Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVI, Number 2, 11 January 1918 — HE MOOLELO KAAO NO NA KEIKIALII EKOLU A KA MOI AME NA LEDE ELIMA O BAGEDADA [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO NA KEIKIALII EKOLU A KA MOI AME NA LEDE ELIMA O BAGEDADA

Ma keia la. i hoike aku n<> au ia oe. e ka ma<lame. i l:a uawaliwali <> ko'u manao: ua hauiehia au iloko o Jia hoowalewale. ua liaawipio aku au ia'u iho iloko o na hoowale wa!t a ke diab<>lo. he liaulepio ana hoi o'u iloko o kona mana i kanikau mau iho ai au i na manawa āpau. a o ko'u junui hoi o ka halawai hou ana me ka haawina pakalaki a liiki i keia' la. oiai nae. ina 110 ko'u pale aku me ka ikaika ia mau hoowalewale owau kekahi o na kanaka hauoli loa nia keia ao. Me ia nui 110 o ka maopopo iloko o'u no ko'u hookapuia ana mai aole e wehe i ka puka gula. eia nae. ua hele mai la kekahi kanaka a'u i kuhihewa loa aku ai he kanaka maoli. u i mai la ia'u : "Ina no kou wehe aku i kela puka gula e ike aku ana no oe i na mea nani apau au i ike nlua ole ai maloko olaila.' 'Aohe mau popilikia e loaa ana ia oe ina no kou wehe aku ia puka: o ka olelo papa a na lede i kauoha mai ai ia ne mai hoolohe aku oe ia. pehea auanei oe e ike ai i na mea kamahao apau ina aole oe e wehe ana." Xo ko'u manao he kanaka maoli ia ua ikaika loa. ae la ko'u noonoo 110 ka hooko aku ia olelo a hui pu no.hoi me kon makemake e ike aku i na meahuna ma}oko aku. nie. ko'u noonoo nui no nae no ka olelo papa a na lede, o ko'u hele akn !a n<> ia e wehe. I ka puka gula no a hemo mai.' hehe miai la ka akaaka a ua kanaka la a nalowale koke aku la 110 kona kino kanaka l<>ii ae la he moo e kolo ana i ka honua. a iloko o ka irno a?ja a ka maka ua nalowale aku la oia mai kau ike aku, alai!a. mihi. mihi iho la au me ka walania loa no ka hevVa a'ii i hana ai. aka. ua hala ka wa pono. ua hookuli au i ke kauoha. ua puni au i ka hoowalewale a ke diabolo, alaila, ia manawa ike koke iho ia au e' halawai mai ana au me ka pilikia maopopo loa. | Mamua o ko'u komo ana aku iloko a 110 ka ikaika loa o ke kololio ana mai o ke ea mailoko mai o ka rumi ua maule ilio la au a waiho ana iluna o ka papahele. eia nae. aole i l"ihi !<>a ia maule āna iho o'u. ua loaa hou ae la no ka ika-• ika ia'u a ku-ae au iluna. ' i Ma kahi o ko'u hoopomaikaiia. elike me ia a'u i koho wale ai mamua iho. He nui la hoi na mea nani i oi aku malako «'laiia mamua o ko na rumi mua a'u i wehe ai. ia'u i nani aku ai he mau mea ano ole wale no ko loko. o ka mea - pono loa a'u e hana ai ia nianawa oia ke pani k'ōke aku- i ka puka a huli mai hoi, a e hoopau loa ae i ko'u manao makemake e ike aku i na mea'huna maloko o ia rumi. j Xo ka nawaliwali o ko'u manao aole e komo āku iloko. 1 a ua oi aku no ka ikāika o ka manao hoowalewale. a o ke kumu hoi o ko'u poino ana. 0 ko'u ku i"ki iho la no ia malaila ahiki i ke-emi loa-ana iho oka ikaika'o ke ea mailoko niai \ o ka rumi. o ko'u komo aku'la 110 ia. m'e ka nana ole ae la i j ka'u mea i huohi"ki aku ai iniua o na lede aole e wehe ia ■ piika. v i komo loa aku ai iloko. uana ae la au ma o a niaa)k > i,.aulve .nK;a a»o.mii-e ohohia ai ka noonop a.e waiwai aila h«>i ke kimio ana aku iloko olaila e nan'a ai. : j He nimi nui a akea ia, a maluna o'ka papahele ana- ma o a maanei he mau pua liilii. lia hoomalamalama.) ia oloko me na'ihoiho kukui nunui a liilii a e kUku mai ana j nia kelii a ma keia kihi maiuna o na ku. gula. dala pe ma- j l>ala: 110 keia mau ihoiho kukui mai ka ikaika o ke ala a'u e h<-ni aku ana me he laau iliahi la e a ia ana. • Ua hooniiiia ae ka inalamalama oloko o ia fumi e kekahi : mau kukui e aku e kuku mai aaa ma kahi mamao iki aku J iliope. he lehuiehu wale ia mau kukui rrie na kiī gula ame <lala. a maloko o ia mau ipukukui he aila i huiia me kekahi niau waiala lelnilehu ko lakou. 