Ka Nupepa Kuokoa, Volume LV, Number 46, 16 November 1917 — HE MOOLELO KAAO NO NA KEIKIALII EKOLU A KA MOI AME NA LEDE ELIMA O BAGEDADA [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO NA KEIKIALII EKOLU A KA MOI AME NA LEDE ELIMA O BAGEDADA

X<» kekahi manawa maua hoomaha iki atia. iiu ka' mea, ua pau ke aho ma ka wehe ana ae i ke pauihao. a ia mnha ana. n ka ni<ii ka mea mua o maua i iho aku a mahope aku au o ka ukali ana aku. Ik- kanalmia anuu i hala ia maua o ia iho ana aku. hoea aku la maua i ka papahele o kekahi rumi i piha i ka uahi. he īi«,h(»no uaie ik» oloko o ka runii ia manawa, a mamuli o ka punohu k»a o ka uwalii ua hiki poiio ole ke ikeia aku kekahi a<»a<# ka rumi. oiai nae he wahi malanfalama uuku ke uiuiki mai ana ma kekahi aoao aku o ka rumi. Mai keia ruir.i aku ua komo loa aku la maua n<jlokf) aku o kekahi rumi i oi ae ka nui. he mau lalani pou nunili ke kuku ana. a na ia mau pou i koo ae i kaupoku o ka lua. a e hooinniamalamaia ana ia rumi e na ihoiho kukui ma o a maanei. Aia iwaenakmiu o ia rumi he luawai nui, a ma kela a ma i.e-.a a< »a<» o ua luawai la e ikeia aku ana na lako meaāi o : a ain» a pau. O ka mea hookahalia loa mai ia inaua ia mana;\a ia mau mea ka maua e ike aku ana, aohe nae o maua ike aku i kekalii kino kanaka. Ma kekahi a/.a<» mai he punee nui ka maua e ike aku ana. a mailaila aku he mau.anuu. a ma kekahi aoao aku me l>c mta la he m<je nui ka maua e ike aku ana i ke ku mai a he paku nui ke uhi aku ana ia moe. <> ka rtoi pii aku la no ia a kau ihinā, a ia pale ana ae i ka pku. o kona ike aku la no ia i kana keiki me kekahi lcdc e nu»e pu ana, eia nae, ua a-ia laua a elua a lilo i lanahu. me he mea la ua kiola like ia aku laua iloleo o kekahi imuahi enaena a lawe kokeia ae iwaho mamua ko laua a-ia ana a lilo i lehu. < > ka mea nana i honkahaha loa mai ia'u ia manawa. iloko kula ike ana aku a ka moi i ke keiki ame ka wahine e n:<<e pu ana. ua loli loa ae ko laua mau ano a kohu lanahu, a.»hc «>ia i h<»ike ae i kona ano kaumaha a h«»i. he nki loa. < ) ke kuha aku la n<> ia ona i ka maka o ke keiki a r»lelo aku la me na olelo i piha loa i ka inaina: "Ike oe oia iho4a ka h«H»pa*i o keia a«>. aka o ka hoopa'i o kela ao. he make mau lua." X<» ka lawa ule 110 o kana mea i makemake ai ina ke ka*tuaili«» aku. uehe ae la oia i k«»na kaiuaa mai kona wawae | ae a hah.au aku la ma ka papaliua o ke kino oni ole o ke keiki. » | .\<>!c hiki pon«/ ia'u ke hoakaka aku i ka nui o ko'u hoo'kahaliaia n«> ka ike ana aku i kela hana a ka moi i kana keiki mah«»]»e «> ka make ana. j "l'"a," wahi a'u »» ka i ana aku iaia. "ua nui ka ehaeha o' k ."u naau 110 ka ike aku i ka waiho mai o ke kino make o kau keiki. eia nae. aole hiki ia'u ke hoopau ae i kt)'u pohihihi me ka ninau ole aku ia oe. e ka m<»i. heaha la ka hewa nui a ke keikialii i hana ai i kupono ai hoi e kauia aku ka hool'.i'i niake malunaOna, elike iho la me keia a kaua e ike aku nei. «» keia hoopa'i weliweli loa oia iho la ka hoi ke kauia aku maluna <>na. Ua oi loa aku keia hoopa'i mamua o ke kxip«'n«>." I "AlaiU». huli mai la ka moi e nana ia'u me na maka huhu I a 1 mai la : "K kuu keiki. i mea e hoopauia aku ai kou poiiilu'hi. he mea p«>no ia'u e lioakaka aku. a eia ke kuniu. \ «]e i kupono e kau aku ka inoa alii maluna ona. no ka nu a niai kona mau la kamalii mai, ua iiui kona aloha i kona k;::kuahine ]»<>noi. a ]>e!a no hoi ke kaikuahine. ua aloha 110 ia:a. a«>!e ma ke ano o kt> laua pili ma ka hanau aua. aka, lie , a!