Ka Nupepa Kuokoa, Volume LV, Number 51, 21 December 1917 — HE MOOLELO KAAO NO NA KEIKIALII EKOLU A KA MOI AME NA LEDE ELIMA O BAGEDADA [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO NA KEIKIALII EKOLU A KA MOI AME NA LEDE ELIMA O BAGEDADA

\\\" keia nv>cuhanc. i kona ala ana ae. i mea hoona-'iu-a nui 1« -a i kona noonoo. Ika hala ana o kekahi manawa :r.:t ia h-)pe mai lmike aku la kuu makuahine iaia ua hapaiia . ia. o. o ka manawa a kuu makuahine i manao ai e hanau ar.a oia ua kulike loa ia me ka manawa i hoikeia mai ai i kt:ii makuakane ma ka moeuhane. i ka pau ana o na malama lie umi ua iianauia iho la au, aua lilo ia i mea hauoli no ka ohana a pau. Ua kena aku la k;iu makuakane i na kanaka kilokilo apau e hele mai e nana ia u. elike n.e ka loina i maa mau ia lahui mai kaliiko loa mai. a ma ka lakou nana ana ia'u ua hoike aku la ua poe kil-.kilo la i kuu makuakane he mau la pokole wale no ko'u e «.la ai a make. *3ie keiki haalele makua,' wahi a lakou iaia. "i r . <.la ana ko keiki," wahi hou a lakou iaia, "me ka loaa ole o na ulia ame na na'i e poino ai ahiki i ka piha ana o k'<na mau makahiki i k„ umi-kumamalima, a mahope aku <. ia manawa me ke aj>u; ;»;ie loa kona ola ana aku. "F.ia nae. ina no k«-:in iiaawina laki nei a make ole oia mah'.pe aku o ka hala ana o na la he kanaha, e ola aku ana «»ia ahiki i ke kan?koo ana. "Aneane ma keia manaw:. hookahi, o ke kii keleawe e kau ana maliina p«»no o ka pik*. o ka Mauna Eleele makeneki e h<H>hioloia ana ia e ke Keikialii Agiba, ke keikialii a ka Moi Kasil>a. a e liaule aku ana ia kii kanaka keleawe iloko o ke kai. a e ike pu mai ana na hoku ia haule ana, a iloko o na la he kanalima ma ia hope aku e pepehiia ana ko keiki e kela Keikialii A^iha. ke kulike loa o keia wehewehe a na kanaka kilo--scil«. imua o kuu makuakane me ka hoike mua a ka moeuhane iaia. ua hookaumaha nui hou i"a iho la kona noonoo, eia nae. a<»lc oia i hoopalaleha wale, aka, ua hooikaika mau oia ma na ano apau e hoonaauaoia aū ma na ike apau ahiki no i nei manawa. <»iai o ka piha ana no keia o ka umi-kumama-3ima n k««*u mau la hanau. ">!a ka la aku la no i nehinei kona hoikeia ana aku he nmi la i hala aku nei o ke kii kanaka keleawe e kau ana iluna o ka mauna pohaku makeneki ua kiolaia e ke Keikialīi Agil»a iloko o ke kai. ke keikialii nona ka inoa a'u i hoīke mua aku nei ia oe, a ua lilo keia lono i mea kaumaha lo.i nona me kona noke mau i ka uwe, a ke nana aku iaia me he kanaka e loa la, ua loli loa kona helehelena. "Mamuli o keia mau hoakaka a na kanaka kilokilo ua hoao knu makuakane e hoopakele i kuu ola ma na ano a pau. Ma kekahi mau makahiki lehulehu wale mamua aku nei i hanaia ai keia luahuna maluna o keia mokupuni, i wahi no'u e hunaia ai no na la he kanalima. "I kona wa i lohe ai ua haule ke kanaka keleawe e kau ana maluna n ka mauna pohaku makeneki iloko o ke kai he umi la i hala aku nei, ua holo mai la oia ianei me ka manao e huna ia T u iloko o keia luahuna iloko onala he kanaha aieu i koe, ua hoohiki oia i ka pau o ia mau Ia he kam.ha. e kii hou mai ai oia ia'u a hoilioi hou aku i kona * >.'o'u iho," wahi ana o ka olelo hou ana mai, "he mannolara maikai loa ko'u. no ka mea aole au i manae e hele mai ana ke Keikialii Agiba ianei no ka nana wale ana mai no ia'u ih»ko o kekahi halelua. a iluna hoi o kekahi