Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVI, Number 3, 18 January 1918 — HE MOOLELO KAAO NO NA KEIKIALII EKOLU A KA MOI AME NA LEDE ELIMA O BAGEDADA [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO NA KEIKIALII EKOLU A KA MOI AME NA LEDE ELIMA O BAGEDADA

"L'a pcj>cliiia <»ia c kana kane. mc ka liuumainoinu maoli ia mi' lie holoholona la. a elike no me ka'u i hana ai i kuii kaīkiiaana haku. pelii no au i liana aku ai iaia me ke aloha. «»ia makou ekolu e noho aku la imua ou. e ke alii. "Ma kekahi manawa mahope mai o keia malalo o kekahi .*tn<> liana lioomeamea. wahi a laua. ua lilo laua i mea ho<,kaumalia mai ia'u. oiri hoi, ua loaa ifi laua ka manao e marc Ikju aku ai i ke kane. "L'a oielo aku au ia laua ina e lilo ana ko laua mare hou aku i mea h«K.»kaumaha mai ia'u ma o ka. uku ana aku i na honlilo aole au eae aku ana: ua olelo ,aku au ia laua, no ko <>lua mare ana hoi i ilihune ai olua a mainoino ko olua ma:i kiiio. ke makemake hou nei.nae olua e mare hou i ke kane. "() aha ia olua ke noho iho pela? Aolē olua i hemahem i e manao aku ai olua i kane, i mea nana e malama mai ia olua. ]'* ha'i aku au ia olua, he kane i pono a he kane i pauaka. "<) ka makemake nui o kahi poe kane la ea, o ka onn, (■ ka piliwaiwai, (j ka lealea, laki hoi ke'loaa aku ka olua kane a he hookanaka niakua. aka, i loaa aku a elike niw; kela mau kane mua a olua. ehia ka hoi mea aloha o na kino o olua ka holo olohelohe i. ke kula o Kaneoneo. ' "Ua hooikaika mau au i ke noi ana aku ia laua nei e noho mai. me ko'u hoakaka aku ia laua ua la.wa loa makou i na mea apau e oluolu ai o keia noho ana a e loaa mau ai ka liauoli i na manawa apau. "L'a olelo hiTh aku au ia laua ina o ko laua manaoio maoli no ia e mare hou aku, me laua aku no ia. aohe a'u ke'ake'a ana aku i ko laua makemake. eia nae. ina laua e halawai hou ana me na poino mai'huli hou mai ko laua alo ihope a inanao mai owau ka mea nana e malama aku ia laua. "l'ehea la olua i manao ai e mare hou aku.no ka lua o ka manawa, me ko olua ike no i na inea he nui o kela mar-2 mua ana a olua. lle uku hoi ka loaa aku oke kane i aloha mai ia olua, aka, ina i mare wale mai no no ka ike mai i ko oliia ui, i ko olua mau kulana hiehie. he wa no e noho oti ai. ti i ka wa e manaka iho ai a konakona paha, o ko olua haaleleia iho la no ia. He hewa ka olua i ko kakou noho like pu iho no'me ka' lako amq ka hauoli mau. '*lCia nae o ka'u mau mea apau i kamailio aku ai ia laua ua lilo he mea ole wale no. Ua paa ko laua manao e marc aua hooko v aku no ia manao o laua. Eia nae, i ka pau ana 0 kekahi mau mahina kakaikahi mahope mai, ua hoi houinai la laua imua o'u, me na waimaka, a hoakaka mai la i ko laua hoahewa loa ia laua iho no kg laua hookuli.ana i. ka'u mau oleloa'o. "He mea oiaio," wahi a Jaua, "o oe no ko maua pokii, ! eia nae'ua oi aku ka maikai o kou noonoo.ame kou lunaikehala i ko maua. Ina oe e hookipa hou aku ana ia maua iloko o kou home, a e noonoo iho ia maua rna ke ano he mau kauwa wale no nau, aohe he mau hoahanau nou. aole maua e hoao hou ana e pale ae i kau mau oleloa'o ma nei mua aku." > . | "Auhea olua. e o'u mau hoah&nau," walii.a'u o ka pand' ana aku. "oia mau no ko'u aloha no olua, aole i'loli ae. mai k<» <»lua wa i kaawale aku ai. Hoi mai. a e hauoli pu me a'u, niē na niea a |>au i loaa ia'u. lleaha no la ka olua oka manaV\ana aku e mare kane. a laa ko olua poino la. la wa ua ' lele aku la au a apo mai la i laua. a noho iho la elike me ko makou nolio ana mamua. me lea hauoli. Ua hala ae la he makahiki ma ia hope mai me ka mau no o ko makou noho | oluolu ana. No ko'u ike ana ua hoopomaikai nui mai ke Akua ia'u .hooholo