«<ha k«. laua kekahi i kekahi ma ke ano o ka ipo i ka ipo. ] "l'like me k«» laua ulu mau ana ae pela ka uui aku o ko l.;iia ah»ha kekahi i kekahi. alliki i ko'u ike maoli ana aku e' h' »ca aku ana ko laua aloha i kahi e hana kino ai laua i ka hewa. ' j "L'a ahewa loa au i ke keikialii 110 kona manao ana o kona , kaikuahine ponoi no o kana wahine 110 ka ia e manao aku I ai. ua h«>akaka aku au imua ona i ka hopena ina oia e hoo]»aakiki l«»a ana ia manao ona. e lilo ana ia hana i alina e waia ai ka ohana holookoa. ina 110 kona hana aku ia ima"L'a kamailio pu aku au i kona kaikuahine ia man;io hookahi. a na hooj)aaia aku oia e a ? u iloko.o kekahi hale kaawaie 1« »a. i ole ai oia e hui pu hou me ke kaikunane. "Hia nae. «»iai ke kaikuahine ua aloha loa 110 i ke kaikuuane. a«»he nialiuia mai o ka'u olelo. a ua lilo ka'u mau olelo apau i kamailio aku ai iaia i/mea hoomahuahua wale aku n«> i ka hoonaukiuki iaia. "L'a ike kuu keiki me ka maopopo loa i ke aloha o koua kaikuahine iaia. ]>ela oia i hoomakaukau mua ai keia halelua, i wahi no laua e hui ai me ka ike ole ia. malalo o kana mau h«K>])unipuni e kukulu ana oia i halekupapau no ka hoomakaukau ana noua, me kona manaolana mau o keiii* halelua ko laua wahi e noho pu ai. "Xo kona ike aua ua hala au i ka hahai holoholona. pela oia i koho ai oia ka manawa kupono loa ana e lawe mai ai i ke kaikualiine noloko o keia wahi, a īna aole oe i ike, aohe mea h«>okahi e ike iki ana eia laua ma keia wahi kahi i.noho ai. Mahope o k<»na liana ana i keia karaima hōopaa loa iho la iaia ame ke kaikuahine pialoko o keia wahi.i ole ai e ikeia. elike nie ia au e ike ae la. ua oloko nei me na iako ai apau. i hiki ai ia laua ke hoohauoli ia laua iho no kekahi manawa loihi. a ina no ka loheia ae o nei moolelo a< lee nele ana ka lilo i mea nui ia. "Aka. i ha'i aku au ia oe, aohe hiki'i ke Akua ke hoomanawanui i kekahi karaima ino elike me keia, me Kona kau ole mai i ka hoopa'i kupono maluna o latia pakahi." a i ka pau ana o nei mau olelo ana, hoomka iho la e uvve me ka walania loa <> kona naau, a no kona uwē mai komo pu aku la hoi maua ma ia uwe like a.na. A hala kekahi manawa mahope mai. huli mai la e nana ia'u a i mai la: "E kuu keiki, ua make aku la kuu keiki lapuwa'e waiwai ole. a oiai o oe ke ola nei, ke lawe mai nei au ia «>e i pani ma kenia w.aliL*' . . . . . . . . X-> ka hoomanao ana ae no ke keikialii", no kona mau ano maikai apau. a pela 110 hoi lAe ke kamaliiwahine. ua hiolo hou iho la ko maua waimaka, no ka minamina no ame ke aU-ha nui 110 laua. a.me nei iho la ka hoi ko laua ano e make ai. . : - ; < J kn maua huli niai la no ia e hoi. ma kalii no a mau.i i iho aku ai malaila 110 maua o ka pii hou ana māi a kau iluna, a haalele iho la i ka halekupapa'u nne ua manao luuluu a hoi pololei aku la 110 ka halealii. Aole maua i poina i ke pani hou ana iho i ka waha o ka lua me ke panihao kaumaha, a uhi hou iho i k'a lepo maluna elike me niamua. me ka uhi pu iho me na opala e mokaki ana maloko o ka halekupapā'u no ka huna ana iho i-ka walia o ka lua. .. Ua hoea maua i ka halealii mamua o ka ikeia ana ua nalowale maua. a he manawa pokole loa ma ia hope iho ua lohe aku ma*ia i ke kani mai o na o-le. na pahu ame kekahi mau meakani e ae e hoike mai ana no hookokoke mai <g» keknhi pualikoa. No ko makou ike*ana leu i ke ku inai o ka 0 a »» l-i nia kahi niama.i aku i hoike mua mai ia maopopo loa he pualikoa nui ke hookukoke m.v' ana 110 ka hoouka mai i ke kaua i ka moi ame kona