1 Mawaeiia <> na mea a'u e ike aku ana a i ume ikaika ia aku ai o ko'u 11001100 he lio eleēle nui. he nani kona kino. j hiuuhinu n«> hoi kona luilu elike me ka lole pahoehoe. a nm ko'll .11001100 iho ia manawa o ka makamua loa ia o ka lio nani loa a'u i ai iloko o ko'u ohi ana. j N't> ko'u makemake loa'e kilohi aku i kona mau aoao apau hookokoke loa aku la au, a ina paha au i mahu'i mua. 0 ke kumu ia i poino ai o na maka o- na kanaka opio a'u i halawai nma ai. aole la au e hookokoke aku malaila; o kahi no.o ko'll poino mamuli oka puni ana i'ka hoowalewale. j I ". paa ana no na pono apau maluna o ua lio la. e kau āu.H j īi'/.la noh< ; >. oia mau 110 ka paa o.ke kaulawaha,\a ia'u e ha-lo ana ma kona mau aoao.apaii ke hookani wale la nt> oloko o'u i ka nani, aole i ka lio wale no, aka i na pono k« j npau e paa ana maiuna ona, no ka mea. o ka noho. ke kaulawaha he gula wale 110, o ka pale ua kinohinohiia me na poliaku momi hke ole. ' v j ina n<> o oe kekahi ,e ka lede malaila ii nianawa. e nele «>U: ana n< > kou haanui i ka nani elike no hoi me a'u e akena 1 aku la. Ma kekahi aoao o ka halello ua lioOpihaia me ka I 1-ale ame ka oka, a ma kekahi aoao he punawai e pipirmau ae ana ka wai. | la manawa me he inea la e hookikina okoa mai ana no, kekahi mea ia'u e hele aku au e kaU iluna o ua lio la. in j nawaliwali ka manao hoole ilōko o'u. ua ikaika loa ka manao e lu-oko aku. o ko ? u hele aku la no »a a paa ike kaul#waha. a ka'i aku la i ua lio la i kahi o ke kukui. i hiki pono ai ?a'u ke ike ina mea apau. • I I ka maopopo ana ia'u ua paa pono na mea apāu i ka ho-a | ia. o ko'u ee ae la no ia a pekupeku ae la i hele aku, nae he mea a neeu aku. oia 110 oe o ka- lio'i hele a luhi i ka' hanaia. he iuli wale ae no ka mea hiki. No kona hele ole. lele hou iho Ui au ilalo a lalau hkvi la i kekahi wahi apana laau a ee hou ae la, a me ia wahi laau au o ka noke ana iho : 1 ka hili. • . . 5 1 a u i hiii iiio ai i kinohi aole ia i uwe ae. aka. i ka lua a i ke kolu •> ka 11 hili ana iho e uhuhu ana ua lio la a hoonia- j ka ae la e uwe. elike me ka liwe ana a ka lio a kakou e lolie mau nei. he leo i ku maoli i ka \vetiweli. | () ka hoomaka ae la 110 ia o ua lio la e hohola i kona mau eheu a u i ike ole ai mamua aku ia manawa wale iho la no, | a hoomaka ae la ka lele ana i ka lewa. | A<jhe a!u iuea noonoo e ae ia maiiawa o ko'u malee wak 110. a o -ka lua no hoi ia o na maiiawa o ko'u laweia ana i ka lewfc : ua ka manu koraka ka mua 'a uei lio'hoi keia. 1 Naha ihp la au i ka honua me he wahi ukulele la ka uuku Aole a u hana e ae o ka puliki wale no a paa i ka hulu o ka a-i o ka lio a'u i manao iho ai ina no kona haule iho a make loa hookahi 110 ko maua make pu anā. I ka halaana o kekahi manawa ua hoemi ihō la ua lio ia i kana lele ana no ka honua, a i ki lrtto ana a ka miika, i'nana iho ko'u hana e ku ana ua lio la iluna o kaupoiku o ke kakola. a me ka haawi ole ae o ua lio la i manawa no'u e iel'e iho ai. ua lulu aie la oia ia'u me ka ikaika a haule aku la au mahope. a pa lruu maka i ka hulu o ka huelo. a o ia ke kumu i makapaa ai ko'u maka akau au e ike mai la. e ka ,iriadam**. O keia ke kumu i makapaa āi kahi maka o'u. a i kel.i luanawa i lele ai o ko'u onohi maka, akahi no a ala mai la .o'u;pa ihaomaimp ana 110 na olelo a'o a ka poe mak i-, paa he umi i olelo mua mai ai ia'u. .. - \ V J >*** ■ '• ;

