Ka Nupepa Kuokoa, Volume LV, Number 48, 30 November 1917 — HE MOOLELO NO NA Hoahanau Ekolu A I OLE O Hawila ke Koa, a o Magarita ka U'i ka Manu Nunu Ahiu [ARTICLE]

HE MOOLELO NO NA Hoahanau Ekolu A I OLE O Hawila ke Koa, a o Magarita ka U'i ka Manu Nunu Ahiu

Ma ka hoike pokole ana ae, no ka hopena o keia paio ana mawaena o ua mau moho nei_,ua like pu ka Naita Keoke<>, me ke kinipopo la iloko o na lima o Hoowalewalē, a elike hoi me ka popoki e paani ana me ka iole, pela iho la i paani lealeaia mai ai keia naita kaulana, ahiki i kona kiolaia ana ae iluna o ka lewa, a haule iho la, he kani hoi kau «• ke u. iluna o ka honua, iloko o na leo huro o na kanaka, c ku mauli iho ai no oia i ka hilahila, no kona hooHokaia ana. 1 kela kaa hou ana o ka lanakila ma ka aoao o Hoowalexv:tle. ua holoholo ae la oia ma ka rina poepoe ,elike no me kana hana mau, a i kona hoi ana mai a kū iho la iwaenakonu, nana mai la oia i ka naita alaila noke iho la i ka akaaka. me he mea la e pahenehene mai ana iaia, alaila hoomaka hou liku la oia e hele holoholo, me ka hamohamo ana ae hoi o kona mau lima ma kona lae, a i kekahi manawa, e hoopapa iho ana i na uala o kona niau lima kkkāu-ha. ( ) ka hele holoholo nae ia o ua moho nei ,ahiki i kona hoi hoii ana mai e ku iloko o ka rina poepoe, ia wa oia i huli pMiio mai ai imua o ka naita kuapuu ,a pane mai la i keia niau olelo: 'i: kahi kuapuu a ke pahaohao nui wale, o oe wale no kahi mea oehaa iwaenā o' ka nui o makou; makemake aku l.i ka hoi au e hoolilo ia 6e i mea paani na kuu mau lima nei, hele mai ana imua. i ikeia ana ko ikaika ?" U-liu. liookano no hof na olelo a keia Paele- poneko, e nianao ana paha oe i ka nui ana o kou kino ,e maka'u aku au ia oe, aole loa i hopo iho keia mau lima i ka lawelawe ana aku i ka laua maU hana, ,i hele a ajlolo. I lia'i aku au ia ue e kena Paele, ina aole keia .puu mahope o kuu kua, ike pono oe i ka lilo o kela wahine u'i e noho mai la ia'u, i keia la," me ke kuhikuhi ana aku o kona mau lima, mk kahi a ka U'i Magarita e noho mai ana me ka piha nauki, no kona ike ole mai i kana aloha iwaena o keia poe molio. "Auhea oe e ka Hoowalewale nui o ke ao nei, i keia la, e hoikeike piha aku ai ka Nāita o ka Lio Ulaula o Moravila i kona ikaika maluna ou, a i keia la hoi, e ike maka ai ko halia nei apuni, i ka Naita Lanadova, ka Alepa ame ka Omega, ma keia mea he ikaika. "Ke hilahila nei nae au i ka paio ana aku me oe e kena Paele ikaika ole, o kelā kanaka i kapaia o ka Naita Pahaohao o ka Lunahuna Waiwai ka'u e niakemake loa nei oia ko'u hoa paio e kohu pono ai, a ina o oe ua kanaka nei ea, alaila makepono ko'u hoopau wale ana aku i ko'u ikaika, a i keia manawa ano, e hoomakaukau oe nou iho," o ka hoomaka aku la no* ia o ua wahi kuāpuu nei e holo imua o kona hoa paio, a paa aku la ka opi o ka opu o Hoowalewale i ka ho]>uia e kona mau lima wikani, me ka hapaiia anā ae o kela kino nui. a lewalewa ana ilūna, a mailūna iho i pa-kiia ai ihina o ka honua. "E Sa Ilamuku, ke makemake nei au e ninau aku ia oe, ua kaa anei ka lanakila ma ko'u aoao, mil keia paio aiia o maua?" "Ke manao nei au, aole ia he ninau hoopaapaa, no ka mea ua hina kou hoa paio ia oe, a ua kaa hoi ka lanakila ma kou auao/' wahi a ka ilamuku i pane mai ai. "O, ua kaa ka lanakila ia Lanadova, ka Naita o ka Lio Ulaula o Moravia," i hooho ae ai ūa wahi kuapuu nei, me ka noke ana i ka lelele, i kau a mea o ka piha hauoli. "Aole i