mau kanaka. O ke alakai o ka pulikoa nui a makou e ike aku ana oia 110 ke kuhina nui nana i pepehi i kuu makuakane, a o ka mea hoi nana ke kauoha e oki i kuu poo. a o ku mea uo h.oi nana i poalo i'kuu onohi maka; i hele mai oia e lawe i ke aupuni a e hopu i kuu anakala ame kona maū pualikoa apau, a e pepelii i ka moi. He kakaikahi wale 110 na koa kiai o kuu anakala e hiki o!e ai e ku-e aku i na enemi. " Ua komo mai la na koa o ke kuhina nui iloko. o ke kulanakauhAle, a oiai na pukapa e haniamā aku ana 110 lakou me ke Ku-e ole ia aku, ua lilo koke aku la ke kulanakaiihale holook'oa me na kanaka apau ma'.alo o ko lakou mana. , » A'ole i lilo i hana nui a paakiki na ke kuhina nui ame kona'mau koa ke komo ana mai iloko o ka halealii, 110 ka mea, auhe hiki i na wahi koa kiai kakaikahi o ka moi ke ku-e aku ia lakou. . JJa hoao.no ka moi e hoopakele iia iho, eia nae, ua pepehiia mai la oia a make mahope iho o kona mohai inaoli ana aku i kona ola. No'u iho hoi, ua hakaka au jne ka ikaika no ko'u ola, aka i kuu ike ana aohe hiki hou ja'u ke hakaka aku, hookahi wale no hana pono ia'u. o ko'u haawipio aku. 0 ko'u holo mai la 110 ia a laki wale no ko'u pakele ana. maloko o ka liale o kekahi o na luna aupuni ko'u wahi i pee ai, a nona au e haawi ae nei i ka hoomaikai 110 ka liiki ana ia'u ke hilinai aku maluna ona a, no kona hoopakele pu ana 110 hoi i kuu ola. J hana e hiki ai ia'u ke hoopakele i ko'u ola, 11001160 iho la. au e hoano-e ia'u iho ma o ke kahi ana i ko'u umiumi ame na huluhulu ku'emaka, a komo.iho la i na aahu e like loa me ia au e ike mai la. a me keia ano au i holo mahuka mai ai inai ke kulan;ikauhale mai me ka ike ole o kekahi mea ia'u. He hana paakiki ole nvi ko'u ;v" no 1 "' ' 1r »ln mahukp a"n mai kela aupuni mai, no ka mea, he lehulehu loa na alanui a ua kamaaiiia 110 lioi au īa mau aianui, a h.e niau a»a»iu 1 liele mau ole ia 110 hoi e na kanaka. Aole au i hookokoke aku i kahi nui o kanaka, aohe 110 au 1 hele iki aku i kekahi o na kulanakauhale, ma kahi mamao loa ka'u hele ana mai, a eia no.ka pau ana o ko'u maka'u a ua komo mai au i ke aupuni o ka Moi Ilarouna Aiasida. ka Hāku o ka poe manaoio a kuj>aa ma ka hoomana Mahomeda. Ua noonoo nui au i kahi kupono a maluhia a'u.e hele mai ai. a ua loaa ka'u olelo hooholo mahope o ka hala aua o ,kekahi manawa loihi e hele mai au no nei a o ko'u hele mai la 110 ia a haawipio i)vo la ia'u malalo o na kapuai wawae 0 ka moi lokoniaikai o Bagedada nei, ka mea noua ka lokomaikai ame ka oluolu i makeinakeia m,a na wahi apau. Xe. manao nei.au e.loaa ana no ia'u ke alohaia mai e oe mahope o ko'u hoike ana'aku i ko'u moolelo mai ka nuia a i ka hope loa, aoje wale imua 011 e ka maelame maikai, aka imua pu Ikekahi o ka moi, koe wale no aole oia maanei e lohe.mai ai i ko'u mooleloMa keia hoike ana aku Ui a'u i ko'u moolelo ln»okahalia. he kanalua ole ko'u e IHo aua ia i mea uui na ka nioi e 1100noo ai. e ike iho ana oiā he hopena ehaeha maoli ka i ha!awai me kekahi keikialii. aka, aole au e. noi ukoa aku ana laia no kana kokiui. .... , Mahope o ka hala ana <» kekahi mau mahina lehulehu ia'u ma ke alahele lia lu>ea mai la au i*ka manawa h.ope lo;i ma' na pukapa o ke kulanakauhale; i ke kau.ana mai o ke ano ahiahi. a o ko'u komo mai la no ia me keia manaolana e loaa ana 110 he wahi 110 ko'u poo e hoomoeia ai. a maht>pe o ko'll hoomaha liilii ana no kekahi manawa i pau e ma<:»]iao])a. a i hoi hou mai ai 110 lioi na noonoo maika,i. ai hope o ko'u 11001100 ana 110 ka'u wahi e h.ele ,akju ai hoea mai ana keia kanaka e noho nei ma kuu aoao au <; jkc mai la. Ua haawi mai la oia i kona aloha ia'u ia hui ana ae a maua a haawi aku la 110 hoi au i ko'u aloha nie k;i i ana aku: "Ka, ke ike aku nei au ia oe ua like loa 110 kou eino nie ko'u : he malihini oe i ka'u nana aku elike no me ky r u maliliini i nei walii, pela ko'u mana<j.'' "Ae. he malihini. au," i pane mai ai oi nqi. la ni.anawa i mai la keia ia'u, ae no uei e hele.mai ; uci i.like loa me aohe 110 .hoi i liuliu loa iho hui mai .la me maua, ke kolu o makou nei, e u<jho aku la imua ,ou., ilaawi inai la oia i kona aloha.ia maua a haawi aku la.no hoi maua i ko miia aloha, a hookahiaaina mai la o i nei ia manawa, a ma kana mea o ka olelo ana mai ia maua he.malihini ]>u 110 ka hoi oia