Ka Nupepa Kuokoa, Volume LV, Number 49, 7 December 1917 — HE PANE IA JOHN M. MAHUKA. [ARTICLE]

HE PANE IA JOHN M. MAHUKA.

Mr. Lunahooponopoiio o ke Kilohana a ka lahui, Aloha oe:—Xo na inea e pili ana i na pane a Mahuka e pane nei, ke haalele mau nei oia i na mea i manao nui ia aku e oili mai, mai iaia niai, 0 ia hoi*ka oiaio ana i kaena ae ai o kona Ekalesia wale no ka oiaio e ku nei m'a'Hoiiolulu nfci, a rio ia kaeua ana i ake nui ia aku ai na hooiaio ana mai iaia mai; eia nae ki, mea apiki e ike I ia aku nei, ua nele maoli loa no ma na ano apaa, inakehewa loa oe e Mahuka I e hoopau mauawa wale no oe ma ka hoopunipuni wale ana; me ko ike iho I no o kahi haole o Wm. Marks, aohe ona I wahi mana a kuleana i hana ai a ku kena Ekaleaia kau hakake, kaena kohu ole wale iho no oe! ' [ E J. M. Mahuka, o ka Ekaleaia oiaio a'u e kakoo aku nei iinua 'o ke akea, aole loa ia no 'u, aka, no lesu Kristo, a he •mea' au e hooiaib' ; aha i 1 kona 'oiaio msi/ kona hooia&ka ia ana mai e ku"kulu ahiki i keia la, aole he wa i nahaha ai, koe wale n'o kela poe kolohe au i I hoike mai nei he Ekalesia ia i hooholo lokahi ai ia Wm, Marks no kona pono no ka hoopomaikai ana i ke keiki a loaepa Kamika i pani hakahaka no IoBQpa Kamika makua. ' Pehea„ōe i hoomaopopo ai he Ekalesia oiaio kou i keiā la, me ko ike no a hoomaopopo o na Ekaleaia (Ahahui) liilii hukihuki ekolu a'u i hoike mua aku ai, a Wm. Marks i komo aku ai, lie mau Ekalesia (Ahahui) jsoo ole wale no ia 1 ku he mau makahiki loihi, a hoohui hui ae ai a kii nui i ke keiki a losepa i kaula; me ke kaena iho, ua poni mua ia ua keiki la no ka oihana kaula? He 16 makahiki a oi e noho ai o keia poe ( hukihuki ma ko lakou 'mau Ekalesia, me ka hoikeike mua ole i kekahi mea e pili tina no ua keiki la no kona poni mua ia ana i kaula; hana nae a o ka holomua ole; alaila, hoohuihui apau, a oīelo ae ua poni mua ia ua keiki 'la i kaula, no Baala nae paha, ea? E J. M. Mahuka, i mai nei oe ua lawe wale i ka inoa o ka Ekalesia-me ka maiiao he maunu ia e pahele aku ai i ko ke ao nei,,me ko i pu ana mai, ua loaa no na lunaolelo noeau, a ua hoopihapiha, hooponopono ,a hoōnohonoho hou ia ko oukou Ekalesiaj, i ulupa a wawahi ia iho ai a kauliilii. O ka inoa o ka Ekalesia au i olelo mai nei ua lawe wale ia e ka poe e noho ana nia tTtah, Lokopaakai, Mauna Pohaku, aole loa ia he lawe wale, aka, o ia ka hooko ana i kekahi wanana i wanana mua ia e ke kaula e Isaia 2:2-4, oiai ua palahalaha loa ka hoomaau e poipu ana maluna o na hoahanau, a o ka lua, aole loa e hiki ke kapa ia aku ka moho i lanakila, he moho lawe wale i ka inoa 0 ka Ekaleaia, oiai ma ke koho ponoi ana a na hoalianau apau o ka Ekalesia, a haule o Si(lney Eigdon a puka o Pelekamiana, e manao ia he kuleana kona 1 na mea hpau o ka Ekalesia, aka, no ka piha