Ka Nupepa Kuokoa, Volume LV, Number 43, 26 October 1917 — KA EKALESIA OIAIO HOOKAHI WALE NO O KO J. M. MAHUKA. [ARTICLE]

KA EKALESIA OIAIO HOOKAHI WALE NO O KO J. M. MAHUKA.

Mr. iiu|.«»iio o k»* Kilohuua, }i - i.oiinno. ,\i»h:ī punn'hana Vaui.— N"'u kiiiiwah; kanwaU* m ka hia ka iahui. i.<» ki* ītk•• anu' ka īīm dj ik«- ak;; • ka M«ii:ika liooiaio Ti« k:» i k<iu?i KKalesia. fia na<* ht* Ilii l i:::; ::a<« *.j»'1!» v j<»i!«- >\a!«* nu ia i ohi ha;<uk uiu'* !i» ; . Hilahila ole niaoli ka M:iLr.k:i ii.:» wahi «>iai<> i Inaa ai. M;j ; :. īi•-īu «• kn Ja •"« iho iK*i o keia mahii.a h'<ik«- :.kti ai au i na in<-a apau f j.il. i ka <>iai<i o ka Kkalesia a ke Aku:; kauoiia niai ai ina O losPpa KarL.k4 lu •- kukuln mu* eono wale no laila i.v- k:i r.ojk»* j»u mai i ka inoa o ua Kka!»*i:: ia e j.orio ai e kapa ia aku e Kaniika ke kauln niua j»enei: • • Ka Kkaif-~ia o l«' c u Kristo o ka poe h-.ai-o f na Ia hope u*-ī aoie o hoopozi<»|«>TiO iKiu ia a i «»Jtr o Moremona paha, :i««t«- !c:i na kanaka wale iho no ia mau haii.i «-iik*- me Mnhuka aine l'oepoe, ka { .'i.nuii : ka Kka!»-sia i a'o wale ia 1 na ii:a»i:»«' anie na inanao hailuku w;j},• ~ k«* a n«t h:iahiia »»le. O kanawai a Mahuka e liki nei :<•- !i«> kanawai. mea iho no ke «. k« v Akua: aia la mahea ia knna-wi: «' !:««»kaj'U inai ana i ke kumu !...in«. «. Mahuka i ka Kkalesia ame PeJ.karv;anū. kn hoi a inaua e paio r.«-i' K«-la waiii nianao a Mahuka i ho:k»- i!.ai !i>-i nia Oihk. 1S:1*. Aole loa ia i j,ii; i ka m.'ir<- ana. aka h«* kauoha kela •- }•»!•:« :<!•:• • ka mea hana kuleana ole i jciā <.;«• malalo o na kauoha ku i ke kan.i niai ke kanawai i haawi ia tn:«i i:«. i;t !i.ea !.«• n:ar«* ji«*ii.m: A .ii.-i <• i:iw <»ia i wahine hou nana, rr.:«i . <•!!•: oia i ka ai ame ka aahu aine k:i hiima ri!ar«* o kela wahin»*, o ia hoi »-a v ->r. ri«- auia. •• ia ka 'u la i ike ai. i inh: K- :ki ai waiu hoi keia o ka Bail«aia •• ka milii'a mai nei ia koiiio aha ka htih;: •. k- Akua : ka mare lehulehu ma j.a;iku i h«t;k« ia ae nei maluna. O lak«. -a ka 1 imm'- ia I .'*a ame Rahe!a. ir.t t : ;kani:i!>i!:«* a Lal.ana: mahea iho la k.. ii il: 1 » :<; a •• k«- Akua i I a lawe ana «. lui.oi.a ; ka v\ahine ame ka hoahanau !,<.:;«•. . niaii wai;ine uana ? Aol'e he hu-!j-i :«.ia «• !••:»:». «uai ua hana ia malalo k«' r.:..j«.h:i kanawai. Ii :if«:i ia k«'ia hana e losepa Kami- . «• kauln. mainuli «» ke kauoha a ke Aiaia <* hana ia h.ma, a elike me k«- a; -. " ke kanaka haipule oiaio i ho:i.a :ii oia i ke kauoha i hawaiia »i .