Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVI, Number 4, 25 January 1918 — HE MOOLELO NO NA Hoahanau Ekolu A I OLE O Hawila ke Koa, a o Magarita ka U'i ka Manu Nunu Ahiu [ARTICLE]

HE MOOLELO NO NA Hoahanau Ekolu A I OLE O Hawila ke Koa, a o Magarita ka U'i ka Manu Nunu Ahiu

() ko'l.'ma lulunii lioi ia ahiki i ka llookuii ana ac, ia wa i panc aku ai o Sidia: "J : , kmi lioahanau, kc Kiiokiio Lci(l(jncnal.i'.o Pcfc?>ia."inaihca oc i hele mai nei? Pehea kaua i halaw'ai ai malola) hei o ka uluiaau ma keia ano kupaianaha?"' "Mhi Koina ipai nei au, a o keia ka. eha o ko'u mau Ia iloko iiei o ka nahelehe!c,!a o ke kumu o keia hui ana o kaua ma ke aiio kaniahao, mamuli no ia o na hana i-maa ia kaua, o ia ka hōōpakele aiia i ka poe iloke» o na popilikia ame ka poe paluj)alu: a na'\Vali\va!i. Ua hau'oli loa au 110 keia htji r.na K'.o la o kaiia. no ka mea o oe'iio ka'u'i ake loa ai e ike." "Ua hauoli i'o au no keia halawai ana o kaua iloko o keia inanawa, a oiai mai Roma oe i hele mai nei, aole a u mea nui e ae e ake aku nei e lohe, no na mea no ia e pili ana ia Magarita, oiai ma kuu manaoio, na hui pu oe me ia he alo a he alo, a ua maopopo hoi i na mea aj)au e pili ana iaia.*' "Mamua o ko'u hoike ana aku i na meahou ma ka'u huakai ea. e hoi aku kaua malalo o kela kumulaau, a malaila kaua e hoike pakahi ai i ko ka'ua mau moolelo, me ka kauaimau mea apau i ike ai,'' o ka haele aku la'no ia o ua mau wahine kilōkilo nei, a uō'ho iho la nialalo o kekahi kumulaau, oiai hoi ka leo hone o na manu, e kani kikiko'u mai ana, e hoopihaia ai ka naau ona kamahele me lea olioli. -r: « I ua mau kilokilo nei i noho iho ai ilalo, ia wa i huli mai ai ke Kilokilo Leidenala a kamailio mai la : , ' Sidia» kuu hoahanau, na hoea niai la kaua i ka manawa a'u e hoakaka.aku ai i ke ano o ka'u luiakai, a pela hoi oe e kamailio mai ai ia'u i na mea e pili ana i kau lu-.akai, me ka )anr u ko'u manao, e lilo ana ka kaua mau moolelo e hoike ae ai, i mea hoohauoli mai i ko kaua mau manao. MOKUN'A XXI 11.

"Ua liaalele aku aii i na kuahiwi o Peresia, ma ka Poaha aku iiei o ka pule i hala, ma ka'u huakai hele no Roma. Aole he kumu nui e ae o leo'u haalele ana aku ia Peresia, mamuli no ia 0 ko'u ikē ana - nia ke ahiahi aku o ka Poakolu i kekahi hoailona ano e, a. kamahao' no.hoi, ma kahi e kokoke ana i ka hoailona lani Uresa Nui, a kaua no i kamaaina ma ka kaua oihana, aia kela kahoaka ma ka aoao akau o ka lani. "O ke kahoaka a'u o ka ike ana aku iluna o ka huina aouli, 110 kekahi ao. nui no ia, me kekahi haawe nui mahope o ke kua, a e holo ana hoi ua ao nei, me ka mama nui iwaena o-na wiliau makani puahiohio, a mahope pono aku o kela kahoaka, i ike aku ai au i kekahi mea kino, e ukali aku ana mahope ona. "la'u e nana'aku ana i kela kahoaka iluna 0 na hooknina 0 ka poai lani ahiki i ka nalowale ana aku, aia.hoi me he mea la i l>a'iia ae ko'u papalina, ua ike hou aku la au i kekahi kahoaka e kau mai ana, he halepaaho e waiho hamamii ana kona mau ipuka apau. a ike aku la au i kekahi mea kino kanaka i hoopaaia na Uma me na a e kaualupeia aku ana noloko 0 ua halepaahao nei. 