me na i hipa kahu ole. Ua a'o mai la Oiai i ! Kana ]>oe haumana (aole i wae ia na j lunaolelo he 12 i keia wa) me ka olelo ana: j "He nui ke kiliapai ai, ua hnpĀ. no nae lea poe lawehana. No ia inea, e noi ; oukou i ka Haku Nana ke kihapāi ai, e I hoouna Oia i na laWehana iloko o Kana Lkihapai." Mat. 37-38. O lesu Kristo pu no hoi kekahi i liele aku i ka mauna ,e pule ai mamua o Kona wae ana i na !poe lunaolelo he 12, me ka''pule ikaika !ana aao ka po." Luka 6:12-13. Ma keia helehelena o na hana a ko | kakou Haku 110 ka wae ana i na poe i lunaolelo he 12 iloko o ha hiiua hāipule, Ihe kumumanao nui ko'iko'i.ia e a'o j mai ana ia kakou i leeia mau la, o ke Akua wale no ka Mea i ike i na nianao I huna o ke kanaka ariie ko lakou ano, ka >rea hiki e wae i na paahana no Kana kihapai, a o ka liana wale no a na kaiiaka ma ko lakou aoao, oia ka nolio ana iloko o ka haipule a noi aku laia īio ka hoomahuahua ana i na paahana i no ka lia 'i aua i ka euanelio e loaa ai ke ola mau loa i na kanaka.

I Eia na inoa o na poe luuaolelo he 12 a lesu i wae ai niaiwaena mai o Kana poe hiumiLPia; mahope iho o Kona pii ana aku i Jca niauiia ē pule ai i |£ona j Makua (Luka 6:12-16; Mareko 3:1319; Mataio 10:1-4): j- O ka mua, o Siinona i kapaia ma ka inoa liou o Petero, ame Anadarea kona . kaikāina; o lakobo a 7*ebedaio ame ko- ! na kaikaina o loane, kapa nlai la no hoi Oia ia laua o Boanerege, oia lioi Na Keiki a ka Hekili; o Pilipo ame Bareiolomaio; o Toma anio Mataio ka luna auhau; o lakobo a Alepāio ame Tadaio i kapaia o Lehaio (o luda ke kaikaina o lakobo ma ka Luka papaiiioa, Luka 6:16); o Siineona o Kanaana (he aina e) i kapaia o Zelote; ame luda Isekariota ke keiki a Simona, ka mea i hooliloia i puuku malania dala iwaena o na lunaolelo, aka, ua ailiue oia a lawe | wale, pela paha oia i manao ai e loaā • mai ona dala no ka panai ana i ka niea I āna i kolohe ai, a hana kuinakaia ai oia ii ka Haku. (E nana ma loane 12:4-§). O keia na poe ā lesu i wae ai no ka hana o ka lia'i ana i ka euanelio, me kā haawi aiia i ka mana e mahiki i na dajmonio a e hodla i. na ma'i apau aiōe na nāwaliwali ma Kona inoa. (Ma ka inoa o Kristo. Luka 9:49; 10:17: Oih. 3:1-8; 9:32-34; 16:16-18). A kauoha 1 aku la Oia ia lakou, "Mai hele oukou { ma ke kuainoo o ko na aina e, aole hoi

e koino i kekahi kulanakauliale o ko Barnaria. Aka, e hele oukou i ka poe liipa auwana o ka ohana o Iseraela. Mat. 10:5 (5. Nolaila, ina he poe lunaolelo iloko o ka Kkalesia mua o Kristo ia mau la, alaila, he mea pono no iioko o ka Ekaīesia o leau Kristo i keia mau la o ka honua uei, e loaa ia mau lnna oiliana he poe lunaolelo.