maloko.o Bagedada nei. ']"■ Klike me na hoahanau na ka pahu a na ke ki hookahi, o ko makou launa iho la no ia.me he mea la he mau hoahanau makou apau na ka ohana hookahi, a manao au. nie he meu, la pela no paha ko oukou manao e 110110 mai la. no ka mea ua like loa ko makou mau helehelena me na aahu a oukou e ike mai la. . No ke aunioe loa a oiai 110 hoi he poe malihini wale 110 makou a ua maopopo ole 110 hoi i kahi kupono e, hoomoeia ai ko makou mau poo. oiai lie kulanakauhale keia i malihini loa ia makou, ua maauhele wale mai la n<j makou ahiki 1 ka hoea ana i keia hale. O ko makou laki loa oia ko niakou aeia ana ae nei e komo mai iloko nei, o' nei hale mahppe-o ko makou kikeke ana niai nei i ka .puka. ...... Ua hookipa mai oukou ia makou me ka oluoiu loa. a 110 ia hana maikai a ku i ke aloha a oukou, aole hiki ia makou ke haawi aku i ka mahalo piha pono no ia hana lokomaikai. 0 keia ae īa ko'u moolelo pih.a, e ka madame maikai, eiike me kau i makemake ai aku au; o keia iho la no hoi ke kumu i lilo ai ko'u maka akau; o keia iho la 110 hoi ke kumu i pau ai ko'ii mau umiumi ame na huluhulu ku emaka i ke kahiia, a pela hoi me ke kumu o ko'u hoea ana mai i nei kulanakauhale a iloko nei hoi o ko oukou hale, a oukou paha e olelo iho ai i ka mahaoi. "O, ua lohe aku la makou i kou moolelo a ke haawi aku nei makou i ka mahalo ja oe, e hele oe ina he makemake kou e hele," wahi a Z'obeide. Noi aku la ke keikialii e ae mai iaia e noho aku, i lohe aku oia i ka mooieio o kona mau.hoa a ua aeia mai lā no hoi kana noi, a ke olu loa la oia, no ka mea, he makemake kona e . lohe aku i ka moolelo o lakoii apau. v : •Ua lilo ka moole)*) o ke keikialii mua i mea hookahaha i ka 11001100 p na mea apau mai na kane a i na lede o ka home, 0 ka oi aku oia ka nioolelo e pili ana i ko ka moi, ka makuakane i pepehiia ai. Aole i lilo ke kuku mai o na kauwa paeīe me ka- lakou mau pahikaua i mea keakea mai i kona hawanawana ana ae 1 ke kuhina nui, "elike me ka loihi e hiki ai ia'u ke hoomanao ae aole au i lohe iki i kekahi mea e hoohalike ae ai me ka moolelo o ke keikialii, oiai nae he lehulehu 110 ka'u mau moolelo i lohe ai i aneaue e kulike loa me keia moolelo-" 1 ka pau ana o kana moolelo i ka hoakakaia, hoomaka ae la ka lua o na keikialii e wehewehe i kona moolelo i ka olelo I ana ae, elike me ia malalo nei: | No ka hooko ana aku,i kau kauoha. e ka maelame. a no ; ka hoakaka ana aku no hoi ia oe i ke ano o ka mea i hanaia |ai a lele kuu onohi maka akau, ia manawa hookahi e hoaI kaka aku ana au ia oe i ka moolelo holookoa o ko'u ola ana. | I ko'u wa he ekolu makahiki wale no a no ka ike o ko'u j makuakane i ko'u mikimiki ma ke kamailio ana, a hui pu | me ko'u ano naauao a aapo, ua hooikaika oia e hoonaauaoia | au ina na ike apau. | Ua lawe mai la <#a mai na walii like mai apau o ke au]>uni i na kumukula naauao no ke a'o mai ia'u i na ike apau. | Makalia no a loaa ia'u ka ike heluhelu me ke kakau. a paai naau ia'u na pauku ilokp o ka huke hemolele ke Korana, ke kalīua o ko niakou manaoio ame ka hoomana, pela nie na kauoha anie na kanawai, ua honiunka iho la au e lawelawe i na hana a ka poe kakau moolelo kaulana loa ma ka wehewehe ana maluna o ke kumuhana a ka poe kakau moo-