kaa ka lanakila i keiā kuapuu," i loheia aku ai ka leo o Hoowalewale i ka pane ana mai* i kona wa i ku ae ai iluua. me ka i hou ana aku i ka ilamuku: "Aole e kapaia ko'u hina ana i keia kuapuū, he lanakila ia i loaa aku iaia, no ka mea ua holo mai oia ma ke ano powa, ina e hookuu pono ia ko maua ikaika, aole loa oia e pakele ia'u i keia la." "Ina o kou makemake ia e Hoowalewale ea, ua makaukau loa au e ku aku a paio me oe, elike me kou iini, aka i kau mau hana hoowalewale iho nei nae hoi ia Ku'i ka Hekili, aohe he hana wale mai o kela kanaka, a he keu aku oe a ke kanaka hilahila ole. E noi aku oe i ka iiamukū. e hoihoi hou aku i kana olelo hooholo, a ke ae mai oia me ka maikai. alaila ia \va oe e ike pono ai i kahi kūapuu." Ua nonoi okoa aku la o Hoowalewale i e hoihoi hou aku i kana olelo hooholo, e haawi ana i ka lanakila i ka Naita Lanadova. a ua ae mai la no hoi ka ilamuku i kela noi, o ka hoomaka hou iho la no ia o ua mau moho nei e hakoko. Hopu mai la o Hoowalewale i kahi kuapuu a paa iloko o kona lima, pela no hoi ka Naita Lanadova i hopū ākū ai ia HtK>walewale, a ke nana aku i ua mau moho nei, ua like me na moa hooljakaka. i ka hele o ko laua mau helehelena a enaena i kau a mea o ka piha inaina kekahi rio kekahi. Iloko o ka uuku o ke kino o kahi kuāpūu, he ole ka hina ia Hoowalew r ale, o ke kino nui o ka Paele ke ikeia aku la, i ka lele liilii i kahi kuapuu, a oiai no laiia e noke ana i ke kula'i aku, a kula'i mai, o ka wa no ia i ikeia akū ai ke koheoheo ana aku o ke kino o Hoowalewale, a pa-hu ana ilunā o ka honua, he kani hoi ia o ke u, i kau a mea o ke kanono 0 kela haule ana aku ilalo. - I kela liina ana aku o Hoowalewale ilalo, ia wa i hele aku ai ka Naita Lanadova a .ku iho la ma kona aōao, aia hoi 'na lima ma kona mau puhaka kahi i paa ai, a pane iho la i keia mau olelo: "E Hoowalewale. pehea iho la keia, ua lawa anei kou makemake e ike i ko'u ikaika? Ina aole i lawa ea, alaila o keia kou manawa e ala hou mai ai e paio me a'u." Aole he pua'i leo niai ia Hoowalewale ae no kekahi manawa. ke waiho 1010 la oia me ka oni ole, a ia wa i huli aku ai ua wahi kuapuu nei imua o ka ilamuku,. a i aku la: "E Sa Uaniuku, aole anei ua kaa ka lanakila ma ko'u aoao. ma keia paio ana a niaua ?" "Ua kaa ka lanakila o keia paio ana ia oe, nolaila he mea makehewa wale uo, a he hana hoopau manawa hoi, ka paio h.ou ana aku me ia no ka mea ua pUū kiihihewa, i ka nui o kou ikaika maluna ou. Ano, e kahea aku oe i hoa paio hou nou i keia manawa." . " ' . ! "Ae. ua maopopo ia'u na moho i koe, a ina e lanakiia au' maluna o keia poe, heaha ka mea e loaa mal anā ia'u ?'' "O kou lanakila ana maluna o ke kōena aku o na moho 1 koe e ku mai nei, o ka lilo ana no ia o ka niakana i hookaa*valeia no keia lealea ia oe," wahi a ka ilamuku. "He keu aku maoli ka keia a ka mea kupaianaha, ua hele au a .makemake loa, e paio me kela Naita Pahaohao o ka Luahuna Waiwai, eia nae aole o'u ike aku iaia iwaeii.a o na molio i koe." . "Owau no kekahi e ha'oha'o nei no kona hoea ole ana mai imua o ke kahua lealea, eia nae aole au nana iaia, o na moho i koe kau e kahea aku āi e kii inai a kaili akū i ka lanakila au e paa nei i keia manawa.";He ekolu mau moho i koe, alaila maopopo ka mea nāna e aha'i ana i ka lanakila, ia wa i kaheā pakāhi mai ai oia i kela