I la'u 110 aku iho iluna o kaupoku oke kakela. oka hohola j hou ae la 110 ia o ua lio la i koiia mau eheu ā hoomaka aku i la ka lele ana a nalowale mai ka'u ike aku. ' Ku ae la au iluna me ko'u wili ika eha o kuu maka. po.ino aole na ha'i.i imi. aka. na'u ponoi no. lua au i hoolohe i ke kauolia aole au e poino. a aia no la paha au mawaena o kela poe lede he kanaha kahi i hauoli pu ai. O kei.L iho la no ka hope <* loaa ana i ka poe hookuli apau i ke kauoha. a pela me ka poe e hooko pono ole ana i ka lakou olelo hoohiki. A hala k'ekahi manawa i|i'u ma ka holoholo ana maluna o kaupoku o ke kakela no ka nana a huli aiia i walii no'u e iho aku ai ilalo, loaa iho la ia'u kekahi alapii ma ka aoao. o ko'u iho iho la no ia nolalo me ka paa mau 0 kekahi lima o'u i ko'u maka. la'u i haule loa ai iklo komo aku la au iloko 6 kekaīii rumi aina nui. a ia'u malaila ike iho la au, eia ka o ke kakela no ia a'u i noho ai mamua o kuii laweia ana e ka manu koraka.no ka lewa a hookuuia ihō ai maluna o ka piko o kekahi mauna. , () na punee no he umi a'u o ka ike mua ana e ku poai hapa mai aha oia no ia?e kuku mai ana, ka punee kiekie n6 hoi o ka elemakule ke ku ana iwaenākonu: He mea e ko'u hauoli ia manawa no ko'u hoea hou an-i me ke ola ia kakela. O na kanāka opio he umi. a pela me ke kanaka elemakule. aole iloko olaila ia manawa, a oiai ua maopopo no ia'u e hoi mai ana no lakou. ua kali iho la au no kekahi manawa. aohe no hoi i Ji'u loa ia noho ana iho a'u komo nui mai ana ua mau kanaka opio la me ka ukali pu ia mai e ka elemakule a kuku nui ana. Aole lakou i hookahahaia aku no ia ike ana mai la a lakou ia'u. aohe no i hoike mai i ka lakou kaumāha 110 kā ike āna mal i ka lele o ka onohi o kāhi maka o'u 4 me he mea la ua maopopo mua no ia lakou ke kumu, elike 110 me ko lakou ike ana no lakou iho. *' "Ua hoi mai nei ka oe." walii a kekahi o lakou o ka olelo ana mai ia'u, "eia nae aole makou e hookipa mai ana ia oe elike me ke kupono a makou i makemake ai, no ka mea, ke ike aku nei makou me ka maopopo loa ua hookuli oe i ka oleipa'o i ai ia oe. Ua maopōpo ia makou ke kumu oka poino ana o kou maka." f "Ile hana hewa loa no pa'na ia na'u ka hoahewa wale ana aku 110 ia oukou no ko'u pilikia ana, no ka mea, na'u .ponoi no i imi i ko'u mea e poino ai, a maluna iho no o'm na ahew r a aua. Ina au i hoolohe ike a'o aole e loaa keia poino ia'u, aka. he mihi keia k no ka mea, ua hala aku la ka \va pono." "Pela 110, aka. ina lie mea liiki kekahi iā makou e hoonana aku ai i kou 11001100 kaUmaha, ua hiki la makou ke haawi aku ia mea elike me kou makemake, aka ke ike ole nei makou. • ; "O makou pu kekalii la i hoohauoli ia no makahiki a oi īna kela wahi au i hele aku lā, a 110 .ko makou hookuli ana no hoi i ke a'o i halawai ai makoli |ne ka poino, elike me kou halawai ana mai la me ia poino like: mai hoomau loa ia aku paha hoi ko makou hoohauoliia ana, o ko makou wehe ana no hoi i ka puka gula i papaia mai ai e na lede. 0 ke kumu ia o ko makou poino. elike me ka poino i halawai mai la me oe, au i ikemaka aku la. ~t • "Aohe i oi aku kou. makaa.la ame kou hoolohe i ko makou. no ka mea, in'a oe i hoolohe i ke kauolia aeHe e wehe i ka puka gula aole e jfoino. ina aia no oe i kela kakela kahi 1 noho 'ai e hoohauo'H ia oe iho me iia lede he kanaha. "O ka makou e nei e hookomo mai ja oe i lala nō ko makou aliahui. aka. oiai hoi ua kaiipalena ko makou heluna i ka umi wale 110. āole e oi aku. no ia hiki ole. nolaila p poiio 110 oe e hookaawale mai nei aku, a e hele pololei oe ma ke ālanui e hoea: a|cu ai i Bagedada, kahi au e halawai aku ai nle ka poe e u ptt mai ana me oe • iit> ,kou poino^ana.!' Ua oili like mai la makou apāu i\vaho a kuhikuhi la ia'u i ke alanui e hele piai ai a hoea i Bagedada neij a 1 ka maopopo ana ia'u o ko'u hoomaka mai ia 110 ia i ke kueo ,hookahi