iho la au e holo no kekahi niau aupuni e aku a e hoolilo i kekahi mau (lala a'u no ke kuai ana aku i kekahi mau waiwai knlepa. a me ia mau waiwai kalepa au e lawe pu aku ai e hoopukapuka ma ke an<j kalepa aku 1 kekahi mau aupuni e. | Me keia manaopaa ua holo aku la au me kuu mau hoaha- J nau elua n<» Halasora, a malaila au i kuai ai i kekahi moku i makaukau no ka holo a)>u, ua-hoopihaia ia moku e a'u me ua waiwai kalepa a]>au a'u o ke kuai ana malaila iho, ame kekahi mau waiwai pu a'u o ka la.we j>u ana mai Bagedada aku. I ka makaukau ana-ua kau aku'la makou noluna o ka mo-! ku a liolo aku la. a mamiili o ka malie ame ka makani mai-' kai e pa ana. ua ku koke aku la makou i ke kaikuono.o Peresia a mailaila aku no luia. !a makou uki ka moana .ua hookele pololeiia aku la ka m<;ku no Inia. a i ka hala ana o na.la elua ua ike aku'ia makoii i ka aina. () ka ])iko o na muna ka makou o ka, ike mua ana aku. a malalo niai o kona wawae e ku ana kekahi kulanakauhale nui a nani ke.nana aku a ka naau e hoohihi ai. ' Ko ke oaheahe maika.i o ka pa ana a ka makani emoole ua kom<» aku la ka moku i ke awa. a 'hookuuia iho la ka heleuma. i X<» ko u uluhua loa i ke kali ahiki i ka makaukau ana niai o kuu mau hoahanau, o ko'u kau aku la no ia maluna o kawaapa a liolo aku la nouka o ka aina. a ia'u no a kau iuka 1 o ko u hele pololei aku la no ia no kahi. o ka pukapa o ke kulanakauhale e hamama niai ana. I lie lehulehu wale na koa kiai a'u e ike aku ana, o ka ha-' panui o lakou e noho ana ilalo, a o kekahi poe.no hoi e' kuku ana no iluna-me na newa ma ko lakou mau lima, a ke nana aku ia lakou he mau helehelena wale no i ku i ka \ hiHimaka'uka'u mai. a no ko'u ike aku i ko lakou mau helehelena. ua piha loa iho la au i ka maka'u. j ī-.ia nae, ia'u e nana aku ana. mqa kau i ka ike mai ia'u la a onioni e. ai ole kamailio mai la hoi, elike me na kanaka ! ola. Aohe oni ae o ua poe la. a o tul maka o lakou aohe imo iho. alaila, olelo wale iho.la no au, "he keu aku hoi ha kela poe a ke kupanaha. o ke ku mai 110, noho mai no,' aolie nae he imo ih'o o na maiea." | Xo ko lakou oni ole ua loaa ae la ia'u ka manao I>oa e hookokoke loa aku, ia'u i kokoke loa aku ai ike aku ia tja hooliloia lakou apau i mau. kii pohaku. O ko f u komo alut la a onioni ae, ai ole kamailio mai la.hoi. elike me na kanaka o kekahi mau alanui lehulehu me ka halawai ple mai me kekahi kanaka ola, a he niea kamahao no ia i .ko'u noonoo ih<> - . • | Ma kekahi-mau walii a'u o ka hele ana aku ua lehulehu na kanaka a'u e ike aku ana i ke kuku mai, aoh.e nae he oiii a kamailio mai, o ke ku hoolehelehekii Avale mai no, no'ka inea, ua hooliloia lakou a pau he mau kii pohaku. Ma kekahi liapa o ke kulanakauhale, kahi noho nui ia e na kanaka kalepa. leh.ulehu wale na halekuai a'u o ka ike ana aku ua paniku wāle ia no. a ma kekahi mau wahi aku. poe kanaka no.ke noho a ke kuku mai ana ua hooliīoia nae i mau kij pohaku. Nana ae la atniluna i na pukapwalii loloa e kuku mai ana aōhe puka ae o ka uwahi. a-.no-ia ike ole aku o'u i ka uwahi uo<»n.»o iho )a au na like walē no ka paha na leanaka apau o ia mau wahi aku me na kanaka a'u -e ike aku ana malnna ona alanui. ' ~