mau moho, a i ka hoea ana aku o ka mea mua loa imua ona, ia wa oia i kauoha mai ai: "Ke makemke nei au e hapai ae oe ia'u iluna." a ia wa nb hoi i hooko aku ai keia moho, he manana hoi ia o ua wahi kuapuu nei iluna, a hookuu hou ia iho la oia ilalo, a no ka lua o ka manawa, ua kauoha hou mai la no oia e hapai hou ia ae oia iluna, i noke iho ka hana o ka Ilio Dala o Farani 1 ka hapai, a puu na maka iwaho, he ole ka nee ae o ua wahi kuapuu nei he hookahi iniha mai kona wahi i ku ai, o ia no oe o kekahi heleuma, i mau i ka puko'a o ka moana. Kahea hou mai la oia ika lua,'o na moho e hele aku e kokua i kona hoa, oi noke iho ko laua ikaika, aole no he lewa ae o kahi kuapuu iluna. Kahea hou mai la-no ua wahi kuapuu nei i ke kolu o na moho, a ia lakou ekolu, lewa ana keia iluna, a i ka hookuu hou ia ana iho o kona kino ilalo, ia wa i pane iho ai ua wahi kuapuu hoopahaohao nei: "Elike me ka hiki ana i ko oukou ikaika ke hapai ae ia'u iluna, pela no hoi au e manao nei e hiki ana no ia oukou ekolu ke kula'i ia'u a hina, a i hina olq au ia oukou ea, he keu aku oukou a keia poe kanaka a ka poe hoopau ai, makekh hoonahoa ana e hele e kii imūa ō na kahua lelilea." I kela manawa i kauoha mai ai ua kuapuu nei i na moho ekolu e paa i kona kino ma ka lakou mau wahi apau i makemake ai, a i ka paa pono ana o ko lakou mau lima i ke kino o ke kuapuu. ua kauoha mai la oia ia lakou e kula'i iaia ilalo, o ka mea kupaianaha nae, ma kahi o ka hina o ke kuapuū, he hookahi 110 ka ana o kona lima akau, vvaiho'aku ana ia moho iluna o ka honua, he lalau ana iho ma ka opi opu o ka lua o na moho, lewalewa ana iluna o ka lewa, a haule koheoheo aku la i kahi e, a pela no hoi me ke kolu o lakou, ua noke ia iho i ka ulu-pa a ku hookahi ke kuāpuu i kā rina poepoe. I kela manawa i waiho lala kukui aku ai na moho ekolu iluna o ka honua, ia wa i wehe ae ai kahi kuapuu i kona lole hoano-e e aahu ana, aia hoi, ma kahi o kona kino kuapuu, e ku mai ana oia hfc kanaka opio, helehelena u'i a huapala, a kaUa e ka mea heluhelu e hoohewahewa ole ai ke nana aku iaia, oia no o Hawila, ke koa opio, nana e kaa akū' ke kahua lealea, e ulu-pa ana i ka poe apau e ku aku ana e hookelakela i ko lakou ikaika imua ona. I kela aha'i ana aku la o ke kanaka kuapuu, a o Hawila hoi i ka lanakila ma kela hookuku ana, ua hoopaiakūli ia ae la ka lewa, me na leo huro o na kanaka, he hookahi pāha'hōi kumu noke loa o na kanaka i ka uwa ame lsa huro; o ko lakou ike pono ana mai, o ke kanaka opio helehelena u'i nana i aha'i aku i ka lanakila, ma na lealea mua; oia no keia e ku aku la imua o ko lakou alo. Aia hoi ka U'i Magarita ke nana mai la me na maka hoihoi, a piha i ka olioli, 110 ka ike pono ana mai i ka mea a kona puuwai i li'a mau ai, a akahi no a hoauheeia aku na' manao haku'iku'i o na minuke mamua aku, a nohoalii iho la kela ano maikai mau i loaa i ua kaikamahine nei o Rokenekai. Oiai hoi o Hawila e ku ana, a i ke kuu ana iho hoi o na leo hoopaiakuli o na kanaka, ia-wa i ku mai ai ka ilamuku nui o ka la, a kukala mai la, ua kaa ka lanākila ma ka hookuku kulakula'i i ka Naita Lanadova; alaila hiili akū la oia imua o ka kakou koa opio, a pane aku la: "E ke kanaka opio kamahao, ke haawi aku nei au i ko'u mahalo nui ia oe, no kou aha'i ana i ka lanakila nia kk lealea au i noke aku ai i ka ulu-pa i kou mau hoa, aka ke kau6ha aku nei nae au ia oe, na ka Moiwahine o ka Nani e haawi mai ia oe i ka mahalo oi ae, a nana no e haawi mai ia oe i ka makana au i alualu iho nei, me ke kaa ana o ka lanakila haaheo ma kou aoao."