mokupuni noho ole ia eke kanaka elike me keia. Oia wale ae ia no pau ka'u inau mea e hoike aku ai ia oe, e kuu haku, aohe mau mea hou aku." < )iai ke keiki a ke kanaka hana gula e wehewehe mai aua i kona moolelo ia'u ke akaaka ma-lu wale Ia no au iloko ihn n'u no ka olelo a ka poe kilokilo na lakou i wanana owaU ana ka ka mea nana e lawe i kona ola, oiai nae aole īa mea iloko o'u. a mamua o ka pau ana o kana kamailio i aku la au i ka hua o ke ola: "E manaoio mai ia'u, a e manaoio aku i ka lokomaikai o ke Akua. ka mea Nona ka mana liiki ke hoopakele ia oe a ia'u pu. mai maka'u aku i kahi mea. "Ua hauoli nui au i ka ike ana iho i ko'u lako no ka hoea ana mai inaanei a halawai kaua mahope o ko'u halāWai ana me ka poino ma ka moana, a lilo au i mea nana e kiai ia oe mai ka }>oe mai e hoao ana e hoopoino i kou ola. "Aole« au e haalele ana ia oe no kekahi manawa iloko o na la he kanaha o'u e hoopaaia ai maanei. Iloko o keia manawa e hana aku ana au i kekahi haua maikai loa nou elike me ka ikaika ame ka ike i loaa ia'u, a mahope aku, ina no ko'u aeia mai e ko makuakane, e kau pu aku ana au me oe mahma o ka moku hookahi au e kau ai, i mea no'u e hoihoiia aku ai no ka aina nui. "*A i ka manawa a'u e hoi aku ai i ko'u aupuni aole au e hoopeūna ana i ka hookaa aku i ko'u aie ia oe, a e hooikaika pu aku ana no hoi me ka hooiaio aku ia oe he hoaloha mau au nou elike me ka hiki ia'u." Mamuli o keia mau olelo aku a'u iaia ua haawi mai la oia i kona hilinai maluna o'u. E makaala mau ana au no'u iho, nn ko'u hopohopo o lilo auanei ia i mea hoopuiwa aku iaia, anle e hoike aku iaia owau ua keikialii la a ka poe kilokilo i wanana ai a na'u e hoopoino aku ana i kona ola, aole au i haawi aku i manawa nona e hoohuoi iho ai e hoopoino aku ana au i kona ola. Ua lehulehu ka maua mau mea o ke kamailio ana ahiki i ka hooki maoli ana. i! a paha iluna o ka ili honua kahi e hiki ai ke ike āe i ke km o ka la a i ka pouli, ina la ua maoI>opo ka manawa, aole, aia iloko o ka lua, nolaila ua hiki ole e maopopo o ka manawa hea la ia, a oiai maua e kamailio ana ua ike aku au i k;t maikai o ka noonoo o ka opio, a ua k>aa maoli iaia ka naauao. No ko ke keiki koho mai ua pololi paha au hele aku la oia e hoomakaukau i kekahi mau meaai na maua, oia na meaai i hoolakoia mai ai nana, a i ka makaukau ana noho pu iho la maua e ai. Ua nui a ku ke ahua o na meaai i hoolakoia mai ai nona e pau ole ai iaia iloko o na la he kanaha, a e pau ole ai no ia maua a i kekahi kanaka e āe palia mawaho ae o maua. I ka pau ana o ka maua ai ana ua nanea hou aku la maua no kēkahi manawa loihi ahiki i ko maua makehiamoe maoli ana a liaule aku ia hooluolu, I kona ala ana ae i ke kakahiaka lawe aku la au i kekahi pa wai holoi maka me ka Wai. ame ke kawele no ka hoomaemae ana iaia. Ua hookauwa āku au ia'u iho nona ia manawa. no ka mea, oia ka ona hale a he noho hale aku au malalo ona. Oiai oia e holoi ana i kona māu maka a e hoomaemae ana hoi iaia, he manawa hoi ia no'u o ka hoomakāukau aiia mai i mau meaai na maua, a hakalia no a pau oia i ka hoomaemae a komo no hoi kona mau aalui, o ko maua noho iho la no ia 'e paina. Mahope o ka pau ana o ka paina, a i loaa ai kekahi mea nana t hoonanea a e lioohauoli ai ia maua, aole no ia manawa wale no. aka. no nā manawa apau mahope aku, hooīho ia maua e paani kinipiki.