! la'u i hoea aku ai ma kekahi wahi akea iwaenakonu oke kulanakauhale he pukapa-nui ka'u o ka ike ana aku ma kekaiii aoao i uhiia me kekahi mau papa gula, a e hamama mai ana no na panipuka opio{)i. a he paku lole kilika ke lewalewa iho ana maloko mai. a he ipukukui nui ke a ana mal(»ko mai. Mahope o ko'u ku ana e nana ma na wahi apau 0 ka hale koho koke iho la au he halealii ia 110 ka moi o ia uupuni. j No ko'u piha kahaha loa nol<a halawai ole aku me kekahi kino kanaka ola e hiki ai la hoi ia'u ke kamailio aku. o ko'u komo aku la no ia me ka manaol-ana e loaa 'aku ana ia'u kekahi kaiiaka ola iloko o ka pa mahope o ke pale ana ae i ka paku e lewalewa ilio ana ma ka pukapa, a ia'u i komo f «'iku ai iloko ua hookahaha nui ia mai ko'u noonoo i ka ike ana aku i na kauwa ame na koa kiai kino o ka moi e kuku mai ana a e nōho mai aiia n'o aohe nae he oni a kamailio mai, ua lilo lakou apau 'he mau kii pohaku. () ko'u komo loa aku la no ia noloko o ka pa mahop'e o ka hale a lie nui a khulehu na kanaka a'u o ka ike ana aku malaila; o kekahi poe o lakou i ka'u nana aku me he mea la e heie aku ana a e hele mal ana, a e komo aku ana paha ke-k.ahi-o lakou iloko 0 ka hale la. lilo e ana nae i pohaku. ! ()ia mau 110 ko lakou ku ma kahi a lakou o ka hele ana aku, a pela me ka' poe e iioho ana a e kulou ana, Hc nanaiua kainahao loa keia i ka'u nana aku. j Ua hoomau aktv la no au i ka hple .ana noloko aku o kekahi pa oia mau no ka mehameha; a he hiphiona hopweliweli ka'u e ike aku ana a ulu ae la ko'u maka'u. i I ka hala ana tnaifo kekahi pa waiho w r ale ia'u aole hale, he kihapai'pua nui nae ka'u e il?e aku ana ma o a maanei, ua ike akuJa.au i kekahi:hale nani. o na puka aniani ua hunaia ae e kekahi mau paku, i' hanaia uie na lppi gula. j Hie halealii ia no.ka moiwahine, pela ko'u koho iho ia majiavya, Ō ko'u kakae hele aku la no ia a komo ana iloko. a 1 nana aku kuu hana ma o a maaner o ka rumi e kuku mai ana np na ikauwa. me he mea la e heJe.ana.no paha la i ka wa i hoololiia ae ai i mau kii pphaku. : ; Lehulehu wale na kauwa i poāia a'u e ike aku ana 'ua hooliloia i Hoomau loa aku la au, i.ka hele ana a komo iloko o kekahi rtjmi nui, a maluna o ka nohoalii e nphp iuai ana he wahine, o ka. mpiwahine ia, pela, ko'u, manao. 110 ka mea, e kau ana, he k'al.aun,u- n)aluna o kona poo, a ua hoonaniia ilo hoi pioko o ia rumi. {pe na mea hooiiani a pau.; e anapa mai.ana kq gula, k<? kaimana ame na pohaku mpmi ple ma. na w*a,hi like ole, eia iia<? ka. mea hilu oia nolio maj ;; no oua moiwahine la apl}<? hp pni a kamailH mai. Ua like loa oia, me. na poe eae i hopliloia i mau kii poliaku. H,e ui ka hel.ehelena o ka moiwahine i. ka'u nana aku ; e kau ana no ma kpna a-i ka iei momi, e anapa ana ke elaimana ame na pohaku momi makamae like ole ma kona umauma a ma kona lima. o ka nphp rpai iip nāe aphq pni, aohe leo, aua like oia me kekahi kii_ leo ole. ' v I,Ja hepkokoke loa aku'la au ma kahi ana e noho mai ana a nana ppno aku la i na mea a pail maluna o kona kino, a ina .'p?iha no ke ola nei, ina la ua oleloia mai iau i ka wahine ma'haoi, a heaha la ; ka'u makemake o ka hele ana aku ma-, 'laila. " . 1 Ina np nae 110 kona ola nei aole no au e hookokoke ak u ana maīaila, i hookokok.e aku np. p*iha au n6 ko'u ike aku i kona oni ole mai, a oiai au e'nana aku aiia noonoo, īho la au ilpko iho'o'u aole au i ike i kekahi wahine alii nanj .elike me ia ma ko'u aupuni. ! No'kekahi manawa loihi ko'u ku ana malaila a nana.aku i kona helehelena. a mah'ope 'iho ua huli ae la ati a nana aku la i k;i iiani o na mea a pau e kakau mai ana. (.) ka'u e uiaka'u nui ana ia manawa oia leo'u lilo ae i pohaku a o ko'u like akii 110 ia me ka poe i iiooliloia ae i pōliaku, a lūki ole ia'u ke hplhou aku np ko'.u aupuni, . ~, •, . ; r | Ua hopniau aku la. ka hooniui ana a ko'u-maka airyj.. ko'u noeiiioo 1 i ka r iiaiii o"na ineil a pāu nialoko p keia ruiui no kekah.i inanaw;a, a maluna ae ō na mea a pau i o! aku ai . l<:o'u mkeiiiake oia na moena weleweka. na uhina ame k"ekahi' pUnee i uhiia me ka lple ]nia a i hanaia me ua lopi. gula, a maiuna o ia lole e uhi ana i ka punee na kii