loa o oukou i na manao hoino o ke ano hilahila ole, ua hoopuka wale ia na huaoielo kupono ole a oi aku mamua o ka niea kupono, ke manao nei ka mea ( nana keia makapeni, o oukou ka i .lawo wale i ka inoa o ka Ekalesia, a kapa iho, ua hooponopono hou ia, ka mea nae i kuleana' ole ia oukou ke hana, a i ole j kapa aku pāha i ka inoa pela, oiai, aole ia'he hoike ana niai ke Akua mai; a o ka lua, o kuu ninau no ia oe, nohea mai; a owai ka mea i loaa ka mana ame ke j kuleana i hana ai a maopopo ai, ua hooponopono hou ia ua Ekalesia nei ou? E Mahuka, mea mai nei oe, aole ka: au i ike i ke kanawai hookahi wahine a ke Akua i kau ai i kinohi, ke ha'i aku I nei au ia oe, ua lalau loa oe e Mahuka, I no ko lilo loa i ka nuku; a lilo na ma- j nao Baibala i mea nau e a'o hewa mai ai, me ko i pu ana mai nei, na ke Akua ua kanawai la i kau i kinohi, he lalau, a he hupo maoli no oe, a ke i pu mai nei oe ia'u he kanaka apaapa; o oe nae 0 kaua ka i loaa ia haawina he apaapa aihe ka hoopunipuni, hia nae a mahope aku au i ko lioopunipuni, e kupo-_ no ole ai oe ma ke k'ulana au e olelo nei, he aloha oe i keia lahui, a ho makemake oe e a'o ia na kanaka Ilawaii 1 ka Euanelio o ke ola; eia nae he Euanelio lalau loa kau. E Mahuka, no ko'u maka paha ka pilikia ma ka'u heluhelu aua i ka Bail.ala; a no kou hupo ma6li no paha ko kumu a'o hewa mai, he mea huli Baihala au, aole loa au i ike, na ke Akua uā mau olelp la, aka, fla Adantu ponoi ua mau olelo la' i pane aku, e pane ana nae oia no ka poe maliope aku ana o laua, pela i hoike ia ma Kin. 2:21-24, a penei ka heluhelu ana. j Pauku 21. Ilookau mai la o lehova ke Akua i ka hiam'oe niii ia Adamu, a I hiamoe iho la ia; unuhi ae la kela i ke- j kahi iwiaōao o;fia ,a hoopili iho la ii' i ka i'o ma kona wahi. P. 22. A o ka iwi aoao a lehova ke Akua i unuhi mai ai noloko mai o ke .kanaka, hana iho la oia ia mea i wahine, a alakai ae la iaia i ke kanaka; P. 23. I aku la o Adamu, oia nei no ka iwi o kuu mau iwi, ame'ka i'oo kuu i'o; .c kapa ia oia nei, wahine, no ka mea, ua uniihi ia ae oia mailoko ae o ke kane. P. 24. No keia mea, e haalele aku ke kanaka i kona makuakane ame kona makuahine, a e pili aku oia i kana wahine; a e lilo laua i i'o hookalll, o keia ka'u mea i ike la e Mahuka; o ka I hana ana ka ke Akua i ka wahine a alakai ae imua o Adamu, a na Adamu ponoi ua mau olelo la i olelo ae. , ' j A ina na ke Akua kela olelo au e manao, nei he kanawai ia, heaha ke kohu ō ke Akua aku ai ia Adamu e haalele oia makuākane a me kona makuahine,' a e pili aku oia i kana wahine, a e lilo laua i i'o hookahi oiai aohe makuakane ame ka makuahine 0 Adamu i hoikeia ma ka Palapala Hemolele? Nolaila, e Mahuka, e pono no oe e noonoo pono, o keia hoka ou ia'u, ua ahuwale o« i na mea apau e ike iho ana, a o ka lua, o keia mau