Ka Nupepa Kuokoa, Volume LV, Number 40, 5 October 1917 — KA EKALESIA OIAIO HOOKAHI WALE NO O KO J. M. MAHUKA. [ARTICLE]

KA EKALESIA OIAIO HOOKAHI WALE NO O KO J. M. MAHUKA.

Mr. Hanohmio, Alulia o»*: —j "E nluoh.i mni hoi i kokau walii kaawalei o keu koeua 110 ko'u mau manao kukai-j oieio n e .1- M. Mahuka. Ma kela helu , a.ku r .e: o k<* Kuokoa. Scj»t. 7, 1917, ike , iho 1* .-'-u i ko Mahuka mau manao hoa- j V.ak:t • pi!i ana i ka <»iaio o kona Kka- j los;a ♦ iih' ka inauao o kuu mau j i.ina . niuau aku ai. ; naua ih<> ka ha-1 v.u . >•:< <> 'ia «'kait»siu nei. oua i kaj.ai:i ka Kka!t-ia «» lesu KristO I ! iii». ;-.1. h'»u ia, i nana iho ka ha-j ana i.a lalau ua ko-j hu < t iaiiainai aohe kila e paialewa . ia ::.vn • i::» n.:ik:ii!Ī iwa«'iinkonu o ka J «i -! k:tī :tko». ko<- wale ilio uo 0 ka iri«a kujm)»«i i ka ai no na la loihi .• }.;i!a!ewa;:i ai aliiki i ka )>ae nui ana u> i Lahiiahi no hoi kau ualii i ioaa ai e Mahuka! Y. .1. M. Mahuka. aia ka inanao nui o. keia ].aio a kaua iluna o ka oiaio o • k«>:i *kai»-«ia m«* kau i kaena mua ir.ai ai au n<> hi»i i hooiaio hou inai nei ma k<- }>of» <• kau ]>:nie ina ka la 7 iho la. i. ka f-kr»it»ia ī lM»o|»onoj»ono hou ia «• .'i #-k«ifr>i:t uiaio la a oiai o Wiii. Mark~. "<h ka mea nana i hoopoinaikai aku i keik ; a losej»a Kamika i pani ntak«-. hoon.aka ana hoi e hooulu ae ma k:i t::<k:ihMkn «» kona niakuakane i 1 ka 1 li>k<» «» k;» elcalesia ma ka l:oo}« !.<.}.f'iio hou ana. a inamuli o koa | ka« :.a a:!:» i ka oiaio o na inea i hani ia a ku ai k<» eka!esia. o ia kuu kumu i h«..ik>»i::o ak j ai i ka ninau penei: 1. Mai mai ka mana i loaa ai iaia \\:n. M«?k~ «* hoo|»-iuaikai a e poni :.ka ia l"-»I}-:!1}-:! Kaniika ()}»io i Kaula, a i }•;:• ' ii a kaiii o k«>n:i niakiiakane i mak'-.' A mai iawai mai i loaa ai īaia M:»rk-> ka mana oihana kaj;uii:i i iiana ai j»ela .' V. .1 M. M:<huka e. na j»ane mai nei oe . i k; i: ?!<:«u haina a aa ik«- iho au me j !.a :i. T!a!!;ii a nui nae i ke ano o kou • iit.t»«« a:i:i <1..k" o k:; ekalesi:i. :i a'«» mai : n:< m:i!i:;«. ho"k::ii!:!iii o ke ano l'ari >ai«. oia:«» «» ia in» kuu ku'iiu i kapa !':u:. aku ai ia «»<• h«- l'arisaio. a he inea i.;i kaii »• h< <'hii ana i ka mea laj»u\vale a l:i « ; «• manao ia aku ai h«- j»oiio »• n kau n:ati a ana. aole no au i pane .-•kii !>' rn.-a ho.ihu kau no ka j>alaoa, : ka. mn k«* a "o ana. kr a "o hewa uei oe. Iī«- nnaii k-ia i }>aio maii ia e na poo o T7tati «'kal« v -ia elua, ua haawi ia aku t inai: i i:a }'«»o o ka ekalesia hoo- !•<»!>..}■ «i:o hou :a. aole hookahi mea nana i :r.:;i. <»iai ua ike no lakou i ke -.11,11 :«m. ka inole o ko Win. Marks no- }..» ekn!«-.a ana. a ia Mahuka hoi keia Ima: i ia mai m'i ke ann o ko Wni. kuleana noho ekalesia ana, na , ♦.ele a Iil«'!i!e. me ka i pu mai ua aj»ono j }.iha ia mni <>ia e ka ekalesia ma o kos.a am.e kona poni inua ia ana i:o. Kekahi keia o na a"o kii|»aiauaha ].