kanaka ame na holoholona i haiiaia me na lopi kala; he hana' noeau loa a ke akamai o'ke kanaka i hana ai. | Mailoko aku oka ninii oka moiwahine ua hele aku: la au a konio kekahi mau rumi. okoa aku. h'e liaii'i. no nā mea a pau a'u e ike aku ana o na ano le'hulehu like ol<?, a nuiilaila aku a i kekahi mnii i pi. ae k.a.iiui inamu'a o na ruini e ae: o ka nimi kalaunu ia. pela ka'u ike aku, mamuli o ka nohoalii gula i kinohinohiia nje na.pphaku momi o na I ano like.e ku maj ana maluna o.kekahi wahi kiekie. | Mā kahi kaawajc iki mai ka nohoalii aku e'ku ana kek.ahi moe. o kona mau ku a pau he gula .wale 110 i kinohinphiia me na pohaku momi, o ka uhi e kau ana iluna o ka moe he kilika makue, me na kii kanaka a mau kii holoholpna a mau manu i hana niaiau U>a ia me na,.lopi 'gula ame dala, a ma ,ha'i a puni lie mau lihilihi i hanaia me na lopi gula me elala. | () ka mea nana i hookahaha loa mai i ko'u 11001100 mamua 0 na mea e ae a pau oia kekahi niea inalamalama e a mai ana me he mea la he kukui, a e a mai ana 'mailuna niai'o ke 'poo' o ka liioe. • ' | No ko'u makemake loa e ike aku i ke kumu» o ia hialamalama, o ko'u pii aku la no ia 110 kahi e ku mai ana o ka nioe, a ia kiei ana iho .a'u o ko'u ike iho la no ia i kekahi puupuii nie ka huā a. ka manu okalika, a 110 ka maeniae 'puupuu elaimana i like ka nui me k-aJi.ua a ka manu ōkalika. a he maemae loa aole wahi leiko eleele i ikeia iho ,a e kau ana ia iluiia o kekahi"wahi kii uuku i Uhiia me ke kilika. , I No ka ikaika loa o kona aua malamalama na vvahi apau i e kokoke aku ana malaila. He māu ku ke.ku ana hia kela -ame keia aoao o ka moe a. he .ihoihp kukui nui kie a ana maluna o kela ame keia ku, o lea hana a. ia mau ihoilio i hoaia ai aole au i maopopo. , , ; - ! Maniuli o keia raau ihoiho kukui e a ana i hooholo iho ai au he poe kanaka ola kekahi.ma kekahi Avahi aku o ia hale- . alii, no ka niea, aole hiki keia mau ihoiho kukui ke a no laua , \vale iho ke ho-a ole ia ae e kekahi kanaka. ' | I. He nūi'a lehulehu na mea narri oloko o keia runii a'u e .hookaha aku aua, o ka puupuu elaimana iib nae a'u p ka ike j ana aku ka oi aku o ko'u hoohihi, nona ke kumukuai hiki ole ia'u ke koho aku. ./■• 1 • Oiai na puka e ham'ama mai ana a e liamama liapa m#ii ana 110 hoi keka'hi, ua komp aku la au nolokp aku R kekahi i Vmau rumj,,a ua no ka nani o ia, mau rumi a 4>au me na nimi. mua-a'u p ka. ik'e- ana. ' | M'ailaila aku|j<:a'u liele āna a iloko ona rutni e wailioia ai na ukana, ya piha w&le. no oloko, o ia mau rumi i na waiwai | like ole i hiki ole ia'u ke helu aku, a 110 ka lilo loa o ko'u noonoo ma ka hoohialaai ana-i ka nani< o' na mea a pau a ko'u mau' hiakā 'e ike aku anā, ua poina loa 'iho la au ia'u iho; aohe o'u noonop ae np kuu mau hoahanau eīua, a pela hoi me kuu moku. - •'. - . j | Mahope mai, 110 ka lilo loa.no o ko'u 11001100 ina mea naiii. ua nana ole ia ae la ka māiiawa. eia ka ua ahiahi loa ia manawa a'u e nana ana i na mea nani like ole h.?aloko o h'ā liale, ia oili aiiā ae a'u iwaho.' ua kokoke loa e napoo ka la a na ke kokok'e loā e uhi mai nā eheu o ka po i kpi mai ia'u e lioi noluiia o ka nioku. I Ua makemake au e hoi ma ke alanui a'u o ka hele' ana r mai, eia- nae. aole ia he hana maalalli iā manawa. Ua auwaiia hele aku la au ma kela a ma keia wahi a komo aku ana he»riuni. a pela aku ana he rumi. ahiki i kp'u komo ana aku 1 ka rumi kalaunu,' kalii mua .110 a*u i kpmp mai ai a i hop- j hihi loa ai ko'u noonoo ike elaimana. * ' | la'u malokp o ia rumi ua poeleele loa iho la, nolaila hooholo iho la au e hpaumpe maloko olaila ia- po, 'a ma-ke kakahiaka 11111 wale o kahi la ae e hoi aku ai 110 kuu īiioku.

