Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVI, Number 2, 11 January 1918 — HE MOOLELO NO NA Hoahanau Ekolu A I OLE O Hawila ke Koa, a o Magarita ka U'i ka Manu Nunu Ahiu [ARTICLE]

HE MOOLELO NO NA Hoahanau Ekolu A I OLE O Hawila ke Koa, a o Magarita ka U'i ka Manu Nunu Ahiu

' Ua pono! Akola oe e kena keiki a ka hilahila ole, ua laki oe i ka loaa ana mai la o kou uku. Ua ike no aohe īkaika, heaha aku nei no la kana o ka hoonahoa ana aku la." a he nui aku na olelo e ku okoa iho ai no kaua e makamaka heluhelu i ka hilahila, ina ia kaua ia mau olelo i kamailioia mai ai. Xu keal kaanini ana aku o ke alo o Feriana iluna o ka lionua, ia manawa i poha mai ai ka leo o kona makuakane i ke kauoha ana ae i na naita e ku mai ana, i ka i ana aku: "Ma ka i loaa ia'u, ke kauoha aku nei au ia oukou e na naita o Roma nei, e hopu koke i keia kanaka me ka hakalia ole! E hopu iaia, a e hookau koke aku i ka hoopai kupono loa maluna ona." Me ka leo o ke kanaka i piha i ke koa ame ka maka'u (,le. haka pono mai la ka nana ana a Hawila imua o ke kiaaina o Roma, alaila nana aku la maluna o kona mau hoaloha, a pane aku la i keia mau olelo : "E na makamaka, a e na hoahanau hoi iloko o ka oihana hookahi, mamua o ko oukou hoao ana mai e hpoko i ka leo kauoha o ke kiaaina o Roma nei, e hoomanao iho oukou. owau no keia ka mea i kapaia ka Naita Pahaohao o ka Luahuna Waiwai, a imua o ke Akua mana loa, e mihi oukuu i ka nui o ko oukou lawehala ana ma keia ao, a e haawi hoi i ko oukou aloha hope, imua o ko oukou mau ohana, 110 ka mea, ma kahi a'u e ku nei, he lua ia no oukou e luma'iia aku ai a pau i ka make, ke hoao kekahi e lalau mai kona mau lima ia'u, ame kuu aloha nei." Aole i hooloheia mai kela leo o ka kakou koa opio, aka ua oili mai la he elua mau naita o ke Keikialif> Feriana, rne ka manao e hopu mai ia Hawila, a o ia ka Hawila o ka pane ana iho i kana aloha: "E kuu aloha, e hoi ae oe mahope o'u, a e a'o aku hoi au i keia mau wahi keiki omo waiu i ke ano o ka paani ana. Aole no ka paha lakou i ike i na la aku nei i hala 1 ko'u ano'; o ka inea nae ia e loaa hou aku ai ka hoomaopopo ana. owau i'o no ka keia na Naita o ka Luahuna Waiwai;" alaila hehihehi kulana pono iho la o Hawila, a me he olapa ana la na ka uwila, aia kana mau puupuu elua ke kau pono la imua o kona mau maka, a he poha ka mea i loheia aku, huli kaanini ana ke alo o kela mau naita elua iluna, a o ka manawa hoi ia i noke hou mai ai na kanaka i ka huro, me he mea la he hana lealea loa na lakou ka ike mai i ka pau o na kanaka 0 ke kiaaina o Roma, i ka hoohokaia e ke kanaka a lakou 1 haawi aku ai i na mahalo kiekie ana i na la aku i hala. I kela hina ana aku o na naita elua o Feriana ilalo, ua hoopuni koke ae la na naita he kanakolu ia Hawila, a pane aku la kekahi o lakou i ke koena aku i koe o na naita o Feriana e ku mai ana: "E lohe oukoq apau, he mau hoaloha makou no keia kanaka opio, a ua paa hoi ka makou hoohiki, e hoopakele no makou 1 kona ola mai ka poe apau e hoopilikia wale aku ana iaia; a o ia ka'u e olelo nei imua 0 oukou, ina oukou e hoao ana e hooko aku i ke kauoha a ko oukou haku, kēla kauoha o ka piha me ka puuwai eleele, ame ka hilahila ole, alaila, e kau aku no auanei maluna o cuk( ,o keia ka leo 0 ke ol.a, a mai hoao kekahi e hookiekie mai." Oiai no kela mau naita e papaleo ana, o ka mana\va no ia i loheia aky ai ke pohapoha mai o.kekahi pu puhi, a ma kahi e ku pupupu ana 0 n,a ha.l.e lole, i welo pulelo ae ai he h?ts i ka makani, a maluna hoi o ua hae la, ua kahakahaia keia maii huaolelo: "No Magarita ka u'i, Me HaWila ke koa." I