Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVI, Number 5, 1 February 1918 — Page 4

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

NA KAIKAMAHINE HAWAII MA NA HANA HAUMIA

            Mamuli o ka hoike a ke kiure kiekie o ke Teritore, elike me ia i hoakakaia aku ai maloko nei o keia pepa, he mau pule ae nei i hala, eia ke kulanakauhale o Honolulu nei iloko o keia manawa, ma ke kulana holoi aku i na hana hookamakama a haumia. i hoopunanaia ma na wahi lehulehu o keia kulanakauhane a he mea na kakou e hoomaikai ai, i ke ala ana mai o ka oihana maikai, a hooko aku i ke kanawai, ka hana a, lakou i hoohemahema ai no kekai manawa ae nei i hala; a kakou hoi e kau aku nei i na manaolana, e hoea mai ana i ka manawa e oili mai ai kekai hopena maikai ma keia mua aku, ma o kela hoike la a ke kiure kiekie; a ma kahookoana aku hoi a ka oihana makai i na mea a kela kiure i makemake ai e hanaia.

            I ke kikoo maoli ana aku i ke kumu ame ka mole o na hana haumia a piha i na ea polopolona o na hana hookamakama maloko nei o keia kulanakauhale elike me ia i noii a i huliia e ke kiure kiekie, mamuli mai no ia o na koa e hoomoana nei ma ka Mokupuni o Oahu nei, ame na kaikamahine Hawaii i ae aku e hookomo ia lakou iloko o na hana haumia. elike me na mea oiaio i ikeia ma na hale hoolimalima. i noho nui ia e na kaikamahine Hawaii. na punana hoi a na koa e hoona aku ai, a i ala mai ai kekahi mau hana karaima a kakou i ike ai. o na manawa ae nei i hala.

            He mea oiaio, ua hele o Honolulu nei a piha i na koa. Aole nae e hooili nui ia aku na ahewa ana maluna o lakou; aka maluna no ia o ko kakou mau wahine ame na kaikamahine Hawaii; no ka mea me ia ike maopopo aku no i ke kulana o na koa, ua makemake wale mai no i na wahine ame na kaikamahine opio, i mea paani no ko lakou mau lealea, ua punihei wale aku la no i na paheleia mai, e hookomo ana hoi ia lakou iloko o na hana hilahila, e hapalaia ai ko lakou mau inoa maikai, ame ka inoa o ko lakou lahui.

            Ua hoea mai kekahi mau hoike i keia keena, mai ka poe mai i ike pono i na kaikamahine Hawaii o kakou, ma na la uku dala o na koa, oluna o na kaa otomobile kahi e hoohehelo ai me na koa; o na laekahakai, a oloko o na halekii onioni, a maloko hoi o kekahi mau hale i hookaokoa ia no na hana haumia, he hookahi hana o ka inu rama ame na hana hakihaki kanawai apau.

            Ahea la ao kanaka mai na wahine ame na kaikamahine Hawaii opio, iloko o keia manawa kupilikii o ka noho ana? Iloko o ke kulana nele, ka noho hemahema ana, me he mea la, he ninau hope loa ia iloko o ko lakou noonoo, o ka lakou wale no i nana aku ai, o ia ka noho uhauha iloko o na lealea o ke kino; e kuai ana i ko lakou mau kino ame ka uhane no na hana o ka pouli, a e hoolilo ana hoi i mau kauwa na ka hewa.

            He mea kaumaha no ko kakou manao ma ke ano lahui, ka ike maoli aku no i ko kakou mau wahine opio, e hoikeike okoa mai ana i ko lakou haawi ana i ko lakou mau kino, no na hana haumia, me he hana haaheo a hanohano loa ia.

            E na wahine Hawaii ame na kaikamahine opio, e lawelawe mai nei i keia hana hoohaahaa ia oukou iho, a i hapala ae hoi i ua Hawaii ma ke ano lahui; a i haawi aku i ke kulanakauhale o Honolulu nei, i kekahi kiko eleele ma kona moolelo; ano, e waiho aku ia hana! Uwoki ke kuai ana i ko oukou mau kino, no kekahi mau apana dala uuku, no na kiaha rama ame na hana pahele e ae he nui; aole keia i lohi loa, no ka hoomaka hou ana e ola aku, ma ke alahele e hoao ana e hapai ae ia oukou iluna, a e lawe mai hoi i kekahi mau hana maikai, e haaheo ai ka lahui.

            Oiai nae, eia ka oihana makai ke hoao mai nei e hoomaemae i keia kulanakauhale, ma ke kaiehu ana aku i na hana haumia maiwaena aku o kakou, o ka keia pepa e kono aku nei ia kakou na Hawaii, e lilo kakou i poe kokua i ka oihana makai, ma ke kuhikuhi ana aku i na punana o na hana hookamakama e malamaia mai nei, a e waiho aku hoi i na hoike. e ili aku ai ke koikoi o ka auamo ana i na hoopai a ke kanawai, mamuli o ka paakiki, ame ka hookiekie, maluna o ka poe i kupono e auamo ia mau hoopai.

