Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVI, Number 2, 11 January 1918 — Page 1

Page PDF (1.49 MB)

This text was transcribed by:  Kamehameha Schools Gift To Dr. Chun
This work is dedicated to:  Dr. Michael J. Chun

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

KAPU KA AUAU ANA MAKAI AE NEI O NA UWAPO

E Hookapu Loa ia Ana ka Hele Wale Ana ma na Uwapo Zpau o ke Aupuni

LAWE KA PAPA KOMISINA AWAKUMOKU I KONA MANA

Pau ka Hele Ana o ka lehulehu i ka Lawai'a ma na Uwapo i ka wa Poeleele

            Ma keia mua aku, e hoomaka ana ma ka la lō o keia mahina, e hookapu loa ia ana ka auau ana o na kamalii, ma ka manawa e haalele iho ai o na mokuahi halihali ohua i ke awa ai nei, a pela hoi ma na manawa e komo mai ai i loko o ke awa, no ka mea us hooholo ae nei ka Papa Komisina o na Awakumoku, ua kapu loa ka auaua ana.

            O kahi wale no i noa no ka auau ana, o ia na palena, ma kahi o ke kanalima kapuai mai na hale waapa aku o ka Healani, ka Makala ame Kunalu; aka ma na wahi e ae, maloko o ke awa, ua kapu loa, a koe wale no na kanaka oluna o na moku e pili ana ma na uwapo, ame us ohua maluna o ia mau moku, ua noa ia lakou ka auau ana.

            Aole o ka auau wale no ka mea i hookapuia, aka o ka hele ana kekahi maluna o na uwapo, a ma ke alanui paha e pili kokoke ana i na uwapo, koe wale no ka poe i loaa ia lakou na palapala ae, a i ole, ka poe kuleana maoli e hoea ma na uwapo, mamuli o ka lakou oihana.

            No na ohua o na mokuahi e komo mai ana, i ko lakou lele ana maluna o ka uwapo, e puka pololei mai lakou iwaho me ka noho loihi ole aku maluna o na uwapo, a o na ohua hoi e haaleliho ana ia Honolulu nei, i ko lakou wae komo aku ai maluna o na uwapo, e hoikeike mua ae lakou i na tikiki moku i ke kiai, a ke kau iluna o ka mokuahi, aole e hiki ke iho hou mai iluna o ka uwapo, aia wale no a loaa iaia he palapala ae.

            No ka põe hoi e hele ana ma na alanui, e hoomaka ana mai ka hale hana hao honolulu, ahiki ma ka aoao ma Ewa o ke alanui e hoea ai i ka uwapo 16, ma ka aoao mauka o ke alanui kauaono wale no e hele ai, a in a hoi ma ke alanui Papu, e hoomaka ana mai ka halekuke aku, ma ka aoao mai Waikiki o ke alanui kauaoaoa e hele ai, ua kapu ka hele ana ma ka aoao ma Ewa.

            Ma kekahi wahi o keia pepa e ikeia ai keia au rula hou i hooholoia e ka Papa Komisina Awakumoku, a o ka poe apau e ku-e ana i keia mau rula, e pili no ka hewa mikamina ia lokau, a e kau aku hoi kekahi hoopa'i ko'iko'i, elike me ia i hoakakaia ai e ke kanawai.

 

PAA HE PAKE PUHI RAMA MA PAWAA.

            Mawaho ae nei o Pawaa, ma kahi he hookahi haneni kapuai mai ka hui ana o ua kaa uwila, i loaa aku ai ka punana puhi rama o kekahi Pake, i na kanaka oloko o ke keena ohi i na loaa kuloko federala ma Honolulu nei, a paa ai kela Pake i ka hopuia, no kona ku-e i ke kanawai.

            Ma ka manawa o ka hoea ana, aku o na kanaka o ke aupuni federala, a hopu i ka mea ku-e kanawai o Chin Chun ka inoa, e ha'uha'u opiuma ana kela Pake, a o na lako puhi rama apau, a pela me na omole wisake i makaukau no ka inu ana, a pela hoi me ua mea paahana e ae i makaukau no ke puhi ana aku, ua kaa mai malolo o ka malu o na kanaka federala, ma ike ano he mau hoike no ka pili o ka hewa i kela Pake.

            Ma ka mānawa o ke komo aua aku o na kanaka o ke aupuni maloko o ka hale o kela Pake, he wahi mamao iki aku mai ke alanui mai, ua loaa aku la ia lakou na mea i hoawaawaia maloko o kekahi ipu-ti, i makaukau no ke puhi ana a lilo i wisake.