Ua hoohalaia e maua k«kahi maiiawa ioihi ma ka paani ana, a no ke ano maluhiluhi ua haule aku la maua hiamoe no kekahi.mau hora, peliea nae la ka loihi, āohe maopppo ia'u. a i ko'u ala ana ae ua hele aku la au e hoomakaukau i kekahi mau meaai na maua no ko maua aina ahiahi, a i ka makaukau ana noho iho la maua paina a hoonanea liilii mahope iho a haule aku la no hiamoe, jpo ka mfea aohe hana e ae e lulanaia ae ai ka noonoo. Iloko o keia mau la a maua o ka noho pu ana ua pipili maoli ko maua aloha kekahi i kekahi, me he mea la he mua ahe muli'i ka pupuu hookahi. Ua ike maoli aku au i kona hilinai mai maluna o'u, a tro'u iho hoi, ua komohia maoli no ke aloha nui iloko o'u nona, a'u e makemake ole ai e hoopoino i kona ola, a e make koke aku ai hoi oia, elike me ka wanana a ka poe kilokilo i wanana ai noiia. I kekahi manavva olelo wale iho la no au iloko o'u, "O ka wanana a kela poe kiiokilo i olelo aku ai i kona makuakane na'u e pepehi ana i kana keiki, he poe hoopunipuni ino loa lakou, he hana hiki ole loa ia ia'u e hana aki» ai, oiai e pili paa ana ko'u aloha nona. He karaima ino paha ia a'u e hana aku ai i ka mea i hana hewa ole mai ia'u." Me ka hoopokole ana ae i keia moolelo, e ka maeiame, ua hoohalaia;ha-la h® kanakolii-kūmamaiwa me ka hauo.li loa iloko o kela halelua. I ka manawa hope loa ua hoea mai la ke kanaha o na la. I ke ala ana ae o ke keiki i mai la ia'u me ka liauoli nui hiki ole iaia ke huna iho: "E ka moi, e nana mai oe ia'u i nei manawa, eia no au ke ola aku nei, o ke kanaha keia o na la, a e hoomaikai nui ia aku ke Akua, ame oe pu, ko'u kokoolua o nei lua mehameha, no ka niea, aole au i make. "E ike iho ana kuu makuakane i kona aie nui ia oe, he mea pono iaia ke hoolako mai ia oe ma na ano apau a e haawi mai hoi i manawa kupono loa nou e hoihoi aku ai i kou aupuni. "Oiai-kaua e kali aku ana no kona hoea mai e oluolu oe e hoopumehana māi i waiauau no'u, i hōomaemae mua aku au ia'u iho me ia wai, a i komo tnua aku hoi au i ko'u mau aahu mamua o kona hiki ana mai, i hookipa mai au iaia me ka maikai." Ua eleu aku la au a kau aku la i ka iputi wai iluna o ke kapuahi, a i ka mehana kupono ana ae hoopiha aku la au i ke kapu auau me ia wai a olelo aku la iaia, ua makaukau ka waiauau nona. Ua hele aku la oia e auau, a hele hoi au e hoomakaukau i mau wahi meaai na maua, a ma ka manawa i pau ai o kana auau ana, a pau no hoi kona mau lole i ke komo, noho iho la mauae paina i ka aina kakahiaka. Mahope o ka paina ana ua hoi aku la oia e hiamoe, a i ka hala ana o kekahi manawa iaia o ka hooluolu ana, ala mai la a i mai la ia'u: "E oluolu oe, e kuu moi, e lawe mai i ipu aiwaha ame kekahi kopaa. Ile makemake au e ai i kekahi mau mea hu'ihu'i."

Ua koho au a ma kekahi o na ipuaiwaha maikai i koe, 'hapai ae la a kau iluna o ke pa. a oiai aohe a'u pahi e oki iho ai ia ipu, ua ninau aku la au i ka opio ina paha ua ike oia he pahi kekahi maloko o ia wahi. "Ae, he pahi," wahi ana, "aia maluna o kela kihi maluna ae o ko'u moe." Ua nana aku la au ma kana wahi o ke kuhikuhi ana mai a ike i'o aku la e kau mai ana, o ko'u ku aku la no ia e lalau maluna aku o kona moe, a i ka paa ana o ka palii i kuulima ua kapeke iho la kuu wawae a hina iho la i ke kihei, o ko'u hina iho la no paha ia maluna o ke kanaka opio, a komo pololei iho la ka oi o ka pahi i ka puuwai, a he manawa pokole loa ma ia hope iho ua make loa ilio la oia. 0, e ka maelame, e ike iho ana 110 oe nou iho i ko'u ano ia manawa, elike no me ia au e ike iho.ai nou iho ina o oe malaila. * I kuu wa i ike ilio ai i kona make ana ua uWe ae la'āu