moolelo apau ua oili keia mai ke kanaka hookahi mai, oia hoi o Mose, a he hana hoi keia 1 hana ia mawaena ona (Mose) me ke Akua i ka 2514 makahiki o ka honua, māluna o ka mauna o Sinai, a iio ia noho loihi loa o Mose iluna o ka mauna, no ke a'o ana mai o ke Akua i keia mau mea waiwai ole au e liki makehewa nei; nolaila, manao ka poe Isaraela uā make o ītose, a hana ai lakou i akua no oukou e Mahuka ma, a kapa ia ai oukou o ka Ekalesia i hooponopono hou ia, oiai he kanawai nihomole kau. Xo kou hupo no, hoopaakiki wale mai no oe i ka pauku 18 o Oihk. 18, me ko i mai, he papa ana ia o ke Akua no ka mare lehulehu, oiai nae ua pauku la e i mai ana mai lawe oe i ka wahine me kona hoahanau wahine pu, e hoino iaia, i ka wehe i kona walii huna, i ka wa e ola ana kefa; o ka manāo maoli o keia kanawai e hoomaka ana mai ke Poohou 6, āhiki i ka P. 19, he kauawai

keia e hoomalu ana i ka wehe ana o ke kanaka i kahi huna o ka i'o o koua i'o, aole loa e pili ana «o ka mare lehulehu aua; he lalau maoli no kou. noonoo ana elike ae nei no me kela maluna. I E Mahuka, ina iho la o ka oiaio ia elike ine kau e pane nei he ku e mare lehulehu maoli ke ano o ia kanawai; a eia ka ninau ia oe: I niare lehulehu anei He kanaka i kona makuakane, i ko'mo māi'ai ka papa ana, niai wehe i kahi huna o ka wahine a kou makuakane, oiai, o kahi huna ia o kou makuākane, a pela aku ahiki i ka pauku 18? I mare lehulehu ia anei ka manao ma keia mau pauku i komo mai ai kela pāpa ana ma keia mau kanawai hoomalu? Ke i mai nei kekahi naau o Kamakaia, aole, a he oki loa maoli no oe e Mahuka! E Mahuka, o ka lei mokihana au i mea mai ndi ma ka olelo haole, a unuhi pololei mai nei ma ka olēlo Nukilani, a imi ikaika i loaa hoi f>aha ko ka oiwi lei mokihana? Ua maikai loa kau unuhi aua mai nei i ka mea oiaio, o mua niai iae, 'aine hope aku o ua kukulu manao la, e loaa aku ai o losepa Kamika, ka mea nona ua inanao la au i hoike mai nei, a unuhi ae ai; hoomalule (huna) wale aku la no oe, heaha ka mea o ka huna wale ana iho no i ka mea oiaio, .a me ka makemake o ke Akua ina o loepa Kamika la, nau e hana aku ai? A ina he manaoi'o i'o kou, aol.e he manāoino, a nuha koliu ole, loaa i'o no ia oe ua mana hookiekie ia la o ke kanaka, oiai, aole o loihi na la mai kej.a_la aku, e hooko hou ia inai ana ua kaiiaw.ai la ma ka hoike ana a ke kauwa a ke Akua, ka inea lei mokiha* na au e makaleho aku ai ma keia mua aku nou kekahi lei, aole no oe e nele ke manaoio oe; oiai, o ke kumu hoonee ia' o na hnna apau o ko ke Akua ame ko ke kanaka ola ana. E Mahuka, pehea la oe i maka 'u ole ai i ka hoopunipuni wale aku ma na mea oiāio ole? Owau nae kau e olelo mai nei i ka apaapa ke i mai nei oe, he kauoha hookikina pepehi kānaka ka Pelekamiana, o ia hoi, ina he kane a he waliine e hana i ka hana a'u e