            E waiho mai ana na omole ie i piha me ka wisake, o ke puhiia ana a maemae mamua aku, a ma ka oleloia, ua like aku no ka maikai o ka wisake o Kentucky ame Tenesi.

 

LALAU NA LIMA O KE KANAWAI I KA POE KOLOHE

Loaa ka Palapala Ahewa i na Kiure e Ku-e Ana ia Theresa no ke Apuka

PAU EKOLU I KA OWILIIA ILOKO O IA HEWA HOOKAI

Komo pu o Sam Kamakaia ame James Kealoha ma ke Apuhi i ke Kauoha

            Mahope iho o ka noii ame ka huli pono ana a ke kiure kiekie o ke Teritore, no kekahi mau la ne nei i hala, i na mea e pili ana i ka palapala kauoha hooilina, i oleloia ae ai, he kauoha hooe loa ias na ka Moiwahine liliuokalani, ua waiho mai la ia i kana hoike, ma ka Poakolu aku la i hala, e hoakaka ana, no ka loaa ana he hoopii hoahewa, e ku-e aua ia Mrs. Owana Theresa Belliveau, Samuel Kamakaia ame James Kealoha, no ka hewa ohumu me ke apuka i ka palapala kauoha hooilina i oleloia.

            O keia ka palapala kauoho hooilina i hanaia ma ka la 29 o Augate, 1917 aku nei i hala, a i kiolaia mai ai e ka aha a ku Lunakanawai Ashford mamuli o ka hōoia okoa ana ae o na hoike Samuel Kamakuia ame James Kealoha, he kauhoa ia i hanaia me ka manao apuka, a nole hoi i hanaia a kakauinoaia imua o ka Moiwahine Liliuokalani, elike me ke ano mau o na palapala kauhoa hooilina.

            Ma ka manawa i pahola ae ai ka lohe no ka loaa ana he hoopii hoahewa i ua kiure e ku-e ana ia Mrs. Owana, nole is i lilo i mea nona e hoopiolokeia ai ka noonoo, a hopohopo iho paha, aka ua hoakaka ae oia i ka lilo ana o ka mea a na kiure i hana mai ai, i alahele nona e hoea aku ai imua o ka aha hookolokolo, a hoike i na mea apau i hanaia no ka palapala  e oleloia nei.

            O ka manawa mua loa i hoomaopopo ia ai, he palapala kauoha epa kela o ka hookomoia ana aku iloko o ka aha, e na loio, i waihoia aku ai ua palapala kanoha hooilina nei, malalo o ko lakou malu, o ia no kela manawa a ua mau lono nei i hookomo hou aku ai i kekahi palapala iloko o ka aha, e noi ana e unuhi hou'i ko laua mau inoa mai ka lawelawe ana aku i kekahi hana no ua palapala nei, malalo o ke kumu, o ia no ka hoike ana ae o Samuel Kamakaia kekahi o na hoike maloko o ua palapala nei, no ka oiaio ole o kela palapala.

            Ua piha na nupepa o keia kulanakau hale i ka ike, i na hoike i hoopuka ia ae e Mr. Kamakaia iloko o ia mau la, a imua no hoi o ka aha a ka Lunakanawai Ashford; a ma ia manawa hookahi no hoi, i hua'i pau ae ai o Jaes Kealoha, no ka epa i hanaia, i kulike loa kana ike me ka Kamakaia ma ke ano nui, i pili i ko laua kakauinoa ana maluna o ua palapala nei.

            Me kela huli ku-e ana mai nae o kela mau hoike elua, i kakau i ko laua mau'inoa maluna o ka palapala kauoha apuhi, aole ia i lilo i kumu e haawipio ai o Mrs. Theresa, aka ke ku nei no oia ma kona kahua kahiko, e koi mau ana, he palapala oiaio loa kela, a ua oiaio hoi na mea apau i hanaia maloko olaila, a e koi aku ana oia i kona kuleana ame ke kuleana o koua ohana iloko o nawaiwai o ka Moiwahine.