ana. o ka la ko luna iho. a o ka wela o ka lepo 1 he'.e moanopu ko lalo ae. Ik)ko o ko'u wa o ka liele ana mai ma ke ala ua kipa ae la'au i kekahi hale t oki laūoho a kalii umiuml a malaila au i'kāhi ai i ko'u umiuhii ajne ka huluhulu o ko'u kUemaka a malaila i pāu pū ai ko'u. lauoho i ke okiia, a komo iho ia i ka aahii elike. me ka poe-kuewa." « He mau la loihi, i lialā ia'u maluna o ke alahele, a ua ,heb no hoi a maluhiluhif-.a <3ia keia ahiahi wale iho la 110 ko'u hoea ana mai la i_keia k.ulanakauhale. : j\la. : kekahi o na pukapa o ke kulanakauhale nei i halawai mai ai au me laua nei,_ kuu mau hoahānau, he mau kanak 1 opioi like pu 110 ko laiiā mālihini i nei wahi me ko'u. a.hookaUi ko makou haele like anā jiiai nei< a oiai makou apau he poe; malihini wale no i nei waVn.\g. i ka ike ana mai nei i ka aa ae o na kukui o nei hale me ka hauwalaau, manao mai nai makou he liale hookipa la hioi kefa t noka poe malihini, pelā.iho la makou i kipa mai'ai e'nōi aku i ko oukou oluolu, eia ka he poe lede \vale 110 na ona o uei hale. Ia makou i hui ae ai ua hookahaha pā\ali.iia kela ame keia mea o makou no ka naiia aku'a uana'mai maka-kahi' wale 110 a ekolu, a ua kahiia no hoi lia umiumi/n#. Iytiliihulu ku'emaka āme na lauoho a nemonemō, .elike _nor pāha hoi me oukou e hoōheneheue mai la ia makō.u. o ko makou ikc ; ole aku. * . , . '-. j Ma ia ano iho la makou i kipa mai ai i Jceia ftale. a \jiai ua hōokipaia māi makou e oukou nie ka maikai, kt?'fraawi aku neū makou i ka makou hoomaikai palena ole ia oukoiii O keia ae la ka mtsolelo e pili ana ia'u; a ina he kou, e ka madame e pāne mai, e hoike mai ano. 1 "Ke hookuu aku nei'au ia oukou apau e hele oukou me ka lanakila no kahi a oukou e makemake ai." • "Auhea oe e ka madame. e oluolu mai hoi oe: ua lohe mai nei lakou nei i ko makou mau mool6lo, o ko lakou nei koe; o ka 1101" ia oe e ae mai qe e noho iho no makou.a e hoolohe aku i na moolelo. a keia mau keonimana, oiai aole lakou i hoakaka ae nei i ko lakou mau moolelo." Ua ae iā mai la ka lakoU noi me ka maikai; ia wa i huli ae ai ka lede e nāita i kahi ā ka moi, ke kuhina nui ame ka'luna nui a ke alii a ka lede e maopopo ole ana i kahi mea no lakou ia maiiawa. a noi ae la e hoakaka pakahi aku kela ame keia o lakou i ko lakou mau moolelo. Oiai. ke Kuhiua Nui Giafara e noho mai ana me ka rrakaukau mau e kapiailio Ua hoo.ko koke mai la oia i ke noi a Zobeide i ka i ana mai: "No ka hooko ana aku i kau kauoha, e ka madame. aohe a makou moolelo e ae e hoike aku ana ia oe, o ka palua wale aku nc> i ka hoakaka ana no ka makou mau mea i hoike mna aku ai ia oe. . # » •'He mau kanaka kalepa makou no ke kulanakauhale mai ; 0 Mosala, g. ,i; ; hpea mai makou i Bag<?dāda nei no ka hoolilo ana aku i ka makou mau waiwai kalepa i ka poe e makemake mai ana ia mau waiwai-. oia mau \Vaiwai apau a'makou aia iloko o ka hokele kahi a makou e noho nei i nei manaw*ā. . li, Ma keia la he papaaiiia nui kaj i hōotnakaukauia no ko makoii- ai pu ana me ko makou niau hoapaahana o ka oihatra hdbkahi. ua ai ā ua iuu pU maleou me lakou. me kekalu helunā nui e ae o lia kanaka kalepa o keia kulanakauhale. a mahope o ka ai ana ua kauohaia aku kekahi poe himeni a poe ike i ka hulahula e* hele mai. o na kane ame na wahine. a he poe hookani pila pu kekalii i hoea mai. ■ "Ua mii na lealeā i hanaia maloko o kela hale. a no. ke kani paha hoi o na meakani, na leo liūneni no hoi o ka poe himeni, a oiai ua kahiohio na mea apau i ka waina, ua lohe niai la ka makai i ka nuhui o Ua leo o īhakōu apau,- a hoei ae'ana 110 ua haie l.a. a u.a rm.ho2taio ua |>ap> akāaina la i paa i ka.hopuia, aka ua laki makou i ka pakele ana„jaai. : . ... .