lelo mua i kakau ai e pili ana i ka bukc moolelo kāhiko loa. Ma keia kakau ana.a'u ua hoohuiia iho e a'u na moolelo kahiko a'u i lohe ai mai ka waha mai o ko makou kaula a na kanaka naauao nlua, na kanaka i kamailio pu me ke kaula. i lohe ai. | No ka lawa ole no o ko'u makemake me ka ike i loaa ia\i I e pili ana i ko makou hoomana.. ua hooikaika nui au ma ka liuli ana a hoouluulu mai i na moolelo kahiko, a ma-ia .iniī ana. a'u i loaa nui mai ia'u ka ike aole ma ke kakau .moolelo ' wale no. aka ma ka haku mele ame ka hoopaanaau ana kekahi, i na mele kahiko loa, he ike kiekie i ko'u manao. | Mahope iki mai o ia manawa hoomaka hou aku la au e i huli me ka ikaika i na mea e pili ana i ka molehonua ame ka moolelo mai ka hookAmuia ana mai o ka honua. me ka manao ikaika iloko o'u c loaa ia'u ka mole ame ke kiiniu i loaa mai ai ka makou olelo ponoi elike me ia i hookumuia mai ai i kinohi; tne ka iini īmi a ikaika o ka manao iloko Oi'u keia imi ana a'u mamuli o ko'u ike iho he keiki au na ka moi a e oi ae ko'u ike ma na mea apau ma ke ao nei mamu#'o ka poe'e ae. Eia nae, iloko o keia hooikaika ana a'u e lanakila au malunā o keia mau ike ae ia a pau hookahi a'u mea i oi aku ko'u makemake. a i ka manawa hope loa ua lanakila. au maluna o ia mea, oia hoi. e loaa maoii ia'u ka mole o ka olelo Arabia i hookumu muaia ai i kinohi. Ma ia hooikaika ana a'u ua oi aku ko'u ike anie ka makaukaU 'mamua- aku o na kumu apau maloko o ko makou aupuni, he poe i kaulana 110 ka naauao. Ua oi aku ko'u kaulana i ka naauao mamua o ka hanohano i loaa ia'u ma ke ano he keikialii. Ua kukuiia aku la ko'u kaulana apuni ke aupuni o kuu makuakane. a ua lioea loa aku no hoi ka lono a imua o ka moi o Inia. he moi mana a waiwai loa i makemake loa e mai ia'u. a no ia makemake nui ua hoouna okoa mai la oi_a i kekahi elele,. me lawe pu ana mai i na makana waiwai nui a makamae loa na kuu makuakane. me ke noi pu mai iaia no'u e laweia aku imua ona. | No na kumu lehulehu ua lilo keia elele i hoounaia mai i mea liauoli na kuu makuakane. U.a noi mai ia ka eieie i kuu makuakane me ka i mai he kupono loa no kekahi keikiahi ka hele ana e ike i kekahi mau aupuni okoa aku, he mea ia e hoonuiia ae ai kona ike i ke <10, aole wale o ia, o ka lioomakamaka a hoohoaloha ana aku kekahi me 1«? Suletana, ka moi mana a waiwai loa o lnia. - ' j Ua hauoli loa ka moi, kuu makuakane no keia mau olelo a ka Elele. nolaila, ua haawi aku la■ oia i kona ae no ko'u hele pu aku me ua elele Ja. I ka h<jlopono ana o keia manao 110 ko'u hookuuia e hele, hooniaka aku la ko maua hele ana, me kekahi maii kauwa kakaikahi, me na qkana he mau pono kino liilii an\e nawalii lako ai kupouo no makou ma ke alahele, mamuli o ka loa ame na pilikia lehulehu ma ke ala. j He aneane e piha.ka mahina-ia makpu ma ke alahele, ia manawa o ko makou ike aku la i)o īa ma kahi mamuo loa i ke ku mai o ka .ehu lepo me ,hc ao la e halii ana iluna o ka I lioiiua a i ka mao.ana ae o kp makou ike ak'u la.no ia i kekahi poe he kanalima ka nui, e holo mai ana 110 kahi a niakou e neie aku.ana. me ke kuupan i-ka liplo a ua lako wale no hoi lakou apau me.na mea.kaua, ka pahikaua nunui, ke koikaua, ka palekaua. ame ka ihe loloa kekahi poe--1 O kela poe a niakou e ike aku ana aole lakou he poe kōa i hoounaia mai e huli niai ia makou, aka, he .poe powa. A oieii he umi a makou mau holoholona ia "nianawa i kaumaha me ka makou mau ukana. na ame na pono kino' no hoi o makou. a pela hoi nie na.makana a'u e lawe ana na ke Suletana ma ka inoa o kuu makuakaue, a oiai no hoi he kakaikalu waie no ko mak(ju nui iloko o ka makou hualea'i., ;c ike oe, e ka maelame., i ,ka'hiki ole ia makou ke hoopakele ia niakou iho; uā lele koke '.mai 'la kela poe ma-1 luna p makpu a hao aku la i na mea apau mai a makou ! aku.ine ka ho<jhakalia oie. . < • . | I Np ka hiki ole ia makou ke kipaku aku \i\ lakou nie ka olelo aku la niakoii ia lak<»u"he mau elele niakpu na ke_ Sul.etana p luia. -uie ko makou ipanao,.e lilo I akū-la hoi ia olelo i mea no lakou e hoopoino ole mai ai ia makou mamuli o ko lakou maka'u me kealoha pu i ke Sulciana o Inia. . I | Ua manao ilio makou mamuii la hoi o ia olelo e maka'u aku ana na powa a hookoe mai la hoi i na ukana a makou j ame ko makou mau ola pu, eia nae, ua pane mai la ua