'i hakalia 110 a komo kela mea kino maloko o kekahi o na keena o iia halepaahao nei, o ka nalowale aku la no ia o. ua kaJioaka la, a ke mau la no ko'ii nana ana, me ka manao e oili hou mai ana la he kahoaka okoa, a 110 'ko'u piha paha oha'o, a piha no hoi i ke kahaha no leela mau kahoakā, ua hele aku la au.e ndna ilok'o o ka'pahu i waiho ai ka'u niau mealiuna 1 pili i ka oihafia kilokilo, a.he mea oiaio, ua ahuwale fnai la ia'u jia ano apau 0 kela mau hoakaka. "No na hoakaka ma ke kahoaka mua, ua pili 110 ia 110 kekahi kanaka oj)io i ahe*waia, a o kona uku hoopa'i o ia 110 ka hookauia ana aku maluna 0 ke kua o kekahi lio, malaila oia e ike ai i na ehaeha he nui ame na hana hoomaewaewa. "O ka manao hoi o ke kahoaka elila, ua pili 110 ia i kekalii kaikamahine. opio, i liaulehia i ke aloha 110 ke kanaka opio, i kauia kona hoopa'i, a e hahaoia ana oia maloko o ka halepaahao. "I ka manawa i maopopo ai ia'u o na hoakaka aua 110 kela mau kahoaka, ua haupu koke mai la aii no Mawila ame Magarita, nolaila ma ke kakahiaka ana ae o ka N Poaha, ua haalele koke akū la au ia Peresia a kamoe pūlolei mai la ko'u alahele 110 ke kulanakauiiale 0 Roma. "Ma ke kakahiaka koke aku ūei iio o ka Poakahi ko'u hoea ana mai no Roma. a lolie iho la au i ke kamailio o na leanaka. i ka hookauia ana aku 0 Hawila maluna 0" ke kua o ka lio ahiu. ma ke Sabali aku. a ma kela Pōakahi no hoi i hahaoia aku ai o Magarita maloko o ka hale()aahao. "No ia mau mea a|>au a'u i lohe ai i ke kaniailiomawaena r. ha l<nnaka, ia hopiaio iho ai ko'u, nianao, e hoao haha elike me ka hiki i kp'u'mana, ke hoopakele ia Magarita, ma ka hoomahuka ana iaia wiailoko aku o ka halepaahao tue ka ike ole ia e liai kia-i. ' "Mekela manap e hoopakele ae ia Magarita, i hoea aku ai au imua o ka wiliki 6 ka halepaahao ma ke.ahiahi o ka Poalua nei, a noi aku la iai'a, e ae mai. e komo aleu au iloko e ike ia Magarita, a o kahi no o ka laki, ua ae mai la oia i ka'u noi me ka maikai, a hookomoia aku la au iloko o ke keena i hoopaaia ai, ka mea a'u e ake loa ana e ike. "He oiaio, ua hui a halawai aku la au me ka U'i Magarita, a he mea ehaeha no ka manao ka ike ana aku, i ka hele 6 kona ano a kohu waliine pupule, eia nae, he maikai no kona noonuoo, a he maopopo no iaia na mea apau. "L'a hoike mai oia ia'u i ka nui o ka ehaeha o koila naau 110 ka mea ana i aloha ai, a he niau manawa lehulehu kana o ka ninau ana ,mai, ina paha ua ike au i ka hopena o kana aloha; a no ka hoomama ana aku nae i.kona nlau.manao mokumokuahua, ua ae wale aku la no au, me ka olelo ana aku, ua palekana kana aloha, a aia mau hoi kona-anela ki'ai mahope ona kahi i hookolo ai i na manawa apau; no ka īuea ua kolio niua 110 au. o oe e Sidia ka hoopakele nona, ma kela hana hoomaewaewa i hookauia aku maluna o Hawila. "No.kela mau hoakaka a'u imua 0 Magarita, ua hoomamaia aku kona mauao kanmaha, a hoike okoa mai la koiia helehelena i ka moliala maikai, a 110 kekahi manawa loihi kona nana ana mai ia'u, ua kulu iho la kona niau waimaka, a puana ae la i keia mau olelo: 'E Sidia! \l Sidia, eia oe ihea i na hpra o kuu ehaeha?" No kekahi mau manawa kona hoopuka ana i ka inoa o Sidia, alaila ninau okoa mai la ia'u ina paha owau o Sidia. . . "Ua hoike aku la au iaia, aole au o Sidia, aka owau kona hoahanau. 110 ka mea he mau mahoe maua na na makua hpokahi. a ia manawa i hoomaka ae ai oia e uwe, pie ka paa ana.cj na lima ma kona poo.a ninau mai la ia'u, ina paha he alahele kekahi e hiki ai oia e pakele mailoko mai o ka halepaahao, i hiki ai iaia ke hookolp aleu īiiahope o ka meheu o kana mea i aloha ai, a ia manawa koke 110, i hoopihaia mai ai au me na manao. aloha nona, a noonoo koke iho la i kekahi alahele 110 k'ona pakele. s "Kamailio aku la au ia Magarita e hoopau i kona uwe aiia, a e noho me ka hoomanawanui, o ko'ū ku uiai la no ia. iiuna. a hele aku la 110 kahi o ka puka, aia no ka wiliki o ka halepaahao 'ke holoholo la ma kahi kiai. a kahea iakuia au iaia e hele mai, a i : kona hoea ana mai imua o kuu alo, ho.ike.akit la au iaia i ke kuhiu o'ko'u makemake ana iaia, 110 kk haawi ana aku 110 ia i'kekahi pohaku inomi, i uku panai 110 ka mea ana i hana.mai a* no'u, ma kona hookuu ana mai e hele au e hui pu me Maga-