kāuoha aku nei; a ke hana oia i ka hana ha'iha'i kanawai o na ano apau, ame ka liookaliekpko, a he moekolohe paha, e kbmo au.anei oia iloko o kona hoano ia ana; a i iho la oe, aia maloko o ka Buke Berita o Utah. He keu no kou hoopunipuni, ua kupono ole maoli oe qo ke kulana kahunapule, a no ka Ekaleaia, ua like loa no hoi oe me Kamakaia, he hookahi pahu opala i kiioi ia ai. Ke i pu mai nei oe, i ka noiau o ka'u moolelo i hakuepa ai no loseps Kamika, ke kaula, me ko'u mānao ka o kona paumāele ana pela e haūkāe pu ai me oukou. Heaha aūanei ko oukou mea o haukae ai oi hoi e he makemake oūkou i ka losepa Kamika māu mea i hana ai? 0 ka inoa o losepa Kamika ka oukou 1 makemake ai, a o na liana ame na hoike ana a ke Akua ma o lōsepa Kamika la, aohe o oukou makemake, aka, ma na mea nae a oukou i makemake a hoihoi ai, o ia ka oukou i lawe āe āi a hana aku; a no ka hapa nui āku, ua hoolilo iho oukou i mea ole, liui pu iho me ko ouleou nele, i ka moolelo"polblei maoli o ka Ekalesia kumu, hēle loa ai i ka lalau. ', Me ka pepeiāo maneo i hapuku aku ai ko oukou-poe hoolalao kumu alakai na lakou,- ma, o ko, alākai ana a knhi pa,oo (Wm. Marks) a loaa o Strangile ,o" Thompson, ame John E. Page, he poe mea Ekalesia wale no keia; kahi a kela moo (Wm. Marks) i pakauwili liele aku ai iloko o na makahiki he 16, āohe he moolelo a lakou e liki mai nei, a o na Ekaleaia ae. la o keia poe ekolu, he mau moolelo pakahi ko lakou no lakou iho mai ko lakotf hookumu ia ana, aole mai ke kumu ame ka Ekalesia kahiko mai ,a mamuli o na mea e pili ana i na mea i lioikeia ma ka buke Berita o Utah i hpokūikui ae ai, a hui me na mea o ka moolelo oiaio o ka Ekaiesia i lilo ia Pelekamiana, ka molio lanakila ma.hope iho o kona koho ia ana, lawe ae ai lakou ma ka īiiea a lakou i manao ai ,a koe ihp ka mea i ku ole i ko lakou makemake, a o ia ka lakou o ike maka ia aku nei ma o ka J. M. Mahuka mau pane a oukou no e ike maka pu mai la ia maua. Ke i mai nei oe, ūa māka'u ka o Woodruff i ke aupūni o Amenka, ma o Peresidēnā Kaliwilana la, o hāo ia ka ka-waiwai o ka Ekalesia. Laīau iio lioi kou mau miinao, ūa hoike Uku au i' ko Woodruff lioōlāha anā'ae e malama ka poe lioano i ke kanawai o kā āina o Amerika, a he kumu manaoio ko ua Ekalesia la no ia mea, mai ia losepa Kamika mai, i ka wa nao i ōili ao ai ko kanawai manaōino a Māhuka ma, i kauoha ia ae ai ua kaūōha hopau i¥iate lehulehu la e ke kaūla,'ko i mai 'nei nae 0 Maliuka ua maka'u ka o Woodruff o oha ia ae ai ua kauoha hoopāu mare wahi e ae au i loaa ai kena mau mānao; aka nae, ua maopopo no ia oe ma' ka moolelo, ka hao ia ana o ka hale waiwai hapanui o ka Ekaleaia e ke aupuni o Amerika, mamuli o ke kauoha a na mpho kau kanawāi.manaoino i puka ia manawa, na lakou i hooholo e ku-e i ka hana mare lehulehu,' a e hao pu ia