E hoomaopopoia nae, he nui na poe lunaolelo i kohoia, aole nae lakou no ka pa]>a o neia poe luuaolelo he 12 elike nie ka lesu wae ana. j 0 lesu; oi'a no ke poo, he lūnaolelo no Oia ā he Kahunanui. Heb. S:l." Paulo me Bareilaba, he mau lunaolelo; Oih. 13:1-3. lakobo, ke kaikaina'o ka Ilaku, Gālatia 1:18 19. Sila, oia no o Silavana, ame luda, he kaula kekahi oihana a laua. I Tesal. 1:1. Oih. 15:22, 23. O Mataio ka mea i waeia i paui uo liitla'l?ēkariota, Oih. 1:23-26. He n\au manawa like ole uae ko ke kolioia ana o keia poe ma ka oihana lunaolelo. 0 ka oihana a na lunaolelo, oia kekahi o'iia oiliana kiekie iloko o ka Ekale'sia mua 6 Kristo, he poe ha 'i lakou i ka euānelio ina na wahi au kanaka apau elike me k'a lesu Kriato i kauoha ai ia lakou, mahope 'o kona ala liou ana mai ka inake mai. Mar. 16:14-16. (He like ole keia oiliana ma ke ano kaahele, me kō ka oihana poo no ka ekalesia, he oihana kumau ia ma lerusalema, ke kah«a poo). Ma ka Paulo hoike no na luna oiliana 0 ka Ekale.sia ma Epeso 4:11, ame I Kor. o ka lielu elua o na papa luna i lioonohoia e ke Akua iloko o ka Ekalesia, oia na kaula. Aka, ma ka inana nae o ka lakou oihana, oia ka papa mana kiekie no ka hoomalii, amo ke alakai ana i ka Ekalesia elike ine ia i hoikeia ma Oalatia 2:9: "A ike mai la lakobo, me Kepa (I'etero) ame loane 1 manaoia he mau kia (oia na poo no ka hooinalu aua i ka Ekaleaia), i ka maikai i haawiia mai ia 'u, haawi mai la lakou ia maua me Barenaba i na lima ,akau''e hoolauna pu ai, i hele maua i k'o na aina e, a o lakou i na poe okipoepoe ia."

Ua ]>i!i keia mau olelo a Paulo no kela iih.i hookolokolo nia lerusaleina i hoopiiia ai laua me Barenaba, aole ia he aha hoomenmea wale na ka poe ludaio hoohauiiāele, aka, he aha ia i nolio ai na poo ckolu\o ka ekalesia no ka hoolohe ana elike me ka Paulo e h<JH(.e nei. A elike me l<e ko'iko'i o ke alakai āna a na loina kaulike e pili ana i na alia hookolokolo ma lerusaleiua, o Petero ka mea mua i ku e kamailio no kona kohoia ana e ke Akua e ha'i i ka olelo «naikai i ka poē o ko na aina e, a i.nsthope ona i ku mai ai o Paulo me Barenaba e hoike 110 laua iiio. A i ko laua oki ana, oia ka wa o lakobo i ku niai ai no ka liaawi ana i ka olelo hooholo elike me ia ma ka paukii 19 o Oihana 15. Penei ka mea i palapala ia ma ka olelo Beritania: "Whe;-efore my sent.enee is, that we trouble not them, whieh from among tlie> Gentiles are turne«l to God," etc. "Nolailā, o ka'u olelo hooholo, aole e hookaumaha i ko na aina e (Gent,iles) i hoohuliia mai i ke Akua," etc.