KA REV. H. H. PALEKA ME KAWAIAHAO

            Ma ke Sabati aku la i hala i haawi hope mai ai ka Rev. H. H. Paleka i kana haiolelo ma kona ano he kahu no ka Ekalesia o Kawaiahao, mailuna mai o ka awai. o ka ekalesia ana i noho kahu ai no na makahiki he kanalima-kumamalima, a kaawale mai la oia mai kela ekalesia mai, iloko o na hoomanao aloha ana, a kekahi mahele o na hoahanau, ame ka poe kamaaina, i nana mau aku iaia he makua, a he kauwa hoi i hooko aku i ka hana ana i koho ai no kona Haku Iesu.

            Iloko o ua makahiki he kanalima-kumamalima o kona noho kahu ana no ka Ekalesia o Kawaiahao, he mau makahiki ia i kahakahaia aku ai kana mau hana. ma na paia o Kawaiahao, a iloko hoi o ka naau o ka poe apau i lohe i kana mau haiolelo no ke oia o na uhane: e o mau aku ai na hoomanao ana nona no kekahi manawa loihi, me ka poina oe.

            Iwaena o na kahunapule apau o na ekalesia Hawaii. o ke Rev. H. H. Paleka ke kiekie ma ka loihi o na makahiki o kona noho kahu ana no kona ekalesia: a iwaena no paha o na kahunapule apuni ke ao nei: a he mea minamina ka waiho ana mai o keia kauwa a ke Akua i kona kihapai, a ke Kuokoa e kanalu nei, ka loaa o kekahi panihakahaka ma kona makalua. i hiki ke hoomalu i kekahi ekalesia imi elike me keia, elike me ia a ka Rev. H. H. Paleka i hoomalu ai.

            He mea oiaio, ua hoalaia ae no kekahi mau hana o ka wa aku nei i hala, nana i hookomo aku i na manao kuee iwaena o kekahi poe hoahanau no ko lakou kahu; ke kumu nui hoi nana i kono aku i ka Rev. H. H. Paleka, e waiho mai i ka ekalesia; e lilo nae ia kuee, i mea uuku, ke hookukuia ae me na hana i lawelaweia eia no na makahiki he kanalima a oi, na hana i kukuni paa, ia aku ai na hoomanao ana nona ame kona ekalesia iloko o na kanaka Hawaii ame na haole pu; a kakou e kau aku ai i na manaolana ana, ua waiho mai ka Rev. H. H. Paleka i ka ekalesia ana i aloha ai, me ka manao makee, e oili mai ka maikai ame ka noho pumehana ana iloko o na hoahanau, mamuli o kona kaawale ana aku mai ka ekalesia mai.

            Oiai ua waiho iho la ka Ekalesia o Kawaihao me ke kahu ole, iloko o ka lima o na hoahanau ame na luna; he hookahi wale no alahele e mau aku ai ka ekalesia maluna o kona kahua onipaa a luliluli ole, o ia no ka loaa ana o na manao makee iloko o kela ame keia hoahanau, e hoopaina i na kuee o na la i hala aku nei; a e hana like me na manao lokahi o ke aloha, o ke Kahuhipa Nui ma ka lani auanei ka Mea Nana e alakai i ka lakou mau hana, a Nana no e hoonoho mai i kekahi mea kupono loa i kahu no lakou, elike me Kana koho ana, aole elike me ka ke kanaka.

            Ua pau ko ka Rev. H. H. Paleka noho ana he kahu no Kawaiahao, o ka kakou e manaolana aku ai, elike me ka mau ana o ka ikaika iloko o kona kino, aole i hoea mai i ka pau ana o kana hana maanei, aka e lilo oia i mea kokua ma kekahi mau ano lehulehu, no ka hookomo ana aku i ka manao Kristiano oiaio iloko i ke kulana hoomana Akua ana ma Hawaii nei.

            E KAPU LOA KA WAIONA

E PONO AI MAANEI

            He mau pule kakaikahi wale ae nei no i hala, i apono ae ai ka ahahui kalepa oloko nei o keia kulanakauhale, i kekahi olelo hooholo, no ka hookapuia o ka waiona ma ka Mokupuni o Oahu nei, o ua olelo hooholo la, i kulike ai me ka lono kelekalapa i hoea mai no keia kulanakauhale ma ka Poalua aku la, aia iloko o ka lima o ka Peresidena Wilson, no ka noonoo ana mai.

            Eia hoi ke lawe hele ia nei iwaena o na kanaka Hawaii, he mau palapala hoopii i ka ahaolelo lahui, ma ka inoa o ka Ahahui Puuhonua o na Hawaii, e noi ana i ke aupuni federala, e hookapu loa ia mai ka waiona ma Hawaii nei, o ka Elele Kalanianaole ka mea nana e waiho aku ana i kela mau palapala i ka ahaolelo lahui ke hoea aku oia no Wakinekona iloko o keia kau o ka ahaolelo.