' O ko'ii pii aku la.no ia nolu.na oka moe a haule iho la hianiue. aole me ka nanea, aka. uie ka lioomanawanui wale iuf i ka maka'u, oiai, owau hookahi wale 110 ka mea ola maloko o ia hale. a mamuli o ka nui maka'u i hiki ole ai ia'u ke liiamoe lealea ia po. ()iai no au e moe ana. ame he mea la oke aumoe paha ia manawa. lohe ana au i kekahi leo elike me ko ke kanaka. e heluhelu korona ana (ka Baibala a ka hoomana Mahomeda* ua like loa ka leo me ko ka p'oe a'u i maa i ka lohe. aku e heluhelu ana maloko o ko makou mau'hale halawai. Ua piha iho la au i ka huoli 110 ko'u-lohe ana aku la ia leo. 0 ko'u ala koke ae. la 110 ia a hopu alAi la i kekahi ihoiho kukui e a ana a hele aku. la'.mai"keka'hi w rumi a i'kekalii no 'kahi a'u i lohe aku ai i ka leo. lle mau rumi i hala ia'u mamua o ko'u ku ana iho ma ka puka o kekahi rumi, kahi a'u i manao ai malaila mai ka leo a'u o' ka lohe ana aku. He kanaka opio ke noho' ana iluna o ka papahele m'aluna iho o ka moena weleweka, a mamua mai ona he wahi ku uuku, a iluna olaila ke korana e k'au ana, a e heluhelu ana 110 hoi ua kanaka opio la a niii ka leo. j Ua malamalama oloko oka rumi ina ihoiho kukui nunui e kau ana iluna o kekahi huihui kukui nui, a malalo ponoi iho o ia huihui kukui ke kanaka opio e noho ana heluhelu. | No ko'u kahaha nie ka hauoli pu no kona koe ana aole 1 lilo i pohaku. oiai o ke kanaka ola hookahi wale no ia a'u e ike aku ana maloko o ia kulanakauhale. a oiai. e hamama 1 liapa mai ana no ka puka, o ko'u komo aku la no ia iloko, a kukuli iho la mamuā mai o 'ka awai, a hoomaka ae la e pule a nui ka leo: hoonaniia ke Akua 110 Kona kiai ana mai ia makou |ma ka moana! E hoomau māi Oe i 'Kou'alōha ame Kau hoopakele' ana ia makou ahiki i ko makou pae ana āku i ko makou aupuni. E hoolohe mai Oe, e ka ; Haku; ika leo pule a Kau kauwa a e hāawi mai i ka mea a'u e ptvte aku nei!" , la manawa nana mai la ke kanaka opiō ia'u a i'mai la: "E ' noi haahaa aku ana au ia oe, eka lede malihini, ow f ai oe, a mai hea mai oe, a heaha ke kuinu o kou lioea āna mai i nei kulānakauhale neoneo? ' "Aia a lohe aku au i kau pane, alaila ia manawa a'u e hoakaka aku ai ia,oe i ke kumu o ko'u pakele ana i ka make weliweli, aole i lilo i pohaku, ame ke kumu o ka hoololiia ana ae o na kanaka o keia kulanakauhale i pohaku elike me ia au i ike ai." Ua hoakaka pokole aku la au iaia i ko'u aupuni kahi a'u i hele mai ai ame; ke kumu o ko'u koiia ana e helo aku uo ia aupuni, a pela hoi' me ko'u pae aiia aku me ka maalahi me ka manjtTi he kanaka ola la hoi ko ia aupuni, eia ka, ua hoololiia na kanaka i pohaku a oia wale no ke kanaka ola hookahi e noho ana. ' 'l ka i>au ana o keia Ua noi aku la au iaia e hoākāka mai ia u 110 ka hooko ana mai i kana hoōhiki, no ke kumu i liqololiia ae ai na kanak a pau o ia āupuni i pohaku, oiai ua piha maoli au i ka makā'u 110 ka ike aku i ka neoneo maoli o ia kulanakauhale ao.he poe ola mā na wahi apau o na alanui a'u o ka hele ana aku. I ,; E ka lede maikai," walii aua, "e hoomanawanui iki mai oe i hookahi minuke." J ka pau ana o nei mau olelo ana papani ae la i ke korana, hookomo iho la iloko o ka'pah.u a waiho aku la iloko o ka pahuku maliina o ka awai. Noi mai.la oia ia'u e noho aku ma kahi kokoke iaiā, a mamua o kona hoomaka ana mai ewehpwehe i kana mpolelo a 110 kō'u uluhua loa iho la i ke kali aku 110 ka lolphi loa o kana hoakaka ana mai. i okoa aku la iaia: "No ko'u ike ia'u iho ke manao nei au he hana hiki ole na kekāhi'mea e makemake loa ana e. lohe koke aku i ka moolelo ke kali aku me ka uluhua ole. Owat; e nolio aku la la ea ua aneane hiki ole ia'u ke hoonianawanui hou aku 110 ka wehewehe koke ole mai 011 i na mea hpokahaha. he nui a'u 0 ka ike ana aku ma na wahi like ole o kpia kulanakauhale, mai, ka nianawa. mai i hehi ai, o:.ko'u mau. wayvāe nialunā o ka lepp o keia kulanakauhale, ā'ole e pā.ii iki āna kō'u pphihihi ahiki i kou hoaka)<a ana mā'- ■ - "E kamailio koke mai a mai hoohakalia hpu aku ina oe e oluolu mai. 