ka waiwai o ka Ekalesia o Utah, a ua hooko ia ia hana; a malalo o ke kauoha hookeai i haawi ia mai e ke Kaula Woodruff, e hookeai na Ekalesia apau apuni ke honua nei ; a hui pu me ko Hawaii nei mau Ekalesia apuni ka Paeaiiia, me ka ha'i pu ia mai o ka la, ka mahina ame ka makāhiki,.la 22 o Dec. makahiki ĪB9O, me ke kāuoha ia mai e hookeāi mai ka liora 6 o kakahiaka a ka hora 6 o ke ahiahi, a ua hāna ia me ka oiaio, a heahā ka mea i ikeia ma ia hbpe iho? Ua : hoiHoi hou ia mai, ua hale waiwai hapaumi la o ka Ekaleaia oiaio o lesu Kristo. O kela mau hale elua nō ka i manao ia e kaili e. ka poe manaoino o Mahuka ma, o ka halolaa nui ame ka hale waiwai hapaumi, aole nae i pau pono na hemahema o ka halelaa i ka hanaia ia wa, a ua manao ia no hoi aia a piha pono ke 50 makahiki ,alaila paa pono, a hoolaaia, aka, māmuli o hoike ana a ke Akua i ke kaula e noho mana ana no ka Ekalesia ia wa, o ia hoi o Wilford Woodruff, ua kahea koke ia ka awiwi ana i na hemahema i koe oloko ame ke kii o ka Anēla !Moroni oiai oia aole i kau pono ma kahi i hookaawale ia nona; a ua hana ia elike me ka hoike ana a ke Akua, a paa a hoolaa kokeia no ua halelaa la i ka 49 makahiki i hana ia ai oīa. Malia paha o i māi kpkahi poe, ke hele wale ae la no o ua o Kamoa i o a 1 o, jiola i'o ana no; aole nae ia he poe okoa aku, o Mahuka ma no ame ka poe alakai lalau o lakou, ke liele nei au maluna o na mea a Mahuka i hakukole mai nei, a ke wehewehe aku nei au i ka oiaio o na mea i hana ii iloko o ia wa, oiai no au (C. K. Kealoha).e noho kumu himeni ana no ka Ekalesia o Auwaiolimu ia manawa, a ua lilo na mea i hana ia ia manawa i mea hou na' na hoahanau o ka Ekaleaia; o ke kumu nui i manao ia ai e kaili i ka halēlaa nui,

uiamuli o ka haohao o ka pohai o Mahuka ma, heaha la ka haua nui o keia liale uui paa a mauoauoa i haua ia ai, a heaha la na haua oloko o na rumi like ole apau oloko? Mauao ua pohai kipi nei o Mahuka ma, o ke aupuni o Amerika ka mea kuleana e kaili ai i ua hale la, a na lakou e hoike ae i ke ano 0 iia mea oloko i haua ia ai, aka, ma ka mana o ke Akua aine ke kauoha i haawi ia iho i kana kauwa ke Kaula Woodruff, ua lilo ka mānaoino o ka poe manaoino i mea ole, a ua paa ua hale la i ka niana o ke Akua, elike me Kona (Akua) pani aua i ka puka o ka halelana o Noa.' Ke paa la ka puka o ua halelaa la 1 na wa apau, pehea la ka nui o ka māna o ke kaula o ia kanaka; ina ia he nioi, a emepera paha, peresijeha 'paha, he _<luke paha, a me ka poe e ae he mau kulana kiekie ko lakou ina keia üblio honna ana, ma ke ano o ke aupuui, i manao mamuli o ko lakou mana, e hiki ai ke komo ilōko olāila, aole loa e hiki, a oki ioa aku hoi o. J. M.