Haawi aku la o Hawila i kana kunou ana imua o ka ilamuku, alaila me na kaina wawae maloeloe o ka mea i hoopihaia m-e ka haaheo, no ke kaa ana o ka lanakila iaia, hele pololei aku la oia imua o kalfi e noho mai ana o Magaritā, ka u'i hoōhie o Mamiona Kakela; a i ka ike ana mai hoi o ua u'i nei i ke koa lanakila, ku ae lgt oia iluna, a he hookahi ke ku like ana me kona mau hoa, a iho mai la mailuna o ka ale'o no ke anuu malalo loa o ke alapii. 0 ko Ilawila liele aku la hoi ia ahiki i ke anuu malalo loa, ia wa ua kukuli iho la oia, a o ia ka ka U'i Magarita i pane mai ai: "E ka Naita Pahaohao o ka Luahuna Waiwai, e ku pololei ae iluna, a e lawe aku hoi i ka'u mau hoomaikai kiekie ana ia oe, no ka hanohano au i papahi ai i keia la, ma kou lanakila ana maluna o kou mau hoa paio. "I hoike no ka nui o ko'u mahalo ame ka hoomaikai ia oe, e ke kanāka opiō i pihā me ke pahaohao, ke haawi aku nei au ia oe i keia pua rose gula, e lawe oe ia makanā,' a omou iho ma kou umauma, i hoailona no keia lanākila kamahao i loaa ia oe i keia la." Haawi aku la nō hoi o Hawila i kana kunou ana imua o ka U'i Magārita, alaila lalau aku la i ka pua rose gula e paa āna iloko o ka lima o Magaritā, me ka puana ana ae i keia mau olelo panai ma kona aoao aku: "Ke la'we rriai nei au i keia makana, me na manao hāaheo iloko o'u, no ka hiki ana i kau wahi kauwa nei ke'hoohaule āku i ko'u mau hoa paio ma ka lealea kulakula'i i keia la. O ke aka o ka pua rose ka'u e lawe mai nei a hiipoi iho me na manao kui'o o ka makee i keia makana mai koū lima palūpalu māi, o ka i'o aku no o ka pua rose ea, me oe aku no ia e ka Mānu Nūnu," alaila haawi aku la ka kakou koa opio i kana kunou hope ana imua o Magarita, a emi hope mai la, no kalii e ku aku ana o kona mau hoa. 1 kela emi hope ana mai a Hawila, ua hoikeike ae la oia i kekahi hana nana i hoopioloke aku i ka noonoo o na nlea apau, me ko lakou ike ole mai nae o ka kakou'koa opio; ka mea nana keia hana hoopaha'oha'o, o ia kona hoolele aila aku i kona leo, o na manu he nui, e kani kikiko'u ana iluna o ka lewa. He mānawa kela i nohoalii iho ai ka meha ame ke anoano maluna o kela anaina kanaka nui, e hoolono ana no kahi o na leo e kani kikiko'u mai ana, aohe nāe he ikeia aku o kekahl kino 'manu, a aohe hoi i pau ae ia pahaohao 0 lakou,' uā poha hou ae la kekahi leo nui me ka moakaka 1 ka i ana: "E Moriata ka aeko o na pali o Moravia!" ia manawa koke no i ikeia aku ai ka holo ana mai o kekahi lio ulaula, a ku ana imua o Hawila, me kona mau lako hololio apau, i hakaliā i ke kau aku o kona haku naaluna o kana kua. I ua liō ulaula nei no a ku ana imua o ke alo o Hawila, o ka alake ae la no hoi ia o ua kanaka opio nei, a o ka lilo aku la no ia, pupuhi ka i'a o Uko'a. Ia liala ana aku hoi o Hawila maluna o kona lio, pela me na mohō e ae, i huli hoi aku ai no ko lakou mau hale lole, ia wa i ku mai ai ka ilamuku iluna a kukala mai la, e hoomaha iki ana na moho, no hookahi hora, a mahope aku o kela manawa, e hoomaka ai ka heihei kukini. He manawa kela i puhee aku ai ka aha kanaka, no ka hoomaha ana, a no ka ai ana i kekahi mau meaai mama, elike me ke ano mau o nā kahua lealea, a aōle no hoi e nele ka huikau akū a huikau mai o kela ame keia, hui kalo i ka nawao, a huikau hoi na makau a ka lawai'a i WaialuaO ka hele' lioi ia ahiki i ka piha ana o ka hora hookahi, ia wa i kani ae ai kā o-le a ka niea puhi o-le, e hoike aku ana, ua hoea mai i ka manawa e hoomaka hou ia ai na lealea, ia manawa i huli hoi hou ae ai ke anaina kanaka no kō lakou mau wahi, a hakalia nō a hookuene pono iho ka aha kanaka, 0 ka manawā no ia i poha mai ai ka leo kukala O ka ilamuku 1 ka i anā mai: "E lohe na-mea apau i keia manawa ano, ke kukala aku nei au, ua hoea mai i ka manawa e wehe ai ka elua o na lealea o kēia la, o ia hoi ka heihei kukini, a o ka makana e haawiia ana i ka moho nana e aha'i ae ana i ka lanakila ma keia lealea, he papale huiu o ka manu Okalika mai Aigupita mai. "O na moho i waiho mai i ko lakou mau inoa, no ke komo