' "No ke āunioe loa o kela niaiiawa a e paa ana 110 hoi im puka o ka hale hookipa e hiki ole ai ia niakoii ke komo aku. a oiai he pne malihini makou i nei kulanakauhale. a ua "ia««popo ole kahi e hele akit ai. ua hou hewa makou i o a ianei i wahi e hooluolu ai i nei po. "fa makou i maalo ae ai ma ke alanui kokoke mai i kei«* hale. ua lohe mai nei makou i ka hauwalaa'u o loko nei me ka aa o na kukui. me he mea la he nui na lealea e hanaia ana maioko; o keia hale. ua koi kokeia mai ko makou mau noonoo e kipa mai a e noi aku i ka oluolu o ka ona hale no ko jmakou aeia m'ai e hoaumoe maloko nei. aia hoi a ao liuli aku i ko makou hale e īioho ai. * ' "Pela iho la makou la i kipa mai ai no keia luile. a kikeke mai la ma ka puka no ka aeia ae e komo mai. a ke haawi hou aku nei makou i ka mahalo ia oukou e na leeie 110 ko makou hookipaia ana mai a ike ana i na' hana apau i hanaia iho nei." ' ,l 1 ka lohe ana aku o Zobeide i keia moolelo a ke kiihina nui, ua hookaulua iki iho la oia i kana kamailio ana mai, no ka mea, ina hoi e kipaku mai ana oia i keia niau kanaka no ke aha hoi oki e kipaku o!e ai i na kanaka olohe mua ekolu. Mahope o kona noonoo ana no kekahi manawa, i mai la. i "Ke hookuu aku nei au ia oukou fnamuli o na ; kumu kupono a oukou i hoakaka mai la: ua paa kuu maiiao e kau aku i ka hoopa'i make maluna o oukou. aka nani iioi ia ua hoakaka mai nei oukou i ke kumu o ko oukou kipa ana m.\i nei. a he kumu kupono no hoi ia a'u e hoahewa ole aku ai,. nolaila. eia ka'u olelo hooholo, e haalelē mai oukou i keia hale i nei manawa, a e hele aku ma ka oukou wahi e makemake ai." , Me ka leo koikoi o ka mea i piha me ka mana o ka ona hale ia pane ana mai a Zobeide, e hiki ai no i na kanaka ke ike aku ua makemake oia e hooloheia aku kana kauoha. . Nolaila, ku ae la ka moi, ke kuhina nui. ka luna nui o ka hafe o ke alii a pela me na keikialii olohe ekolu ame kahi kanaka hana ipulepo. a oili nui aku la iwaho, me ka pane wahi huaolelo ole, no ka mea o ke ku kokoke o nā koa me ka lakou mau pahikaua ke kumu o ko lakou hoololohe hoii ole iho. Ia lakou. i oili aku ai iwaho a paniia aku la no hoi ki ,puka mahope o lakou. huli ae la ka moi e kanlailio i ila keikialii me ka hoike ole akiL iaia iho imua o lakou. he moi oia, a i aku la: I <l E na keonimana, oiai i'a lohe au i ko oukou mau moolelo pakahi a-he poe malihini hoi i nei kulanakaiihale a o ko oukou hoea koke ana mai nei no ia iānei, heaha ka oukou i e noonoo la iloko pakahi o oukou no ka oukou mea e hana . aku ana? * , i 'Mhea oukou e hel'e aku ai, a mahea aku ka oukou wa'hi hele aku ai, oiai ke pouli nei no e maopopo ole ai ko oukou j wahi e hoaumoe aku ai o nei koena po?" ! ,( He ninau kena au, e ka-hoaloha. hoopohihihi nei ia makou. no ka mea. aohe maopopo ia makoii ka makon wahi e hele aku ai. Manao iho la makou maha'i no pāha o ke alanui e lapuu iho ai_ ahiki i. ke ao ana alaila nanā akn kahi e hoopauia ae ai o ko makou pilikia," wahi a kekahi o na kanaka opiō ekolu. I ! Alaila. hawanawana ae la oia i kona kuhina nui e hoihoi aku i na keikialii i kona hale ia koena po, a malailā e moe ai, a ma ke kakahiaka ae, alailā, lawe akii ia lākou i ka lialealii. • . "Jle makemake au," wahi ana o ka olelo ana ae i ke ku- • hina nui, "e kakau ia ko lakou mau moolelp pakahi apāu. elike me ia a kakou i lohe mai nei malokp o kela hale. nn ka mea. he mau moolelo ano nui a waiwai loa lakou e hoopaaia ai maloko o ka buke iloko o ko'u wa e nohoalii ana no keia aupuni." Ua laweia aku e ke kuhina nui na keikialii ekolu no kona hale, ua hoi no hoi kahi kanaka hana ipūlepo no kona hale. a hoi no'hoi ka moi ame ka luna nui i poaiā no ka halealii. : I ka hoea ana aku o ka moi no ka halealii, tia hoi polok-i aku'la oia noloko o kona