ka meha ana iho o ka leo o ka pu puhi, ia wa no i ikeia aku ai ka oili ana mai 0 kekahi puali kaua kauīio nui, hewa iia mea he kanaka ke nana aku, a ua lako hoi iakou me na meakaua o kela ame keia ano, a e anapa ana hoi ko lakou mau kapa kila i ka malamalama o ka la. Holo pololei mai la kela puali nui a ma kahi he iwakalua kapuai ke kaawale mai kahi aku a Hawila ma e ku ana, ia wa i oili niai ai ko lakou alakai a ku ana mamua loa o. ka huakai, a pane mai la i keia mau olelo: • "Aole loa e kau ka lima o kekahi mea maluna o Magarita ka U'i ame Hawila ke koa, o ka mea e ku-e mai ana i keia kauoha, he make wale no ka hoopai kupono maluna ona." Alaila noke nui ae la ua poe kanaka nei i ka huro no ekolu manawa, e haehae ana hoi ko lakeu irsii 'leo.i ka lewa, a; e hoauhee ana i ka meha anoano eehia i kau iho maluna o kela anaina kanaka nui. MOKUNA XXVI. % Ia kuu ana iho o kela mau leo huro o na kanaka maluna p ko lakou mau lio, ia wa i pane mai ai o Hawila i ka i ana mai, i ka poe e hoopuni ana iaia ame kana aloha: "Auhea oukou e o'u mau hoalpjia, aole au i, hpohewahewa i ka oukoii hana np ko'u pono i keia la, aka nae e noi aku ana au i ko oukou o}uolu, e hookaawale ae i walji no'u e hemo akn ai i\yaho,, a hoakaka aku i ka'u mau manap.'ipiua P ke kiaaina maikai o Roma nei." • Elike me kela leo kauoha, pela iho la na naita i hookueni? pono ae ai, a haawi mai lai i wahi no Hawila awe kana aloha e oili aku ai, a he oiaio,,rae ke kulana hiehie nui i p.uka. aku ai oia a ku ana imua o ke kiaaina o Rcuna me ka ppe maka iiano, aia no hoi kana Magari,ta ke kuikuilima pu la nje >3, aohe nae he wahi inea a owakia iki mai o ka waha o ke- kiaaina o Roma a i ole o ka makuakane palia o Magarita, he kuWe hpi kau. i ka ike mai paha hoi kekahi i ka hele o na Koalplia P Hawila, a hae, me ka makaukau loa e hookau aku i kekahi hoopa'i weliweli loa maluna o ka poe na lakou i imihala i ko lakou hoaloha. "E ka Makua Kiaaina o Rpma nei," i hoomaka aku p Hawila e kamailip iaia i ku pkpa aku ai imua p ka # mea nana i hoo,paa iaia ilpkp p ka halepaahao, "e hooko aku ana au i kou mau makemake apau e ke Kiaaina, n<3 ka mea ua ike 110 au, he kauawai kau mau olelp apau, a he hana haahaa loa na'u ka hoao ana e ku-e aku i kou makemake, a'u hoi e kanalua ole nei ke olelo ae, o ka makemake maoli nq ia o kau keiki. "Ke ike mai la oe i keia poe kanaka i lakp me ka lakpu mau meakaua, ua makaukau loa lakou e hoopakele ae ia u mailoko mai o k.ou mana, a e hoolilo i ke kulanakauhale o Roma nei i j moana koko, iloko o ka manawa pokote loa, a e hoopokole hoi | i kou mau la o ka. nono hophialuana maluna o kou aupuni, aka 11 au i ae aku i ko lakpu manao. | (< Ua kuhihewa ko keiki haakei, he hana |aani wale no iaia hahao aija aku ia'u maloko o ka halepaahap, malalo p na ll ana epa haahaa loa o ka hilahila ole, a e hookoia hoi kona manao puuwai eleele maluna o'u, ame ka mea a kuu puuwai i aloha ai, ma ka hookau ana aku ia'u maluna 0 ke kua o ka lio

j ahiu ma ke ano hoomaewaewa; i lohe pono oe e ke kiaaina ea, ua lako au īne ka ikaika ma na ano apau; i hakalia wale no 1 I kuu leo a pane ae. e ike auanei oe ame kou mau makaainana, I iloko o ka imo ana a ka maka. e oili mai no ko'u poe kanaka i ,lako pono i na meakaua o na ano apau, mailoko mai o keia ululaau a i hooia no ka pololei o keia mau olelo a'u, e nana aku i kela puali nui o ko'u mau kanaka, maluha o ko lakou mau lio," alaila kuhikuhi aku la o Hawila i na kanaka e ku mai ana me ko Jakpu mau kahiko kaua maluna o ko lakou mau a o | ka manawa hopkahi no hpi ia a ua ppe kanaka nei i npke mai 1 ai