' ana ma keia lealea, oiā no ka Naita Keokeo o Helevikia, ka | Weli o na Pae Mauna, ka Olali o na Kai> ke Kavalia Roderika o Sepania, Leona de 80, ka Ilio Dala o Fārani o Uwila ka wawae Alopeka. o Mabela kā ilio' hahai puāhiohio o i Roma. } "Ina nae he mau moho eae kekahi, i lehia i keki lealea, a eia lakou ma ke kahuā nei i keia manawa, ke kukala aku'nei au, ua hamama ka ipuka no ka waiho ana'mai i ko lakou mau inoa." ; f : | la kuu ana iho oka leo kukala oka iiāmiiku, Ta ma'nawa i ikeia aku ai he elua mau kanaka, i kahikoia me kā hulil o ka bea keokeo, aia hoi maluna o ko laua māu poo, he {iāpale j hulu keokeo no, e kilepalepa ana i ka makani. 1 ) Hele mai la ua mau kanaka nei a mamua pono aku o kahi a ka ilamuku e ku aku ana, hoike niai la i ko lauā niākemake, o ia ke komo ana e hoikeike i ko laua mama kuklni, me na moho e ae, no lākou na inoa a ka ilamuku i kukala mua aku ai. O ka mua loa o ua mau kanaka nei, mai la oia i kona inoa, oia o Kadeina ke Kamāhao, a o'ka i noa , hoi okā lua iho ona kanaka, oiā o 80-Hiamira. " ~, (1 ■ O keia mau kanaka inalihini elua o ka hoea ana mai la e , kuu makamaka heluhelu, aole no ia he mau mea e akū, aka o ka kakou koa opio rio ia, o Hawila ame kana aikanē āloha me Malavalia. O ka inOa'Kadeina, o ko Malavalia inoa ia, ka inoa-no hoi o ka mākuākane o kana aloha, ka U'i Pieresila, ke-alii hoi o na powa, o na pae iilauha o Demāvenada ma ke atipurti o Sepania. 0 ko' Hawila inoa kapakapa hoi, o ia o 80-Hamira, o ia no kā inoa o kā lio keokeo o Malavalia, i hoounaia ai e Hawila, i elele aha'i leta imua o ke Kiaāinā Benekona -mālokO oka ululaau. O kēia ka lio i olēloia maloko o keiia moolēlo; ka hoa heihei o ka makani puāhiohio, ka 'aeko o nā ktia'hiwi kuhoho he umi-kumamalua o Harekario, ka hao makēneki Hoi nana i hooku'i i na pali laumania o Maremana. Ua ike mai ke anaina kanaka i kela rrtau hoailona nlaluna 0 na papale o na kānakā opio malihini, o ka 'hele ana māi a hoolauna ia laua iho imua o kā a o ka lakou mauinoa o ke kapa ana mai maluna o lauā nei, oiā 'nO o Hūlu Melemele, ame Hulu Ulaula, o Malavaliā ka hulu mēlemēle, a o Hawila hoi kā hulu ulāula. 1 ka wa i pau āi na hoakaka ana a Hawila ma i ko lauā mau inoa imua o kā ilamukU, ia manwa i haawiia māi ai ke kauoha ia laua nei, e hoi akU a ku ma kāhi i hookāokoaia no na moho kukini. Iloko o keia manawa i kani hou ae ai ka pu puhi a ke kanaka puhi o-le, e hoike ua hoea mai i ka manawā a na moho apau e hoea ae ai no ke kaliuā leālea, a hakalia no a kuu iho ka leo o ua pu hei, o ka manawa no ia i ikeia aku ai ka oili ana mai o kēla amē keia moho, mailoko māi ;o ko lakou mau hale lole, nana aku oe ia la, ua'likē me kā wailiula o Mana, ka alohi, ka anapa i ka onohi o ka la, i kāu a mea o ke onionio o ko lakou mau lole e komo ana. ' I ka akoakoa ana aku hoi o na mohō apau imUa o ka ilamuku, ia manawa i ku mai ai ke kanaka mana nui o ka«lā, a hoakaka mai la i keia niau olelo: "O keia heihei kukini a oukou e na inoho, e alualu aku ai 1 ka makana helu ekahi, he heihei ano nui no ia, e pono ai e hoolohe pono loa niai kela amē keia i na mea i makemākeiā na oukou e hana, a o ia no keia : "Ē lioomaka ana ko oukou liolo ana mai keia wahi aku a i kahi i ulu ai o kekahi kumu waiua, nona na lāla e i hele a luluu i na huihui waina, e pili kokoke ana ia kēkahi māpiina wai pipii, aia- ! hoi ma ka'e oua mapuna wāi nēi e waiho ana he kiaha opaka. "<p ka moho mama loa o oukou e hoea koke ana i kahi o kela.'kumu waina, e mai oia i hookāhi huihiii waina, a e ukuhi mai hoi oiā i ka Wai o kā mapunā wai ; pi_pii ilOko o kē kiaha opaka, a hoihoi pololei mai i ka Moiwahine i d ! ka Nāni, a nana no auānei e haawi mai' i ka makāna i hbokāā.wālēia no keia lealea, elike me ia a'u i hoike mua aku nei ia oukou.