ruini moe a-maluna o ka punee i haule iho ai oia e hooluolu. a no ka lilo 'loa o"kana noonou ī nui ana ma na mea ana i ikemaka a i lohe ai. ua hiki ole iai ī ke hiamoe. o na maka ka i pili, o ka haau nae oia mau «io ke ala. ' • Makemake loa oia e luaa iaia ka ik.e maopopo owai la o Zobeide. ka wahine nona ka hale a lakou o ke komo ana. I a heāha Ia ke kumu o kona pepehi hoomainoino aiia i na ilio eleele elua, ame ke kumu o ko Amine poholehole ana ma kona umauma. . i Ao'le oia i moe iki no hookahi minuke ahiki i ka puka an:; māi a ka la ma kekahi kakahiaka ae. O kona ala ae la no ia komo i kona mau aahu a hele aku la noloko o ka rumi aha-. olelo a nohe? iho la maluna o ka. nohoalii no ka hoolohe an:-i aku i na hoopii a ka poe hoopii, a pela lioi me na hana e ae e pili ana i ke aupuni. I Aohe i liuliu loa ia noho ana iho a ka moi komo aua no ' ke kuhina nui, a elike no hoi me kona ano mau ka mahamaha ke ike mai i ka moi. o ke aloha kakahiaka no ka mua me ! ke kulou mai imua o ka nohoalii. pela no i nei kakahiaka. 1 Alaiia i aku la ka moi: "Ē ke kuhina nui. aohe mau liana 'iauo nui imua o ka aha i keia la. hōokahi wale no mea juiī iloko o ko'u noonoo a'u i kahaha nui ai. oia ka inea e piii . ana i kela mau lede ekolu ame ka lakou hana maluna o kela mau ilio eleele elua. j "Aole hiki e kaawale aku keia noonoo mai a'u aku ahiki i ko'u maopopo ana i ke kumu o ko lakou pepehi hoomainoino ana i kela niau ilio, nolaila. ke kauoha aku nei au ia | oe e hele oe a lawe māi.i kela mau lede imua o'u. a pela me na keikialii ekolu, lawe pu mai ia lakou apau me oe. , ]' „"E hele aku oe me ka awiwi a lawe koke mai, no ka mea .' ua makemake loa au e lohe koke aku i ko lakou moolelo." | ' la paū aiia np o ke kauoha a ke atii, a oiai. ua maa ke ku- , hina nui i ko : kē alii ano ame kona manao me l:a awiwi wale no e hookoia ai kana kauoha. he manawa ole ia miki ana aku ku ana imua o na lede; a hoike aku la i ke kauoha a ke ,'alii, ihale nae oia i hoike aku ia lakou i ke kumu 0 ko īakou ikauohaia ana aku. | No keia kauoha a ka inoi ua lilo ia he mea hoopioloke loa i iia noonoo o na lede me ka ui aku a ui hiai no ke kumu o ko lakou kauohaia ana akū. r Ua kahiko-koke iho la lakou ia lakou iho me ko lakou ma:i ! aahu nani ame na mea hpoiiani e ae no hoi. a kau no hoi ' na iihimaka. a i ka makaukau ana hoomaka nui mai la ka hele ana me ke kuhina nui np ka haleā!", a oiai o ka hale !p ke kuhina nui mamua, ia lakou i kaalo mai ai mawaho o ka puka, kahea aku la ke kuhina nui i na keik|alii olohe a hookahi ko lakou kai like. hnā mai no ka halealii. No keia-poe keikiālii. o ko lakou lohe koke ana ia ' ua ike mua no lakou i ka mpi f . a ua kamailio pu me ia. ine ko lakou mappopo ole nae o Ka moi no ia a lakou o fce ku-1 , mailio pu ana. Ua alakaiiā aku la keia poe a kuku ana imu;* j 'o ke alii. a no ka eleu ame ka, .hakiwawe loā o ka hopkoia ana o kāna kauoha ua piha loa k<e ālii i ka hauoli. | No na lede ekolu ua kauoha nisu lā ka raoi e nōho iho la- \ kou mahope o ke panipuka e komo aku ai ilpleo o kona rumimoe; i hiki.ole ai i luna ame na kauwa o. ka halealii ke ike maija lākpu, e-lilp ai paha ko lakou ikeia mai i'mea. hoano-e ae T ko lakou mau noonoo. No na keikialii hoi ekolu ua kuk'ulu ia aku lakou ma kahi kokoke i ka moi. a oiai he poe keiki \Vale no lakou na na alii' aimoku, a ua* maopopo no hoi ia lakou ka malama ana i ka I ihiihi o ka nohoalii ame ka moi e maluna iho/kvi ! ihb la lakou ma ke aho hoohaahaa ia lakou iho, īne ka haawi aku i na hoohanohano ana āpau i ka moi. • Kauoha mai la ka moi i na ekoki e nolso ih.# ilālo mālunā o īia noho i īip lakbu, a-}• 'ka 1 pplio pono ana iho o na lede e'kolu maluna o ko lākou «iau noho i hoomakaukauia ai. huli biai Ia ka moi e nana -ia lakou, a i mai la: ..... • . f ' ■ •"