Nanao iho la au maloko o kūu eke ili a unuhi ae la he pohaI ku emerala, a u i hamo iho ai me ka laau hoohiamoe, a haawi i aku la iaia, me ke kauoha pu' ana aku, e hoopili matt ae oiā i kela pohaku ma kona ilui, alaila lalau niai-la ka wiliki i ka pohaku emerala-mc ka j)iha oliolif me ka hoopili kok'e aha ae ina i kona ihu, a iloko oka manawa pokole loa/ua naka ae la kona kino me ka haalulu, a haule iho la ilalo hiamōe, a. o ko'u ko- | ino hou aku la no hoi ia iloko.o ke keena paahao, a i aku la ia | M'agarita. ' ' • j "L ukali niai oe mahope o'u, ua malaelae ke.alahele no kaua, o ka wa no ia i haalele koke iho ai o Magarita i kona. wahi e • noho ana, a hahai mai la mahope o'u, a i ko maua lioea ana aku ,110 ka'puka, e waiho mai ana no ka wiliki, ua pa'uhia loa i ka I hiamoe, q ko'u lalau l>ou aku la'nō' ia i ka pohaku emenila e J paa ana iloko cf kona. lima, a hoohanuhanu hou-aku la ma kona j ihu, a hookomo iho la no hoi i ka pohaku makamae iloko o ka'u j eke ili. j <4 Me ka nana ole aku ika hopena o kela wiliki, ame ka hana una ka aoao.o iiei koa kiai i hoonohonohoia ai e ke kiaaina o Roj ma, no ka makaala ana i ka paahao, ua kamoe pololei mai la ko ! niaua alahele noloko nei'o ka ululaau, a māi kela po Poalua | niai ahiki wale i ke ao ana ae ma ka Poakolu, aia no maua mai'loko o ka ululaau, me ka maluhiluhi, ka pololi ame ka makehiaj moe, uā hoopuiwa loa ia'mai i ka lohe ana aku i ka haI lulu o. na kapuai wawae o kekahiHlio, a ,he oiaio, ua oili pololei mai la kekahi kanaka kino loihi, mamua o ko maua alo, e kau ana .maluna o.kona lio. / Oiai aole a maua wahi ie alo ae ai e pakele mai kona ike ana mai, ua kaohi aku la oia i kona lio, a ninau mai la ia maua me leeia mau olelo: \i hele ana olua ihea e neia mau ae'a o ka po?" wahi ana me ka nana pono loa ana' māi ia maua.' .' IZ hele aku ana maua no kahi e loaa ai ia niaūa he hoomāha ana, a e loaa pu ai hoi ia mauā he mau meaai, no ka mea, o ka elua keia o ko maua mau la iloko nei o ka uluiaau me ka hoomaha ole, a komo wahi ai'hoi/ w r ahi a'u i pane aku ai iaia. "Ina pela ua pono, owau ka mea nana e alakai aku ia olua ahiki i kahi e loaa ai ia olua he hoomaha ana, a e hoolako pu ia mai ai hoi olua, i na mea e pono ai/ i pane hou mai ai ua kanaka nei,' aka nae mamua o ko'u alakai ana aku ia olua no ko'u wahi, e nana pono mua aku au i ko olua mau helehelena, malia ua ike no paha au ia olua mamua.' "Lele iho Ja ua kanaka nei mailuna mai o kona lio, a ke ike la au i ko'u kokooiua, e naka wale ana no me ka haalulu, i kau a mea oka piha ika Inaka'u. Lalau aku la Ua kanaka nei maloko o kana eke ili e kau ana ma ka aoao o kona noho«lio, a i ka'unuhi ana ae o kolia lima iwaho, ike aku la au he iaau. hoomālamalama, a ia wa koho koke aku ai au i ke ano o keh\ kanaka, lie powa oia noloko o na ūlulaaii, no ka mea 0 na powa wale no ka poe i loaa o na laau hoomalamalama o kela ano. "Anaanai iho la ua kanaka nei no kekahi manawa maluna o kela laau, a iloko o ka manawa pokole, ua puoho ae lā; he malamalama nui, i like aku me ka iualamalama o na ihoiho kukuidie umi-kumamalua, alaila huli mai la'ua kanaka nei a nana i ko maua helehelena, a ike pono aku la au i na ano apau o kela kanaka.