'li hoike koke mai ma ke ano hana mana hea la i pakele ai oe i ka make piai i)a kanaka a pau ā'u i ike aku ai ma na wahi like ole e nonohp mai ana tio. a, e kuku mai ana 110 hoi kekahi poe a me he mea la e hele ana 110 kekalii poe i ka wa i hooliloia ae ai lakou i pōhaku, he ma]ke i kam.aaina ole ia mai kinolli loa mai akahi \vale iio/' •'Ēohe mai nei hpi au ia oe. e pule ana," \vahi. a ke kanaka opio. '<nia ia haiia ana au i maopopo- ai ia'u aple oe i nāa.upo 1 ke Akua oiaio hookahi. ua huoniaopopo oe laia ame Kona mana. Oia.ka'u moplelo e hoakaka-aku ana ia oe i ke kupaianalia o Kona kiekie ame Koiia mana. 11 e hiea pono e loaa aku ia pe'keia ike 0 keia kulanakauhale a kaua, e noho nei, o ke kapitala keia o kekahj aupuni ikaika loa, noua ka inoa i like me ko| kuu niakuakane Ua n?oi. • ( "O keia moi, a pela me l>ona mau, aialo apau. na kanaka e no)ip ana maloko o keiā kulānakauhale, a pela me na makaainana e ae a pau pna. o ko lakou hoomana ua kapaia he Magi, he poe hoomana i ke'fihi, ame Nadauna, ka moi kal)iko 0 ka ])oe Pilikua. he poe i ku-e aku i ke Akua, oiaio. | "A oiai he mau mea hoomanakii pu 110 ko'u niakuakane ame ko'u makuahine, ua laki nae au, e hoike āku au ia oe ia mea, 110 ,ko'U*lilo aua i kuu wa bepe loa, i ka hanaiia e hā'i, oia ka.hu hanai o'u aohe ona i ke ahi. aka ua hoomana aku.oia i ke Akua oiaio loa. ; ua oia i ka buke a'u i helujielu iho nei i kapaija ke korana —ua wale waha iaia na olelo oloko o ke koraua me ka hjki pu iaia ke\vehewehe . i ka manao m<e ka maopopo lpa. ' "E kuu alii opio," wahi ana e olelo mai aj ia'u i kekahi manawa, "hopkahi wa.le 110. Akua oiaio, a laia wa)e no oe e hppnanr a e hoomana aku ai. E makaala loa op, i ole oe e lilo i mea hoomanakii elike me na kauaka o kou, lahui." !. "Ua a'o pu mai; oia ia'u. i ka olelo Arabia, 110. ka mea, he kahu hanai '\yahine naaiuio pia me na olelo like ole o keia mau aupuui, a o 7 kana buke e liaawi mau niai ai ia'u e heluhelu oia np ke l>orana. | "ī ka manawa i hjki ai ia'u ke heluhelu /d. hopniaopopo i na mea a pau alaila ua vyehewehe mai la pia ia'u, i na mea ano nui ilokp o ia buke ; ua koi mai oia ia'u e hoppaanaau 1 na olelo, ano nui, iloko o ia buke—he mau niea ano nui a 1 koikoi, i maopopo ole i kuu makuakane-ame ka poe e ae a; pau mawaho ae ona. - ; 1 "Ua nui au e aneane aku ana e līlo i kanaka makua ma kona nianawa i make ai. eia nae, aole mamua se o kona a'o f aiia mai ia'u \ na mea apau e ai- ia'u na niea oiaio a ]>au o ka hoomana Mahomeda. • I "Mahope mai o kona make ana ua hoomau aku au i ko'u }cupaa ana ma ka oiaio, elike me ia ana i kanu mai ai ia pono iloko o k<j'u naau, me ko'u hookae a piiia hoowahawaha loa i ka poe a pau e hoomana ana i ke ahi, a pela hoi i ke Akua Kii Nadouna. | "Aneane ekolu makahiki ame hapa i ( hala aku nei, ua ioheia aku .la kekahi leo ikaika. elike me ko ka:h£kili o ke poha, anā ilio malun'a j)ono iho o ke kulanakāuhale nei a puni. a 110 lp maopopo loa o na olelo i pa-e mailoko mai o ke ao. ua luki i na meā* a pāu ke lohe aku ikela ame keia huaolelo me ka nioakaka loa. -O'keiā na huaplelo i lolie ia I aku ai: . • . 1 ! "E na kanaka a pau, e haalele loa.aku oukou ika hoo-1 t mana ana ia Nadouna a i ke ahi. a e hoomana aku i ke Akua oiaio hookahi wale no, ka Mea i hoike mai i Kona aloha i ke ao holookoa!''. ; j "No ekolu makahiki kailike ka lohe mau ia ana aku o keia | leo. eia nae ka mea apiki i ikeia, aole kanaka hpokahi.i'hoohuliia mai ka aouo hoomanakii ae a i ka ike ana i ke Akua oiaio, me ia nui :io o ke a'oia aku o na kanaka i ka po ame ke ao. ' •