* Mahuka,- Knlekana Poepoe ame Sant'K. Kamakaiā, aole e loaā kāhi kuleana, no ka mea, he liuhu o H. M. Kaniho. E Mahuka, ke i mai nei oe i ka wahahee loa .o Pelekamiana i ka wanana aiia e holo laelae aku ana keia kanawai o ka mare 'lehulehu apuni ke ao nei, a ke i nei oe no ke ko ole o ua wanana la, mp. o ka hookapu ia ana, ke hooiaio ahu nei āu ia oe a imua o ke akea, ua wānana ae o Pfelēkamiāna oiai, aohe he kanawai hoomalu mare lehulehu maluna o ka honiia; a pela i puka ai, aka, n|ie he mau makahiki loihi mahope iho o kona make ana aku, i hana ia ai e ka poe manaoino o oukou, he kanawai e papa ana ia haiīa, nolāila, ua hoi āe ka poe o ka Ekaleaia a malama- i ke kanawai o ka aina a ka poe hoi o oukou i hana ai; nolaila ,aia iho la ihea ka wahāhee ana? Ina paha e i mai ana oe, ua wahaliee o Pelekamiana, ā peliea o losepa Kamika? Nana no ka hoopomaikai ma kekahi wahi o Misouri, e kukulu 'ia ai ka Halelāa, aoie nae oia i kukulu .malaila, a kukulu aku la oia i ka halelaa he wahi okoa, aole anei e manao ia he wahahee ia? Ke i aku nei au ia oe e Mahuka, e hiki mai ana no ka la e lanakila hou ai ko ke Akua kanawai, aole oe e make a ike oe i ka mana o keia kanawai apuni ka honua holookda, ame ka noho mana ana o ka Ekaleaia o lesu Kristo 0 ka Poe Hoano o na La Hupe Nei, a e hooiaio'iho ai oe i ka pololei o ka wānāna' a Pelekamiana, a pela no hoi ka losepa, Kamika wanana e hookoia ana .no, ua kukulu no oia he halelaa ma K!irtlānd,' Ohio, nee liou aku lakou a nolio ma Nāuvoo, kukūlu hou i'ka halelaa, mamuli nae o ke kauoha a ke Akua iaia e' hāna„ a me ka moolelo e hana ai o fla hana oloko o ua hale la> a i ka lanakila ana o Pelekamiana maluna o Sidney Rigdon, lilo, ai ka moolelo oiaio iaia iihiki i keia la. E J. "M. Māhūka, kuhi ana au he ka'naka olaio oe, eia ka o oe e Mahuka ,kekahi kanaka hoopunipuni o ka poe i pita ai ma ka halepūle o Auwāiolimu i 'kela mau po elua wale no, 'aole eha, a inā e hooia mai ana oe he eha po, alaila, e olelp maopopo ae au, ua pupule ia 'oe e Mahuka i keia wa. O ka poe apnu 1 hiki aē' ma kela 'mau po elua ma ka haiepule, ke olelo mai nei lakou, aole loa lakou i ike i kekahi kanaka kupaianaha loa elike me oe, i ka hiki ana ia 'oe ke hoole i ka oiaio o kuu hoohoka ana i ua haole hupo la 'o Oukou, au i i mai nei he kaula ia no oukou, o Sheehey,' ma kēia hoole aiia mai nei au' aole oc i ike ia mea, me kou i pu ana mai nei ia'u he apaapa ka au, ma keia mea ke i aku nei au ia oe aole loa au i ike i kekahi kanaka elike.me oe, i ka owili aiia' ia oe iho ā poepoe kohu Huila kaa, eia .nae he poepoe moo nah,esa ; he mea māke aia māmūa o ko alelo, a i ka hiki ana ia oe'ke h'oolpli i ka mQ% oiaip i hanaia, a i mea ole, kupanalia maoli 'koū nno e Mahuka, he hilahila nae paha oe o ike ia mai o.ka lehulehu i ka holjg, ana o kekahi kaula o oukou i ke kanākā mea Ēkalesia ole, a olua e a'oa'o like nei me Kainakaia e hoino pilikino mai ia'u, .ea? Ke