« i :k«' »»le ia mamua. ia Mahuka wale 1 o' K M. Mahukn, mai oi loa aku ka i r:«.!n<» ol*' ia e oe i ka ekalesia a ī»l«. ī m« a hokae nia ke a"o lalau ana, «ia :ii ka mea oiaio e j»ili ana no ka !.« ■» W'm. Marks: He umi inakahiki i.-.amiia o ko īo«epa Kamika kaula »itak<' ana. na kohoia oia i j>ere?i«]ena i»<« ka j.a}.a kahuna kiekie no ka moku aīna v \a-voo a ma ia kulana oia ahiki i ka :i.ake ana o Io?e}»a Kamika, a iloko «» in mau la. ua ulu ae he mau uluaoa in-ft.-i:a o ka ekalesia, e makemake ana Si iney oia ke lilo aku i hope :. i }«sni ma kalii o .1. K. i make, a aia h<<i <• Pelekamiana e paa mai ana nialai . «• i;a rula hooponoj»ono o ia mea he ««ihana kahuna, oiai oia ke ]»oo a pereo ka j>aj<a umi kumainalua o ka ekal-'sia holookoa. a maiuuli o ia niau •.n« t e ītvae;ia o keia niau inoa. ua hoo:i a't'<|<> ia ae ka pono o keia niau inoa i«-ri» e- waiho ia na na hoahanau e koh«\ a o ka mea e puka ana oia ke lilo i ].ani n.a kahi o .1. K. i make. A ia man::wa i ala like mai ai na aono n elua e honikaika no ka pouo «» k«> laua inau inoa pakahi u ua kii aku o Si<lney Rij{»lou ia Wm. Marks i liina hooikaika iiona, a ua liana aku oia . Wm. Marks> me ka ikaika apau e hiki aua iaia ma ka ike ame ka naauao me ka hoopuka ana i na huaolelo pelapela ik» kn inoa o ka moho o kekalii aoao me ka iii-iuao e loaa ana ka lanakila ma o kaaa moho la. o ka mea nae i ikeia ua hau'.e ]»r»hu a lanakila o Pelekamiana, a j i ka noho ana o kekahi hui nui mahope ( T»:ai ma \*av»»o ua hapai ia mai he olelo hooholo no k«* kupono ole o Wm. Marks, «• noho hoomau maluna o ka oiliana :>:i.i «■ }*aa ana ia wa, mamuli o kona i,«>np'ika i na oleln kupono a ua ii<x»ii<M«» lokahi kela ]»oe e kipaku iaia, a ua kn«aku ia ma ke!a hui i ka la 7 <. Okat(»l»a. 1544. (T. E. !£., Vol. 5, A ī ka ki 0 o I>ekemalia o ia niakahiki n-<. IS-44. i ?.e okoa ae ai o Win. Marks ;k«.na het\a ma ka hoolaha ake.i ana :■ •• , ka nui << kona hewa, i kona puni *' a!«' ar.:> i na a *o lalau o Si«lnev Riff«lon no ke kakoo aua aku iaia i pani ma kahi I<»sepa Kamika i make. Me ke:a mau <>lelo a "o i na hoahanau apau «• ka « kale-ia j>enei: ka pai>a nniiknnianialua o lakou ka poe i kuleana īuanlī e alakai aku i ka ekalesia lioloo koa n:aho]»e iho o ko losepa Kamika n.ake ana. kakauinoa ia e Wm. Marks. T. k S., V,»l. .-». 742.) o keia hoolaha ana i lioi hou aku r.i oia i ka mihi. a uoho hoahanau r.a}«» r ( >. a no kona hoihoi hou ole ia ana ma ke kulana inua ana i noho ai, o ia hoi ī }«eresi.lena no ka j»a]»a kahuua kiekie. ua hoowahawaha iho la oia a V.aale!e mai i ka ekalesia. a komo aku i ka Kkalesia o Strangile Organization ame kona hoao ana e lilo i alakai no ua }*ohai la. a ia wa i oki loa ia aku ai oia ?Ti»i ka ekalesia oiaio aku a komo aku iloko o na ekalesia liilii liukihuki he noua kela inoa i hoikeia ae nei malunn, o Strang; no ka ekalesia t»o keia kanaka. 