            Ma ka manawa a na kiure nui e noii a e huli pno ana i na mea apau i hanaia i kela palapala kauoha hooilina, ua kikoo aku lakou i kekahi mau hoike lehulehu, ka poe i manaoia, ua hoea aku o Mrs. Theresa imua o iakou, a hookomo aku i kekahi mau manao, e hooia ae i ke akea, no ko lakou ike ana ua kakauinoa maoli ia ka palapala kauoha imua o ka Moiwahine, a mamuli o ia mau hoike lehulehu, a pela me na mea i hanaia imua o ka aha a ka Lunakanawai Ashford, i hookahuaia ai ka hooholo ana a kela kiure, a hoopuka ae la i ka hoopii hoahewa, e ku-e ana ia Mrs. Owana Theresa Belliveau, Samuel Kamakaia ame Jaes Kealoha, no ko lakou pili i ka hew ohumu ame ke apuka.

 

NA LONO LIKE OLE E PILI

            ANA I KE KAUA MA EUROPA

            WAKINEKONE, Dec. 31.---Ua hookuuia mai o R. B. Stevens, ka lunahoohana o ka banako lala o ka National City Bank o Nu Ioka ma Petrograd i hopuia ai e na kanaka o ke aupuni o Petrograd, mai kona paaia ana, pela ka  mea i hoikeia mai maloko o ka lono kelekalapa mai ke Kuhina Francis mai.  Ua hopu pu ia oia me na luna nui e ae o na banako a na lahui e a laweia ma ke ano limanui ia mau banako malalo o ka hoomalu ana a ke aupuni Bolsheviki.  Ua hopuia o Steven no kona ae ole ana e haawi aku i ke ki o ka banako ka wai wai o kona mau haku ma ke kauoha a na luna aupuni Bosheviki.

            Oiai o Stevens ua hookuuia aku la aole nae pela ka poe malama banako e ae, no ka mea, ma ka lono kelekalapa i loaa mai i hoikeia mai ai o na kanaka malama banako e ae a pau i hopuia ai e na luna aupun Bolsheviki aia no lakou maloko o ka halepaahao ma St. Peters kahi i hoopaaia ai.

            Hahana loa ka haunaele maloko o Manekuria,  Ma kekahi mea hou i pa'iia maloko o ka nupepa North China Daily News e hoakaka ana ia i ka hahana loa o ka haunaele maloko o Harbin.  Ua olelo pu ia maloko o ia lono ua oi loa aku ka hahana o ka haunaele maloko o Vladivostok a ke hoao mai la ke aupuni o Kiua e hoouna ae i kekahi mau pualikoa nolaila.

            Ua oleloia maloko o na lono meahou i ka nupepa Reuters i loaa aku i Ladana he lno mai Pekini aku ke hoakaka ana no kekahi kaua i hooukaia ana Irkutsk ma ka aoao hikina loa o Siberia, mawena o na pualikoa kumau, ua koa ulaula, na koa Cossacks ame na haumana a'o hou o ke kula a'o koa.  Ua oleloia ua hahana loa ke kaua i hooukaia malaila no hookahi pule ka loihi.  Ua oleloia ua a ia ke kulana kauhale e keahi, a ua  lukuia kekahi hapa o ke kulanakauhale i nei manawa, a aia kekahi hapanui o ka lahui ke auauwe mai la i ka make i ka pololi.

Laweia na Paahao i Zurich e Hoopaa Ai

            OTTAWA, Dec. 31-He lono kelekalapa i loaa ae ma ka po nei mai Zurich mai ke hoakaka aua he puali o na koa paahao Pelekane maloko olaila he kanahiku mau aliikoa ame 554 mau koa ka i hoea aku ilaila mai Kelemania aku, a e hoopaaia ana lakou maloko o ka Hokele Dux.

            Mawaena o na aliikoa he kanahiku kumamaha ka nui o kila Birigadier-Kenerala Victor Williams kekahi o na pualikoa Candaian.  Ma ka lono ua oleloia he maikai ke ola kino o na koa.

Kipi na Koa Kelemania i na Aliikoa a

            Paa na Koa i na Auwaha Hikina

LADANA, Jan. 6-Ua ala ae he haunaele kipi hahana loa maloko o na laina a a ka pualikoa Kelemania, i like ka hana me ak haunaele kipi i ala ae ai mawaena o na koa o na mokukaua a ke Kaiser ma Kiel a ma Wilhelmshafen, i kulike me kekahi mau lono i hiki ke hooiaioia mai ke kahua kaua mai a na Rukini ma ka hikina, a i hoounaia ae i Petrograd ma ke kelekalapa uweaole a na Rukini.  Ua hui pu aku me na Rukini na koa kelemania i haalele i ka laina a na Kelemania a na lakou i lawe aku i ka nuhou na oke kipi ana o na koa i ke aupuni.

