Ka Nupepa Kuokoa, Volume LV, Number 50, 14 December 1917 — E PAIO AKU I KA PAIO MAIKAI NO KA EUANELIO MAU LOA. [ARTICLE]

E PAIO AKU I KA PAIO MAIKAI NO KA EUANELIO MAU LOA.

MANAO ALAKAI.

Na'u no i Ilana i na Mea Apau, a ma Ko'u Makemake no lakou i Mau ai, a Hana Ia Hoi.

iioik'-aiia 4:11, Hapa Hope. l.mi;ihoo[»oiioj»ono o ka Xupopa Kum'ko:.. Aloha nui oe:—V. oluolu inai «i«- ī k'.'-m uo ko'u mau manao, anie na hn:ik:.kn. no nn kumu koi i hoikeia ma k:m s.i.j.oj .! \v:iiv.*ai nui o Xov. 9, 1917 . J <.a:> n:;i;i mai boi ia lokomaikai, ke' hl<» o!i- ī:j i mea e lioopilikia aku ai i k .i; haiK.hnno, a e'ike hoi ka loihi o iu J'>koin:iikai mai, ma ka manawa e pau }.oii'» :;ī n.i honkakra ana o na kumu koi i ha *i i:i. A n<* !iou mai oe iwa no'u e hoakaka ai i ko'u mau manao i ka lehu-J.-!iU «• }if!u)iciu ana i ua mau hoakaka ii.-i n uinua: K it:i iuakamaka anie na hoaloha o h'-iuheiu ana i keia mau hoakaka a maua, ke nonoi aku nei au i ko oukou oiuolu. o ka uumi nialie ana i na ano kohokoho wale, me na kahua «>»hīo o'e. a oukou e nianao inau iho ai, o k«-ia ku ana a*u a hoakaka i ko'u niau inaiino no keia mau inahele hana o ka iiooiuniia kalavina, aia lnkou apau i lioik»* ia ina ka Nupepa Kuokoa, anoai, ** ulu ao ia wa like, lie ake hoopaapaa wale no ka'u. f iio<ini:io[iopo mai oukou aole au i akf nn' in ano, a e paio pili lioomana, omi iii.i Ko'u manaoio niau, a o ka'u kalma n<> ia o ka hana i ku ai, a o l:a*u inau hnua i pau o ka Euaneiio, ka lioike ik<> :naka 110 ia manaoio o'u, he iike na iioonmna apau i ko'u wa o ka han:-..