-ii iaia. oiai aoie ona inakemake e haj,a ] -l:t. a n:i manao ina'ili iho no hoi i.'a h* v iiana h«-wa loa ia: ekolu inanawa a k:i :<a«-(:i 1 hele mai ai e olelo iaia e ii.:ii« aka o:a i ke kaikaina j>onoi o K.ii.'i. h:«!::t waiiine mare niua, ekolu 110 i: ::!i. w: ; ... a i hit«>l«» aku ai. a mahope ii.,. ; jM,«-:-. n«.u p.iai ai ka anela ine ka j.a:i; ..i !ua ma kona liuia, a kauoha inai 1:: iaia !«>>» }.a Kamika i. "ua hoounaia i.»-i a;i «• ka llaku e hele inai a ole--1«. al u i'a "e. ina aole oe e ae e hooko - keia kuunha. e laxve koke 110 au i kou • •'a, :i no k:« niea, aole oe i kupono Nona :-,ii.e Ka hana i haawiia aku ia oe, a o k«*..i r.:t j>:ha pono ana o ia inea he Ku::!!«•'..i. a ma keia kauoha e hookiekie :.-i k'* kanaka iloko o ke aupuni Tile- : .- a o k«- Akua. a ua hooko o losepa K .m k.i i !«a A. I». 1543. i;.: h'.ole aiaoli no o lo*epa Kamika nn ka manao he hana hewa loa ia n },<>o!r ai. j<ela nu hoi o Petero i hoole ai , nt- akaku j hooihoia mai ai i kona wa -i )-ololi ioa. iho ana keia putilo holo «. i.a mea j>ono ole ame na mea }i:ti:n ī.i, hiki m»i la kekahi leo i ona ls* **K ]'etero. e ala, e pepehi, a ai," ,1«- sk;i «» Petero. no kona makeinake oK' «■ ku <■ i ke kauolia kanawai, aka o k<» ke Akua makemake nae ia ia Petero j..*la e hana ai. a eia ka pane a ka leo ir::i: *0 ka mea i hniUalaia e ke Aki::i. mai kapa aku oe he pono ole ia." C»ih. ]i':H L'". a pela no hoi o Nepai iaia r ku nna ma ka aoao o Lal»aua, poha n.ai la ka leo o ka uhaue iaia: "E Ne|»ai. e lalau iho i kau j»ahikaua a oki anu i kena j-oo." aka. 110 kona maka'u i k«' kanawai ame kona makemake ole «- j.ej««*hi i k«- kanaka. ua hoole aku la ««':». Tika niainuli o kona manaoio he n.« a i "i. j.aha ia e loaa ai ka inea a lako',! i ii.n.unnia inai ai. a liooko aku la ..<a i k«* kauoha a ka leo o ka uhane, a ii?« l<«aa i 'o ua moolelo la oiai o ko ke Akua ir.akeir.ake 'ia, ua oi aku ka pouo 0 ka niake aua o ke kauaka hookahi ii ainua o ka nolio pouliuli ana o kekahi lahui kanaka i manao ia e lawe a ka aina hoano, alaila hoopulapula a e a'o ia h i lakou i kn monlelo o ko lakou u:au kupuna ame ka mana piha o ke Akua. 0 keia poe ae la la, ua hoole aka Liko.i me ko lakou inakemake ole, aole ii.i hoi o lakou nei wale, he nui loa aku n.i. aka a *«» n-.ai nae ke Akua ia lakou. ma «» ka uhane la, noonoo lakou a ae J*ku me ka hann maoli ana, o ko kana wai j«oiokeloke aohe pili pono elike ine l:au e ha'u nei ko waha i ka inak;iui, i ka niniu :«na mai nei keia o ko huila makani (Kanawai) he wai lepo a ka la«na ole ka i pii mai e lioike mai ana, «a neie ko luawai i ka wai, aia ka hoi ii»ea ko uhane au i hoolaha mai ai, ua J.