            E hoakaka ana ka lono ma ke kelekalapa uweaole mai ne Rukini ae he iwakalua-kumamalima kaukani koa Kelemania, he poe koa i noho ma na kahua kaua ma ka hikina no na mahina lehulehu, i hoala i ka haunaele a ki aku la i ko lakou mau aliikoa a i ku-e aku hoi i na kauoha a na kenerala ma ke akea.  Ua hoopaa lakou ia lakou iho maloko o na auwaha, o na wahi a lakou e noho ana ua hoonaluia me na pu mikni lehulehu, a mawaho ae oia ua hoolako ia lakou me na pu raifela lehulehu ame ua poka no na pu mikini.

            O keia kipi i ala ae la mawaena ia o na pualikoa maloko o ka apana ma ka hikina aku o Kovno, kahi a na koa 'o na pualikoa o ka enemi i hui mai ai ma ke ano he mau hoahauau uo kekahi mau mahina lehuleu a o kahi hoi o ke kahuahaua a ka ao ao kalaiaina Bolsheviki i booloheia aku ai  e na koa Kelemania me ka hiaai nui.

            Ua hiki ole e loaa ka mana i na luna aupuni Kelemania e hoomalu aku i kelahaunaele, o na pualikoa e hiki ana e loaa maloko o keia mahele he kakaikahi loa e hiki ole ai e hoao aku e kinai i ka haunaele ma o ka lele kaua pololei ana aku, a in a hoi no ka laweia mai o na pu kuniahi mai kekahi mau wahi mai no ke kaua ana aku i ke poe kipi, e hakahaka ana kekahi mau wahi o ka laina e hoomakaukau ana no ka hoouka ana aku i ke kaua.  Ua olelo pu ia, aohe makemake o na aliikoa e hoao aku i ka manao o ka lakou mau koa i kupaa mamuli o ke aupuni ma o ke alakai ana aku ia lakou e kaua i ko lakou mau hoa o ala mai na manao huhu ilko o lakou

Ohiia na Koa e Kaua aku ai ia Palani

            O na koa i haalele a i holo mai keia mahele aku o ka laina a na Kelemania, ma ka lakou olelo o ke kumu i ala mai ai keia kipi ana mamuli no ia o na kauoa i loaa aku e ohiia ana i mau koa na kanaka ma ke kahua kaua ma ka hikina malalo mai o na makahiki he kanaha-kumamalima no ka laweia aku e kaua ma ka hapa komohana. I ka wa i hoolahaia ae ai keia kauoha; o na fegimana ma Hovno ua hoike ae lakou i ko lakou ku-e me ka olelo ana ua lawa ko lakou kaua ana a ua hoole i ka laweia ae e kaua i na Pelekane ame na Palant iloko o ka hooilo.

            Ke hoao mai la ke kenerala Kelemania e oki i na alahele a pau e loaa aku ai ka ai i ke poe kipi, me ka manaolana ma ka hoopololi ana aku e haawipio koke mai ai lakou.

Hoouka ua Kelemania i ke Kaua

            Maluna o ke kahua kaua ma ke komohana ma ka la i nehinei o na Kelemani ka i hoouka mai i ke kaua maluna o na kahua  e paaia ana e na Pelekane ma ka laina Hindenburg ma ka hikina aku o Bullecourt, maloko o ka mahele o ke alawai Cambrai.  Me na pualimai na pualikoa helewawae malalo o ka hoomalu ana a na pu kuulahi, eia nae ma kekahi wahi hookahi wale no o ka laina a ana Pelekane i holopono ai ke ka'i ana mai a na pualikoa helewawae Kelemania imua.  ma keia wahi i ka'i aku ai na pualikoa Pelekane hou a hoauheeia aku ka enemi a lilo hou mai ia wahi i na Pelekane.

            Ma na kahua kaua e ae apau ua hoauheeia aku na Kelemania ihope, no ke koikoi loa o ka lukuia ana aku o na koa ma na laina mua loa a na Kelemania e na pu mikini, a e na pu raifela, ua hiki ole ia lakou ke hookokoka mai i kahi a na koa Pelekane e kupale aku ana maloko o na auwaha.  Ma ka la a po ua koikoi loa na koa i make a i hoehaia ma ka aoao'o na Kelemania me ka loaa ole o ka pomaikai.