"He : oiwi kino loihi kona, me kā i ka hiehie, a o kona mau onohi maka, he ku i ka weli ke nana aku, a iia paa kona auwae i ka umiumi, a ma ka'u kolio aku i kona mau makahiki, aia paha nia kahi o ke kanaha-kumamawalu. "la'u i hoomaopopo pono aku ai; i na ano apau'o keia kanaka! ia wa i pii mai ai ka lia maeele iloko o kuu puuwa.i, mamuli o ka hoomaōpopo ana aku, aia maua ke ku la imua o kekahi,o na kanāka powa oloko o na ululaau. Nana mai la ua kanaka nei ia maua a.li'uli'u, ia kamailio mai la: 'Ua pono, e hele .])U niai olua me a. ua u .a.uanei e alakai aku ia olua i kahi.e loaa ai he wajii. e lioomāha ai ko olua maluhiluhi, a lia'u 110 hqi e lioolako aku i 111 au meaai na olua. Ke hoolauna aku nei au ia olua i ko'u inoa, oia o Lemerota. ke alii o na kanaka o ka-aahu kila eleele o na Mauna Sirela o Plunagaria, a ma ka'u wahi auanei e hele ai, o olua pikkekahi e na lede. : 4 "O keiaiede opio, e kau oia maluna o kuu lio, ao oe ame a'u, e hele wawae aku 110 lioi kaua.' Ua kamailioia maiti<ela mau olelo nie ka oluolu, aka nae, aole ia hemea e hooauheeia aku ai na manao hopohopo a'maka'u iloko o'u nona, ,me ko'u koho maoli ana iho 110, aole he palekana o ko maua mau ola malalo o ka malu o kela kanaka powa. "Aole a niaua hana e ae iloko o kela manawa, o ka hookcf wale aku;no me ka kela kanaka i makemake ai, nolaila kau ae la o Magarita maluna o ka lio, a owau amd ua kanaka nei, h<°le wawae aku la no maua. Aia 110 ke kaula kaohi o ke kaulawaha i kekahi lima o ua kanaka nei e alakai la mamua, a. ma kekalii lima hoi, ka laau hoomalamalama. a owau aku mahope pono ona kahi i hele ai. . "Oiai ;nae makou e hele nei ilok'o o ka ululaau, a ua liala paha he liapaha mile, alawa maiia au iliope e nana ai ia Magarita. aja hoi.ike mai la au i kona helehelena. ua- hele a haikea pu,.mamuli mai kehi o ka maka'u, a ia wa i nopnoo hou iho ai au i ka'u mea e hana aku ai i wahi e pakele ai maua mai ka mana mai 0 keia kanaka. . , , "Aia maloko o ko'u poli e waiho ana he elua mau omole waiala, he hookahi omole maikai o ka. wai oloko; a o ka lua hoi 'o- na omole. ua liuiia ka waiala me ka laaumake, a ma ke akamai auanei o ka u hoohana ana aku, e holopono ai na mea apau.. Hulei āe la au i kekalii omole a hemo iwaho, a ninau akū la ia Magarita, me ka imoimo pu aiia aku nae o ko'u maka, he .hoailona e kono okoa aku ana iaia, e ae mai i ka'u mau mea apau e 'hana aku ana iaia, a o ko'u ninau koke aku la no ia: • • 1 "Makemake aiiei oe ! e inū i'kela \Vai meli, i mea hooikaika aku i koU kino, oiāi he vva puatiuafltticeia " - "Ae mai la o -Magarita, nie ke kunou ana mai o kona poo. a o ko'u haāwi āku lā nb iāi i ka omole waiala, i pa'ipā'i olē ia me ka lāaumake, a hoomaka ae la e inu, a 110 ka maopopo mua ana aku iaia o ka niahaP 0 ka'u mea e hana .aku ana, 'ia wa i liooho mai ai: " 'Akahi 110 ā loaā liiai l'a ; ame ka ikaika i ko'u kino, a lee ike nei- au ika puiiiehaiia maoli.' • . . "I ka wa i lohe mai ai o ke kanaka powa i kela mau olelo a Magarita, ua huli koke mai la oia'ihope a ninau mai la ia'u/ i ke ano o. ka laau nāpā i hooikaika ae i ke kino o Ma-/ garitā, a hoakaka aku la no h'oi āit, b kekahi ia o na laau kamahāo loa, i hanaia 'e ke akamāi anle ka noeau o ke kana-. ka, me ko'u olelo pu āna aku he aole wale no ka hooik'aika ana i ke kino, aka 110 kā hoopau aiia aku kekahi i na- noonoo ano e iloko o ke kariaka, me kuu hoikeike ana •aku iaia i ke koena-o ka omole waiala a Magarita i inu mai ai, aole nae o kela omole kā oiaio, aka o ka wai iloko o ka omole i hoohuihuiia me 'ka laauimake. "Ua hana au a nui ka waiala iloko o kela omole, e hiki ole i kekahi mea ke honi iho, aia he lāaumake iloko olaila, ua nonoi koke mai la ua kānaka nei, e haāwi aku au i ka omole iaia, a heaha hou iho auanei ka'u meā e au'a ai, oiai o ka iini ia o ko'u puuwai. e pakele mā'ua māi kona mana mai, o ko'u jlooko aku la nō ia i kaiia hoi. ' ' "1 ka paa ana aku oka omole iloko oka lim # a oua kanāka nei, kau ae la iluna o ka malanialania o kana laaii hoomalamalama. meka wehe pu ana āe' iio hoi i ke;pani o ka oniole. a honi iho la me ka i ana mai:' 'He ke'u ka hoi keiā a kaiaāu aala,' o ka inu ae la no iā ahiki i ke koe walii wai ole ana maloko o'ka oiuole, o kekāhi kumu paha hoi, 110 ka moniona kohu hone. ' .... , ~ .. . | - \"Ea, he keu i'o hoi keia ā'kā laau maikai,' wahi ana i pane niai ai ia'u liie ka mukamuleā ana iho o kona mau lelielehe, a haawi hōu rhai la'i ka'oiiiole, aole nae i li'uli'u ma ia liope ilip, pjfne hou mai la i ka i aiia mai: * j "'Me-ka inaikai ka hoi o keia laau, ke ike nei nae au ke ana e mai la oloko o ko'u opu,' o kela kana mau olelo hope loa, 110 ka mea akahi no a haiKi aku la ka laaumke iloko ona, ■y