«aa ia «e ka uhaue, a ua a'o ia oe a alakai ia hoi e ka uhane: ua kuuhilu ia, na Tr.araoin«t.' lle keu ..a hoi ole mai o Van uhane e a'o ia oe i hooko hoi paha i ke kauoiia kanawai a loaa kou kuleana e ho«.kiekie ia ai iloko o ke au puni Tileliela o ke Akua? l.ilo l«ia ne i ka huhu me ka inaina, manvoiuo a hoino wale mai, manao iho l-.i paha oe la aole i ku i ke kauawai kau :i]f.i e liana nei. he mea oe i inakeīuake e lī!o i niea a'o mai i ka ke Akua «>:elo eia nae. a hooj»onoj»onoia aku kou v ahi ī j.i.lolei «»le. o ko kapae koke 110 ī:i i sa nir.nao Akua, mai ia oe ae a hooinaka k<>ke no ka nuku. K Mahuka. he makahiki oi a eiui r«&i jctha i hala ae nei i hana ia ai i.e lantwa: e kue ana ia mea he mare 1 hu ehu, na ka ahaolelo o Amerika Hui vui9. mamuli o ka nui o ka poe Senatoa ame na Lunamakaainana o ka Eka k-i:« kolohe (hooponopono hou ir«) i V«»Tn<> aku iloko o ia mau hale kauka r:iwni elna mai Misouri mai, a hui pu ae me kekahi i>oe i puhi i ka lakou. mau j, *o ana. i holo ai ua k*tmwai Ja, e ku c ; ma ī ke kanawai aine ke kauoha a ke Aiua. aole loa mai kinohi mai he kaīiawai wale no keia i hana ia me ka mai.ao ino n»e ka manao ia pehen ana ia e hana ai ko poe e noho ana īloko o kr. Ekale«ia o le.«u Kristo ma Ma'ina l'ohaku. l"tah? K hoomau ana no pahn lako-a Jiole paha? 1 ka lohe ana o ke Kaula o ua hkal«na 1* o lesu Kristo o ka poe Hoano « na La Ilope nei, ua hooliolo na hale a elna i ua kanawa» la, o ia hoi o Wilford "Woodruff, ua haawi koke mai la ni* i ke kauoha ma na wahi apau i no--Ih> Kana »» * ka Ekalesia ana e noho 3tanla ana o ke kanawai mare lehulehu « ka. Ekaiesia ke knahaua aku nei au ua koopau loa ia ka hana ana ia hana īlo-

ko o ka Kkalesiia a ho īnea pono i na I im:a apau o ku Ekalesi.'i niai ke kiekie | aliiki loa aku i na hoahanau, e pouo j lakou e nialama i ke kuinu manaoiu 1oiai ua hooholo ia iho nei he kanawai [ no ke aupuni o Ainerika, a hc inea pono i ke malama ia ka maluhia. I Kumu inanaoio 12 Ke manaoio nei 1 makou he mea j»ono ke noho nialalo iho o ua 'lii, na jteresi»lena. na luna hoomalu, ine na lunakauawai, me ka inalama ; me ka hooko ana i ke kanawai, a ma-'moU-o ia kauoha e maiaina ia nei ko ! ka aina kanawai, a hoomaiule wale ia • aku ko ke Akua, aka, eia no he la e oili hou mai ai ko ke Akua kanawai, a me ka noho mana ana o ka Kkale.sia o lesu Kristo o ka poe Uoano o na La llo]>e nei inaluna o ke ao holookoa nui ka hoike a ka niakua o ka manaoio. : K Mahuka, no kela mau mea au i ■ kamailio mai nei, e pili ana ia Ilaii'ama Halaunu nie Hairama Kamika, ka makuakane o ke Kaula losepa F. Kamika o ka Kkalesia i keia la, he pololei no ia hoike a laua oiai aole i j»alahalaha loa aku ia hana iwaena o ka Kkalesiu, a he hana no hoi ia i a'oia niai e ke Akua ma ka poe wale no e paa ana i na kulenna o ka mana o ka papa kahuna kiekie a i hiki ke hooko pono i na rula o