Ka Nupepa Kuokoa, Volume LV, Number 52, 28 December 1917 — KIOLAIA KA PALAPALA E KA AHA NOKA PIHA ME KA EPA Hoike o Kealoha me Kamakaia o Owana ka Mea Nana i Kauoha ia Laua e Kakau Maluna o ke Kauoha Apuhi [ARTICLE]

KIOLAIA KA PALAPALA E KA AHA NOKA PIHA ME KA EPA

Hoike o Kealoha me Kamakaia o Owana ka Mea Nana i Kauoha ia Laua e Kakau Maluna o ke Kauoha Apuhi

Ma ka noho ana o ka nha a ka Tj inakanawai Ashford, ma ka auwina la o ka Poalima Rku nei i haia, e hoolohe i na mea e pili ana. i ka palapala kauolia hooilina a ka Moiwahiue Liliuokalaūi, o ka waihoia ana aku no ka hooiaio ana, o ia hoi ka palapala kauoha liooilina i oleloia ae, ua haaaia kela palapaala e ka Moiwahine Liliuokalani nn ka la 27 o Augate, 101", kiolaia mai īa e ka aha, a ua hua'iia ae hoi ka epa imua o ke akea, ma ka aoao o ka poe apau i kuleana i kela haua. Ua hele oloko o ke keena hookolokolo a piha i na loio ame ka poe nuikaikai, i ake e ike i ka hopena o kela paiapala hooilina, a he oiaio ua hoai mai i pQno ana o na mea i hanaia no kel& kauoha, o ia hoi, aole loa ift i hiiiiaia e ka Moiwahine

Liliuokalani, a oki loa aku hoi kona ike anu i keln palapala nhiki Wale no i kona make ana aku nei. O ua hana mua nia- ka weheia ana u kā ahā, o ia no ka lioakaka ana mai o ka Lunakanawai Ashford i ka waiho ana aku o na Loio An<lrews ame Lymer, i ka laua palapala hoohiki, e unnhi am i ko laiia mau inoa, mailoko mai o na hana apau i pili i kela palapala, a pela no hoi me ka palap&la hoohiki a Mr. .lohn F. Colburn i waihoia aku, e unuhi hbu ana i kana palapala noi, no ka h »- oiaio ana i ke kauoha, ma ia ailo iho la, ua tvaiho wa!e ka palapala, me ka nel<? i kekahi mea nana e noi aku e hooiaii' ia. ' . Oiai nae, ua makemake ka aha e kuena aoao apau o kela palāpala ka-