110 kela ano hukihuki " ii a ku ko ia la ekalesia, a komo ana «« Wm. Marks ilaila. kiola ia ilio ka eka'•>ia oiaio a oki ia ai. a i aha ia mai •* «. haalele ana ia ekalesia a komo 'iou aku i ka ekalesia o Thompson, o ia hukihuki no ia a komo hou ana o Sata»»a W !»). Marks) ilaila. a i aha ia ae la. haalele ana ia ekalesia a komo hou ana i ka t*kale<ia o .Tohn E. Ba?e, o ia hukihuki no ia a koino ana o.M. Mahuk.i i Wm. Marks » ilaila, nianomano jj«» hoi ua hoaa ana! Iloke o keia ekalesia hope ana (Wni. "Marks» i komo aku ai, i ulu ae ai ka maiiao iloko o lakou. mamuli o ko lakou V»he mau i ka holoniua o na hana o ka EknJesia a Pelekaniiana i lioopulapula ai ma I"tah kuku'i ke kaulana nia o a maanei o ka aina. ia wa ke.ia mau ekalesīa liilii liukihuki i hoohuihui ai ia la kou iho. ma kekahi halawai bui i malamaia no ka noouoo ana i ka lakou mea •' hana ai i wahi e hoopoiuo ia ai ka «•kalesia oiaio e hookeleia ana e Pelekamiaua. a eia ka lakou mau inea o ka hooiala ana. e hana ai:

0 ka mua o ia iho keia: Ua hooholo lakou e kii i ke keiki a losepa Kamika i i kaula no ko lakou ekalesift, oiai he J keiki ponoi oia na losepa Kainika, hg | inea pono e holo aku keia kuleana oi- ] hana kaula i kana keiki, a e hoopau kakou i ko kakou hukihuki ana a e hoohui i hookahi ekalesia, a holo ia kumuhana i ka la 11 o lune, 1859, a kapaia ai ka inoa o ua ekalesia la ka ekaleaia 0 lesu Kristo i Hooponopono hou ia, o ia ahiki ia J. M. Mahuka. O ka lua o ia ka hapai ia ana o ka noouoo no ka mea nana e lioopomaikai 1 ua keiki la a losepa Kamika i kaula, oiai ua paa loa ke kauawai o ka Ekalesia mainuli o ke kauoha i haawiia mai e losepa Kamika ke kaula inua o na luna wale no o ka ekalesia kahiko ka poe i kuleana e lawelawe i ua hana ano nui o ka ekaleaia, a mamuli o ia ano i hooholo kapulu ai ka poe o kela puulu hukihuki ia Wm. Marks uana e hoopomaikai i ua keiki la oiai he peresidena oia no ka papa kahuna kiekie o ka Ekalesia o lesu Kristo o ka Poe Hoano o ua La Hope nei, aole e hoopouoj»ono hou ia, aole nae he noonoo iho o ua poe la i ke oki ia aua ona (Wm. i Marks) mai ua ekalesia kahiko la, ka ekalesia aua i haalele aku ai a hele e auana. ' j Nolaila, aia maluna'o keia mea auo nui au e ku nei a paio aku me oe ame ka poe apau e ku mai ana ina kena au- j ua, me kou ike uo a maopopo i ke kulana ame ke auo o ka nila o ka Ekalesia 0 ke Akua e Mahuka, o kekahi niea a mau inea paha i oki ia mai ka ekaleaia aku, aole loa ona wahi lihi a kuleana e lawelawe hou ai i na mahele kuleana apau o ia ekaleaia, ua ike uo oe e Mahuka, a nohea uiai keia mau hoohupo wale ana a kaena ae o ka ekaleaia lalau 1 kau hakake he ekalenia oiaio ia, a ī hoo]>onopouo hou ia e ka mea kuleana ole o ka pololei ia? Lahilahi maoli oe e Mahuka! 