poe powa la: ' 1 "No ke aha oukou i manao mai ai e niaka'u aku ana ma- ( | koif i ke Suletan'a ma'o ka oukou oielo ana mai la he mali • elele oukou naua, ka haku o oukou? Aole makou he mau. makaainana nona, aol.e no hoi nu|kou noloko o keia aupuni." j ! I ka pau ana-no o keia olelo i ke kamailioia mai o ko lakou hoopuni mai la no ia ia makou a lele mai la e kaua ia makou ma na aoao apau. Aolie a makou mea hiki ke hana j I aku. .no ka mea, lie uuku loa ko makou heluna. a o kekahi no hoi aolie a makou mau mea kaua e hiki ai ke hoopakele ia makou,.ia wa he make wale no ka noonoo-nui iloko pakahi o makou, a ua kokoke loa mai ko makou hopena. | Ua hooikaika au e hoopakele ia'u iho elike me ka hiki ia'u, laka, i ko'u.wa i-ike iho ai ua eha au. a i ka ike ana aku i ka elele a ke Suletana a pela me na kauwa uakiolaia iho ilalo mailuna iho o ko lakou mau lio, nolaila me kahi .ikaika i koe, ; iloko o'u, a pela nu hoi me ko'u lio i eha, ua holo aku la au aliiki i ko'u i>akele ana mai na povya mai, o ko'u wahi no ' o ka laki. - | Ua hoomau aku la a.u i ka hookikina ana i ko'u lio e lawe j ia'u a mamao loa elike me ka ikaika i loaa iaia> a ua mamao loa no hoi ia w.ahi ana o ka lawe ana aku ia'u, a no kona pau maoli o ke aho, ka eha no hoi ia ku ana mai i ka ihe ma ka u-ha hope, a no-ka: nui no hoi o ke kahe ana o ke koko, j ua hina iho la ia ilalo a make loa. , . | i Ua lele koke ae la a'u a ku ma kahi e elike me ka hikiwawe I e.loaa ana ia'u, a i ko'u nana ana mai ihope aohe mea-e uhai mai ana mahope o'u, a manao au o ke kunin paha aole makemake o na powa e haalele i ka lakou mau waiwaipio a e hahai mai ia'u, mana'o iho la ko'u palekana. | NPau ia e ka madame e koho nou iho i ko'u ku'ana ia ma- j | nawa, owau hookahi wale no, aohe mea e ae, aia i ka aina ; ' malihini loa me ka nele i na kokua. nele i ka ai. ka aahu. a! j he.malihini kiajflele loa hoi i na wahi apau aohe makamaka i -nana e hookipa aku. I | la manawa ua maka'u loa au i ka h.ele aku e huly i ke alaloa e moe pololei ana no Inia, o loaa hou mai no auanei' j au i ua powa la, a o ko'u hana ana aku paha hoi auanei ia make hoi. | M-ahope o ko'u noho ana iho ilalo e hauhoa ai i ko'u wahi ' i elia aote n'o i kukonukonu loa, helewawae aku la au ma ia { wahi aku ma ke koena, aku o ia la. a ma ke ahiahi.loa ana iho, hoea aku la malalo pono iho o ka wawae o kekahi kua- j h-iwi kuhoho, a ma.'kekahi aoao loaa aku la ia'u ana! nui. ' ' ' . . ' ■ I O ko'u komo aku la/no ia iloko a malaila au i hoaumoe ai ia po me ka loaa ole o kekahi mea hoopuiwaiwa mai i ko'u noonoo, mahope iho nae o ka'u ai ana ae i kekahrmau huaai | a'u o ka ohi ana mai ma ke alahele a'u o ka hele ana mai. .aole-no ka manao iho e maona ana, aka, no ka hoopaa wale : no i ka houpo lewalewa. . j j No kekahi māu la ko'u hoomau ana i ka hele me ka hala- _ | wai ole me kekahi wahi kupono e hiki ai ia'u ke hooluolu, ' aka nae. i ka hala ana o ka mahina hOea aku la au i ; kulanakauhale nui i piha i na kanaka, a e ku ana no hoi iwaenakonu o kekahi ahua i hoopuniia me kekahi tnuliwai. j No ka nani o na mea apau a'u e ike aku ana ua hauoli ae la ko'u noonoo. a'na ia hauoli i hoomamao aku i ka ehāeha ; maiJoko aku.o'u no kekāhi manawa. na ko'u ike iho ia'u he kulana maikai ole.Joa.kojU.ia manawa. e. ikeia nlai a.i e na* kanaka. Me ka eha no an.ia mauawa, o ko'ii heleheleua, ko'u mau liina ame ko'u mau wawae ua like me ka ili i h<joluuia mamuli o ka papaawela i ka wela o ka la, o ko'u mau