j me ka walania loa; ua pai ae la au i kuu poo ame kuu umauma; ua haehae ae la au i ko'u mau lole, a ua like au me kekahi kanaka pupule loa ia manawa. Ua holo hele au i 0 a ianei me ka maopopo ole o ka'u mea 'e hana ai. "Auwe! "I kuwo okoa ae ai au," iloko no ka hoi o ko kaua noho maikai wale no, a he maū hora no hoi koe a puka aku oe iwaho mai ka pilikia aku, eia ka hoi, o kēia ipu aiwaha iho la au o ka 0110 ana ka mea nana e imi i kou make, a i ka manawa no hoi a'u i ike iho ai e lanakila pii aku ana me a'u. "O i owaii, owau kou mea nana i pepehi, aole au i manao e ko ana ka wanana a kela poe kilokilo, no ka mea, aohe manaoino iloko o'u e pepehi ia oe, e hiki !a hoi ia'u ke ike iho e hookoia ana ka olelo a kela poe kilokilo. "O! e kuu Akua e, e huikala mai Oe ia'u; aohe manaoino iloko o'u e pepehi iaia, aka, he make keia ona ma ke ano ulia, a, ina ua pili ka hewa ia'u no kona make ana, ke makemake nei au e make koke i nei maliawa. O, e kuu Akua, e lawe koke aku oe i kuu ola!" Mahope mai o ia manawā no ko'u ike aole e lilo ana ko'u mau waimaka ame ka'u noke ana i ka uwe me ka hoopau wale i ka manawa, i mea nona e ola hou mai ai, a oiai hoi o ke kanaha ia o na la. a e loaa pono mai ana paha auanei au i ka makuakane o ke keiki, o ko'u haalele iho la no ia i ka halelua, a pii aku la noluna o ka ili honua kahi a'u e ike aku ai ia waho o ka aina. Pani iho la au i ka waha o ka lua a paa e like me mamua a uhi iho la i ka lepo. Ia pau ana huli aku la au e nana 1 ka moana, o ko'u ike aku la no ia i k'a moku e holo pololei mai ana 110 kahi mokupuni a'u e noho ana no ke kii ana mai i kā opio, pela ka paa o kuu manao. la'ū e noono ana no ka'u mea pono e hana aku ai, i wale ilio la no au ia'u iho: "Ina au e hoikeike aku ana ia'u iho imua o kela poe, he mea maopopo loa e hopuia mai ana au e keia etemakul£, a kauoha aku i kana mau kauwa e pepehi mai ia'u a lnāke, i ka wa ana e ike iho ai i ke keiki ana ua make. "O ka'u mau mea a pau e kamailio aku ana iaia no ka hoopakele ana āe ia'u e lilo 'anā i mea ole, aok ida,e hoōloheia mai ana. Pehea la ka nui o ka'u mau olelo maikai e hoike aku aha no ko'u hewa ole aole loa e maliuia mai ana. "Nolaila, oiai au e kaawale ana mai iaia mai o ko'u man a^y#.;kypioi;?, np keia e hoopakele ai ia'u iho, oiai ka ikaika iloko o'u, mamua hoi o ka hoikeike aku ia'u iho imua ona a kau mai i kana hoopa'i maluna o'u. He kumulaau nui ke ku mai ana ma kahi mamao ike mai ka waha aku o ka lua, ua hele na lala a halii i ka lepo, a o na lau, no ka ulu nui, ua hele a pili loa e hiki ole ai i kahi mea ke ike mai he walii kupono loa no'u e pee ai. O ko'u l/ele aku ia no.ia a pii aku la iluna o ua kumulaau la, a aole nb hoi i liuliu loā ia noho pono ana iho a'u, i nana Tiōu aku kuu hana e liookomo mai ana ka moku noloko o ke kaikuona, kahi mua no a ua moku la i komo mai ai a hekau i ka mahawa mua o ka holo ana mai a i la'we niai ai i ke keiki. . ■ Ua lele koke mai la ka elemakule makuakane o ke keiki me na kauwa ana nouka o ka aina, a pii nui mai la no kahi o ka luahuna me ke ano hoilioi ā Aiama o na kāina wawae, a'u no e koho aku ana ak he manaolana iloko o lakou no ke keiki. Eia nae, ia hiki ana mai a lakou ma kahi 0 ka waha o ka ' lua ua hookahahaia ko lakou mau naau, pela ka'u nana aku, no ko lakou ike ana iho i ka .makamaka hou loa o kā lepo, me he la o ka uhi kokeia ana iho no ia. O ka elemakule makuakane o ke keiki ka oi aku o kahaha o lakou i ka'u iiana aku, no ka mea, ua loihi kona| nana ana iho ma kahi o ka wāha o ka lua me ke au pu ana j ae o kona nana ana ma.o a maanei. .