0 ka oiaio he mea ia i oili mai niailoko mai o kona kuinu i hookumuia ai, a e hele uo auanei ia oiaio he mea io elike nie ka Ekalesia o lesu Kristo o ka Poe lioano o na La Ilope nei, e ulu mai la ma Mauua Pohaku ,aole elike me kau hoopunipuni e «I. M. Mahuka, me ko ike no ma ka moolelo he kauaka o Wm. Marks ua oki ia mai ka ekalesia kahiko aku, pehea e liiki ai ia oe ke liooiaio mai imua o ke akea,Jua pono a pololei kela hoopomaikai ana ai]a (Wm. Marks) i ke keiki a oukou e hoopuuipuni nei ua hoopomaikai inua o losepa Kamika i ke keiki ana i pani ma kona wahi ke make oia? Pehea la i hiki ai ia oukou ke hoomahuahua loa uku i ka hoopunipuni ana ? E Mahuka e, ina ua hooponmikai mua ia kela keiki o losepa Kamika Opio e koua makuakane i pani ma kahi o kona makuakane, ke ;»ake oia, eia ka uiuau ia oe e Mahuka: Ina o ia maoli ka pololei, ua poni mua ia ua keiki la i pani hakahaka, no keaha ka mea i hoike mua ole ai o W'm. Marks, iuahope iho o ko losepa Kamika Makua make ana, ua hoopomaikai mua ia o losepa Kamika Opio no ke kulana kaula? Ka lua: Ua hooikaika oia ia bidney Ri«lgon i pani hakahaka ma kahi o losepa Kamika i make, aole i ke keiki ana i hoopunipuni ae la? Ke kolu: No na mea e pili ana au i hoike mai nei, no Lymar Wiglit ame Jaines Whitehead, o laua nei kekahi mau mea hukihuki, aole loa he mau hoike kākoo a l4ua i ka wa i make aku ai o losepa Kamika e pili ana no ke keiki uo ka lilo ana ae i paui ma kahi o kona makuakaue i make, a hala he mau makahiki loihi mahope iho a oili ae ai keia mau mauao apuhi. E Mahuka e, no kuu ninau i ninau aku ai ia oe e pili ana i ka Euanelio, aohe i loaa ia oe ka haina; hilahiln maoli! O ka Paulo kau o ka ohi ana mai, aia ka hoi ihea kau e kukahaoa? Kohu ole no hoi ka hooio wale ana iho, me ka iosa ole o ka haina o ka ninau, ua ike mua ia aku oe he piha makani wale iho no, uuku kahi waiwai i'o; he oopuhue ka i 'a. Kuu niuau: lleaha ke ano maoli o ia mea he Euauelio? Oiai, ua olelo ae o Paulo penei: Aole au i hilahila i ka Euanelio o Kristo, no ka mea, o ko ke Akua maua ia e ola ai, uo kela mea, no keia mea mauaoio; uo ka luilaio mua a no ka Helene hoi. O ko Paulo manao keia no ia mea he Euanelio, a heaha nae ke ano maoli o ia mea i waiwai hoi paha ka olelo ana ua ha'i ia aku a i ole e ha'i ia aku ana paha? Oki loa no ka hoi oe e Mahuka, aia ka hoi iliea ko uhane e Kuululu'? E Mahuka e, o ko wahi ninau kamalii, pehea no la oe i ike ai, aia uo | oe i kahi buke kumu mua, ninau wale ilio no i na ninau ma ka Ilelunaau. O ! kekahi hana ano nui no nae ia o keia i mau la o na buke ke hele a uui hewa hewa, ke hele ae i ke kula, ke hele aku

| nae oe e nana i ka wa kula he poe kii ke kau mai ana iluua o ka papa eleele, I a nohea kau wahi uinau kanialii? He 1 hoololiloli mau anei o Kriato i kana! Euanelio? Aia mahea o ka Baibala? I O ka Euanelio be kanawai paa loa | koua, a ua papa loa o lesu Kristo, aole 'e ha'i ia ka Euanelio i ko kona aina e' aole hoi iwaena o ka poe Samaria, aka, i ka poe hipa auana wale no o ka ohana 0 ka Iseraela, a nana ponoi no i hoololi 1 ua kanawai la ina o ke kauoha aua ia Petero e hele aku a ha'i i ua mea maikai