• J o kona wa no ia i hina aku-ai ilalo a niake loa, paii ka ike ana i ka la> i ka mea pumehana. ! "O keia ka ana o ka mea a'u j «nakemake ai, e |kaa\vale loa aku kela kanaka mai ia maua aku, a ē loaa lioi | ia maua lea palekana; nolaila ua papalua ia iho ka poiiiaikai ji kau iho maluna o maua, o ka mua, o ia 110 ka loaa ana he I lio, a. o ka lua, o ia ka lilo ana mai o ka pahi a kela kanaka | ia'u, ua kamaaina no oe e Srdia, o ka lawelawe i ka pahi, o kekahi ia o ka'u mau'hana makaukaiu loa. "Nolaila, me ka nana.hou oie aku.i ke kino make o kela alii powa, hopu aku la.au i na kaula kaohi o ke kaulawalia 0 ka lio, a hoomaka aku la e a!akai i ka lio, me ke kokua j ana mai o ka l.aau hoomalamalama a ke kanaka powa, me jka maopopo ole 110 nae o ka maua wahi e hele aku nei. J "Ua ma'u no kela wahi a nlaua o ka pono.hele wale ana aku no iloko o ka ululaau, a i ka hoea ana ma kekahi wahi malaelae, hoomaha iho la maua nie ko'u kamailio ana aku ia Magarita: 'H kuu kaikamahine, niaanei kaua e nanea ai iiq kekahi manawa, a e hoike aku ai hoi au i kekahi mau mea e p'ili āna ia oe.' ia \va i lele iho ai oia mailuna mai o ka lio, a noh® iho la maua hoomaha. . " Lehea ae !a ka'u ana iluna o ka poiuiu lani. e kilo ana i na.ouli kamahao. ame.ka uee ana o na hoku lehuklui, 110 kekahi mau miuuke ko'u kilo pono ana, me ka noonoo ana hoi i na kahoahoa a. na, lani e hoike mai ana ia'u, ia \va 1 huli aku ai au imua o Mag;arita, a i akii la: " 'Ma na mea a'u e hoomaopopo nei, ua paa ka iuākemake o na anela no kou hopena, o ia hoi, o ka mua, e hoopupule .ia ana oe; o ka lua, e lilo ana oe i hololio pahaohao noloko o na ululaau ; o ke kolu, e hui hou ana oe me ka mea au i aloha ai maloko o ka ululaau, ma na ume ana a na leo mele, a o ka eha, e hoohuiia ana olua ma ka berita q ka mare, me ka welelau o na meakaua." "I ka lohe ana aku o Magarita i kela mau hoakaka, ia wa i ninau mai ai oia, ina paha he mau mei oiaio kela apau a'u i hoike aku ai iaia, ua haawi aku la au i ka ae, me ke kamailio pu ana aku, o na hoike ia a na oulv kupaianaha o.ka lani, e hiki ole ai i ka mana o kekahi mea ma ka honua ke hoololi ae. " 'No keia mau mea au e kamailio mai nei ia'u, he hookahi wale no a'u mea hauoli e olelo ae ai, o ia no ko'u halawai hou ana me ka mea ā kuu puuwai i aloha ai; a no ko maua hoohuiia aku iloko o ka"l)erita o ka mare, o ka lioea ana inai ia i ka hookoia ana o ka iini a kuu puuwai, ē li'a niau nei i ke ao ame ka po. > " 'Aole au i; manao, penei iho la ka hikiwawe loa o ka manawa no'u e' ike hou aku ai i na maka. o kuu ālolia, eiā ka e. hoeā koke mai ana ia, a,ke hoomaikai ae nei au i na lani no keia nuhou hauoli, aka nae, ia wa i noke wale iho-ai 110 oia i ka pupue, a ke hoomāopopo aku la au. ke loli āe la kona ano, mai kela ano ona mamua iho, a ke hookokoke loa mai la hoi ka manawa e uluhia iho ai oia me na noonoo uluahevva o ka mea i loaa i ka pupule. "He hianawa pokole wale ho kela Una 1 pupue iho ai, ia wa i kū 'ae ai li-o āe la-hoi konā helehelena, a hooho āe la i na olelo ~a ka pōe pu'pulē: 'A'ia la! Ke kahea mai lai kuu; al6ha ia'u! O, pela'ilio oe-a hele likē aku kaua,' a he nui wāle aku kanā mau olelo olālau e iloke la i ka ohi, a hiolo iho la ko'u hiau o ke aloha tiona, no kona kaawale mai iā'u aku, e nui hoil aku ai ka'u hana i ka huli iaia. I "'Aiā la, ke āiii peahi ināi la kiiu alolia ia'u e hele.aku ; ea.'e liele au e hui pu me ia,' o konā ho6fiiaka'aku la iio ia e holo, a naiowalē akū lā iloko o ka hihipē'a o ka ululaau;! a ma kela manāwa ā kuii Maga'rita i hooniaka aku ai e holo, ua ālualu aku la 110 hoi au mahope otia. ua like nae ko'u liiania me lie walīi