.uoha, ua ninau niai oia i kekahi inoa maloko o kela keena, ina he mea kekahi e ae ana e waiho aku i noi, 110 ka hooiaio ana i ka palapala, aole he hookahi niea i ku ae a hooko aku i ke kono a kn aha, nolaila ua waiho inalie ia ka pala]>ala no ka nnmawa a lioohuli ka alia i ka noowoo an.i ma kekahi alahele okoa. Ninauia na Hoike Oiai ua lioopukaia he .mau pnlapalu kii, no Jas. M. Kealoha ame Kev. S. K. Kaniakaia, e hoea'ae imua o ka aha, a i walii hoi e ikeia aq ai ka laua hoike, iio ka lhua niau niea i ike ai no ka palopala leauoha, ua kolio ka aha i ka Loio Aii(lrade e lilo oia i mea nana e niiuininau a e luili pono aku i na mea oiaio liia o na hoike lia. I kela manawa i ku ae ai o Mr. W. C. Aehi a hoike aku la iinua o ka aha, He loio oia i liohoia e Mr. Kealoha no ke kupale ana imua o ka aha ; a noi aku la, e hoopaneeia ka ninaninau aua i na lioike, a kekahi manawa okoa aku, 110 ka mea aole i loaa iaia he manawa nui kupono e a'o aku ai ia Kealoha, i kana mea e hana ai; ua hoolein inai nae kela noi, ine ke. kauohaia ana niai o Mr. Aehi, e 110)10 ilalo, no ka mea aole o Kēaloha i kuleana niaoli i na mea maloko o lee kauōha, aka ma kona ano hoike wale 110 oia i kuleana ai, ma ia | ano, aole he kuleana o kekalil lioike e hoolinia)iina ai i loio nona. Kalieaia o Jas. M. Kealoha. 0 ka hoike mai i kaheaia, no ka liele anā mai e nieleia aku e ka Loio' 1 Andrade, oia no o Mr. Jas. M. Kealoha. l Wahi ana, no ka pane ana mai i ka ninau i wailioia aku īaia, ina paha o koua inoa kela e kau ana maluna o ka pal.ipala kauoha hooilina, ua ae mai oia, o kona inōa no kela, a oia no ka niea nana i kakau i kōna inoa. 1 kiiiohi, 110 ka lua o kana pane i ka loio, v ina lie mea e ae kekalii, ma manawa i kakau ai i kona inoa, ua h-j--ole mni oia, aolo he poe e ae, aka oia hookahi Avalo no, a mahope mai n«*ie, lioike ae la oia, iinua o Mrs. Owaua Theresa Belliveau oia i kakauinoa ai i ka palapala. Wāhi hou ana, lie ekolu inanawa aMrs. Th(n-esa"'i lioea aku ai imua ouk, j maloko o ke keena aina, me ke koi ana āku no e liele mai e kakauinoa malalo o ka palapala hooiliua a Liliuokalnni, hoole mau aku ana ka oia, a ma ka eknlu o kfi hele aua aku, akahi no ua j Kealoha a ae inai e liooko i kela manao, mainuli ka o'ka olelo ana aku iaia, 0 ka Luniimakaainana .1. K. Lota keka--111 mea e kakau ana ma ke auo he hoike 1 kela palapala. Ua hele like aku la ua o Kealoha m.; Mrs. Theresa ahiki i kona walii e noho nei, ma ke kihi o na alāuui Moi me Likeke, a m'alaila i hoikeike aku ai o Mrs. Thißresa i ka palapala imua ona, a kakau iho Ja no lioi oia i kona inoa, nia. kela inanawd, iīae, e kau ana ka inoa j Ua kakau mua ,ia, a oia n'o hoi ka mea nana i hoo]>iha iho i ka la, i liauaia ai o ka palapala, o ia ka la 29 o Augkte, 1917. Ma ka nianawa 'i ninauia aku ai, ina ūa maopopo iaiā ka meā nana i k'ak.lu i •ka inoa o LiliUokalani, ua hoike ae la oia, o Mrs. Theresa ponoi no ka mea nana i kakau i keJa inoa, a o ua o Mrs. Theresa ponoi no ka mea nana i hoik'e aku iaia' pela. ]\ta ka manawa a Ua aha i nināu ak'i ai iaid, ina palia ua hoakaka aku o Mrs. Theresa iaia i kekahi uku, no kona lilo aua he hoike, ua ae ae oia, ua kanu.ilio mai o Theresa iaia', aia ā pono na mea apau i pili i kdā palapala kauohn, alāila ia manawa e loaa aku ai ia Mr. Kealoha koua uku. No koha lioeā ānā imua o ka moiwahine, ā kākau palia i ka palapala imua ona, ua hoole loa ae oia, a aole no hoi' oiā i ikēi āku i leo Mr. Kain".kaia kakau ana i kona inoā. Ua ninauia āku no hoi oia'i lee kunm i kakau olie ai ka Lunamākaainana J. K. Lotā i kona inōa', o kana pane, aa liele aku no o Mrs. Theresa e'kii i'a > .:., ā o ka Mr. Lotā pane, āole e hiki iaia ke kakauinoa, aka' e hele aku ua o Mrs. Tlieresa e liuli i īn'aū lioike kupouo, a iil wa i lioike ad ai ua o Mrs. Thēresa ua pau i ke kakauinoa iā. Niha'uiā o M'ahope o ka pāii ana o kā Mr. Kealoha hoike, 110 kona kakau ana i iuoā, me ka ike 110 he hai.a hewa loa ia, uā kaheaia o Mr. KAina!:aia, a ua huike n'o oia me ka pololei, no ka .uli d IU-Ia ]>nlapāla i ke aj>uka, a ma kona liouie ])ōnoi no oia i Uākauinoa ai, nio ka Ike māi o kanil wāhiiiie, a o Mrs. Theresa Belliveau pouoi no ka i hele aku inu'a oiia', kelā palapala āpuka. i Ke mau niaiīawa lehuleh'u no ka ka Mrs. Belliveāu i kamailio aku ai iaia no kelā' pālāpalā kauoha, ā ma ia kukaknka a'na a lauā', i ki-pe akii ai o Mrs. Thērēsā e kukulii i halepule nona. Mā ke'āuo nui o ka Mr. Kamakaia lioilie, ila likē uo iā me na' meā i hoike mua iā aku ai nialoko nei o ke Kuokoa, mā' ka pule i halā, elikē nie kana }>alapalā hōohiki liope, e hoole nna i ka oiaio o kana mau mea i hoike mua ai i n'a loio. Ua hoākakā pu āe no hoi oia e pili ana no kekāhi nioeuhane i loaa iaia, maniu'ā aku 6 konā kakauiiloa ana i ka palāpala, he iiioeuhne aiia i ike ai i ka oiaio, iiia oia ē liooko' ana i ko M?s. Tlieresa no leoua ike he poiub o ka nieā' ana i hānā āi, i ku okoa mai ai oia iniua a hoike i k'a mea oiaio wale no.