"E na lcde, i ka manawa a'u i hoike aku ai ia'u iho imu.i 0 oukou n lioolauna aku ai au ia'u iho ma ke aiu» he. k:ilc].,i ka'u oihana. a mai ke kulanakauhale mai au o Mosala o ka liele ana mai, ua hoololi au ia'u iho nia ke ano kanak kalcjja. ke nianao nei au aole no hoi paha e nele ana ka loaa $ku o ke kahaha iloko pakahi o oukou. "1 nei manawa. ke ole au e koho hewa. ai.i ])aha īlokii ]>,i--kuhi o oukou na manao niaka'u no'u i ko mik«>U wa i ike mai la he moi au, a ua hana mai oukou i ka hana e *<\\e i ko oukou moi. a me he mea la aia 110 paha iloke» <, liukou p&kahi na manao maka'u no keia kauohaia ana aku nei o oukou, no ke kauia aku o kekahi hoopa'i maluna n oukou. j "Aka. aole pelā. e hoolana iko oukou manao, aohe pv»!:'<> e hanaia aku ana maluna o oukoli. a e hoomaopopo iu.m | oukou i keia a'u e kainailio aku nei. ua hoopoinaia e a'u ua mea i hanaia o. ka po aku la i hala, a ma ka hoike ana aku ia oukou i ka mea oiaio ua hauoli au, no ka mea a ouk. u , i liana mai ai me ke koa loa. j -() ka'u e iini nei ina 110 hoi e like ana me oukou na \va- | hine apau o Bagedada nei ke koa aohe mea hauoli e ae. | "la'u i hoea aku ai imua o oukou a iloko hoi o. ko oukou ! hale, he kanaka kalepa au i hoaupeia no Mosala mai. aka. i inei manawa ke ike mai la oukou o ka Moi Harouna i !au-o Bagedada nei. ka hiku o na moi o ka halealii nani o Aba. kahi hoi a ko kakou kaula nui i noho ai iloko o kona ( mau la. "I kauoiia wale aku nei no au ia ōukou e hele māi ianei no Ha hoike ana aku ia oukou no'u iho, A no ka ninau pu ana aku no hoi i ke kumu o kekahi o oukou i |>epehi ai nie ka hoomainoino i na ilio eleele elua, a uwe pu aku me iu mau ilio mahope iho o ka pepehiia ana. "O kekahi mea nui nana i hookakala i ko'u mau lauoho ma ka po nei oia ko'u ike ana aku i ka poholehole o ka uniauma o kekahi o oukou, he mea na'u i noonoo nui ai i kei.i po me ka hiki ole ke hiamoe ahiki'i ke ao ana, a kena oko i aku nei au i kuu kuhina nui e kii ia oukou a lawe mai iimn o'u. O ka oukou pane no keia ka'u e makemake loa nei e lohe aku." A oiai ua kamailioia aku la no hoi e ka nloi keia mau 0k1.,. me ka moakaka loa. a ua maopopo no hoi i na lede ek«»lu na mea i kamailioia aku ai, aka, oiai he hana maa mau ia no ia, ua palua aku la no nae ke kamailio ana a ke kuhina nui ia mea hookahi imua o iia lede. 1 ka pau ana o na hoakakā a ke kuhina nui, o Zobeido ka mea i pane mai i ka ninau a ka moi i ka i ana mai: "E ka'Moi. e ola inau loa oe. O ka moolelo a'u e hoik:> aku ana imua oii me he mea la o ka oi aku paha ia o n i moolelo hookahaha i ka noonoo au i lohe mua ole ai. •'O na ilio eleele elu'a a oukou o ka ike ana ia'u e pepehi ana he itkiu hoahanau makoii a ekolu na ka makuahine h<»«.kahi ame ka makuakane hookaki, a iloko o ka manawa e maopopo aku ai ia oukou ke kumu o ko laUa hwliloia an i 1 mau ilio, mamuli o kekahi ulia kamahao loa. "O na lede e ae e nohcr aku nei me a'u ;i oukou e ike mai la-i nei manawa maanei, he mau hoahanau no laua no'u. he makuahine e no nae ko laua a hookahi o makou niakuakane. "O ka wahine a oukou i ike mai ai. i ke poholehole-o kona umauma o Amine kona inoa. a o kekahi o Sofaca. a o Zobeide hoi ko'u inoa. "Mahope mai o ka makb ana aku o ka makuakane o inai kou. ua waiho iho oia i kekahi mau waiwai nui ma ka aina. na holoholona a ma ke dalā maoli iia makoii. a-ua maheUlike ia ia mau waiwai apau mawaena iho o makou. "I ka loaa ana aku o ka mahele waiwai o ,kuu mau hoa hanau ua hoi aku la laua a noho me ko laua makua hine. a koe iho la au ame ko'u mau kaikuaana me ko makuahine. e ola ana no oia i kela manawa. a i kona wa i i make aku ai, ua waiho iho oia he mau kaiikani dala na kela ame.keia mea pakahi o makou; . "I ka loaa