la i ko, na aina e. Mat. 10:5-6; Oih. 10:1-48. Pehea ia? E i mai ana auei oe aole i hoololi o lesu i ka Euanelio, a he ike ole no nae paha nou o ia ko mea i niuau luai uei aia mahea o ka Baibala/ j Ninau 2. Ua hana hewa anei o losepa? A ina ua hana oia i ka hewa i kau ike ana, e oluolu anei oe e hoike ae? Ka'u haina mua: Ua hana hewaau, ei o losepa? Haina: Aole, aka ua hana po- 1 no loa oiai kona mare lehulehu ahā ika makahiki 1843, me keia mau wahlne eha a'u e hoike aku nei o Lucy Walker, Nina Young, Batheba W. Smith, Helen Mas Whitney, a he mau wahine hou aku uo, o kera nae na mea i loaa ia'u me na hooiaio aua niai ka poe i ike maka ia lakou. » Ninau 2. A iua ua haiia oia i ka mea hewa i kau ike ana, e oluolu anei oe e hoike ae? Haina: Aole au i ike ia losepa Kamika, ke kaula o ka Ekalesia o lesu Kristo o ka Poe Hoano o na La Hope nei, malia paha o oe o kaua ka i ike iaia, aka, o keia mau mea ae la ka'u i maopopo ae la nona, a ke i aku nei au imua ou e Mahuka, ua hana ae 0 losepa i ka men i oi loa «e o po«io 1 ku i ko lesu Kristo makemake |flpit Kana kauoha, aoie noi ī ko kh yue Pa «aio eiike me kau hoonaua ana, e hoili ana i kou inaiua kuhihewa iluna o Pelekamiaua. loa. 8:33-59. E Mahuka e, makemake no hoi au e niuau uaauao aku ia oe, aole ma ke ano e hoohupo, aka e ike iho uo h»i oe me ka moakaka penei: Iwaena o na kanawai apau i haawi ia mai ame na hooponopono manao kanawai ana, he mea auei kekahi e papa mai aua mai mare lehulehu oe? He kanawai anei ke-

kahi e papa mai ana no ka mare me ka i mai he haua haumia ia? Hele no hoi | a loaa kau kanawai iloko o ka Baibala I e ku-e nua i k.i nianao o keia mau ui-] nau elua, i aku au o oe ka oi, aka, ina no ko hae iuaina wale iho uo me ka manao ino elike me ka huhu o ka ilio paa kaula a wehe ia ae, o ka pau ae la no ia, makehewa! He hookahi no kanaka a ke Akua i hoikeike mai ai i ka inoolelo Baibala a kakou e paiuuu nei elike no hoi ine Poepoe i oili niai la a ho'oi'āiW i e pili aua ia Adanm ame !KwA ,;! hW' ka ! olelo iho ua paa loa keia mau mea a ke Akua i liana ai, aole e liiki ke niawehe hou ia; kahi nae i oili niai ai o keia mau inea ma o Mose wale la no mai ka moolelo mai o ka houua a i ua kailawai hoi apau, a no ka loaa ole ia ? u o ke kauawai e olelo mai ana o ka mare lehulehu he hana haumia ia, o ia ko'u kumu e kauka'i aku nei o ka loaa mai o ua hoomaikeike ana ia Mahuka ame Poepoe. I ka'u nana ana i ka Baibala o ke kanaka no a ke Akua i hoike mai ai i ka moolelo o A'laiuu ma ame ka papa kauawai a Mahuka ina e liki mai nei, o ia hoi o Mose oia ponoi no ka i mare he elua waliiue, niare oia ia Zipora a haalele iaia, lilo i ka ke Akua kauoha a ma kaua hualeai hele me ka lahui kanaka 0 ka Isarae!a lawe hou oia he waliiue Aitioj»a. makemake nao palia olua e Mahuka ina e lohe i ka manao o ke Akua no na mea ohumu i kana kauwa elike me Aarona ame Miliama, eia ua olelo la a ke Akua penei: No keaha