A ia niaunwa lik«» T mai haawi iki hoi r;ukou i kuwn e ulu ai o ka noonoo c h«.akaiuai, a i 010 o nianao iho, he hooaole; aole loa ia inea i ko'u uhaiu'. () kn*u nianaoio Palapala Hemolele e ku iifi, ahīki i keia la a'u e welie nei i k« ia iuau nauehai malalo uo ia o na kniio o kuii manaoio hoomana, ame kuu iuanaoio iii.iu, o na olelo apau o ua huke 1;;, mai k«- Kauoha Kahiko a ke Kauoha liuu i !iiiiia, he pololei a oiaio inau ia, li«* <'i;;io liou aku, a ke nee nei keia ao :in- na oiaio aj>au, a ua buke la i ole)o :ii. n 4j ka Euaneiio oiaio hookahi na!f ilio 110, ao?e hou aku. l*a i!iau|»oj)o no ia'u aole au he lunakanauai ī hoomana ia mai, no ke ahewa ana i ka ke Akua hana ma ka houua iH*i. la vv.i liko, e hoomanao pu iho oukou, "O ko'u mau mauao, aole ia o ko oukou, a o ko oukou mau manao, aoie ia o ko kakou." Ma ko'u manaoio, ua apo ia mai au f kn Kuanelio, he poe luluhua a hookahekahe wai wale iho no kakou, a o 1 a mea oi aku, a o ke pookela hoi ia, "o ka mea nana e hooulu." iie inau mahiai wale iho no kakou, e hr.na ana nia ka kela a me keia waena iho, a aole 110 e nele ka waiwai o ka hana ma ka hua; a ko oili mai ia, aole r ueh> ana hauoli o ka mahiai, a ia wa e oili inai ai ke kulana makalapua, 0 ka ha'i FJuanelio; e hoike mai ana, ua ).a aku i ka ikaika hoohana a ka uhaue oiaio: oiai, o Kona kuleana no ia, o ka lu i.a ka ha 'i euanelio, a o ka hoouwila ka ka l'haue. Maiauli lioi o ka lilo ana o kuu hoa ).uhiMM>ht-iic i lunakanawai, no ka ke Akua hana nm ka honua nei, iloko o na kuniu koi i hai ia, i na pule i hala. i'ela au i kono ia inai ai e lawe ae i ioio pal«\ ma ka aoao o ka Ekalesia o iiaiii, ililo, liawaii, ā no ka pouo, ka )*omaik:ii ame ka hoonipaa ana aku i «a iaweiawe hana ana a ka Hoomana Kalawina. c!ike me ia e ku nei. Ke niaiinoio niau nei no au, o na hoo).r.uo(Kiiio luna uui ana no ke kulana iia'i euanelio, o ua hoomana Kalavina la, ua |»ouo a )>ololei loa ia. A oiai o ka iuuukaiiawai i olelo ia, ua hoopuka ]>ujiuahuiu oia i kana olelo liooholo, i ka |.oloUm ole o na lawelawe oihana, anu' iia kukulu luna ana a ka hooinana Kalawīiia. pela i noi ia aku ai oia e waih» mai i kana inau paue no na kumu koi i ma 'i ia. i) oi.ii ia wa like, aole oia i waiho i wa *■ hoolohe ia ai ka olelo ike, na hoakaka auu' ua |iane, a ka hoouiana Kalawina, ana i hoahewa ai, pela au i wai iio aku ai i kona hookolokoloia imua o oukoii e ka lehulehu. » l'a lawe uiai au ia oukou i mau lunakanawai )iiha, a o na apunoouoo hoi 1 lawa ku|ioiio me ka alabata o ka ike kaliu, e iiiki ai ke akaa i na mea pohihihi o k:s I'alapnla Ilemolele; a o ka <iiaio liookahi wale uo a'u e manaoio mau nei, i waiho ia il»o, 110 na kuhikuhi 1,0 ka Kuanelio Mau Loa.

K oluolu j»u mai hoi oe e Mr. .T. M. Mahuka e liookomo ole mai oe i kau uiau olelo maiihini me kou unuhi ole a uiao]Ht|)o. a o ka unuhiua hoi i kupono i kau namu i makemake ai, a i ike ai ku|ioiio ia no ka pono. o kou aoao, ma ku'u inanao, he heoiahema nui ia iio kakou, ka i>oe hakumanao, e hana in'i ma ia ano. Oīai aia he mau hapauea, a he poe i m-lr i ka ike me na olelo malihini, a h<" nlelo nae ia, e ola ai o ko lakou mau uhano. a o ka maopopo ole, pehea iho la la lakou e pane aku ai no ka pono o ka Kuanelio? E kala mai no nae hoi tH? ia'u. anoai, o kau olelo makaukau loa jwiha ia, o ka.'u, akeakea nae hoi, aulo a'u ]«apa, ina o kaua wale iho no la. i kt»ia hana, ina no hoi ua hoao aku ii<» hoi au i ka'u wahi namu. l"a waih") ae nei hoi au i keia hana a Kaua i ke ukea, a. malia hoi o hoi wahi ]-mniaunu no hoi na lawai'a, ke loaa hoi ka palu kupono pela hoi au e noi aku la ia oe, no ia mahele; i ka minamina akn i ka poe law.' j»opa Kuokoa i nele me na makaukau. i ka iko, me ka kaua mau olelo lualiliini; pela iki iho no hoi kaua nona a !< k:il»i ae hoi kakou ma ka manao* i "o. a <> ka wa hoi e lilo ai na mea kuok««a. a he hookahi ina na mea apau, ia »a hoī kaua e hana ai pela; a he Eunnelio lioi keia a kaua e a'o nei, e hoi iho hoi kaua a i kona mau loina alakai, ilai'a iho kaua e kuu ai. Hewa ia la! Ke Kipa Ana M a{ oka Euanelio Mau Loa ma Hawail Nei, o ke Au Poeleele no ia o liahui. Ile laau maiihini keia o ka Euanelio ma na aekai aloha ou e Hawaii, i kanu ia. ulu, kupu, a mole iloko ou e Hawaii lahui, a i onipaa ai kou hooponopono aupuni kumu, a i helu pu ia ai me na aupuiii udi o ke ao nei. l"a kipa inai oja. i o kakou nei, i ka ma na e. O/lnai o ka manu lawe Euanelio » ka Kalawina, a 1« ia iho koim mau anoano, ma na lepo moiiioua o r.a one uukamaka hou, o Kaiakekua, ma K£iiaa, mā ka moku o Kona. Hawaii, nona na hooheno aua: • * Kuua kai opua i ka la 'i, U] ua hiuauo ua malie,