"E hooiohe hou mai' oukou e nā mohō i komo ma keia leaka: Eia na hbaildna hoomakaukau i mktrlu& ae o ko oiikou alualu ana aku e kaili mai i ka makana niai ka liwk'iiiai o ka U'i Magarit'ā, o ia ndkeia: "I ka manawa e kani ai ka pu o-le no hookahi manawa, he hoailona ia e hoike mai ana e hookuēne porto kela ame keia moho i kona wahi kupono, ma ka laina pololei i kahaia no ko oukou niau wawae e ku ai* "E kani hou aku ana ka pu no «lihia manawa, he hoailona ia e hōikfe aku ana ia oukou, e hoomakaukau keīS ame keia iaia iho; alaila he hookaihi minuke mahope iho, e kani hōu ana ka o-le no ekolu manawa, a i ke karti hōpe ana, 0 ka manawa ia a oukou e hoomaka ai e holo me kk māiiia apau i loaa ia oukou, e alualu ana hoi i ka huihiii wama ame ke kiaha opaka, e wāiho la mā ka mapuna wai pipii a hoihoi mai irrfua o ka mea nana e paa mai-la i ka makana, nolaila ua maopopo aku la ia ( oukou, na loina a{iau i jiili i keia kukini." 1 Ia pau aiia no o kela mau hoakaka ana a ka ilamuku, o ka haawi aku la nō ia i ke kauoha i ke kanaka puhi o-le, e'haawi aku i ka hoailona hoomakaukau, he m6a oiaio, ua kalīi kapalili aku la ka pu o-le, e kapalili ana i ka wēlelaU o ka makani, a ia wa hookahi no hoi'i ikeia aku ai na mohB, i kk naholo ana aku, a ku ma ka lakou mau wahi pakahl \ koho' ia, malaila kela ame keia e ku ai, a alualu akU ,e aha'i mai 1 ike eo o ka heihei kukini. Iā kūu anā iho o ka leo kapalili o kā pu puhi a ka niea puhi o-le, ia manawa i hoomaka hou ae ai ka mea puhi o-le e piihi nō ka eluii o na manawa, a ke nana aku i ua miau moho kiikini nei, aia ko lākōu mau lima apaU ke kikoo like la iluna o ka honua, e kakali wale aku ana no o ke kāni mai o ka pu'no ka ekolu o na manawa, o kō lakou oili akU nō ia, el.ike ma na pua mai ko lakou mau kakaka aku. O ke kakali hoi ia o ua mau rrioho nei ahiki i ka wa i kani mai ai ka o-le no ka manawa hope loa, o ka wa riō ia i oili aku ai ua poe moho nei, o ia no oe o ka auna ma|iu koloa, ke kokolo i keahe a ka makani, ka naholō hoi i ke kiila o Keaeloa, nawai hoi e ole ka nui hooikaika i kau a mea o ke ake, e aha'i ae i ka helu ekahi mā kela lealea. O ka mea nae nana i hookahahā aku i ka manao o kēla anaina kanaka nui; e noha iViai.ftriā afnjs/P.a. pihoihp|, o ia ko lakōu ike-ana mai, e ku akii ana.no o na kanaka i aahuia me ka lole bea, nona hoi ka hoailona ulaula maluna o kona poo, aole oia i holo like me ka nui o na moho e ae, aka, ke haka pono la no kana nana ana aku mahope o ka nui o na moho e aha'i la ka pupUhi; me kā minoaka hoi ma kona mau papalina, me he mea la, aole he wahi : pihoihoi iki iloko ona, a he wahi manao hōpohopo ikl paha, no k<a hiki iaia kē hoohaule aku i kela mau moho apāu, malalo o kona mama. . laia no ka ike, ua mamao aku na moho mua e holo la,:mai. iaia aku, o kona manawa iho la no ia i haalele:iho aii ktona: wahi"e ku ana, a nawai no e ole ka hoonahoa< he! maina i'i!) no, nana aku oe ia la, kohu ilio hahai holoholona,ie alualu ana i ke diā ahiu. Ilokō o na nianao pihoihoi o na mea apau, ke haka pono loa la ka lakou nana ana i kela moho hope e alualu la i ka poe mamua, a elike me ka olapa ana a ka uwila i kā maka o ka opua, pela iho la ua moho nei i alualu aku ai, aole i hiki aku ka moho mua loa i ka hapalua, o ka paliu heihēi, aia hōi, kaālo anā keia mamua; a ia mariawa koke no i hōopihaia ae ai kā lewa i na leo hufo o na kanāka, i kau a mea o ka lakou piha hauoli, me ka pihoihoi pu i ka mamā kamahao o keia mohoHe mēa oiaio e ka makamaka heluhelu, i kela manawa i oili «ku ai kā moho me »ka hōailona• ulāula maltina;cr kona ; poo mamua loa. o kā mānawa hookahi no ia i 'oili pulelo aku ai ka moho me ka hoailona tnfelemele maluna o