kanaka'e ku makaukāu inau aku ana,, me ka ike Baibala', ike Ekalesia oiaio, ame ka inoolelo oiai'o a'-ke Akua i hookumu ai iio kona Ekalesia maluna o ke kahua o ka hoikeana ia losepa Kamika Pelekamiāna, a me āā kaula' v e ae o ,ka Ekālesia, a loaa mai o J. F. ke kaula i keia la, 0 keia iho li? ke āno o ka nee aiaa o ka 'lnoolelo o ka Ekāiesia oiaio. I ka po mua i haiolelo ai ua kaula la au o Sheehey, ua ike no oe i kona hai r olelo līoinP ana i ka Ekālesia ina Utah, āme na'kāula inai ia Pelek&miaūa' e olelo ana i ke kuleana ole o Pelekamiana, a e olelo.ana o kona ame ko oukou Ekalesia ka pololei. Ka lua, e ku-e ana i ke kuleana ole o lee kukulu ia ana o ka halelaa ma Utāh, a he nui wale aku, a mahope olelo mai ni ua Kaula la au, o ka poe apaū e makemake ana e hinau; ninau mai i keia manawa, aole o'u makemake e waiho a hala au, a walaau ae mahope o kuu kua, ia wa i ku ae ai o Kini, a waiho aku 1 ka ninau i ua haole la, .ēlike no me kuu ninau i ninau aku ai ia Mahuka, kanaka hoole manawaino, o ia hoi: Nohea mai, a mai iāwai mai i loaā ai ka mana ia Wm. Marka, e hoopom»ikai i ke keiki a losepa Kamika i kaula? A eia ka olelo a ua haole kaula lalau nei a Mahuka: Aole e hiki ia'u ke pane aku i ka haina o kena hinau i keia po', aia a ka po o ka la apopo, alaila, ha'i aku au i ka haina o kena ninau. Ia wa i ku ae ai o 'Hana Low a kamailio no hoi oia a pau noho ilalo, a kakali aku au i ka poe ikē olelo haole o mākou o ke ku ae hoi, a aohe he ltu ō ko'u (C K. Kealoha) ku ae la no ia a nonoi i ke keiki-a Woolley e kokua ia'u ma ka unuhi ana i ka'u olelo, ia wa ku mai keia keiki haole alakai o ka Ekaleaia ma.Utah me ke ano kanalua; aole oia i manao e hiki ana ia'u ke hoohoka aku i keia haole, oiai, he kaūla oia, ia wa i pane aku ai āu iaia, mai hana hoi paha oe peia, oiai he pilikia hoi au ma ka oukou olelo; ia wa ae mai ai oia, a haawi aku ai au i ka ninau; he elua no ninau a o ka hoka no ia o ua haole.nei. Olelo aku nei au i ke keiki a Wooliey e kamailio aku oe iaia (Sheehey), : Ua olelo mua mai nei oia nei no na mea e pili ana i ke kūleana ole o Pelekamiaua i kukulu ai i keia halelaa ma Utah, kuhikuhi ae nei au i ūa kii la o ka h'alelaa e kau ana ina ka paia, oiai Pia ka mea i puka ai i ua haole. la ka manao hoino no ua kii la o ka halelaa i ke kau nia ka paia, a ua olelo pu ilio nei oia aole loa he hoike āna mai ke Akūa mai e kukulu ia keia hale malaila, e ninau aku oe iaia. O ka ninau aku nei no ia apau, o ka pane koke niai la no ia o ua haole la, oia hoi keia: "Ae, ae, aole loa he lioike ana mai ke Akua māi, no ke kukulu ana i keia hīalelaa ma keia wahi." Ia wa i hookomo hou aku ai au i ka ninau elua, penei: "O ka ke Akua ha-