Kaua na Pelekane mai ka Lewa Iho

            He mau kaua lehulehu ma ka lewa iho ka na kanaka lele mokulele Pelekane o ka houka ana maluna iho o ke alanui kaaahi e holo ana mai Menin a i Roulers ma ka po Poalima, ma ka hale hoolulu o na kaaahi ma ka akau a ma ka hema mai o Ledeghen, a ua hoohaule ia iho he mau poka pa-hu maluna o ia kulanakauhale.

            Koikoi ka poino i hanaia e na poka pa-hu malaila, lehulehu wale o na hale hoahu ukana ma na wahi apau e pili ana i ka laina i aia ae e ke ahi mamuli o na poka pa-hu, me ka hoouka pu ia o ke kaua ma ka lewa mawaena o na mokulele.

            Ua lele ae na mokulele Kelemania i ka lewa no ka hoopakele ana i na alanui kaaahi a he mau kaua lehulehu ka i hooukaia ma ka lewa ma ka pa iho.  He ewaly mau mikini a na Kelemania i ku aku i na poka haule i ka honua, a no na mikini hoi a na Pelekane elima i hoi ole mui i ko lakou mau kahua.

Ke Kaua Mua a na Koa Amerika

            Ma ke kahi manawa i hala koke aku nei ko ua kanaka Amerika lele i ka lewa hoomaka ana i ka lakou kaua hoopa'ipa'i mua, no ke kau ana aku i ka hoopai maluna o ka enemi no ka make ana o elua mau kanaka Amerika o ka regimana o na kanaka oki laau ma ka pule i hala, mamuli o na poka pa-hu a na Kelemania lele i ka lewa i hoohaule iho ai.

            E ukali pu ia ana e na pailaka Pelekane ame Palani, a e lele ana hoi maluna o na mikini a na kanaka Amerika i a 'o ai i ka lele ana i ka lewa, ua lele aku la na kanaka Amerika maluna o na kahua e paaia ana e na Kelemania mamua aku o ka lakou mahele o ka laina, me ka hoohaule ana iho i na poka pa-hu a ike pu iho la i ka hopena o ka hana a ia mau poka pa-hu.  He lehulehu o na poka pa-hu i hoohauleia iho i pa-hu. He lehulehu o na poka pa-hu i hoohauleia iho i pa-hu ao ma kahu u makemakeia.

            Aohe mokulele Kelemania i lele ae e hakaka no ke ku-e ana mai i ka lele aku a na mokulele a na Aupuni Hui, aka nae ua lilo na mokulele i mau maka no na poka a na pu ki mokulele a na Kelemania.  O na mikini a pau i lele aku ai ua huli hoi mai me ka palekana no ko laou mau kahua.

            PARIS, Jan. 6.-Ua hoolahaia ae e ka Nupepa Tenips, ma ka la aku la i nehinei, ko ke aupuni Palani ike ana aku i ke aupuni hou o ka Repubalika o Finalana, ma ka hoakaka a ka Peresidena Poincaire e haawiia aku ana keia ike ana aku ia aupuni hou no ka mea, ua kukuluia ae ia aupuni "ma ka pono a ma ke ano oiaio maoli."  He mau elele Finnish ka i nei iho ei no ke kukakuka ana i mea e loaa aku ai keia ikeia ana aku,  Ua manaoia o keia ike ana aku la a ke aupuni o Palani e ukaliia mai ana ia e na aupuni mana e ne apau o ua aupuni hui.

UA oi aku Mamua o ka Eha Biliona

            Dala i hoaieia Aku i na Aupuni Hui.

            Washington, Dec. 30-Ua hoolahaia ae ma ka la aku la i nehinei na dala i hoaieia aku i na aupuni huiia e ke keena waiwai ahiki i keia la, ua oi aku ka huina mamua o ka eha biliona.

            Uaukali mai keia hoolaha mahope iho o kahoopukaia ana aku o na nie dala pakui i hoike pu ia ae ai.

            Maloko o ka hoolaha o na dala e haawi mua ia kau i hoomanaia ai ua olelo ia e loaa aku ana ia Beritania Nui he haawina dala aie pakui o 185,000,000, Palani $155,000,000 , Belgiuma, $7,500,000 a ia Rumania, $1,000,000.