i ka uwa: "E ola mau ka Naita Pahaohao 0 ka Luahuna Waiwai! E i haawi mai i'ke kauoha. ua makaukau loa makou e molia aku i | ko makou mau ola no kou pono!" j la kuu ana iho hoi o na leo o kela poe maHina o na lio, j 61owalu like ae la na naita he kanakolu e ku akoakoa ana i kahi hookahi: "O makou kekahi i makaukau loa i keia manawa e ko makou haku. E kauoha mai, a na makou e hoopakele aku j ia oe, mai ka mana mai o kou enemi, kela keiki hilahila ole a ke I kiaaina." * * I "Ke lohe pono mai la no oe e ka Makua Kiaaina p Rpma ' nei i na olelp a ko'u mau hoaloha, he heluna uuku wale no nae j keia; aja ma na wahi like ole oloko o keia ululaau e waiho mai I nei, he mau kaūkani o na kaukani o ko'u niau hoaloha, i maj kaukau loa, e molia mai i ko lakou mau pla no ko'u pono; a me j ia makaukau, me ia ikaika apau i loaa ia'u, aole loa au i makemake e ku-e aku i kau kauoha ame ke kanawai o kou aupuni. "O ka'u wale no nae e nonoi aku nei imiia ou me ka maikai, e haawi mai oe i manawa nui kup.ono no'u, e kaana pu ai i na ehaeha me ka mea a kuu puuwai i aloha a.i, ka hana nana i : hookomo aku ia'u iloko o keia haawina kupilikii 0 ka ehaeha, I aia a maalili ae ko maua mau aloha, alaila waiho aku au ia'u iho, iloko o ka poho o kou lima, no ka hooko ana mai i ka ma- i ' kemake o ko keiki hookano o ka haakei; aka i hoole mai oe ■ ; i keia noi a'u ea, alaila me ka ikaika. wale no, ame ka hookahe j j ia hoi o ke koko, e hiki ai ia oe, ame kou poe kanaka, ke kaili ' aku i kuu Magarita mailoko aku o kuu mau lima wikani punahele," Ma kela wahi i hoomaha iho ai ka Hawilā kamailio ana aku imua 0 ke kiaaina 0 Roma, alaila haalele iho la p Magarita i ka paa ana mai mahope o kana aloha, nee pono ae la oia a ku nia ka aoao o Hawila, hoomaka aku la e kamailio: "E kuu makuakane aloha, aole anei hoi, e hiki ia oe ke hoihoi hou aku i kou manao paa, no ko'u hooko aku i ka make- , make o kela keiki hilahila ole a ko» kaua Makua Kiaaina o Roma nei? Ua hoike mua aku au ia oe, ua nele.loa • att i ke alpha no Feriana, no ka mea ua lilo mua loa kuu puu- ' wai i ka mea e ku pu nei 5 Q a'u, ma ke kahua o ka hooma • ewaewaia, . | "O oe ponoi no e kuu .uakane, me na naita kakaikahi o I Roma nei, na malihini haī/'hane hoi au o ka hookipa ana ae ( ma kp kaua home, ka hoike oiaio loa, no kou noho aie ana i j keia kanaka opio, no ko kaua mau ola, a no ka noho kiaaina! ' hoi o Rokenekai; eia ka o oe ponoi no ka mea nana e hooma- i ewaewa i ko kaua hoopakele, he keu no la na ka mea okoa aku.' "Ua makee aku oe i kou kulana, i kou hanohano, a i ko kaua mau waiwai hoi, a hoole manawaino mai lā oe.i ka hppkp anal 1 i ka uwalo akū o kau kaikamahine nei me kt;u mau waimaka,' no kou maliu ana mai, e hoohuiia au me kuu mea i aloha ai iloko o ka berita o ka mare; aole nae pela, paa mai oe i ka uahoa, i ka naau lokoino he aloha ole, a owau ka luahi o kou mau manao makee waiwai e kuu makua, a pale ae la oe i ke aloha 0 kau keiki, he nana makuakane wale ae no, aole oe e loaa e kuu Benekona alolia. ' , "He nahi nae ia ua punihei aku oe i na pahele a ka alopeka, a ua makemake hoi oe e hoolilo aku ia'u i wahine na ke keiki lapuwale a ko haku kiaaina, ke hoike aku nei au imua ou, a imua hoi o keia aha kanaka nui, aole loa au e kapa hou aku ia' 1 oe he makuakane no'u, a pela hoi oe e nana mai ai ia'u he kaikamahine nau ma keia hope aku. ' "Ma ka manawa e kaawale aku ai kuu mea i aloha ai mai ' a'u aku, e hele naauauwa aku auanei au i ke aloha nona ma na wahi a'u i maopopo ole ai, a o ka make wale tio ka mea na.ua e h.oopau ae i kuii aloha nona," alaila puliki