- I ka pau ana o ka lepo i ke kaia, ua hapaiia ae la ka pohaku, ke pani o ka waha o ka lua, a iho nui aku la nolalo oka halelua. Ua kahea akju la lakou i ka inoa oke keiki, eia nae, aohe paneia mai, a no ia nele ua paluaia iho la ko lakou hopohopo nona. No ka pane ole mai o ke keiki ua hoomaka aku la lakou e huli ialoko o ka rumi, a i ke komo nui ana aku iloko o ka rumi moe o ke keiki, e waiho mai ana oia ua make iluna o kona moe, a e au ana no hoi ke koko iluna o ka pela a iluna o ka papahele me ia mau no o ka paa o ka pahi 1 kona.puu\Vai, nu ka mea, aolfe āu i āa e'Unuhi hou mai ia pahi mahope o kona ku ana aku. I ko lakou ike ana aku ua make, ua hoomaka ae la lakou ā pau e kuwo. o ka makuakane no nae ka mea oi aku o ke kuwo no ke kumakena i ka ike ana akii i ke keiki ua make. Ua māule maoli ka mākuakane a hina iluna o ka papahele. a hapai okoaia mai e na kauwa noluna o ka honua, i loaa ai ke ea huihui iaia, a malalo o ke kumulaau kāhi a'u e ana ka waiho ana iho iaia, o kahi huihui loa ia o ke ea no ka malumalu loa i ka lau laau: : Me ia malama maikai'ia no : 'o ila eleiiiakule, la, eia nae, ua hala he manawa loAi'i joā o 'k^nā'wāiho'matfW āh&V a ua aneane maoli e pau ka manaolana i na kauwa no kona pohala hou ae. I ka pohata;ana ae o ua elemakule la mahope mii. 4 iho hou aku la na kaiiwa nolalo o ka halelua a lawe nui mai la i ke kino make o ke keiki, ua hoaahuia me na aahli maikai loa, a i ka makaukau ana o ka lua a kekahi mau kauwa o ka eli ana, ua kanuia iho la ke kino make o ke keiki iloko olaila. 0 ka elemakule, me na waimaka nunui e hiolo ana, ka mua loa o lakou i kiola aku i ka lepo maluna o ke kino o ke keiki, ā mahope aku na kaUwa o ka hoohalike ana aku, a mahope ua uhiia aku la ka lepo ahiki i ka piha ana o ka lua. 1 ka pau ana o keia hana, ua kiiia aku la na lako hale ame ke koena iho o na meaai a maua o ka ai ana, a hoihoiia aku la a pau loa noluna o ka moku. No ka piha loa o ka elemakule makuakane o ke keiki i ke kaiimaha i kaialupe maoli ia oia i hiki ai i kahi o ka moku, a me ka hana nui no hoi ahiki i ke kaU ana iluna o ka moku, a ia kau ana aku, hukiia ae la ka heleuma a pela me na pea, a holo aku la ka moku no ka moāna. Aohe i liuliu loa ia holo ana aku ana ua nalowale aku la ia mai ka'u ike aku, a ia manawa ike iho la au owau hookahi wale no koluna o ia mokupuni mehameha, aohe ai, aohe no hoi he mea e ae e pono ai ka noho ana, alaila, ike hou iho lā āu i ka inea e like me na la he umi iluna o ka moana iloko o na la he kanaha a oi i hala aku. Ma ia po iho maloko o ka halelua a maua me ke keiki i make ai i noho pu ai ho na po ame na la he kanaha ko'u wahi o ka hoaumoe ana ia po, oiai no ia lua e waiho hamama ana aohe i pāniia. Ma kekahi la āe ua hele holoholo aku la au e nana ma kekahi aoao aku o kahi mokupuni, a.ma kahi kupono a'u e ike ai he maikai no ka hoomaha ana, ua haule iho la a moe iluna o ka maiiu a nana aku la i ka waiho ;mai a ka moana akea me ka hu mau āe la o ke aloha i ka aina, aohe nae he alahele e hiki ai ke hoi aku. He mahina hoiookoa i hala ia'u ma keia ano inea o ka noho ana, a e ai mau ana no hoi i na huai makanahele e loaa aku ana, ā i ka liko kekahi o na laau a'u e hoao ae ai a ike i ke kupono ke ai āku. Ma ka la hope loa o iā. mahina ua ike āku la au i ka emi loa ana aku o ke kai, a nana iho la i kahi mokupuni a'u e noho ana ua oi hou ae la ka nui, a o ka aina nui a'u i ike aku ai i ka mamao loa Ua nee māi la a kokoke loa. Ma ka mea oiaio loa, no ke emi loa ana āku o ke kai ke kumu o ka maloo loa o ka aina, ā he Wahi koWā ololi papau loa mawaena o kahi mokupuni ahie ka aina nui, o ko'u hooniāka akU lā no ia e hele no kahi 'papa-u ā'u e ike aku ana aia 110 ke kai i ko'ii hope, a malaila au i hele aku ai. Ua hoomau aku la au i ka hele ana ahiki i ko'ii kau ana aku i ka ainā maloo he wahi mamāo loa mai ke kai mai, a ia wa o ko'u ike aku la no ia i kekahi mea a e like me ka lapalapaahi. No ia ike ana aku a'u ua hauoli ae la au, no ka mea, wahi a'u ia'u iho, e loaa aku ana ia'u kekahi poe kanaka, oiai, aole e ā wale ae ana ke ahi nona iho ke ole e "hoa-ia ae e kekahi kino kanaka, a oiai no hoi ua maopopo ia'u aole ia he ahi pele e a mai anā. Aka nae, ia'u t hookokoke mau aku ana i kahi a'u o ka ike ana aku i ka a 'mai ua ike koke iho la au i ko'il kuhih*wa, o ka mea a a'u i ike mua aku ai aole he ahi, aka, he kakela keleawe ula, ua lele pono mai nā kukuna la a pa maluna o ke keleawe me ka ikaika a he kohu ulaahi maoli ke nana āku.