HOOWELIWELIIA HE KEPANI E NA KEIKI KOLOHE

Kauia he pu Panapana ma ke Ano Hoomaka'uka'u iaia a Lilo ke kaa ia Lakou

PAU NUI NAE KELA POE KEIKI I KA PAA I KA MAKAI

Mama na Wawae i ka Holo i ka Manawa i Alualuia Aku ai e ka Makai

            Me ka pu panapana, ke ano pu-pana pana paani a na kamalii, i hooweliweli ia ae ai kekahi kepani kainiwa kaapio, e kekahi poe keiki kolohe ma ke ahiahi o ka Poalua nei, a ku a maka'u maoli kela Kepani, me ka haawipio ana iaia ame kona kaailoko o ka lima o kela poe keiki, eia nae he ekolu o lakou i paa ae i ka hopuia, a pakele aku hoi ka mai o lakou aka ua hoikeia ae nae ko lakou mau inoa imua o ka Makai Joe Leal, e loihi ole aku ai ko lakou hele lanakila ana.

            Ma ka hona ewalu o kela ahiahi Poalua, ua hoea ae la ke Kepani kalaiwa Kaapio, o Yamashira kona inoa i ka halewai, a hoike aku ia i kona pilikia imua o ke kakiana Makai Poaha, i kona kauohaia ana aku e kekahi poe keiki, me ka waha o ka pupa'uapana, e haalele i kona kaa, a ua lilo aku hoi kona kaa i kela poe keiki kolohe.

            He poe keiki opiopio wale no ka kela, mai ka umi makahiki aku, ahiki i ka umi-kumamaono makahiki, i kinohi, ua manao oia; he kolohe wle mai no ka kela poe keiki iaia, mahope mai nae, akahi no oia a hoomaopopo, he mau hana kui'o maoli ka lakou, no ka mea ua kau okoa ia mai la ku pu panapana  imua on a, me ke kauohaia ana mai e haalele oia i kona kaa, a ka'iia aku la oia moloko o kekahi hale kanaka ole, a malaila oia i noho ai no na minuke he umi, me ke kauoha pu ia aku, aole oia e humo mai iwaho, o lilo auanei ia hana i mea nona e make ai.

            I ka paa ana aku hoi o kela Kepani kalaiwa kaapio malolo o ka hale, ua kau nui ae la ua poe keiki nei maluna o ke kaapio, a hoomaka aku la e kalaiwa i ka lio, me ka holo ana elike me ka lakou i makemake ai.

            Oiai nae ke kaapio me kela poe keiki maluna e holo ana nouka o Nuuanu, a ma kahi e kokoke ana i ka pa ilina o Maemae, ua ike ka Makai Vierra i kela kaa, a pela na kamalii maluna olaila, me ke komo koke ana mai o ka hoohooi iloko on a, no ke kumu i haawiia ai kekahi kaapio i na kamalii, e hele e holo lealea, aole hoi kekahi kalaiwa; nolaila ua hoomaka aku la oia e alualu mahope o kela kaa.

            Ua loaa mai la naoka ike i kela poe keiki, ke alualuia aku nei lakou, no laila ua lele nui aku la ilalo, me ka hili ana aku i ka lio e holo elike me kona makemake, me ka nana ole aku i ka hopena o ke kaai ua hoomaka aku la ua mau keiki nei e lele mailuna aku o kekaa, a holo aku la no kahi e pale kana ai lakou , eia nae ua lilo ia hoao ana i mea ole, no ka mea he ekolu o kela poe keiki i paa ae i ka hopuia, a lawe nui ia ae no ka halewai,

            No ka ha o na keiki, a o ka mea hoi ia nana i kau i ka pu panapana paani a na kamalii, ua nalowale loa aku oia, o kona inoa nae ka i hoikeia ae, a na ka Makai Leal ke koena eku aka hana, ma ka huli ana iaia a hoihoi mai e hoopaa maloko o ka halepaahao.

            GENEVA, Dec. 26-Pakele ke oia o ka Emepera Kelemania oiai ia e huli hoi ana me kona mau ukali mai ke kahua kaua aku o ka Verdun iloko o ka manawa  a na mokulele Pelekane  i lele mai ai e kaua maluna o Mannheim, ma ke ahiahi o ka La Karisimaka, elike me ka lono kelekalapa i loaa mai ia nei mai Basel mai.  He hona wale no kaika haalele ana iho o ko kaaahi kuikawa o ka Emepera i ka hale hoolulu kaaahi mamua aku o ka wawahiia ana o kekahi hapa o ua hale hoolulu kaaahi la e kekahi mau poka pa-hu lehulehu i hoohauleia iho malaila.  Ua ulaaia ke kekahi hapa o na alanuihao a okiia ke alanui hao e hiki ai ke holo i ka akau.