kamaa e komo ana ia.. xjiana\va ua naliaehae. maimih o ka lielewwae maii. .o i paa mai na kamaa i ka wawae hiki i ka pau ana oka pono a kiola okoa, a hele wale; mawaho ae «, keia ua wehiwelu pu hoi ko'u mau aahu e komo ana. nu; ka lepo 110 hoi uo ka paa mau i ka ili, a 110 ka lepo ae no lu>3 o ka ; nahelehele ame ke alanui- . I kela ike ana aku no a'u i ke ku mai o ke kulanakauh.iU ua piha lōa au i ka hauoli, no ka mea, ia mawawa manai» iho la ke ola. O ko'u liele pololei aku la no la a komo iluk<» 0 ke kulanakauhale me ka hoomanawaiuu' i ka hilahila. 11«' ko'u makemake loa e loaa ia'u ka ike 110 ke ano o ka oleln a ka poe e noho ana maloko o ia kulanakauhale. a 1 mea n<> hoi kekahi e liiki ai e loaa ia'u ka ike o kahi hea la ia a u e nolio ana ia manawa. , . , . He kanaka tela lole ka mea mua loa a'u i halawai aku ai. oiai no oia e hana ana maloko o kona walii halehana, a nana 1 hookipa aku ia'u. Mamuli o ko'u opiopio ame ke ano palia hoi o ka u kaniailio ana aku i loaa koke aku ai iaia ka ike aole au lie kamaaina no ia aupuni. aohe no hoi no kekahi papa o ka poe haahaa. 11 o ia kumu ua ohaoha mai la oia me ke ano menemene ,pu mai ia u. no kona ike mai i ko'u kulana maikai ole ia ma nawa. a koi mai la ia u e komo aku iloko a noho iho nia kona aoao. . Nani ka loaa aiia ia'u o ka hoaloha maikai, pela au i olelo iho ai iloko o'u ia manawa, a ia'u no.a noho iho ninau mai la kela ia'u i ko'u inoa, a mai hea la au o ka liele ana aku. a pehea la an i hoea aku ai ilaila, a lieaha la na popilikia i halawai mai me a'u. a pela aku.> Ke hauoii loa la au ia manawa i kona noke mai i ka ninau, no ka mea, o na mea up ia!a'u i upu-mua ,ai e ninauia mai ana. a he mau ninau uo lioi a'u i iiauoli ai. peia wale no e maopopo aku ai ko'u ano ame ka pilikia i loaa ai ia'u iaia. Aohe a'u huua ana iho i.ai*i,i kekahi mea, ua hoike aku la au iaia i na mea apau, a ma na mea nae e pili ana i ke kuiiiu o. ko'u eha ana oia. ka'u o ka papa ana aku iaia aole make kamaiiio wale aku ia mea; ua hoike pu aku au iaia i ko ti inoa am,e ko'u.-kulana, lioolohe pono'niai la oia i ka'u moolelo mai ka niua a ka hope, me ka heleheiena kauniaha. a i ka puu ana o ka 11 moolelo.. nui kahi o kona hoomama mai i ko'u nouiino ua hoomahuahua mai la oia i ka i ana i^iiai: ",E. auhea oe. e ka hoalo.ha-, iyai noiio f>e a lioike aku i kekahi mea he keikialii oe, elike me ia au i hoike mai nei ia'u, no ka mea, o ka moi o keia aupuni la ea. he enemi 110 ko makuakane. r " Ina e lohe aku ana oi.a ua hoea mai (>e i keia walii. me ke kanalua ole au e hoike aku nei ia oe e imi mai ana oia ia oc| a kau ia mMai ka .hoopa'i make maluna ou.", Ua maiKio'o loa au i kana jnap olelo ia manawa. 110 ka mea, o ka inoa o ka moi o'iā auj>uni ana o ka hoike. ana mai ia'u. ua.lohe mua au i ka olelō a kuu makuakane he ennni ino loa oia nona, a oiai aolie pili o ka enemi ana o kun makuakane me, ka nioi o. ia aupuni a'u i liiki aku ai ia'u. iiolaila. aole au e. hoakaka aku ana imua ou e ka nuulame u >.ia hapa o ka moolelo. Ua haawi aku la au i. ko'u.mahalo nui. iaia uo kana oleloa'o nuiikai, he oleloa'o no ko'u palckana,.a aole im hoi au e hoopoina ana i kana mau hana maikai ia'u. No kona ike mai i ko'u ano ia manawa ua lieie na maka a poopoo, hohoma na papalina. a ua maopo|)o n«> iaia ua p « oli au.-a.e makemake ana i kekahi mau me.aai, o kona kii koke aku ht no ia i kekalii mau meaai a ī•<vvina.i ia. a oiai . au e ai ana haawi mai la i kekahi rumi iloko o koiia ha!e ik/'u jc noho ai no ka mnnawa,. Nui keia lokomaikai ona ia u ;i'n e }x.