ia hana a he hana ano nui no aole hoi elike i«e ka inauao o kahi i»oo, he hana hiki wale no ke hana ia inawaho ae o na rula hookupono ame na rula o ka hale i hookaawaleia no ia hana, a aia I no hoi he nioolelo pololei no keia hana I ame na liana ano nui e ae apau, e pili I ana i ka hana ame ka makemake o ke I Akua i keia inau la liope nei, aole nae i i loaa i ka pohai o Mahnka nia, aka, i aia i ka Kkalesia a I'alekamiana i lawe | ai a hooulu ma l'tah, oiai oia ka inoho |i lanakila i ka wa i kolio ia ai e na hoa- | hanau. a i kona wa i puka ai a lilo i j j»anihakahaka ina kalii o losejia Kamika, kaula mua, i inake ai, ua kii aku | oia i na mea apau ame ka inolelo a papa | iaia, me ia a waiho i na hope ma kona j wahi ahiki i keia la a'u e hoike aku ! nei ina ko ka Kka!esia waihona waiI wai, ma ka makaala ana a ka j»apa kai huna kiekie. a aia ihea kau oiaio ole e Mahuka kalii i hoa-a aiAia no ia Wni. Mark«, o ka lalau ana a 10 makahiki a oi a lioohuihui ae, a nawai i j»aa ka oukou moolelo a haawi ae i ke!a j»oe a loaa ka oukou mea e hooj»uni|>uui ai i keia la ? Aohe no ia he uiea pilikia e Mahuka, aohe nana. ina ka o]iala ka ohi. K Mahuka, o keia poe inoa au i heluj>apa mai nei i ka j>oe koikoi o ka Kknlesia, oia hoi o H. Bennett, (seo. Millei', Alpheus <'utler, ReynoMs ('alioon, Wilson Law, Wi)ford Woo<lruff, A. K. Whitney, All»ert Pettv, Klias .lohn Tavloi\ K. Kohinson, Ilaron .lohnson. Kia hoi na waliine Knima ,Sinith, pres.; Klizal.eth A. Whitney, see. ; Sarah M. Clevelan'l. Kli/.a R. Suow, Mary ('. Miller. Lois Cutler, Thvr/a Oalhoon, Ann Hunter, .lane Law-, Sophie R. Marks, Pollv Z. Johiison, Abigail Works, C'alh erine Pettv. Sarah Phoehe Woodruff, Leonora Taylor, Sarah Hillinann. Rosannah Mark*s, Anjreline Roliinson. Ile j»olo!ei no kela inau niea au i hoike mai nei ia nuiu la, o ia lioi i ka 1844, ua like nu keia poe me kela mau kanaka inua ae nei, huhu no lakou a ku e me ka inanaoino i ko lakou wa i lohe mua mai ai i na lono no ua hana !a (niare lehule.hu), aka, niahope iho, i ko lakou maopopo ana i ke ano aine ke kumu i hiki mai ai a hoopau lakou i ko lakou huhu a koe wale lio keia kanaka 0 Wm. Marks, ame kekahi mau mea e ae no ke ake hanohano wale mai no, aole no hoi he haole pii elike ine keia Wni. Marks, iloko o na Ekalesia liilii hukihuki apau ana i konio aku ai, ko nana ia ma kona moolelo a ma ia moolelo e hoike ana oia i ka hooulu mua ia ana o ka hana inare lehulehu i ka wa no I e ola ana o losej»a Kamika, walii a Wni. ' Marka, me ka i pu ana mai o ke a'o i ' haawi ia mai ō ka inare lehulelni ana iloko o ka Ekalesia i kuniu no ka hookiekie ia oe, a ua ku-e aku oia e ike ia keia nian nuinao ma (Harbinser