na anei ia o ka wae ae i kanaka hoopunipuni, a hoopunipuui mai, e kukulu paa ia ka puu Oika hale o lehovaJmaluua o ua mauua a e hookiekie ia maluua 0 na puu, a e holo no iloko oua na la-< hui kanaka apau. O ka hana anei ia a ke Akun o ka wae i kanaka hoopunipnni e wanana mai peia i hoikeia ma lsaia 2:2? Aole i pau pono aku ka manao i ka unuliiia e ka niea unuhi, o ka pākike koke itfai la 110 ia o ua hāole uei; o ke kahea mai la no ia o ka Peresi«lena o Auwaiolimu, "Kamoa, noho ilalo!" Ninau aku la au, lieaha mai la ka lioi keia? Pane niai ana ka Peresideiia, ao« le pololei keia haole, o ka haawi koke nmi la no ia i kn hinieni hoōkuu a jWiu, p>ule 110 ua liaole la apau a ainene. a hoi no hoi kela īiie keia me ka nuhe nui ia lakou iho e.wa ana ua olelo ia lakou iho, ina aole o T?amoa, ina ua lilo ka poe o Utāh i poe pololei ole ina o l*a hoike a keia haole. Ola inaoli kakou i keia po ia Kamoa! 0 keia .T. M. Mahuka poiioi no ka i ku mai lnai kā noho mua loa o ka papa noho o waeiiakeinu, a owau ho hoi tnft ka papa nolio iniia loa inauka, ku ponoi mai nei no keia Mahuka iluna a hele mai nei a hopu i kuu lima, a lulu iho la rae keia inau mamalaolelo moakaka mailoko mai o kona/waha ponoi,'' Well, Ka* moa, o oe hookahi wale no ka Moremona oloko o keia liale, ale hu aku!" Ia wa huli hou aku nei oia i.hope ma kahi ana i noho ai a lalau aku ana he buke berita ame na kaifbha a lakou i unulii ia ma ka olelo Hawaii e J. M. Poepoe a haawi mai ana na'u me ka i pu mai ia'u eia ka'u makana ia oe, a haawi aku ai au.i ko'u mahalo iaia no ka makana maikai ana i haawi mai ai na'u. Ia puka ana mai a'n, hele mai la na hoahanau,. na hoaloha ame ka poe mawaho o ka Ekalesi i hele mai e lohe 1 kela haole, nui na olelo hoomaikiii i liaawi ia mai ia'u e na mea apau, a oiai makou e kakali ana i ke kaa uwila, hele liou mai ana ua kaula nei a Maliiika iha a pane mai ana ia'u: "E, ua kuhihewa ia oe; ninau aku nei au, nia keaha?" Pane mai ana kela: "0 kahi i ka halelaa o oukou e ku la, aole iluna o ka inauna, aia ilalo o ke awawa, a ia wa i olelo aku ai au iaia: '' Pela- no, aia i'o no ilalo o ke awawa, hka, o ka inoa nui nao o ia wahi holookoa apaū loa, o Mauna Pohaku." O ka akaaka no ia a pau, pane mai ana: "Oh, you 11 right" A lioea ke kaa o ke kau no ia a hoi like, me keia oiaio a maopopo, pololei, a maikai, e nele loa ana ka keia mau manao hoano a hemolele i kekahi kanaka elike me he Mahūka la. 1 ka lua mai o ka po, o ia noke wale mai no o ua haole la a pau, laua me J. M. Poepoe, a o ka pau no ia, aole ua haole la i pane i ka haina, no ka mea, ua ike no oia he kolopa i.a e olepe aku ai a ahuwale kona oiaio ole, a ia Mahuka mai nei hoi keia, no kela oki ia ana mai ka o Win. Marlcs ke kumu i loaa ai ka mana iaia (Wm. Marlts) e lioopomaikai a e kukulu ai i Ekalesia lalau. Ke hooki nei au maahei me ka mahalo i na keikl o ka papapa 'i. Owau mau no, . C. K. KEALOHA.