Ua kii iho la au ma kalii kokoke aku ia kakela ā rtbho iho la ilalō, no ka nana ana aku i ka nani o ia Kakela, a no ka hoomaha ana no hoi i loaa ae ka maha, oiki ua hele maoli m'ai la nae au ame ke kino a hele ana mai i ka loa, a hui pu iho no hoi me ka pololi, ua aneane maoli no e pau ke aho. Aole i pau ka'u hialaai ame ka hoonuu ana a ko'u mau maka i ka nani o ia hale, ia wa ua ike aku la au i kekahi mau kanaka opio he umi ine na aahu maemae o ka oili ana niai iwaho, no ka hele ana e holoholo, pela ko'u manao; o ka meā nana i hookahaha loa māi 'i ko'u noonoo he poe kanaka maka makahi wale no lakou a pau, ma ka maka akāu, ā he kanaka oi ae o ka nui ame ke kiekie, a he kulana hanohano no hoi kona ke nana aku e hele pu ana |me lakou. Ua hookahaha nui ia au i ko'u ike ana aku he lehulehu loa aku ka kekahi poe iloko o ia hale ia manawa, aole lakou i makapaa wale no ma kekalii maka, āka, ma ka maka hookahi no e like me ko kekahi poe e ae. Oiai au e noonoo nui ana i loaa ai ia'u ka ike no ke kumu o ko lakou hana anā pela, a i ole ma ke ano hea la i poino ai ko lakōu mau hiaka, hoakoakōa ae la lakou a hele like mai lā nia ka'u wahi e iioho aku ana, a ma ko lakou mau helehelenā ā'u e ike aku ana he hauoli ko lakou no ka ike ana mai ia'u. Mahope iho o ko makou haawi ana ae i na aloha, ninau mai la lakou iā'u no ke kumu o ko'u hoea āna aku ilaila. I aku la au 'lie .mīooilelo loiHi'loa )ca'\V f \yēhewehe aWu' ai; ina nae e oluolu mai 'ana laleou e a e hoolohe mai, a noho iho lakou ilalo, ālaila e hauoli loa ana ali ! e hoike aku i na mea a pali a lakou i makemake mai ai. [ Ua ae mai la lakou i ko'u manao, a noho nui io iho la, a I ia manawa i lioakaka aku ai ia lakou i na mea a pau, mai ka ! manawa a'u i haalele aku ai i ko'u aupūni ahiki ia manāwa. Ua lilo ka'u moōlelo o ka wehewehe ana akii i moolelo hookahaha aku ia lakou. Ika pau ana o ka'u moolelo koi |mai la lakou ia'u e hele pu aku me lakou noloko o k-e Kakela. Ua haawi koke aku au i leo'u ae, a hoomaka koke āku la makou e hele a 'maloko aku o kekahi rumi loihi ko makou hele ana aku, he māu mmi wale no i hoolakoiā me iia mea hani a pau, a i ka hope loā hoea aku la Ynakou i kekahi rumi nui akea me kekāhi mau punee he umi i iihiia me na loie weleweka uliuli, ua kukulu poai hapāia aole nae i hoohuiia kekahi me kekahi, he wahi i hoomakaukauia no ka hooluolu ana i kfe ao, a he wahi no hoi e hiamoe ai ma ka po. Aia iwaenakonu o keia ru»mi he punee pu kekahi e ku ana, ua oi ae nae kona kiekie, eia nae, he ano like no ka lole i uhiia ai, a maluna o ia punēe ke kanaka elemakule a'u i olelo inua aku nei, kahi i noho ai, a o na kanaka e ae he umi i nohp ai. . _ „ .? _. .