Hiolo na wai naoa, ke kehau." O ke au no ia o Hawaii nei i ke awao k» po, a e aaki paa ana no ka pouh panopano o ka pouli, eia nae, he kohu iho la no ia ano i ua poe ha'i Euanelio la, a oiai o ka hana ia a ko lakou mau komisina. Kahi 1 Hookuponoia Ai na, Loin» o ua Euanelio Mau Loa La, a me Mau Nee Ana. Eia nae hoi, o ua laau malihini la ma ko kakou mau aekai aloha, he kumu laau li|)olipo, nupanupa, huanui ia, e ulu ana ma na kae o ka muliwai o lore«lane, a ua kaana ia ka ouo o kona mau luhiehu, e na miliona lehulehu ma na ku!a uliuii o ka aina o Palekekina. Ua laweia mai ke a e o ua laau la inai kahi niai a ke Akua a lehova i liana ai i ka lani me ka honua, a lulu liele ia mai, ma na laau oka mai ma Mamere, mailaila mai a i Aigupita; a raai Aigupita mai, a ma ke Kaiula, a mailaila inai a Kauaana, ka aina e kahe ana o ka waiu ame ka hone. Ilaila kahi i ulu ai no na makahiki lehuiehu, a mailaila mai i apoo hele ia ai iloko o ka puolo, i kaniaaha ia a komo i ka lima, o ka pope ina Roma. Loaa ia Kalawina, hiki ioa i Enelani, a maluna ae o ka moku Mepalaoa, hiki i Amerika, o ke kupunakane o ke Kakauleta i make o ka Papa o ka Iloomaiia Kalavina, ka Rev. William Bruster 01eson.

0 kela inoa Bruster, Kev. Williain BruBter, oia kekaM o na miaiona i kipa mua no Amerika, ma keia hana, he lulu hua, no ke kumulaau "Ha'i Euaoelio mua loa." A oia nei kekahi iloko o kela poe ma ka moolelo Ekalesia o ka lioomana Kalavina, e o ana ma ka inoa Napulikano. Hiki aku o Heneli Opukahaia mai Hawaii aku nei, ma ke ala moana ae o ka lae Kuke Hope, a iaia i Amerika, nonoi aku oia e oluolu e lawe ia ma| hoi kekahi o ia- anō anoano no Hawaii nei. O kahi nae o ka menemene, kela leo aloha, ua hoi aku me ka hn'i Euaneiio Nui, a pela i hoea mai ai o Rev. Kakina ma, pili iho o L. A. Kakina; a o nei poe ae la la a pau loa n'u e helu aku la, he poe Kalavina wale no, a. o ko lakou nei wa e luluhua a hookahekahe wai ana, o ke au no ia e aakipaa ana ke konouli maluna o keia, mau •wahi i ha'i ia ae la. Ka Hana a na Kalavia ma Hawaii nel a Mai Hawaii Aku Nei. Na na Kalavina i k-e kukulu na pou, hi a na aho, kaniakaniaka na lahelau, kopekope ke pili, a ku, a paa, ka halau hale o ku Euauelio mau loa ma Hawaii nei. Ihea la o J. M.. Mahuka ma ia mau la ikiiki?