mea olē la ini'ua oha, ua halowale oia niai ia'ii aku. ' : ' ■•' 1 • ; - . | "Ua iioke au i kā liuli iāi ahiki i ke āo ana ae. aole o.nai loaa iki ia'u, aole 110 iiae aii i pauaho i kā hoōkolo hele ana j mahope oiia, a niai kela lā no hoi ahiki i ka po aha. aole' 110 he wahi moali maopopo o kona wahi 1 nalōwāle ai, a ma kela po i noho ihō ai au niā kekahi poiiaha niāikai, a nonoi aku la i na lani. e hoike niai ia'u i ko Māgarita wahi i nohu ai ,e pololei ai ka'u hookolo ana aku aliiki i kona loaa hou ana. "Aole i loihi i.ho kō'u kakali ana 110 ha hoike mai ka lani mai. aia hoi ua maaio koke ae la 110 ko Magarita lioku hele. 0 liui .pu ar.a n;e kekahi'hoku māīihini, he hoku kela o'kekahi mea ma ka oihana like me ka kaua, a hooholo iho la ko'u manao, ua halaWai pu o Magarita me kekahi wahine kilokilo malihini e ae'a hele ana iloko o ka ululaau elike no hoi me leaua e auvvana nei. "Mamuli o kela kahoaka i loaa ua hoomaikai ae la au i na lani,no ka nui o na kokua i loaa ia Magarita, a hoomania pu ia mai la 110 lioi kuu noonoo, aole hoi elike me niamua aku, i ka hopohopo, me ke kiihihewa, ua halawui oia mn ka poiiio. •"'I ka pau anā o ka'u hōōniaikāi'āna āku i ha maha lani, ia wai hoomau aku ai āū i 'ka'u liēlē āna no kahi i niaopopo ole ia'u. a i ke aō ana o kela po, aole 110 he mea i hala'wai m'ai me a'u. o ke pakalaki wale noi, 6 ia b nehinei aku la; a 110 ka piha nie' ka maluhiluhi, liaule iliō la au malalō o kekahi. kumulaaui nui.i a hiam'oe aku la, aole 110 hoi o kahi moe ae nei a lohe mai i ke a'o, o. ka hiamoe 110 nie ka 1100noo ole ae poino. ' - i , "O ia nāii'ea lioi.'kō'U' i-ka hiāinōe a i ka'puoho ana ae.'eia ka ua atii ka la, akahi 110 au ā iikē māi pōloli, a o ko'u ike hoohuihui 110 i ha. laau -o ke'la ame keia ano, uā hoōhuihiii iho la au i ka'u mau omolfe, laau, a inu .ae la, ;akahi no a loaa niai la ka ikaika i .ko'u kino, eia nae kē mau la 110 ko'u pololi. a hēle ākii la aii'e hoomo'ā i na lau o na oahelehēlē ā ai aku la, akahi no a piha mai la ka' hoūpolewalewa. No kelā manao no e hu)i mahope o itlagarita, ua liooniau aku la no au i ka liele ana iloko o ka ululaau ahiki.yi ? ale i ka lihi ana.mai o ka po', aole no he wahi mēa a loaa iki ia'u o kaiiwahi 'mehieu nona, 'aka nae ia'u e 'ku aila ma kapa o kekaiii loko iwaena ō kā 'ululaau. ia manawa i ike aku ai au i ka maalo ana aeo'kekahi lio, ! a maluna hoi o kona kua,ē kau ana kekahi waliine kino wiwi. "He nlau,sekona helu wale 110 inahopē ihō o kuu ike ana aku.i ka lio niua mē ka waliiiie \viwi niāliina o kona kua, nalōwale aku 'ilo&o o ka ululaāu, aia hoi. ūa kaalo hou ae la no he lio, a-he kanaka hoi ke kau ana maluna onā, ua hele ka ,helehelena o kela kanaka a haikea, a lia opaha hoi kuha, niau-papalina. " ' . - "No kekaiii maū minuke ko'u ku malie ana ma kela wahi," me ka palaka ana mai o kō'u pōo, maniuli paha hoi kekahi o ko'u manao ana'aku. lie mau liana hoopiahaohao kela n na | eepa .0 ka po ia'u, aka hae 'i ka hoi pono ana .mai o ko'u noonoo maikai. akāhi au a haupu mai. malia o Maga'fita i>kela kino waliine a'u.i ike ai maluna o ka lio mtia, .a ine |lie jnea la. o ke kanaka e alualu aku ana iaia mahope,' lie' powa. ia. I "Ua li'uli'u īea'u kū ana tna kelā \\ l ahj, niē ka nalu nui anā ■ i ka'u mea e hana aku ai ; o ko'u hoōliolo ijio la no ia e hookolo aku mahope o'kahi a'a i'ike āleu ai i ke kāalo ana'ae o lio. eia naē a hōea walē i Tc'.e ao ana o keia la. aole au 1. iike iki i kek'ahi niea ā i'pono'helē walē liiai nei ro au a ike ia oe. o ko'u kahea mai nēi Āō vk, a hui iho la kaua. me ka maopopo mua ole ; nolaila/ō keīa iho la ka hopena o ka'xt liōike 'iio na niea e pili ānā īā Magārita. • • ; , ! "Nolkila ma ka ; hōopokole anā.ae i ka'u' kē āno 'nui. oWau }j()nōi ka'inea nāiia i hoopākele ia Magarita mailoko liiai o kā hāle})āahā6. ma : 1ce> āhiahi d kā Poālua, a 'oi hiaūa like 110 ka i hāalele aku ia Rōmā. ā. liele mai la noloko o ka ūīuīaau, a ma ka po o ka Poaha i ha'la aku la. i nalowale akū ai oia niai iā'ii akū, ā hoea wale mai la i keia mānawa." •; ' ' ;" 1 Aōle ke Kilokilo Sidia i pane koke aku, mahope o kona lohe ana i na hoakaka' a kona hoahanau, aka nae, aia wale