A oiai hookahi no kanaka ke kupono e noho ai īluna o ka punee hookahi, olelo mai la kekahi o ua mau kanaka la he umi ia'u, "E ka hoaloha, noho iho ilalo maluna o ka moena mawaenakonu o keia wahi, a eia nae, ke a'o mua aku nei au ia oe, oiai oe maanei, mai noho oe a ninau iki mai ia makou no ke kumu o ka makapaa ana o ko niakou mau >uāka, a i ole no kekahi mau mea e ae paha au i makemake ai t loaa aku ka ike. No ke kanaka elemakule, aole i loihi loa kona noho ana maluna o kona punee, ku ae 1a oia iluna a hele aku la iwaho, a iJiuliu.Jo£ : aku ua hoi hou mai la iloko, me ka lawe pu ana mai i kekahi mau meaai no ka aina aliiahi na na kanaka opio he umi, a i kela ame keia mea pakahi o lakou i haawi ae ai ia i ka lakou mau meaai iloko o ke pa. Ma ia ano hoōkalii no i haawi mai ai oia i ka'u. a e like no hoi me ka ai hookahi ana o kela ame keia o na kanaka he umi pela no hoi me a'u. I ka pau ana o keia haawi mai la ke kanaka elemakule i kela aVne keia mea pakahi o makou he kiaha waina. No ka lilo o ko'u moolelo i mea kamahao loa ia lakou ua koi hou mai la lakou ia'u e wehewehe hou aku i ka wa i pau ai 0 ka makou ai ana, a ua 'nooko aku no hoi au ia noi a lakou me ka manao maikai. , Ua lilo keia moole'lo a'u o ka hoakaka atia al<u i knmu i;ana na makou e kamailio ai ahiki i ke kulu ana o ke aumoe. 1 ka ike āna o kekahi o na kanaka opio he umi ua aumoe loa makou e ala ana ia manawa i mai la; "Ra, ua aumoe loa keia manawa a kakou e ala nei, e pono pahn e Hookuu keia halawai a kakou a hui hou aku i ka la apopo." No keia olelo a ke kanaka opio, ku ae la ke kanaka elemakule a hele aku la noloko o kekahi rumi, a ia oili ana mai ana he umi mau pa holoi maka e kau ana iluna o kona j)oo. a haawi ae la i kela ame keia o na kanaka he umi i ke pa wai holoi maka me ke kukulu pu aku i ihoiho kukui mamua o kela ame keia o lakou. Ua pau wale no na pā i ka uhiia me kekahi apana lole lilina, a i ka wa i waihoia iho ai ua wehe ae la kela ame keia 0 na kanaka he umi i ka uhi, a ia wa i ike aku ai au i kekahi mau lehu, kekahi matt lanahu ua wiliia a i ole ua kuiia paha a aeae ame kekahi pauda eleele. Ua hoohuihui ae la lakou i keia mau mea a pau, a hamo ae la ma ko lakou mau helehelena, a ke nana aku ia lakou ua like loa ka eleele me na negoro o Aferika, a he ku no hoi 1 ka hoomaka'uka'u ke nana aku ia lakou ia manawa. Mahope iho o keia hamo ana ae la a lakou i ko lakou mau helehelena a eleele, hoomaka nui ae la e kuwo me ke kumakena nui ana; papai nui ae la i ko lakou mau poo ame na umauma me ke kahea mau ana ae me pa leo nui a ku i ka weliweli, "O, e nana mai i ka hopena poino i loaa ia makou mamuli o ka noho palaualelo, uhauha, ona a noho haumia ana!" Aneane e ao ia po ia lakou me keia ano liana kupanaha loa i ka'u nana āku, a eia nae, mamua o ka wehe ana mai o ka pe\va, lawe mai la ke kaiiaka elemākule i keleahi ])aw;;i holoi nui no kela ame keia mea pakahi o lakou no ka holoi ana i na maka ā|me na lima o ua poe paele nei. I ka pau ana, alaila wehe ae la lakou i ko lakou mau aahu Ua nahaehae a weluwelu ka hapanui no ka noke wale iho no i ke kupaka i o a ianei, a komo iho la he mau lole hou. i ole ai paha e ikeia mai aole lakou i hana i kekahi mau hana kamāhao loa mamua iho, oiai nae he hoike ikemaka au 110 ia mau ha'na hupo a lakou. "Nau, e ka madame, e noouoo a kaupaona iho i ka nui o ko'u maka'u iloko o keia manawa a pau no kela hana a kela poe a'u i noonoo iho ai he poe hupo hāalele loa. No kekahi mau manawa leliulehu ka ulu ana ae o ko'u noonoo e ninau aku ia lakou i ke kumu o ko lakou hana ana pela; no ke koena aku o kela po aole hiki ia'u ke