fcona<pod mahope on&, me ka haaleleia iho o na nioho apau i ka hope waa, a ke nana aku i ua mau kanaka nei mē na K»Io t hulu bea. ua like loa me kekaiii ilio, e alualu ana i ka alo-' peka, me ka mamao mau aku no nae o ka mea mua mai kona kokoolua aku. O ka hele hoi ia ahiki i kekahi uakee o ka pahu heihel. ia wa iiialowale aku ai ka moho mua loa, mai ka ike ana aku a na kanaka, a hoi i hoea akū ka moho elua ilaiīa, iā wa i ike hbu ia aku ai ka moho me ka hoailona iilaula maluna o kona poo. i ka oili hou ana mai, e huli hoi mai ana no ka kēkahi linia, e paa ana oia he huihui \vaina. a-e bōr ke' kiaha opaka ma kekahi lima> ilol?o o kela Inanawa, i noke hōu ae ai na kahaka i ka huro. me ka lifolio okōa ana, e kalahea ana me ka leo nui, ua kaa ke co i ka nioho me ka hulu ulaula. Mamua hōi o ka hoea ana aku o ka mol)o hope K»a, no kahi o mapuna wai pipii, ua hoea mai la ka nu»ho me ka hiilu ulaula no ka pahu eo; a haawi aku la oia i ka huihui waina ame ke'kiahā opaka, imua o ka U'i Magarita. a mc ka hoohakalia ole no hoi, e kakal) aku ai ahiki i ka hoea ana msi o na moho kukini apau 110 ka pahu eo, ua haawi koke mai'la no o Maganta i ka makanā i ka moho lanakila, ine kā haawi pu ana māi i kana mau hoomaikai ana iaia, me ka hoopihaia o kona naau i ka olioli, mamuli o kona hoomaopopo ana iho, aole he mea e ae, ka inea naha i kaili i ka lanakilā'ma kela lealea, aka na kana ipo aloha no ia, na Hawila, ka Naita Eleele o Rokenfekai. He mea makehewa wale no ko ka ilamuku kukala akoa ana ae i kā moho nana i aha'i i ka makana o ka heihei kukini, 110 kamea o ka mohe lanakila okoa no ka i hoea aku iniua o ka U'i Magarita ā lawē māi i ka makana; nolaila ua hoopohihiia aku ka noondo o kela aha kanaka, no ka iuoa oiaio o ka mea nana 1 kaili ae i ke eo rna kela lealea, aka nae ua koho wale mai no lakou, aol£ he kanaka okoa aku ka mea i ai iaia ka lanakila, o kela kanaka kamaha'o no, nana i aha'i i ka lanakila ma nā lealea apau, i hoomakaia mai kinohi mfei» •Hakaliā nō a 4oaa mai ka makana i ka moho o ka hulu ulaula, a ō Hawila hoi ia, : elike me ka kāua e ka makamaka heltihelu i ike inua ae nei, o kona luili lioi pololei aku la no iā rto kahi o kona hale lole, kahi a kona mau hoaloha e kakali mai ana, o ka hookipa aku iaia, me na manao ohohia. a pela pu no hoi na moho e ae i pau i ka haule i hoi aku ai nolōko o ko lākou mau hale lole pakahi iloko o na manao hilahila, no ka lihi launa ole ana aku mahope o kela moho a ka mahia nUi wale, ka mea hoi nana i hoohoka aku ia iakou mā na lealea apau. Ua kukalā aē la ka ilamuku, i ka hoea ana mai i ka panina ona lealea o kela-lay me ke kukala hou ana aku, ma ka hora eiwa o kekahi'la mai, e nialāma hou ia ai na lealea, oia hoi ka paio anā o na naita me nā mfeākaua 'maluna o ko lakoii mau lio, alaila huli hoi aku la na kanaka no ko lakou mau wahi, me na manao pihoihoi, no na meā a lakou i ike ai ma kela la. Ua huli hoi aku la no hoi o Hawila ma, maloko o ko lakou hokele, pela no hoi ka U'i Magaritā ame kana aikane, me no ke kakela o ke kiaaina o Roma, a ma ke ano nui ke olelo ae, aole he maU hana hoohalua i lawelaweia ma kela po, U» moe lealea na mfea āpau, ahikr i ke ao ana ae ma ke kakahiaka mai o kekahi la. Oiai i nā hora o ke kakahiaka e malamaia ai na lealea o keia la, ua āla ae 'na mea apāu'o ke kulanakauhale iloko o ka manawa kuponō, no ka hōōmakaukāu* ana ia lakou iho. a nee aku no ke kahua lealea ilōko o ka manawa kupono, a he mea oiaio, mamuā o-kā olino ana mai o na kukuna malanialania o ka la, maluna o ka honua, ua ikeia aku la na naiia iloko o ko lakou-maii kahiko piliā e hi-o ana maloko o lee kulānakauhāl'e, ua hao māi kela ame keia i kōna mau luhlehu a paihi, i hakalia wale.no i ke ku ole aku imua o ke ka hoikeike no ia i ko lakou makaukāu ma ka hana a lakou i a'o ai ā lehia.