no k'ona poo ilalo, Uahi i kulou ai, a i ka aea ana mai o V«<na poo iluna, ia \va i pane aku ai j koila hoahanaiM "Hc niea na'u e liauoH loa nei ko kaua hui |>u ana. a l<a hauoli oi aku. o ia 110 ko'u lohe ima niai ia oe ponoi niai. ua pakele o Magarita niailoko niai o ka halepaahao. no ka niea no koila pono wale no au i manao ai e luili hoi aku m> ke kulanakauhale o Roma. ua hoopokoleia niai uae ka'u hana. mamuli o kou hoea e ana ae ilaiia.*a ;lufciwii kau niau kokua ana nu kona palekana. -*• ' *f ? 1 "Ma kekalii hapa nae o kau mau mea i hoike mai nei iVu, Ua hoopihaia mai uo au i ke»kaumaha. o ia no ka nalow.ile hou ana aku- o Magarita mai- ia oe aku. aka e waiho nae khua iaia pela. a e hoolohe mai hoi oe i ka'u hoike e pili ana • ka'u huaka'i. aia a pau ka'u kamailio ana. alaila ia wa auanei kaua e noonoo pu ai. i ka kaua hana kupono h>a e hooko aku ai." Ma kela wahi i hoomaka aku ai ke Kilokilo Sidia i ka hoike i na mea a|)au ana i ike ai. e hoomaka ana mai kela manawa o ka hookauia ana aku o Hawila, maluna o ke kua o ka lio ahiu. ma ka auwina la o ke Sabati. ahiki i ka hina ana o ka lio ilalo a make loa ma ke ahiahi o ka Poalima aku, kona halawai pu ana me Malavalia maloko o ka ululaau. a pela ke kaa ana o Hawila malalo o Malavalia, a haalele aku oia ia laua. a huli hoi mai no Koma. 110 ka hoike ana aku ia Magarita ua pakele o Hawila, halawai e nae laua iloko o ka ululaau. , • Ua noonoo iho la ua mau Waliine kilokilo nei i ka lau.i mea pono e hana ai, a ma ko laua hooholo lokahi ana. he mea pono, e huli. hoi pololei laua no Koma, a malaila e hakilo pono ai laua i na ouli hoike o ka lani.no Magarita ame Hawila, aia a maopopo na kahoahoa ia laua, alaila pia- . hope o iā mau kahoaka laua e hooko mai ai. Ua piha ia laua ka hora hookahi ma.kela nanea ana. alaila 1 hoomakaukau iho 1a no ka huli hoi pololei ana, ma ke alahele e hoea aku ai no ke kulanakauhale o Roma. nie ka hoao iole e hookolo aku ma kahi e loaa ai o Mag - arita in 'aua. [ Oiai hoi na kilokilo, e huli hoi la no ke kulahakauhale o Roma, he mea pono i ka mea kakau moolelo ke hoike ae ma ke ano nui, o kela wahine kino loihi a ke Kilokilo l.eileinla i ike ai i ka maalo ana ae niamua ona, inaloko o ka uiulaau a nalowale aku, me he akua lapu la, aole ia he mea okoa aku, aka o Magarita 110 ia, a o ke kanaka hoi me ka helehelena haike;i a hohoma e ukali aku ana mahope ona, o In kakou koa opio no ia, ka mea nona keia moolelo, oia o 1 lawila, ka Naita Pahaohao o ka Luahuna Waiwai. , Ma kela mnawa hoi a. Malavalia o ka hoea ana aku no kalii ])upupu hale, e a mai ana ke kukui, a hoonoho ai ia llawila mawaho 110 ke kakali ana iaia. he hale ia no ke Kilokilo Monika, a o kela kino leanaka opio o ka puka ana mai a Jialawai pu me ua o Malāvila', o Magarita 110 ia. a mamuli o na alaikai ana a ke Kilokilo Memika, i kana mau mea e hana ai, pela iho la o Magarita i komo ai i ka lole kane, ka mea hoi nana i pulapu aku ia Malavalia, a o kela wahine luahine i hele mai ai e halawai pu me ua o Malavalia, o ke Kilokilo Monika no ia, nolaila ua hoopauia ae la ko kaua j)ohihihi e ka makamaka heluhelu, e pili ana i ka ;une ke kanaka opio helehelena wahine, maloko o ka pupupu hale a Maknalia o ke kipa ana aku, me ka manao e loaa lie walii e hoaumoe ai o ko laua poo ma kela po, i kaa mai ai o llawila malalo o kana mau pulama ana. ■ O'-ke'kumu hoi o ka halawai pu ana 0 Magarita me ke Kilokilo. Monika, penei 110 ia: Ma kela manawa i nalowale ai o M.agarita mai ke Kilokilo Leidenala aku, mqmuli o ka uluhia ia ana e na noonoo uluahewa o ka pu])ule, ua liolo hele aku la ua o Magarita me he alopeka la iloko o ka naele o ka ulmlaau ame na hihipe'a, me lie mea la nae; iia lilh ia mau hihi]>e'a apau i mea ole iaia, e liolo ana i ka po ahiki wale i ke ao ana, a i ka nana aku iaia, aole oia i ike ia mea he maopaopa a iii-ha paha, he like wale 110 kona ano i na-nianawa apau. , O ka pouli aaki keia o ka po, me he malamalama la ia i na niaka o Magarita, e. ihō ana ilalo o ke awawa a e pii ana iluna:o na kualapa, a i ke ao ana ae ma ka Poaha, ua hoea aku la oia mU kapa o kekahi muliwai nona ka wyi aliali liuihui e kahe ana mai ke kuahiwi mai noloko o ka moana.