**^\l;l ka la hope'loa o kckolu ; o na makahiki. niawaeiu <v 1-a { hofa elia Y> ua houloli an,,r, :i ae la na kanaka a pau oloko o keia kulnnakauhale i i'ul aki; ma kahi a kela ame keia i ku a i noho ai, a e hele aua malaila iu> ko lakou wahi i lik) i pohaku. "'Ua halawai pu kuu makuakane. ka moi me ia poiu.i ];k c; V: ua hoololiia oia i pohaku elee)erclikc me ia au e ike aku a!i ; i kekahi hapa o ka haleaiii, a'no kuu makuahine h«.i. U a no kon'a hoololiia ana i pohaku me ko ka moi. "Owau hookahi wale no ka ke Akua i hoopakele mai keia make welĪAyeli mai. Alai ia minuke 'iiHai ua hoomau 1., a ;i ' KU la au i ka hana ana Nona ine ka ikaika o ka mana.» ~,, j v , hoomana ana aku laia. "Ua nui ko'u aloha laia me ka mahalo nui aku i Kona ' maikai: ua lilo no ko'u noho ana me ka niehanielia . mea hoehaeha mai i ko u noonoo, aka ua ike 110 au i ] x( . kumu o ka poino ana o na kanaka no ko lakou hu>.>]<n11 n ,, a ua hoonlani nui aku au i ke Akua no ko u a oia ;i;ia i || H . a e hoomana aku laia a laia wale no.' Ua lilo keia moolelo i hōikeia mai la ia u o ka ni ak'i m.i ka hapa hope loa i mea nui ia'u, a noka pau ole m. .. makemake e loaa hou mai ia'u kekahi mau ike hmi akn. ; aku la au iaia: "Aole liiki ia'u ke kanalua iho i nei manawa na ke \ no i lawe mai ia'u i keia aupuni i mea no'u e ikemaka ai : Kana hana kupaianaha, a i niea hoi e hiki ai ia ue ke h ;i , lele iho i keia \vahi. "O ka moku a'u i kau mai ai a i hoea mai ai au iaun ~, . ka moku nana e lawe aku ia oe i Hagedada. ke lmoli.il,> ,, t . kou manao pela. aiaoe e hiki ai ilaila e Uvaa ana ai ; Xii manao no kou palekana ana mai keia wahi aku. "Ke hooia pu aku nei au imua 011 e laweia aku ana m' nio ka plekana loa ahiki i ka hoea ana akua imua <> ka M, i , Bagedada, a ke hiki ka hoi oe la ilaila, me ke kanalua , K a;; e hoike mua aku nei ia oe, e hookau mai ana ka ni.u i k.i hanohano nui m'aluna ou, he hanohano i kupono loa e 1i,,. kauia mai maluna ou. • "O kalii e noho mai la o iia moi i nei manawa aia maluk,, o ke kulanakauhale o Bagedada, a ke hooiaio aku iki au j imua ou, ina no kou hoea aku nie.ka palekana ilaila. a aku ka moi ua hoea aku oe, ia wa e ike iho ai oe aole e ne'a ana ka loaa o ke kokua mai iaia mai au i imi aku ai. "He mea kupono ole nou ka noho hookahi ana iho mak.k,» > o keia kulanakauhale i *hooneoneoia, he wahi e hiki ok ai e j loaa mai kekahi mau kokua ia oe. "lna'no kou ae mai e haawi aku ana au i kuu moku ma lalo o kau hoohana ana aku. a ua hiki ia oe ke hoolil.. ak i ia moku inrf he manao kou e liana aku pela." No keia mau ōlelo akū la a'u iaia ua haawi koke niai it oia i kona ae me ka manao maikai. nolaila ua hoohalaia v maua ke koena aku o ia po ma ke kamailio ana malnna ~ n;i kuniuhana like ole ahiki i ka malamalama ana o kahi la ai i no a oili-miai ka' la o ko mua iho pololei aku L no ia no kahi a kuu moku e hekau mai ana. a !i.i l. ,i.. aku kuu mau hoahanau, ke kapena ame na kauwa a'u. a pela no hoi nie na luina e kali mai ana 110 me na mana<> ].i hoihoi no ko'u nalowale loihi loa, a ua hauoli loa lakoii i ka ike ana mai i kuu hoi ana aku. Klahope iho o ko'u hoolauna ana aku i ke keikialii i knu mau hoahanau. ua hoike aku la au ia laua i ke kumn .. ka liiki ole ana ia'u ke hoi aku i ka po mamua iho, ame na nn a a pau a*u i ike ai maloko o ke kulanakauhale: ke knniu • ko'u. halawai ana me ke keikialii; kona moolelo anie k. kumu <> ka hooneoneoia ana o na kanaka o ke kulannkauli.ii nani a'u o ka ike ana i piha me.na waiwai nani he nni. ! Ua hoohalaia lle mau la lehylehu ena luina nia ka liu . | ana i na ukana a makou i lawe j)U mai ai a me ka hooiiil:;. ana i ka moku me na waiwai a'u i makemake ai e la\vri.: aku no ko'u aupuni e kale])a ai. <>ia na waiwai i hiki e l<>.n aku maloko o ka lialealii. I<q gula, ke dala ame na p< ik.aku momi. ( Ua haaleleia aku no e n'iakou mahope na lako liai nani. -he. mau waiwai hoopilia moku wale n«j ia i ka mak ;, maiiaō aiuu. ' | Ika piha ana oka moku ine na waiwai a'pau a mak-.n : makemake ai e lawe aku. ua h'olo aku la makou m'iop • i !