mai la oia ia ' Llavyila, na kona mau kulu waimaka 110 e hiolo makawalu mai kpna nia.u lihilihi aku, a nona hoi ka uwe, he hookahi. | ke kupenui ana me ka aha kanaka nui e noho mai ana, pwai lioi ia mea hiki ke paa aku na waimaka, i ke ku maoli no o kela hiona me ka walohia. Iloko o ka walohia o kela mau ole'o a Magarita i kama,- ! ilio mai ai i kona makuakane, he mea kau la a loli ae kona mau ano uahoa, a komohia iho la hoi ke aloha no kann kaikamahine hookahi wale iho no, he ole loa no ma n.a auo apau/ua oi aku kona makee i ka waiwai, ka hanohano ame kona kulana, no ke kailiia mai iaia aku, ina no kona inaliu mai, e hooko i ka makemake o na opio, mamua o ka makee! 110 kana keiki ponoi. | I ka pau ana h.oi o ka Magarita hoakaka ana aku i kona mau manao imua o kona mākuakane, ua kauoha ae la ke kiaaina o Roma i kona mau luna aupuni e akoakoa mai i kahi hookahi, no ka noonoo ana i ke noi a Hawila, e ha- i awiia aku i manawa nui kupono nona ame kana aloha e kaana hope ai i ko laua mau ehaeha; a ma ka lakou kukakuka a.na, i hooholo ae ai ka hapanui o lakou, he oi aku ka pono e ae i kela noi, he alahele ia e ala ole mai ai kekahi hau-j [naele nui, aka no Feriana Semioleta nae, oia hookahi ka mea 1 hoole paakiki, me ka piha kuaki maoli, aole e ae aku i kela noi, a oiai oia hookahi wale no'ma kona aoao, ua ku oia i ;ka.hi o ka hoka, me kona hele nae a piha kūaki maoli. 1 I kela holo ana ae, ma ke kukakuka ana o na luna aupuni,, j'ua aeia ke noi a Hawila, ia manawa i ku mai ai ka ilamuku iluna, a me ka leo nui moakaka, pane mai la: "E Sa Na.ita, mamuli o ka hooholo ana iho nei o ka aiia kuka, o ke Alii Kiaaina o Roma nei, rio na mea e pili ana i; kau noi, ua loaa ia'u ka hanohano e hoike aku imua ou. ua \ aeia kau noi, a ma ke kauoha i haawiia mai ia'u, ke kukala, aku nei : au, he hapaha hora ka manawa e haawiia aku nei nou e hui pu ai me Magarita elike me kou makemake. "He minuke a olua e hui pu ai, a & kamailio ai no olua iho, a mahope aku o ia mau-awa, e hookauia aku ai ka hoopja'i i kau ia nou, a ma ko'u aoao. nae, • ke haawi aku nei au i ko'u aloha kui'o ia oe, a ke kalokalo pu ae nei hoi i na mana lani, nā ke Akua no e hoopakele mai 'i'a oe mai na poino mai/' alaila haawi mai lā oia i kana kunou ana, a hoi akū la a noho māluna b kona nohp i hookaa- ! wleia. No kela hoike mai ka ilamuku mai, ua apo hou ae la na opio i kahi hookahi, oiai he mau minuke kakaikahi wale no ' a laua e kuwili pu ai, alaila >vehe ka laūa pili, no ka maopopo ple o ko laua hui hou me na kino ola. Hala ae la he umi minuke a he elima wale no minuke i koe a Hawila ame kana āloha e lulumi ai iloko o ko la.ua mau aloha hoonipo kuppuli, ajā hoi iloko o ka hikilele o na ' mea apau, ua loheia aku la ke kani kapalili ana mai o ka leo o kekahi manu, ;a iloko o ka manawa pokple, ua piha āe la oluna o ka lewa, o kela wahi a Hawila ma e ku anā, i ka pohajia e na pianu he nui, ā e kani kikiko'u ana hoi ko lakou matf leo, me ka pihā olioli loa. E kuu makamaka heluhelu, o ka mea nona ka leo manu mua loa i lolieia aku e ke anai'na kanaka, no Hawila no ia, a oka mea hoi nana i kahea aku i ka nui manu o ka ululaau e pohai ae maluna o lea kaua koa opio, au no e hoo-! manao nei, o keia kekahi o na kalena kiekie loa i loaa iaia, S ke kalena hoi aua i pahele aku ai i ke kupaa o ka U*i Magarita a haulehia kona kupaa, ma kela po mua loa o kona hoea ana no ke kulanakauhale o R£kenekai, i na kanaka • akamai i ka hookani pila o kela kulanakauhale, e noke an.-i i ka hookani i ka lakou mau p,ila, me ka manao he meā ia no lakou e ike lihi aku ai i ka helehelena nohea o ka Manu Nunu, he neo nae ka mea i loaa ia lakou, a e ok ke kēiki o. ka uka waokele, nana i kii aku i kupaa o ua manu nunu