moe lealea, oiai e ulu mau ae aiia ka maka'u iloko p'u no lakou, 110 ka mea, ia manawa a pau koho iho Iā au lie poe lakou i hiki ole ke hilinaiia aku e loaa ai ka palekana. / Ma kekalii kakahiaka ae, ia ala ana ae o makou a pau. ua puka aku la makou iwaho e holoholo ia i loaa mai ka ea huihui o ke kakahiaka, a ia manawa au i olelo aku ai ia lakou: 4< Ea, e īia keonimana, e hoike aku ana au ia oukou ua ahewa loa au i ke kanawai a oukou i kau mai ai maluna o'u ma ka po aku la i hala, no ka mea, aohe hiki ia'll ke malama a 'ke noho hoi malalo o ka hoomalu ana a ia kanawai. "He mau kanaka naauao oukou, a ua haawi mai no hoi oukou ia'u i ka manaoio lawa loa e hilinai pilia aku ai he poe oukou i piha me kā ike, eia nae, ia manawa hookahi, ma na hana a oukou i hana mai ai a'u i ikemaka aku ai, he mau hana ia i kupono ole e hana ia e kekalii poe naauao a noonoo maikai, o ka poe pupule wale no ke hana pela. "Heaha la ka hopena e loaa mai ana ia'u aohe hiki ia'u ke kaohi iho i ko'u manao me ka ninau ole aku ia oukou i ke kumu o ko oukou hapala ana i ko oukou māu helehelena maemae a eleele, a pela hoi me ke kūmu o ka makapaa ana o kahi maka o oukou.

Ma ko'u noonoo ilio me he mea la he kumu koikoi loa a kamahao no hoi ka mea i hanaia i poino ai ko oukou mau maka. Ua pono hoi ka makaipaaana ina hookahi a elua o oukou aole, o ka pau holookoa.no ia o oukou a pau, aole n<> hoi ma ka maka hema ko kekahi, 6 ka pau like no ia a ma ka akau wale no ka makapaa. E noi nku ana au c wehewehe mai oukou i ke kumu i hoopauia ae ai ko'u pohihihi." Me keia noi haahaa loa no nae a'u o ka waiho ana aku imua o lakou ua nana ole ia mai la no ia, me he mea la, e i okoa mai ana no heaha kou kuleana e ninau wale mai ai 110 i ka mea au i kuleana ole ai e loaa aku ka ike. "Heaha auanei kou kuleana e ninau wale mai ai no ia makou no ka hana i pili ole ia oe, aole ou kuleana e ninau mai ai a he mea pono ia oe e noho malie," wahi a lakou o ka pane >ana mai. Ua hoohalaia e makou ia la holookoa ma ke kamailio ana maluna o na kumuhana lehulehu like ole, a i ka hooknkoke ana mai o ka po, ua ai iho me ke kaawale loa o kela ame keia i ka aina ahiahi, e like īio me ko na manawa e ae mainua a i ka pau ana o ka āina' ahiahi, ua lawe hou mai ta no ka elemakule i na pawai holoi, me kekahi mau I kopa aala, a ia pau ana hoomaka hou ae la no ua poe la e kuwo e like no me ko ka manawa mua, me : ka hooho ana ae: u O, e naiia mā:i ika hopena poino i lo'aa ia makou mamuli 0 ko makou palawaielo, ona, uhauha a hana ana i kekahi mau hana haumia !" Aohe hiki ia'u ke uumi hou Iho i ko'u manao, a no ia knmu ua noi aku la au me ka ikaika e lioakaka mai ia'u i hoopauia ae ai ko'u mau manao pohihihi, a i ole hoakaka mai paha ia'u ma ke alahele heā la au e hele aku ai e hoea aku ai 1 ko'll aupuni. Ua hoakaka āku au imua o lākou i ka hiki ole ia'u ke noho loihi hou iho me lakou, a e lilo !f ttoi au i mea ikemaka aku i ka lakou mau 'hana i tnaa mau ole i ko'u mau maka ka ike aku, ina e hoike ole ia ia'u na kumu o ko lakou hana māu ana pela. O kekahi o nā kaTraka opio ka i pane mai 110 ke koena aku b lākou i ka i ana mai; "Mai hookahahaia kou noonoo n»> Tca makou mau rnea i ltana akii ai imua ou au i ikema'ka ai; ina āole makou i haawi aku i ka ae no kau mau noi mamua aku nei, no ka hoopakele ana aku no ia ia oe mai ke komo pu ana mai e huikau pu me makou ma na hana au i ikemaka ai. u lna he makemake kou e lohe aku iko makou moolelo p'iha, he haawina palealaki loa i komo kino ai makou iloko o lea poino, o kan wāle rio o ka horkē mai, a e haawiia aku no ia e like rrre koū makemake." (Adte i pau) ' .