^ 0 ko makou hoopiha ana i ka moku me na lako ai <» na an•• like ole ame ka wai e .lawa ai makou no ka huakai nn.au. . ahiki i ko makou hoea ana aku i ka aina. īle maikai ka makani e ])aa ana ia manawa a mak>,ll 1 hoomaka aku ai e holo a ma ko'u manao ina ])cla mau k ! maikai o ka pa ana a ka mal'ani e ike kōke aku ana n«. ma kou i ka aina iloko o na la he iwakalua, elike me ia a nn kou i holo mai ai. Mai ka manawa mai a niakoU i haalele. aku ai i ke a.■. a mai ia manawa mai ko'u. kuu mnu hoahanau ame kv keiki alii hoohauoli ana ia makou iho i kela ame keia la. aka a<.';e 1 mau k<a ia ano maikai o niakoii. Mahope mai ua lili kuu mau hoahanau ia'u 110 ke keil alii, no ka mea, me a'u wale'no ke keikialii e pili mau nai ai i ka hapanui o ka manawa. he kakaikahi loa ka ]>ili . k,0 ke keikialii me laua. a lio'ka j)au ole o ko laua nian;n lili ua nina.u okoa mai la laua ia'u, healia la ka'u mea e I, r • aku ana no ke keikialii ina no ko niakou pae akn i ka a'in I Ua maopopo ia'u ke kumu o keia ninau ana mai a laua i.»'a. he makemake ko laua e loaa aku ka'r. pane e olelo aku .r e mare aku ana au me ia. Nolaila pane'aku la au ma ke a : < paani. "heaha hoi auanei ka'u niea e ae e liana aku ana < i , lawe ,wale mai no iaia i kane na'u." | Wuli ae la au e nana ike keikialii a i aku la ma ke a " pani, "e no iokoa aku ana no au ia oe. ,e ke keikialn. e '• mai oe i ko'u manao. la kakou e hoea aku ai i i'' I eia ko'u manao e haawi aku ana au ia'u iho nau. ma ke i" he kauwa haahaa loa, a o na hana'apau au e hoounauna rai ia'u <> ka'u ia e hooko aku ai, a e nana aku hoi au i.i • ma ke ano ooe ko ? u haku; ma kau mea'e kauoha mai ai :u j laila aku au." | "E ka niaelame." i pane mai ai ke keikialii, "ke ike <»1au he olelo oiaio paha keia au a he olelo paani waK paha. aka. no ka malama āna i ko'u hanohano ponoi ih .. 1- ! hoike aku nei au me k:r oiaio loa me ka lohe mai <> keia m :1 lede, na hoahanau ou, ke ae nei au mai keia manawa akn e lawe mai i kau.noi. aole.. ma ke ano he kauwa na'u. ;.k,' i ha.ku wahine no lea home. i wahinemare na'u.*' No keia mau olelo a ke keikialii ua piha loa o'u niau li 1 hanau i ka hiihu ia'vi. n<j ka mea, ia'u e uana aku aua i I' l j mai ua ike aku au iko laua huliu ia'u aole e like me m.n !' 1 mai ua ike aku au iko laua huhu ia'u ol<j e like'me main" - aku ka oluolu maikai. Ua komo aku ka moku o makou oke Kaikiion•> 1 Peresia i keia manawa. a ua kokoke loa aku r.o hoi i l'. i' l hora, kahi a makou i nlauaoiana ai e konio aku aua r.a ■ ' la ae ina he mau ka maikai o ka jja ana a ka makani. Ak.a nae. he moeuhaue palaualelo wale no ia. Ma n|" iho. oiai au e hiamoe ana. ua noonoo wale jiaha kuu i; ' hoahanau o ko laua manawa kuj)ono loa ia e hooko iva' 1 ko laua manaoino. ua hapai aku la laua ia'u a ki<jla a!,;i iloko o ke kai.: o ke keikialii pu a laua i liana ai a laki wale no aole au i piholo. No kekahi nianawa loihi ko'u ])aiauma ana iluna <» ka i■■" kai, a mamuli wale oo o kekahi ulia laki, a i ole mamuli ]•■ i •'■ o kekaKi mana a'u i koho iho'ai mai ke Akua mai ia. ua n iho.la k(Vu wawae i kah.i papa'u. Ua hoomau aku la au i ka hele aiia.no kahi e eleile m .: ;ma. no ka mea he pouli ia iiianawa ,a ua piha loa au i k:i hauoli ī ko'u ike ana iho eia ka hq aina. Ua hooikaika loa au i ka, J?el.e ana ahiki i ka j>ae aua i k ;i aina. a ī ka puka ana mai a ka la ike. iho la au ia'u ih" ' manawa aia au ilupa o kekahi wahi mokupuni kanaka "k'aneane he īwakalua a oi mile k;i uiamao mai ke knlauak iu hale mai o Balasora. . * * (Aol'e i pau).