, nei, a niama ana na wawae i ka liolo no kahi o ka puka ami .ani, a kiei mai la iwaho, i ka mea nona kela leo oka nani i ka ~ himeni. ' ♦ Oiai hoi ka leo o na manu e kani ana, o ka manawa no ia i kapae ae ai o Hawila i kona mau manao kaumaha apau ma - hope o kona kua, alaila hoomaka ae la oia e mele i keii himeni i ku i ka walohia penei: Kuu aloha, kuu ipo hoi, i Kuu. lei i kui ai a lawa, E lei 110 oe lei pu kaua, j • Ike aloha hoi o kavia. Ano, e kuu aloha e. Hooko o ka pili a kaua. | - . Noho oe a hoomanao ae, 1 Aia ke aloha ua hala, Ua kau i ka lio ahiu, ■ I I hoa kakele no ka wao. . 1 Ia nei oe, ia nei au, Papahi ke aloha hope. Eia kuu hora o ka (ehaeha, I eha ai ma,mul:i o ko kino, Ke hookokoke palanehe mai ner> A heaha la, heaha la hoi! E au āe hoi au i ka ino, E alo i ka nui leo o na manu ; E wa nei i ka aina, Hui hou a hui hou kaua, Ma o ma kela aina laelae, O kuu ike hope paha keia ia oe,Ahe>a la halawai hou? i Nani kuu ehaeha, Ke hoomanao ae nou, i Kaanini au i ka eha lima ole, j . Aole paha au e' ike hou ana, i ,1 kou maka e kuu aloha. i Ke hele nei nae au e kuu aloha, • Na ke Akua e kokua ia kaua. - I hookahi mu-ki hope ana, A haale'le iho au ia oe." E kuu hoa uhaiaholo o keia nanea, 'aole anei o kaua pu kekahi e, komohia iho iloko o na haawina eehia o kela mau leo mele, a ka kaua koa e kaukau la nona ame kana aloha ? A mae wale ka hoi ka lau o ka palai i ka pehia e ka Uanoe, pakela loa aku paha hoi keia, he leo no ka mea uhane, no laila aole he puuwai i nele me ka pauma ia me ke aloha. ke pua'i la na mapunawai o Kulanihako'i i ka lihilihi. I ka wa a kela mapuna leo e hone ana i ke aheahe lau makani, me ka walohia nui, aia hoi, ua ikeia aku la na punaI wai o ke aloha e hoohanini ana i na kiahawai o ka rrfokuI mokuahua, aka nae o na maka wai i panikuia e na mea . alalai he nui, o ia no ke kiaaina o Roma, kana keiki Ferian i ame ka makuakane o ka U'i Magarita, ua nele ka hoike ana mai o ko lakoū mau helehelena uahoa ia mea maikai he | aloha, aka ke nohoalii la 'ka mako-na ame ka inaina iloko o j lakou pakahi; o ka lakou wale no e kakali mai la, o ka hiki u mai i ka manawa e hookauia aku ai ka lakou pio maluna 0 k-a lio. ahiu. I Ke kokoke loa ae la e pau na minuke elima i koe oka manawa i haawiia aku ai. no Hawila e ike hope ai i kana aloha, a,na ka pu puhi o ka o-le i hoolele ae i ka hauoli o na Inea apau, me he mea la e hoike okoa mai ana ka l£o o ka pu o-le: "Hamau e na hoa, Ua hiki mai i ka manawa, E kauia aku ai, Ka naita pahaohao, Maluna o ka lio ahiu." • 1:: Iloko o kela manawa i hoaahij hou ia iho ai ke anaina ho- , fōokoa me ke koloka o ka eehia oo ka ike aku i kēkahi hiona Wu i ka menemen<e, me he ao naulu la ka hele a lele pioo i ' l£a lewa, a ilo.ko no hoi o kela manawa, aia ke haka pono la ' ka nana ana a na mea apau maluna o ka ilamuku, ke kanaka 1 haawiia aku ai, nana e hooko aku i na hana hope malunā o ka kakou koa opio. ' īka leo 'o ka pu o-le e wawalo hele ana ika lewa, oka wa no ia a Magarita i lele aku ai a pu.il i paa i ka mea a ko»a .puuwai i aloha ai, aia hoi kona mau papalina ua hele a kihe'ahe'a i na omaka wai o Koolihilihi. Aoie o, ka.Manu Nunu Ahiū wale no ka i hoohanini iho. i ! kona mau waimaku-o ka ehaeha iloko o kela mau sekona ! ikiki o ka luuluu, aka o ka lehuleliu pu 110 kekahi iloko o ia haawina hookahi, a me he mea.la, o ka naau pu kekahi o kona luaui makuakane, i komohia aku na haawina o ka . ehaeha no kana