and Organ, Vol. pages 52, .1, 4, lSf»:i). j No na inea au i hoike mai nei no Wil* vfortl Woo«lruff ame .lohn Tavlor i ke I ku-e i ka mare lehulehu, jiolo!ei no i ka ' maopopo aua ua hooniau laua nie ko la- | ua hooko ana ia kauolia he mare lehulehu ahiki i ko laua lilo ana i uiau kaula ,a make wale aku ln. Peliea ana oe e lilo ai e Mahuka i kaula ke hoouaua ko a-i ? No Mose. lie elua ana wahine o Zijiora, ka mua, ltaikamahine a Letero, aole oia i make, aka, mamuli o ka ke Akua kauoha e kii i ka lahui o ka Iseraela ilalo o Aigupita, a haalele ai, a i ka wa i ka'i mai ai i ua lahui la a ma ke ala i lawe hou ai o Mose he wahine Aitiopa, a ohuniu ai o Aarona atne ke kaikuahine o Mose o Miliama a pilikia ai, i ka niea hupo hoi keia o ka mea ia inai ia o Zipora, he wahine Aitiojia ka ia, aole no i kana mai ka naaupo, nie ka lioike mai no o ka moolelo he wahine Miiliana o Zipora, o ka niea ia niai nei ia he wahine Aitiopa ; liu no lioi ka ike Bail»ala o Poej»oe i kula. No na mea e pili ana i ka'u mau maiiu Khako waiho innlie ilio oe i ka 'u na 'u no ia, aohe ou kulenna ilaila, o ko oiaio kau e houhele mai a liiki i ka ili ana ae o ko moku i l'lali, aohe ou wahi e pakele aku ai i ka oiaio e liana ia aku la, o oe ponoi no kaMahuka i ike ninka 1 ka hoohoka ia ana ai e a 'u, o keia liaole pupule o oukou i j»ii ae ni i Auwaiolimu e nuku hilahila ole ai i kekalii lala o ka. papa 12 o oukou o Kihe. O oe ponoi no ka i ike i kn hokn ana ia 'u a o oe no nae ia e holo pahu 'a mai nei ma o, ma o me ka pane pololei ole mai i kn oiaio o kou Kkalesia mai ia losepa Kainika mai. a i kona liope nia ka hailuku ano haipule ole, o oe hookahi wale nn ka oi i ike in a puni kn paeaina, ame ko hoka pu ia 'u, ua ike ia mai nei ko imu ua mo'a kolekole a olepe ia mai lae ke keiki o Laupahoehoe. No ka huaolelo kumulau au i i mai uei maoj»opo loa ko hnipule kau hakake aia wale, no ma ko lehelelie, nole iloko o ko puuwai hoopunipuni mai he aloha ia Hawaii lahui, o ke aloha iho la ka ia o ka olepelepe i ko ha'i poopoo, aloha i'o uo oe e Mahuka, malia paha o kau ilio <«— ke'ki. p mi« ua hanau keiki alaila kumulau aku la, a no / u maii lio au i hookaha mai la, aole i oe e j*ono ilaila, he mau lio ko'u ua 00, ' aole nae laua i hanau keiki e uhai ai I inahope e kumulau ai, aka ua kuponn } no nae no'u no ka mea ua emi niai la ike "»5 mile ia'u mn ka holo lio ana i ka la 29 aku la o Sepatemaba, nolaila <i ko'n mau lio mai mai oe, o peku ia auanei oe n pa hoi ko ihu a mene hoi auanei, owau wale no ka i maa a kamaaina, no laua me ia oo la, o ia mau no nae ka puiwaiwn, nolniln wniho malie ea, aole kolohe e kalii keiki ea? i Owau mau' no, o C. K. KAANOIOKALANI.