Aia kekahi o kela mau naita maltlna o ko lakou mau lio kahi- i kāu"aia e wanao'a ana hoi ka lakou mau meakaua nia kela āme keiā aoao; oiai hoi na lio e kainepu ana. o ia no oe'o ka holii ana b ka lau o ke kawelu i ke alo ē kohu'pono ai paha keia mele a kahiko: "Huli mai ko alo, ua anu au, Ua pulil i ka uā malule oluna." Iloko no hoi o kela nlanawa hōokahi o ia mau* hora liiki mua o ke kakāhiaka!, aia na kanaka me ko lakou mau kaliiko nani, ke hoohehelō la ma 'na alanui, a e moe kaoo ana.kekahi poe o lākou 110 ke kahua lealea, aia ka pono o ka ioaa o nā wahi kupono e nōho ai, ma kahi kokokē loa i ke kahua hookukii o namoho, elike paha me ka olelo ana a na kanaka 0 kela au kahiko*. "Kuōnoono kā lua o Kuaimoana ma ke alo o KaUla/' I ka'hoea ana ae hoi i ka mānāwa a na kukuna olino o ka la, i hōolele pau iho ai i ko lakou malamālama maluna o ka ili huālala o ka honua. ua: hele aku la ke kahua lealea a piha pU i na katiāka, ua hooke Kaula i na manu, a ua hele hoi Kohāla a le-i i kā nuku na kānaka. Ō'tia naita hoi keiā i waiho mua mai i ko lakou mau inoa imuā ō kā ilāmuku nui o ka la, aia lakou ke hookikakaha la mā ke khhUā hoōkuku, a ke kakelekele ae la kekahi o lakou 1 ka ritia pōepōe ; me kā hoomāaiilaa ana i ko lakou mau lihiā wikaiii, rrie ka lakōu mau meakaua, a i ka naua aku a kā lehulehu i ua māu naita la e hoomaamaa mai ana. ua limeia' aklt ka lakou mau hoohihi ana, i kau a mea o ka palamimo, md ka piha eleu maoli no ma na mea apau i pili aku i ka oihana nāitā. 0 keia kekāhi ia kala'e malie, elike no me na la aku i hala. a e ikfeiā akit aria hōi nā hae ō na waihooluu like ole, e welu haaheo mai anā i ka makani, ma na wahi i ku ai na lialelole, o na mōhō hookUku, a maiunā hoi o na pahuhae i kukuluiā mā na hale o ka poe makaikai. 1 ke ka'iii anā ae o ka hora ehiku ponoi ma kela kakahiaka, ia wā i loheia akU ai ke kani kapalili ana mai o ka leo o ka o-le, e hōike mai ana, ua haalele aku la ka Moiwahine o ka Nani, ame na kiāaina, ka poe hanohano a ko'iko'i o ke kulanakauhāle, no ke ka'i ana mai i ke kahua lealea, he manawa ia no nā nlea apau e kakali aku ana o ko lakou hoea mai, ma ko lakou' maU wāhi i hookaawaleia. • Aole i loihi kela kakali ana aku a ke anaina kanaka, aia aku la kā oili ana mai o ka huaka'i, aia hoi mamua loa o ke poo o ua hUāka'i nei ka ilamuku nui o ka la, a mahope aku ona, korla mau' hōa hanohano, iloko o ko lakou mau kahiko o ka oihana koa, a e anapa ana hoi na mea kuuwelu i haiiaia me ka wai gula, mā ko lakou mau poohiwi. a ma na umauma, mahōpe aku' hoi o lakou, na kiai pilikino o ke kiaaina o Roma, ka U'i Magarita mai me ka Lede Peresila, me ka laūā niau kauwā' na kiaainā mai o Roma ame ko Rōkenekai, na kaukaualii ame ka poe hanohano o ka aina. _ 1 ka hoea ana mai hoi o kela Uuakai no ke kahua lealea, o,ka manawai(ia i hoomakā akU ai ka bana puhiohe e paani i?keicahi?niau; mele hopnanea, no ka hoohanohano ana i ka poe hanohano a ko'iko'i o ka aina a i ka wa i kuu iho ai o ka leo o na meakani, a hookuene ponō iho la no hoi na mea apau maluna o ko lakou maU noho, o ka manawa ia a ka ilaniuku i haawi mai ai i ke kauoha i kā mea phu o-le, e hookani ae i kana o-le, he hoailona, e hoike aku ana i na mea apau, e hoomalu, no ka mea ua hoea mai i ka manawa no ka liuliu, ano ka hoomakaukau'ana ma na hana i pili i na lealea iaHe mea oiaio, i ka wa i meha iho ai ke kani ana o ka o-le ua nohoalii koke iho la ka maluhia maluna o kela kahua lealea, a ia manawa no hōi i hoouna aku ai ka ilamuku i kana elele, e hele aku a hoike i na naita malōko o ko lakou mau: hale loie, e hele mai imua ona. no ka lohe ana i n loina apau i pili i ka hookuku o kela kakahiaka. (Aole i pau.) _ . , J