kaikamahine,, aole nae he hoike o ia me?, ma ka helehelena o Kjaaina |Benekona, o ka uahoa niau ke nohoalii la maluna ona. i Ua komohia i'o no ke aloha mokumokuahua iloko o Kia[aina Eenekona no kana kaikamahine, aole nae e hihi, ja haawi mua aku oia i kona ae e lilo kana kaikamahine i wahine mare na Feriana. pela iho la i hiki ole ai iaia ke boi hope, ma kana mea 1 hoopaa ai, me kona manao kuhihewa i la, aole i lilo kahiko ka puuwai o kana Magarita i ka okoa, akahi nāe oia a ike maka, eia u?t lilo kona mana , 1 ame ke kauoha a ke kiaaina o. Roma, i mea o!e i ka manao 0 kana keiki, a o ia kana i mihi ihp ai me ka walan.ia loa, j no kona pupuahulu me ka wikiwiki loa, ma ka haawi e ani 1 kona ae, me ka hui a kukakuka mua ole ana me kana kaikamahine. Ua,ike maoli iho no ka makuakane i kona hoohokaia ani e kana keiki ponoi, ka mea ana i hilinai ai, aohe he akamai, nana e hoohina i ke kupaa o kana kaikamahine, ka mea apa i kapa aku ai ka Manu Nunu Aiiiu, hei ole i ka upena kuu |a ka La,wakua. | 'Oiai hoi ka U'i Magarita e puliki paa la i kan3 aloha, ia i manawa i ku ae ai ka īlamuku iluna, a haalele aku la i kona j wahi e noho ana, alaila hele pololei mai la oia no kahi a Magarita e lulnnii la ma ka a-i o kana aloha, a hoopa aku la ma kona poohiwi-, me ka ana aku i keia mau ole'lo: "E ka lede maikāi, ka mea hoi i hoopihaia me ka naau ehaeha loa, no. kau mea i aloha ai, ma ka mana o ka oihann i hook.auia iho maluna o'u, ke nonoi aku nei au i kou oluol.u •e ae m.ai hoi pe, e hpoko aku au i ka'u hana, ma kou hookaawale ana ae mai. kau aloha mai, pela iho la e hiki pono ai ia'u ke lawelawe aku i na hana i pili i ka'u oihana maluna o ka opip, a kou puuwai i hoōlele pau a'ku ai i kou aloha. ! "E kuu lede maikai» nie ka hopkamani ple, ke hpike pkpa aku nei au īmua pu, p ka haawina ehaeha i kau ihp maluna ou, o. ia haawina hookahi no ka mea i loaa ia'u, a me ka ' naau kaumaha a luuluu i ke aloha np ka mea i eha ai o kou puuwai i ke aloha, pela au e lawelawe nei i ka'u hana, i , kulike ai me ka oihana i hooiliia mai maluna iho o ko'u nuui poohiwi. "Ke nonpi h.ou aku nei au i kpu lpkpmaikāi e kuu lede, e huikala mai oe ia'u, no ka mea aole e hiki ia'u ke pale ?e i ke kauoha i haawiia mai na'u e hpokp aku, a mai manao iho hoi pe, aia kekahi manao lokoino a piha i ka mako-na itokp p'u np kau alpha, aple pela, eia wale np au ke hopko nei i ka'u oihana, nplaila e ae mai pe me ka manao maikai e hookuu ae i kau puili aloha hop.e ana, ua lawa loa keia :to oluā." I ka hoomaha ana iho o kela mau olelo ku i ka oluoin ame ke aloha o ke kanaka o ke aupuni, aole e hiki ia Magrv ! rita ke pane ae he hookahi huaolelo, no ka mea ua hete oia i a piha loa me na manao kupouli o ke aloha, aka nae kulou ih ola o Hawila ilalo, a, hawanawana aku la ma na pepeiao o kona aloha i ka pāne ana iho: I "E kuu loha hoomanawanui, ka mea hoi i hawele a paa i ke aloha o kaua, ano ua hiki mai i ka hora o kuu ehaeha, a e kaawale akii ana au mai ia oe mai, aka nae, o kuu aloha nou, aole loa ia.e mokuhia i na waikahe he nui. Nolaila e hookuu mai oe e kuu aloha, e alo ae au i na inea o. ua hana hilahila ole a ko kaua enemi. _ _ _