la hoi i makau ole ai olua i ka ohumu i kuu kauwa ia Pelekamiana losepa Kamika ame Momo, heluhelu iho no Nah. 12:1-16, lie ekolu wahine a Mose. Eia ke auomaoli o ke kauawai niare lehulehu, Puk. 21:10: A ina e lawe oia 1 wahine heu naua. niai hoemi oia i ka ai ame ka aaliu ame ka launa mare o kela wahine, ua piha au ine nn mea maikai apau e hoomaalili ia ai ko luihu, koe j wale 110 a hele mai oe ma ke ano paj>a!e i ko ke Akua makemake me ka nana . ole ae o ko ke Akua mau kanawai, alaj ila hiki no oe ke onioni hou mai e eha I loa ana paha auanei oukou i keia niau mea oiaio, i hoikeia aku la.' 0 keia poe wahine eha ae la ka poe ua lakou i punuku akxi i ka walin o na keiki a losepa Kamika i ka wa i uonoi mai ai o laua ( i ka hale poepoe e aeia aku laua e haiolelo no ka pono o ka inoa o ko laua t makuakane me ka hoole ana aole lie mare lehulehu o ko laua makuakane elike me ke a 'o a ka niakuahine o laua o Ema. | Aika wa o laua i haiolelo ai apau ( o keia j>oe eha ]>ouoi no ka i hele aku I iinua o laua o losepa Kamika Opio ame David Kamika a hoike aku i ko lakou inau palapala i mare ia ai ine losepa Kamika Kaula, me ko lakou mau hooiaio e pili aua i ko lakou mau mahele kuleana mai ko losepa Kainika mau poniaikai mai a i ka ike ana o ua mau keiki la ua ano-e loa laua no na mea i a 'o ia aku ai ia laua e ko laua makuahiue, ia mea ana aku i ka niakuahine ua hopu koke ia o Pavi<l Kamika a hoopaa ia mai, alaila oukou hana, aole ioa he ae ua pupule ia ka ua keiki la. j E Mahuka, aole loa. a oukou wahi moolelo ekalesia oiaio iki mai ka hooku mu ana iu o na hana ma o loaepa Ka- , mika la ahlki i ko keia la, no ka loaa ole ia oukou o na mea ano nui apau i hoike ia mai ai e ke Akua, o ia ke kumu hiki ole ia oukou ke hana i kekahi hāna a ko i nei oukou e kakali a hoike hou iamai, alaila oukou hana, aole loa he hoike hou ana mai o na mea. i hoike inua ia mai, hookahi no pilikia o ka ho ! ka a hoaa no ka lilo iloko o na ekalesia liilii hukihuki, a haha poele ka papa'i a Kukahaoa.

I No ka halelaa o Laie, nou ia pono a ke Akua i hnlihali niai la a kokoke i , ou la, 0 o ko manaoio hoopunipuni o ia kau e kiloi ae a hopu iho i ke kookoo hao a paa, a nou kou pomaikai uo ka poe i pii i Ziona a hoi hou mai la ianei, aole ia he mea nui, aka he loaa palu;i ■ka lakou mamua o kau. Ua ike no ke Akua i Kana mea e hana ai no Koua poe Hoano no ka haawi aua mai i ka pono kaulike i kela ame keia. . Ke hooki nei au maanei me keia mau kumu ku-e ia oukou: ! 1. Aohe wahi mana o \Vm. Marks, oiai ua okl ia mai ka ekalesia aku. * ' 2. He 16 makahiki oka hou liele aua iloko o na hoomana lalau e ae a kukulu kuleaua ole i kena eknleaia. 3. He 16 makahiki o ka lalau ana a pau, olelo ae ua hooj)omaikai mua ia i ke keiki a losepa i Kaula. | 4. Ko losepa Kamika mare lehulehu maoli ana me ka ae no o Ema kaua wahine mua e mare me kona kaikaina ame keia poe wahine ae la. I Owau mau no, C. K. KEALOHA.