ana mai o keia mau waiwai ia makou, o kuu mau kaikuaana, no ka mea. owau ka muli loa o makou. u ' mare aku la laua i na kane. "Mahope iho o ko laūa mare -an£ ua hoi aku la laua i ka hale o ka laua mau kane. a liaatele hookahi ia iho la au. Aole i loihi loa maliope iho o ko laiia marc ana, lla hoolilo aku la ke kane a kuu kaikuaana hiapo i kona mau waiwai apau. mai ka aina a i tia waiwai lewa. a. me tia dala i loa i mai la iaiā. a pela me nā dala a'kuu kaikuāana i hooiliia mai ai e ko. makou makuakane. ua holo aku la laua no Aferika "Malaila kana kāne i uhauhā aku ai i na dala apau ma kq inui:afna ana. ka piliwaiwai ana, a me ka lilo ana me na I wahine manuahi. ua hoolilp aku oia aole -o kana inau dala | wale 110. aka, o na dala pu kekahi apali a kuu : kāikuaana. | "Mahope mai o keia Uhāuha ana ua ililmne halele l<>a | laua a komo kiihohonu loa iloko o ka pilikia, a no ia nele u < hoopii kuu kaikuaana e okiia laUa. a mahope o ka moku ana ua kipakuia mai lā kuu kaikuaana. O keia kA hopena poin.» mua i halawai me kuu kaikuaana. •'Ua hoi mai oia i Bagedada nei. Laki 110 kona huna an i i kekahi mau wāhi dala. a me ia mau dala i uku aku ai t kona Vnau lilo kaahele ahiki i ka hoea hou ana mai ianei. mahope o kona halawai ana me na popilikia lehulehu ma ke | alahele. ' ' "Ua hoi mai oia e luili i puuhonua nona iloko o ko'u honu i me ka helehelena manaonao ke nana aku. o ka ehaeha'i loaa ! iaia, o ka mainoino o kona kino mahope o koha' pepehiia ana e kana kāne. ua lawa loā ia iiiau mea e hoehaeha aku ai i ka naau o ka poe e ikemakā aku-ana. • "Ua ninau aku aii iaia neil k*ē'kumu o kona nele ana anie kona ma'i anā, a me na w'āirriaka oia o ka hoike ana mai ia'u i ke kumu, elike me ia a'u i hoike mua'aku nei, oia hoi ka uhauha ana i na dala apau ame ka pepehi ia ana. "Ua nui kuu aloha iaia nei no ka ike aku i kona pilikia. a nanā mai ka uwe hookafii ko maiia ume pu a hookalu ana aku i na waimaka. a ua hala kekahi maiiawa loihi ia maua ma ka'uwe āna. . "Mahope iho o ka pau ana o ka maua uwe. ua olelo aku !:t au iaia ē hele e auau, a nie ko'u niau aahu ponoi i hoolak»» aku ai au iaia; i ka pau ana o kona mau lole i ke koino, i aki: la au : ' "O oe no kuu hanau mua i ka pupuu hookahi a ka pahu a ke ki hookahi, a e nana mau aku ana au ia oe ma ke ano he makuahine ma nei mua akiu aole ma ke ano he hoah i nau. Xani ia ua hoi mai la oe e noho iho kaua, a nana mni oe ia'u a pela hoi au e nānā aku ai iā oe; e hoomakua kaukekahi no kekahi, pela iho la ko kaua noho ana e pono ai mai nei wa aku. • - "Iloko o kou wā i kaav/ale aku ai ua kokua mai ke Aku.i ia'u ma o ka hoomahualiua mau ana ae i ko'u maliele o k t waiwai, a i keia la aohe a'u mea e hopohopo ai no ka luuu' me ka nele, a mamuli 110 hoi o ku'u hooikaika pouoi aua aku ma ka hanai ana i na enuhe hana lopi kilika. 1 loaa nui nr.i ai ko'u mau pomaikai ma ia liana. "E ho6maopopo mai oe i keia, o na mea apau i loaa ia'i' nau ia. a elike m.e ka-mana i loaa ia'u e hoolilo aku i na da' i mai ko'u waihona aku. pela no ka loaa like o ia mana i.t oe, nolaila, mai keia la aku nolie au mea e maka'u hou aku ai no ka pilikia. "Mai kela manawa mai ko maua noho «pu ana maloko •■» ka hale hookahi 110 na mahina lehulehu i hala me ko. oluoiu o ka noonoo, ka lokahi,. ka hauoli, a pela aku. "Ua pinepine no na manawa a maua o ke kamailio pu an;. 110 ko maua mau hoahanau. a ua haohao nui 110 hoi mai'"no ka lohe ole ia mai o kahi mea e pili ana 110 lakou, a e uum mau ana no hoi maua no-lakou. "Iloko o ko maua nanea i kekahi la, aia hoi, ua hoea. niai la; me ka maopopo mua oie kekahi hoahanau o maua. a elike no me na haawina ehaeha iaia nei, pela no iaia, oia keia lede e noho nei ma kuu aoao hema. i ( Aole > P»«). . : '.i y.,.k -in • .. • ' . .