"Ile niau sekona liope loa keia o kaua e hoikeike iiet i kt ehaeha o ko mau puuwaii nae i hoil-ee aJtK au ia oe e ke aloha, e alo aku ana au i na inea me ka hoipp ole, a o ka'u wale no e kalokalo ae nei i ka lōkomaikai o na Lani, e ukaliia ka'u alahele me na mahaolana Q palekana, a e olino mai auanei ka n&naolana me ka nfctt loa maluna iho'o kaua, a e hoea'mai ana no ka la, a kaua ft elua e nohoalii ai mai na hana hoehaeha a hoomtwaew» mai a ka enemi o ka hilahila ple. "Q na minuke pokole au e nana ae ai ia'u e kau ana maluna o ke kua o ka lio ahiu, he mau minuke ia o ke kauniaha anie ka ehaeha, aia nae au a nalo niai ka ike ana aku a kou mau maka, alaila- e komo aku iloko o ka hauoii me ka poe e olioli ana, a e lealea pu hoi me lakou, me he mea Ut, aK>le he haawina hofjkaumaha i hookauia mai inaluna iho o'u, a na ke au 110 auanei o ka nianawa e hoohalawai hou ia kaua iloko o ka hauoli oi aku. a kaua e luakaha aku ai iloko o kd hopena o na la o ko kaua ola ana. "Aole no keia manawa, he pio kau aloha iloko o ka lima o ko kaua inau enemi, i hoike aku nae au ia oe me ka oiaio loa, e hoea mai ana ka la au e nohoalii ai maluna o ka Iwahuna waiwai pahaohao, a e hoolilo aku no au ia oe i naoiwahine no ka waiwai ma ka honua apuni, a ia nianawa ho<.>katri auanei e hiki ai ia'u ke nohoalii maluna o ko'u mau eneini." la hooki ana iho o Hawila i kela mau olelo hope i kana aloha, o ko laua haawi ae la no ia i na mu-ki hope ana, * mawehe ae la no hoi i na puili ana o ka ipo i ka ipo, a ke nana aku i ka U'i Magarita, ua hele a pulu-pe i ka wai o aloha, e naka ana hoi kona kino holookoa me ka haalulu.. i ka wa i kaawale ae ai ua mau opio la. 1 mau'mapuna leo hope loa hoi ma ko Magarita aoa(», leha ae la kona mau maka iluna me ka piha i ke aloha, a i aku la: "E ke aloha, ka mea nona ka leo i oi aku ka nanahe kapa* lili imua o ko na manu, a o ka mea hoi nona na manamaiu*linia pananehe i kikoni iho i na maaWe kaula o ke i « ti aku ka maiau ame ka mikioi mamua o na leo hookani pila apau a'u i ike ai, ka mea hoi nana i hoohiolo iho i ka uahoa 0 kuu puuwai a weluwelu liilii, a hawele iho la i ka hoohihi ame ke aloha, e pulama mau aku i ke ao ame ka po nou, e kuu hoa ha'iha'i olelo hoi o ka nialu wilouaohe no a'u mea nui e ae e haawi aku ai ia oe, e ka leo momi o ku.u puuwai koe wale no ko'u hooia mau ana aiku imua ou, a imua hoi o na lani, ua laa keia kino nau, a nau hookahi wale iho no, inai kela manawa mua loa mai a kaua i hilo ai i na maawe kaa-kolu o ko kaua aloha ahiki i ka hopena o ka honua ne.i, aohe mea nana e akaa ae. "He nani hoi ia, ke hooko nei oe i ka hana lokoino a ko kaua mau enemi, e noho nō au me ka hoomanawanui ana i ke aloha o kaua, a ina he huakai kena au no ko'u hiki hou ole ke ikeaku ia oe ma keia ao, alaila e hui hou aku ana 110 kaua ma kela ao; aka hoi, i hele no oe ma ke alahele o ka hoomaewaewaia, a i loaa ia oe ka palekana maluna o ka make, alaila i huli hoi hou mai oe me ke ola imua o'u, e loaa mai ana no au ia oe, he o ia mau no ko'u kupaa mahope ou, a ehia ka hoi mea oi aku o ka hauoli, o ka ike ho*u aku i koa mau maka nohea e kuu aloha. M Oiai ke oi wale aku la na minuke iinua, maniua o ka manawa i aeia aku ai 110 Hawila ma e ike hope ai, ua haawi ae la ka ilamuku i ke kauoha i na paniolo, e hoohina i ka lio ahiu ilalo, a e kupee hoi i kona mau wawae a paa, he manawa pokole, aia na paniolo ke lawelawe mai la i ka lakou liana, i hele a lehia, a hina ana ua lio nei ilalo, a paa i ke kupeeia, a ke lawe mai la hoi kekahi mau kanaka i na kaulahao i hoomakaukauia no ka hauhoa ana aku i ka kaua koa, inaluna o kona'lialepaahao o ka ehaeha. I ka ike ana aku o ka ilamuku, ua makaukau ka lio ame na mea apan e hoopaaia aku ai o Hawila, ia wa i huli ittai ai oia imua o ke kanaka opio a pane mai la: "E Sa Naita, e ae niai oe e hooko aku au i ka'u hana maluna ou, a o ia ka'u e kauoha aku nei ia oe, e wehewehe ana oe i kou mau lole apau, a me kou kino olohelohe, koe kou lole pili aku i ka ili, me ia ano iho la au e hauhoa