Ua ukali mai o Mrs. Kamakaia inahope, a ina kana hoakaka ua kulike no in nie k.i Mr. Kaniakaia e pili ana i k«i kakauinoa ana o kana kane, ina ko laua honie, a i>ela hoi ine ka hoea ana aku o Mhs. Theresa inma o laua nie ka j>alapala kauoha. O .lolui Smithies ame Miss Bernice Cooke kekahi mau hoike i uinauinaui:i, nd ka laua iKe e ]>ili ana i ka liinakakau o ka Moiwahine Liliuokalnni, a ma ka laua hoike, ua kaokoa loa kela lim - knkau, .niai ka liuuikakau mai o ka moiwahine, a laua i kaniaaina ai. 0 Mr. ('olhuni kekahi i kaheaia e hele ae e hoike no ka liniakakau o kn moiwahine, a he mau hoakaka uae kana i like ole aku ke ko'iko'i me ka 11*1 hoike maniua aku ona. Aole i Hiki Ae o Theresa Aole i hoea ae o Mrs. Tl:eresa Belliveau ma kela auwina la, a pela 110 hoi me kana kane. 110 manao kekahi i waihoia aku imlia 0 ka aha, 110 ke kah-a ana ia Mrs. Theresa e hele niai e hoiko, ua lioole mai nae ka aha, no ka inea ua lawa na mea-ana i nuikemake ai e ike. Wahi ann, mai na oleloike mai a])au ~i waihoia aku imua 0 kana ahn, a peln 110 hoi me kekah» mau mea e ae ann i ike ai ; ua lawa loa na hooiaio ana, o ka palapala kauoha hooilina i oleloia. he kauoha' hope ja i hanaia e ka Moiwa lline. Liiliuokalani, ftole ia he palapaln oiaio, aka uā hanaia kela palapala in.i ke ano apuka; a ma ia ano e ka)iae lc » ia kela palapala īiiai kona hooiaio i.; aua. Ku Mau o Theresa tAa Kona Kahua 1 ka nianaw.a i hoikeia aku ai ka lohv* ia Mts. Th<jresa Belliveau, 110 ka huli ku-e .ana mai o na lioike Mr. Kaniakaia ame Kealoha iaia, aole ia he inea nonu e haawipio mai ai, aka nae, ua mau inai Ja 110 kona hooiaio ana, he palapala no kela i hanaia inuia o ka moiwahine, a e ku ana oia ma ia kahua ahiki i ka nua nawa hope loa. O ke kuinu ka o kona hele ole ana ae il'oko o ka aha hookolokolo, inamuli 110 ia 0 koua kauoha ole ia ana aku. 0 na mea a Kamakaia ame Kealohn i hna ai, elike me ka laua i hoike an ai imua o ka aha, wahi a Mrs. Theresa Belliveau, he hana ia a kela mau kanaka 1 malama ole ai i ko laua hanohano. "Aole'e hiki ia'u ke hooihaopopo no keia mau kanaka! Mahope iho- o ko laua hele ana i Wakinekona Hale, a kakau i ko lauu māu inoa, imua o ka Moiwahine, āolp e hiki ia'u ke maopopo, i ka hiki ana ia lāua ke heopoina i ko laua hanohauo ma ka mea u laua i hana kU ai.'' PTTTSBI;1?0, De<*. 24'.— E holo ana me ka mama loa ma kekahi ihona i keia la, ua hu ae la ke kaa uwila, mawaho o ke alahao a kahuli. He 17 poe i hoikeia mai ua make a he nui hou uku i hoohaia.