Eia nae, aole no malaila pau ka hana a ka hooinana Kalavina, i ka piha ana o ka aina, i ka nuu i ka momona o ka Euanelio mana loa, hoouna loa ia i poe lulu hua i na aina o ka hema aku nei o kakou. O lakou o Kauwealoha, Kapu, Lono, Kekela, Maka, Mahoe, Nua, a lehulehu aku, a na ke kauoha aupuui honua, ho> mai ai lakou me na ohana, aole no lakou nei la, o hoomana Kalavina wale no; *a o ia ulu aliiki i nei la o hooinana Kalavina me ka hoololi a hoano hou ole ia o na hana, a me na kulana luna o na Ekalesia Kalavina. Mai ia Kalavina mai no a ia Rev. T. Koana ame Rev. S. L. Desha (Kiwini) o Haili, H'ilo, Hawaii; Rev. H. H. Paleka o Kawaiahao, H. Poepoe o Kaumakapili; W. K. Poai o Kp.lihi; Wm. Kamau ame S. Oili o Ewa; na Rev. Kekuewa o Waianae, Kamakawiwoole o Paauhau, Kakani o Kukuihaele, Kalaiwaa o Waiinea ame Kawaihae, a puni kahi i ku ai o Kalavina, e Ina o Rev. S. Kekiin ame ia poai. O ka lehova pono no, a ia Moke ma, o ka lakou mai no a ia Kalavina; a o ka Kalavina mai no a ia Rev. S. L. Desha ma, a o ka lakou mai no a ia D. K. Hoolapa, a o ia no keia la e kuu .1. M. Mahuka, maikai, e ha'i aku la. Aia ka hoi a na la. o ka ehaeha o ka hana hai i ka Euaneīio mana loa, o ko oukou wa ka hoi ia o. ka okuu, a hala ka ua, ka mea maka'u, komo mai e hoka'e. He hana ka ia na ka haipule? Ko'u manaoio Palapala Hemolele la, o kela ame keia puulu, pohai r e akoakoa ana, me ka nana ole i ke ano o na luna ua lakou e hoohana ana ua oihana hoomana la, a. ano e ae; aka, o lehova nae ka lakou Akua e hoomana ana; no lehova ia Ekalesia, a oiai o na Ekaleaia e pule a e hoomana ana pela Nona ia; a oiai he hookahi wale uo a kakou Eka lesia ku-e, ame kona mau lawelawe oihana ana, o ko ke Diabolo.

He mau makahiki ae nei i hala i malamaia ai he halawai nui na na. hooma'na apuui ke ao, a ku ua halawai la iloko o'ke Aupuni o Amerika; ua makemake ia i mau elele mai kela ame keia hoomana mai, apuni ke ao. Ua hala loa mai ia kauoha i Hawaii nei, a o ki Rev. Rev. Moses Kuaea Nakuina ko Hawaii nei elele, mai na Ekaleaia- Kalavina aku, a iaia i hele ai a hoi mai oia, walii ana, iloko o ua halawai la ame na wa halawai mahope mai ana no i hele ai, Rev. W. K. Poai o Kalihi, Peter N. Kahokuoluna o Maui, Wm, Wana o A. S. Mahaulu o Waialua, Oahu, ua lokahi na hoomana apau o ke ao nei, me ka nana ole i ke ano o ka hoomana, a lahui, koe ka hoomana Pope, ame ko'u manao la hoi o kau hoomana hoi kahi e J. M.Mahuka ma iloko o ia huina, eia ka o olua wale no ka me' Papa ipope koe/ aole i lokahi, a mai ia mau halawai ana, i hooholo a e hea ia nei ka makou mau hui ana me ka nana ole i ke ano o na luna, na lawelawe pili oihana hoomana ana. O ka makou inoa hui, "Na Ekaleaia Ahahuina" o lapana, Pake, Korea, Pilipino, Haole, Pukiki, a pela aku» Ua manao la hoi au i ko kaua hoomana like la o lehova ka kaua Akua, e lokahi like ana 1« hoi kaua, e hooiaio. i ka ka Palapala Hemolele, e ake kaua e kuikahi ahiki i ka lokahi ana o ka manaoio, eia ka aole i pololei loa iamanao ana o 'u, eia ka' ua lokahi na hoomana a puni ke ao mawaho ae o ko olua me ko Papa Pope; o ko olua kuleana no ia; eia uae, ke awiwi aku nei makou la e hiki koke mai i ko ke ao nei lokahi ana o ka inanaoio. Pehea nae hoi e hiki ai, ke hoomau mai nei no oe i ka hooponopono i na luna oihana, ame ke ano pololei e babetizo ai; a ia wa like, ke hoomau mai nei no oukou i, ka hoka'e; aole nae e hiki ia ano hana i ka poe i heluhehi i ka Palapala Hemolele, a maopopo kona mau aoao, a i help a uliuli ka umauma i ka ike i ka. oiaio. E kala mai oe i keia hele loa iwaho, eia nae hoi, ke ha 'i aku la au ia oe i ke ano o ka na Kalavina hoohuli nhane ana, he kii a ka poe pouliuli, ko ka Euanelio makeinake ia. * No ke ake mai no ia la o Kalavina e hahai i ka lesu mau. a.'o ana, a oiai ke inanaoio mau nei no. o Kalavina, o, ka oiaio maoli no ia aole hou aku. O ka lehova. mai no, mai kinohi mai, a, i> ka