aku ai ia oe a paa iluna o ke kua o ka lio ahiu, o kou halepaahao ia, i kulike ai i.ne ka olelo hooholo ku i ka manaonao i haawiia e ke kiaaina, ka helu ekahi hoi o na' hoopa'i ehaeha loa, i ike ole ia kona lua ma keia kulanakauhale mainua aku nei, a aole no paha e ike hou ia ma keia hope aku. "Ma ko'u aoao, lea mea i waihoia mai na'u e hooko aku i keia hana ku i ka menemene, ke haawi aku nei au i mau mahalo kiekie an.a 110 kou kulana o ka naita oiaio, ka ae ole ana e kupale nou iho, 110 ka mea ina he okoa ma kou wahi, pela ka lako i na kaukani o na kanaka, » lako pono i na meakaua, i,na aohe nao ai i ka paapa, he moanawai koko nui, ke ikeia ma keia kahua i keia ja, a e ku olohelohe ana hoi ke kulanakauhale poo o Roma nei, ao]e nae pela kou manao, ua waiho mai oe ia oe iho, e hookoia kela hoopa'i maluna iho ou. "I ko'u hooko ana aku nae.i keia hana, aole ia ma ke ano, ua kulike leo'u manao me ko na kiaai.na ame ko Feriana, aka •me ka ehaeha no o ka ;iaau, ame na lima haalulu au e hnoko ,aku ai i ka'u hana maluna ou; aole nae owau hookahi waia no ka i loaa ia manao ehae)ia, aka o keia anaina holookoa pu kekahi e kakali mai nei me na manao pilihua, au Ix9 e k-1 naita hopo, ole e hoohewahewa ole ai, i na leo olowala o na hoahewa ana maluna o ke keiki a ke Kiaaina o Homa nei, 1 puanaia mai e ko lakou mau lehelehe. "Nolaila, e ka naita maikai, ke kiamanu akamai hoi,, i pahele i ka Manu Nunu Ahiu i kaulana i ko Rokenekajt aohe kiamapu akamai e hei ai, ua hoea mai ka hora a'u e hookau aku ai i ka hoopa'i maluna ou." "E ka ilamuku maikai," i loheia aku ai ka leo o Hawila i ka pane ana mai: "e hooko aku i ka hana a kou haku i makemake ai, a ua makaukau au me ke ku-e ole aku <ia oe," alaila ikeia aku la ka hi.olo niai o na waimaka ma na pap;».Jina o ka lehulehu, i kau a mea o ka nui o ko lakou aloha 110 ke kanaka a lakou i mahalo aku ai. t Me na lima haalulu lalau aku la ka ilamuku i na lole o ' Hawila, a wehewehe ae la, a koe kona mau lole e pili la i ka ili, a ke nana aku i ke kino o ka kakou koa opio, he maik.ii he molale nepunepu, e lamalama ana i ke alo o Hihimann. I ka makaukau ana o ka ilamuku i kana hana, alakai aku la oia ia Hawila no kahi i kupeeia ai ka !io ahiu, a malaila i wehe ae ai oia i ka paleili oluna, a e anehe iho ana hoi e wehe i ka paleili olalo, ia nianawa i holo okoa aku ai o garita, a uwalo aku la imua o ka ilamuku me ka pane ana aku: "Ina he aloha kou i lea mea e hoomaewaewaia aku ana ea, alaila ke nonoi aku nei au ia oe, e ae niai, mamua. o koti hookuu ana ae i kona kino i mea makaikaiia mai e ka lehulehu, e hoaalfu ak.u oe i keia kihei sitika eleele maluna ona, aka nae o ka mea oi loa aku nae o ka maikai, ke ae mai kon lokomaikai ,owau ponoi no ka mea nana oia e hoaahu akn me keia kihei." "No kau noi e ka leele opio, ke haawi aku nei au i ko'u ae me ka manao maikai, e liana aku oe i ka hana ku i ke akiii.i hoa-kanaka, a o na ahewa ana apau, no ko'u ae an* aku i kau noi, maluna iho ia o kuu poo." Me na waimaka o ke aloha ku'io no kana mea i aloha *u i hoouhi aku ai o Magarita ia Hawila me kona kihei s>ilik:i eleele ponoi, alaila huli mai la imua o ka ilamuku a pane mai la: "He hookahi a'u noi hope ia oe, a o ka pau no ia, 0 ia hoi, o keia mau wahi iole, i pili loa aku i kona iH, e ae mai oe me a'u ia e waiho ai, a o ka nui aku o kona mau lole, e lawe aku oukou a malaina." ' "E hana aku oe i kau mau mea apau i makemake ai, a ō ka hope loa 110 hoi, o ia no ko'u hoopau pono ana aku i mau hana," wahi a ka ilamuku, me ka nana aloha ana mai maluna o M9g»rita. ..... (Ao!e i pao.) . ..