>ina ole. ai. n'u m.» hoi' i ike iho ai i ko'u ak' nui iaia. I ka h'ala ana o kekaiii mau ia ma i.a iiope mai o kuu hoea ana aku. a i ka ike aua mai o k,i!U kamaaina tela lole ua maikai loa ae ko'u oia kino ia nian.awa. a no kona maopopo i ka makemake o na keikialii o laiia e loaa kakahi ike ia iakou ma na iiana r>kamai ame na luina pili ho;omana no hoi. no ke kokua ana aku ia lakou.ina no, ka makemakeia o kekahi o ia mau luina. ninau mai 1a oia ia'u ina ]>aha he ike au i kekalii mau luma lioonaauao i hiki ai e loaa ia'u kekahi kulana ma ia mua aku. me ke-kau ole aku i kekahi auhau nialuna o kekahi mea 110 ia hana.. Ua-kamailio aku la au iaia 110 ka ike kiekie i loaa ia'u ma ke kanawai o ka honua ame ko ka iani; ''e kanaka liaku moolelo a haku mele au, he kanaka hoopapa a pili olelo. a maiuna ae o ia inau ike a nau he kakaoleio ma ke kanawai. "(). me kena niau ike kiekie ioa i loaa ia oe," walii an:i ia'u, '"aole o ka ioaa wale mai 110 o kau ai ame kau i'a ame na pono e ae o kou noho ana ma keia aupuni, aka, e loaa pu ana ia oe kekahi mau oiluina kiekie; aohe kanaka waiwai e ae ma keia aupuni o ke kanaka waie 110 i loaa ka naauao. "!na he makemake oe e haiiai mai mahope o ka'u olelo a'o, e loaa koke ana ia oe kekahi hana', a oiai he kanaka kino ikaika oe a he opiopio no hoi, e hele oe iloko o ka ululaau e oki ai. i "Me ia wahie e loaa ana ia oe lawe aku oe e kalewa i na makeke o ioko nei o ke kulanakauhale. a ke hoike e aku nei au ia oe e loaa ana kekahi mau dala nui ia oe ma ia hana. e pono ai-kou oia ana ma ke ano kuokoa niai kekaiii mea mai. "Me keia ano hana ame na dala e. loaa mai ana ia «;»o e hiki -ai ia oe ke ola ahiki i ka hoopomaikai ana mai o na lani ia oe e makaukau loa-inai nei e kau mai .maluna ou. a e koi mai nei ia oe e hoike ae i kou moolelo he 'Ui oe. "Na'u e hoolako. aku i» oe me kekahi kaula ame kekahi koilipi me ia nuiu mea paahana e .hik-i ai ia oe ke hoo h au;i aku me ka hoomanawanui, a he la 110 e hiki mai ana e huok.oia ana na mea a pau a'u i hoike aku nei ia oe." O ka maka'u no ka ikeia mai, a no ka manao ana hoi e loaa ia'll kekahi mau mea e hiki ai e malama ia'u iho, na ia niau mea i koi ikaika loa mai ia'u e hooko aku i keia hana a ka lioaloha i a'o mai ai. me ko'u ike iho nae i ka ehaeha \ ame ke ano haa h aa loa o ia hana a'u e hana aku ana. Ma kekalii la ae lawe .ana ke .kanaka tcla lole i ke kaula ame ke koilipi a pela me kekahi wahi lakeke ekekei. a hoakaka mai la imua.o'u no ka loaa ana o ka pomaikai i kekahi mau kanaka ilihune loa ma o ka liele mau aua i lea ululaau e oki wahie .ai lawe i ka makeke e kuai ai. jiela mau ka lakou hana i na la apau, a ia lakou oia i noi aku ai e lawe pu ia'u me iakou il.oko o ka ululaau. Ua ae oluolu loa mai lakou ia noi ana aku ana e lawe pu ia'u iloko o ka ululaau. a mai kela manawa mai e lawe mau 111 ai ana au i ka pu-a wahie maluna o ko'u poo no kahi o ka īhakeke, a kuai aku la-no kekahi apana dala gula e hoohana mau ia ana malokp o ia aupuni- ia inanawa. A.oiai aolie 110 he mamao loa o ka uluJaau mai kela kulanakauhale aku ua pii loa iiae ke kumukuai o ka wahie maloko o k;e kulanakauhale no ke kakaika h i loa oka poe liele e kii wahie iloko o ka ululāau. No ko'u hoomau loa nia ia hana. a ua hauoli 110 hoi au i ke a'o maikai a ke kanaka tela lc4e, 110 ka mea, ua ike i'o ilio no.au i ka. pomaikai o ia- hoomau aku la au ahiki i ka loaa ana o kekahi huipa dala mahuahua e hiki ai ia'u ke hookaa aku i ko'u aiei ke kanaka .tela lole no kana mau mea i hoolilo ai no ko'u ponoHe makahiki i hala ia'u ma.keia hana. a i.keka ll i la. a oiaiua komo loa ka'u hele ana aku iloko loa o ka uaele o ka ululaau mamua o kahi i maa mau ia'u i ka hele ia. hoea aku la au i kekahi wahi oneanea-i;yv r aenakonu 0 ka ululaau. he kumulaau - hookahi ke ku afia iwaenakonu, o ko'u ike aku la uo paha ia i kekahi apo hao e waiho ana iluna o ka lepo ua hoopaaia, i kekahi panihāo nui. Hauoli koke ae la au ia ike ana aku )a a'u; o ko'u hele koke aku la no ia a kopekope mai la i ka lepo a kaawale, a i ko u ll apai ana ; ae i r ke ]>ai>i-a kaawale ua ike koke iho la au i i kekahi alanuipii, n ma ia alanuipii au oka iho ana ihr> 1 ilalo, nie ia paa no oke koilipi i kuu lima. (Aole i pau.)