laei-aela, ma o Mose la, a mailaila mai 0 Kana mau a'o ana i haha'i a hooko ia e na lunaolelo, ahiki i ka Buke o Hoikeana, i k.ona panina; a mailaila a 1 na wahi i ha 'i ia ae nei, a o ia no ku makoa pouo e paa nei la, aole i hooponopono hou ia, pahonohono, pohopoho, paku'iku'i, pinai, okomo, hoaui, hookahuli, hookapeke, hoanohou, hoano-e, vhoololiJoii i na olelo o ka. Palapaia Hemolele.. I loa/i ai ke kumu, ke kuleana ame ke alahele e hoimihala, a e hoolawehala ai i ka oiaio i k'anuia, i kupu, ulu, muo, | nupanupa, a i luhiehu i ka momona, a i ai ia kona ono; ke hele nei makou malalo o ka lesu mnu a'o waiwai nui, a o j ia ko makou mea i maa. ole ai i ka hipa, iloko o ka pa e kiai ia ana 110 e ke kahuhipa, a ua pili aloha ko laua noho ana īlaila e kii ai; noke aku ai i ka hoohulihuli, hoololiloli, hoano-e, i ka noonoo o ua hipa la, e pakuikui aku ai i na olelo mawaho ae o ka oiaio i kanu ia e Kristo. A eia ua a'o waiwai nui la a ke pookela o na ha'i Kuanolio, Mataio 18-: 11. "Ua hele mai.nei ke Keiki a ke Kanaka e hoola i ka mea i apwana,'' Ke ike mai la. no kakou la, o kekahi hana ia o Kana misiona i hele mai ai, aole hq lakou Kana.'miaiona ha'i anelio i hele mai ai. No ka poe auwana, eiike ae la me ia a Kakina ma i liiki mai ai, a.Ka]aviria ma i ko Maikoniaia ma, o ia ka hana a ka ha'i Euanelio, a o na auwana kuloko iho, i ka poe inu a ai kipalale i na wai hoopoino noonoo, ka poe lawehala, na auwana ino no e noho iho la, na lahui e, aole i pa i ka Euanelio e noho iho la no.

Ae, heaha ko oukou manao? Ina paha he hookahi haneri hipa a kekahi kanaka a. ua auwnna kekahi o lakou, aole anei ia e waiho i ka poe kanaiwakumamaiwa, a hele aku ma na mauna e imi i ka mea i nalowale? Ina paha e loaa oia iaia, he oiaio ka'u e olelo aku nei ia oukou, ua oi aku kona olioli no ua hipa la, i ka olioli no na hipa he kanaiwa-kumama-iwa aole i auwana.