MOKUNA XIX. () keia inuliwai e kahQ ana, ka mea nana i kaohi mai i ka holo ana o Magarita, a ku malie iho la oia me. ka nana ana i ke aliali mai o ka wai, aia hoi na nianu ke kani la me ko lakou mau leo e lione ana i na pepeiao o "Magarita, oiai hoi na ea kupaoa aala o ka waokele e moani mai ana. ā na keia niau liiona i halawai aku me ua o \lagarita i hon]>alupalu aku i na manao uluahewa iloko ouav a uwiuwiki mai la ka nuonoo ao kanaka iloko ona, a ākahi 110 oia a ike iho i kona maluhiluhi mai, nie ka hoopoluluhi no nad o ka noonoo uluahewa, a oiai ua hiki hoii ole i kona mau lihilihi maka ke hoomau aku i ke ala ana, o kona haule iho la 110 ia, malalo o ka malumalu <> kekahi kumulaau. a waiho aku' lā liiamoe. () ka inea kupānaha nae, 0 ia hiamoe o ua o Maparita ahiki i ka jmoho ana ae, o ka hora eluā paha ia o ka auwina la, ike iho la pia, aia ka kona wahi i hiamoe ai maloko o kekahi wahi pu]uipu hale, aole hoi ilia kaj>a o ka inuliwai, a malalo lioi o ke kumulaau. Ke alaa.lawa la ka nana aiia a ua o Magarita ma o a maanei, a ike aku la oia e noho mai ana he luahine, eia nae fie mau maka oluolu kona, a ia nei e maka'u ole āku ai. no konu hooj)ilikia mai iaia Hei. Iā ike āna mai o ka lūalune, ua'ala loa o Magarita, ia wa i hele inai ai oia a paa aku la .ma na lima o MagaHta. ine ka hamohamo ana ae o kekahi lima ma ka lae, a j)ane iho la me na huaolelo oluolu loa: "E Magarifa. ka nāni ame ka u'i 0 Italia apuni, ka niea lioi i oleloia e na kanaka hoomahie o Rokenekai ka Manu Nunu Ahiu, aohe kiamanu e hei/ ai, ano e hoolohe mai i ka leo o' kou hoaloha nei: "0 ko'u inoa oia nō o Monika, a he kilokilo ka'u oihana elike me ka oihana a Siclia ame kona hoahanaū me Leidenala. Ma ka'u mea i hoomaopopo nou, ua apoia kou uhane a paa e ka anela eleele o ka pouli, a na kona mau lima i kuj>ee i kou 11001100 ā paa ma ke ano he paahao oC, a he pio hoi iloko o kou mau ano uluahewa o ka pupule ame ka hehena. "O ke kumu i loaa ai ia oe o keia liaaWina poino, mamuli no ia o ke ]>aewa ana o kou hoku kiai kino. ma ka j»o aku l.a i hala: a i mea nae e'liiki ai ja oe ke hoolohe j)ono mai i ka'u mau olelo. e mahiki niua aku au i ka anela '«> ka pouli, hana e pilliki paa nei i kou nqpnoo," alaila ku ae.la ke Kilokilo Monika iiuna, huli aku la kona alo i ka hikina, me ke kalokalo ana aku i na'lani i kekahi mau olelo i paanaau i ua kiīokilo apau, a i ka pau ana, huli iho la oia ilalo ia Magarita, a ha aku la ma ka lae no ekolu manawa. , v J ana o k|la hana a ke Kilokilo monika, ia wa i koUo'ai. o kekahi rulhi, a oili mai la me ke-4<aVf-ōmōl2< me ka'-wfi oloko, ai kā hemo anā ae pka umoki, hookomo iho la oia he hulu o ka okalika, a npke akit lā 1 kē kAjcā ma na maka o Magarita no kekahi mau manawa, a bnoho ae la i keia mau olelō: "E Azarela, ka anela 0 ka pouli, ke kauoha aku iiei au ia oq, e< p i aku kou mana apau mailoko aku o ke kino e Māi&fita ā e hōol<uti hemolele mai oe i kona kino ame kona uhane.'* ■ > Hakalia no a pau kela mau olelo i hoopukaia ae e ke Kilokilo*iSidia, ia wa i kaakaa hou ae ai na maka o Magarita, a oni inō ae la n'o hoi kōna kino, a pane la: "Eia la au ihea e moe nei ?" "E kuu kaikamahine aloha," i pane mai ai ke Kilokilo Monika, "eia oe hiamoe iiei,,maioko o kekahi ona pupupii hale ō ke Kiiokilo Moni|ca, a ke ike aku nei au,- ua haalele loa mai ka anela o ka pouli ia oe, akahi 110 ahiki ia oe ke hoomaopopo pono mai ia'u, a pelā hoi me ka'u mau olelo, e kamailio alai ana. (Aole i pau). j