Ma keia olelo hooholo i npono lakahi ai ka ekaleaia, a hooholo iho la na l«naolelo aine na lunakahiko he mea pono ke hoomia pn nie Panlo lana nie Barenaba ia iueia amo. Sila ine ka palapala pn ana i na manao a lakaho i hoakaka ai nia kana olelo hooholo. Ile hoike anA mai keia i ko lakobo pookela ana nialnna o Petero. O na poe kakau moolelo Baibala kaliiko, elike me loaepA, Eusepio aine kekahi poe o aku, ua kakoo lokahi lakou no ko lakboo nolio poo ana no ka Ekalesia ma le'rusalema, a ua hoike mai lirkou i ke kūauhau o na poe i noho poo aku mahope ona, oia hoi o lakoho ke k'aikaina o ka Haku, o Simeona, ke keiki a Kaleopa, .Tustus, Zacpheus,Tobia, Beniamina, loane, Mataio, Pilipo, Seneca, Justus, kevi, Eperese, lose<la, lHda, a pela aku a lioea ia llaremano, oia ka helu 30 o na poe i noho poo ma lerusalema. No Petero, aole i ikeia kona kuauliau o ka noho poo aua ma lerusalema, koe wale no kona hoounaia ana i mea ha 'i euanelio elike me Paulo, a lawepio ia oia a hoecf i Ro?na a niake malaila. O Lino, kn meā a Paulo i wae ai, ka i h'oho poo no ka ,ekalesia ma Roma mahope o ko laua, make pepehiia ana me Petero. No Petero, aohe niaopopo o kona nolio poo ana ma Iloma, 110 ka mea, ua hoopaapio ia oia ahiki i ka pepehiia ana a make. Aole e manaoia o na olelo a lesu e. kauoha ana ia Petero e liaiiai i na hipa ame na keiki hipa, mahope ilio o ko lesu ala hou anii iiiai ka miike mai, he hoōlilo ana ia o Pet6ro wale no ka meh kulenna e hanai i na hipa aine na keiki hipa, aohe Tculeana o na lunaolelo e ad. Pela hoi. me np, ki o ke aupuni o ka lani i haawiia ia Petero, a oia īVale no ka i loaa ia inana, koe iia lunāolelo e ae. II 0 hoike ia no ko lesu huikala ana ia Petero no kona hewa o ka hoole ; ana laia ame kona hoohiki ino ana i ka iiioa o ke Akua ma ka wa i liookolokolo ia ai o lesu, a elike me kona hbole pakolu ana a liooKiki ino, pela ka Haku i ninau ])nkolu ai iaia: ''Ila alo- j ha mai anei oe la'ii, e Petero?" Oiai, niamuli o ko Petero alolia ole i ka Haku a maka'u i ka mako, i hoole ai oia me ka hoohiki ino. He eleolu ana hoole aVa ia lesu, he ekolu no hoi manawai a Tesu e kauoha nei iaia o hanai i 'na hipa ame na keiki hipa. E hooinaopopoia nae, aia a aloha ke kanaka i ke Akua, alailn, liiki iaia ke Hana i. ka hana a ke Akua. E Aloha hoi i ka hoalauna elike me kou aloha ana ip oe iho. 0 ka haawi ana o losu i na ki o ke aupuni o ka lani oia no ka haawi hou ana o lesu i ka mana o ka oihana kahuna maluna o Petero, no ka mea, aia iloko o ka oihana kahuna Melekise»leka o ke Keikihipa a ke Akūa,,ka mana ho nk olelo hoopoinaikai ame na ki o ke aupuhi o ka lanii .'Ua lilo hOu oia. i :lioa no ka papa poo o- ka -Ekalesia elike me ka Paulo hoike nia Galatia, a i niea lmnai ,i ka Ekalesia me ka olelo a ke Akua ma ka oihana lupaolelo. Aka, aole nae keia i lilo i mea e hooiaio mai ana, o Petero ke poo ō ka Ekalesia ma lemaalema/ e hoole ai i ka mana o ka olelo hooholo a Ia)cobo i haawi ai ina kela aha hoo&olokolo. A'i ole ia-, e haole aku paha i ka pololei o ke kuauhau a na poe : kakau Baibala no ko lafcobo noho poo ana, a olelo aku he hooio, lie a'o he ; hookiekie, he īiupō a pela aku. Aole loa. Aole kakou e kaena wale _ia kakou iho. Nolaila, ina iloko o ka Ekalesia mua 0 Kristo, 'he poe kaula kekah> a k'e Akua-i hoonoho ai, arhe mau poo hōi no ka hoOmalu anā i ka Ekalesia, alaila he mea pono no e loaa i kaula ame na poo no ka hoomalu nna iloko o ka ekālesia o i keia mau la, ā ina o ke kaiila iā hoi e hoike mai al ke Akua 1 Kona mākemake i na kānākā"elike no ine ia ma na lā o laaia mā, Moae k pela aku. !

L T a hoike 0 Paulo, "ona kaula," oia ka papa luna oihana ekalesia elua a ke Akua i hoonoho mai.ai. Aia he mau pauku iloko o ka Baibala e hoomaopopo mai ana i ko ka Haku hookaawale mau ana i kekuhi mau lunaolelo ekolu, oia 0 lakoho, Petero ame loane, na poe hoi a Paulo e kapa nei he inau kia 110 ka ekaleaia, elike me ko lesu pii ana i ka mauna a hopāhaohao ai, uā lawe pu Oia i ekolu poe, ia Petero, lakobo ame loane. Mat. 17:14, 26:36-38; Mar. 5:37; Mar. 14.33. Makemake ka makuahine e nōlio kana māu keiki ma na Kma elua o lesu. Mat. 20:17-22; Mark. 10:32-4B. O loa'iie amelakoho keia na keiki a Zebe<laio, aka, ma ka ahahookolokolo ma Iwusaiemā; o lakobo ke 0 ka Haku, ka inea uana i haawi i ka olelo hooholo. He 10 'makalhki keia a*oi inaliope o ka make ana o lesu. Me he la, ua make mua 0 lakobo a Zēbe<laio ma ke okiia ana o ke poo e Hefode, keiki a Kaleopa, a pakele mai o loaue. Ud kohoia o lakobo, kaikaina o ka liaku, mahope inai o lle alahou ana o ka lesu Kristo elilee me ka hoike a losepa, a pela oia i nohū hooiiialu āi' i ka aha hookolokolo ma lerusalema. X» ko lesu kumu i kauoha ole ai ia lakobo ame na lunaolelo e ae e hanai i na hipa ine na keikihipa, oia no ko lakou kumau ana iloko q ka oihana kahuna me ke kulana maikai( aole elike me Pctero ka mea i hooliiki ino ia lesu. No ia kuiiiu, hoihoi hou ia mai ia ku]eana ia Petero elike me na lunaolelo e ae, ka hanai ana i na hipa me ka olelo a ke Akna, ma na wahi apau 'e hai ia ai. ka euānelio. (Aole i pau.) ■ •«■♦•••—