            Ma ka olelo hooholo hookapu waiona a ka ahahui kalepa o Honolulu nei, o ke apono ana, a waiho aku i ka ahaolelo lahui, e apo wale ana no ia i kekahi mahele uuku o keia Teritore; a e kaupalena ana hoi i ka manawa e hookapuia ai ka waiona, no keia manawa wale no o ke kaua, e hookoe ana i kekahi puka hamama, no ka waiona e komo mai ai i Oahu nei, a ma kekahi olelo ana ae aole no e hiki ana e kapu ka waiona elike me ka makemake o ka olelo hooholo; a in a paha no ke kapu iʻo o ka poe ilihune no ke nele ana i ka waiona, aka e loaa ana no ia i ka poe waiwai, oiai no e hamama ana ka puka e komo mai ai ka waiona i na mokupuni e ae mawaho o Oahu nei.

            Ma ka palapala hoopii hoi a ka Ahahui Puuhonua o na Hawaii, e noi ana ia e hookapu loa ia ke kuaiia ame ka inuia o ka waiona maloko o keia Teritore; a ma kekahi olelo ana ae ua kikoo loa aku ka palapala hoopii a na Hawaii ma o ka Ahahui Puuhonua la, i kekahi hopena maopopo loa, e hookoia ai ka manao ame ka makemake o ka poe e hooikaika nei, e lilo o Hawaii i Teritore maloo.

            Ma ka hoomaopopo ana i ka manao o ka olelo hooholo a ka ahahui kalepa. no ka pono o na koa, i makemakeia ai e honeleia lakou i ka waiona, ma o ke paniia ana o na wahi kuai waiona ma keia mokupuni; oiai hoi, ma ka palapala hoopii a na Hawaii ma o ka Ahahui Puuhonua la, e noi ana ia e hooneleia na koa ame na makaainana pu, aole no ka manawa o keia kaua e holopapa nei, aka no ka manawa mau loa.

            No ka pono, ka pomaikai ame ke ola o keia lahui kanaka. ka poe hoi a kakou no i ikemaka ai, no ka waiona mai ke kumu o ka noho nele ana, ka auwe, ka pilikia ame ka poino, aole he hana hoopakele oi ae i keia lahui kanaka, me ka nana ole i na mea e ae, o ka hookapu wale no i ka waiona; ka luamimilo nana e lumaʻi nei i kekahi heluna nui o kakou iloko o ka poino, a nana hoi i hookomo aku i na kane ame na wahine puniwale iloko o na hana kuulala o ka hoohaahaa i ko kakou kulana ma ke ano he lahui.

            O keia wale no ke alahele e loaa ai ia kakou ka hookapu waiona oiaio, a e ike ai kakou i ko kakou kulana loli ma keia mua aku, no ka maikai ae, o ia no ka lawe kaokoa ana ae o ke aupuni federala i ka mana iloko o kona mau lima, a pahola mai i ke kanawai hookapu waiona ke hookomoia mai no keia Teritore.

            Ina aia ka manao aloha iloko o kakou no keia lahui, alaila e kakauinoa aku maluna o keia mau palapala hoopii e hookaawale aku i ka hoowalewale mai ia kakou aku, e palekana auanei keia lahui, mai ka lilo ana i luahi na ka Moi Alekohola.

            Iloko o keia manawa kupilikii e hoopuni nei ia kakou, mamuli o ka makee e kaa ka lanakila o ke kaua ma ka aoao o ka pono, a e kinaiia aku hoi ka hewa, e aʻo kakou i ka hoomakauulii, ua pau ka uhauha ana no ka mea eia ka pilikia ke hookokoke mau mai nei ma ko kakou mau ipuka hale.

NUHOU KULOKO

            Eia ko Honolulu nei poe i keia manawa ke hooko nei i ke kauoha i pili i na meaai, ma ka hoonele ana i kekahi mau la o ka pule, aole e ai i ka pipi, ka puaa ame ka palaoa.

            Mamuli o na hooikaika ana a ka Meia Fern, ke ikeia aku nei ka emi mai o ke kumukuai o na iʻa i keia mau la, malalo iho o na kumukuai e pahola ana mamua aku nei.

            I ke kulanakauhale iho nei ka Rev. I. D. Iaea o Molokai, a ma ka Poalua nei i huli hoi aku ai oia no kona home, mahope o ka hoohala ana i kekahi mau la kakaikahi maanei.

            Mamuli o ka lilo holookoa ana he hookahi aoao o ka nupepa o keia pule i ka hoolaha, ua hoopaneeia ka hoopuka ana aku i ka moolelo o na Keikialii Ekolu a ka Moi, a keia pule ae.

            Eia ka oihana makai ke noke mai nei i ka hopuhopu i ua wahine e loaa aku ana maloko o na hale e lawelaweia ana na hana haumia i keia manawa, no ka hoomaemae ana ia Honolulu nei mai na hana haumia mai.

            Eia kekahi põe kanaka alakai o na Hawaii ke hoeueu mai nei e kukulu i mau hui iloko o keia manawa, no ka lilo o ia mau hui i mea kokua mai iloko o ko lakou manawa o ka pilikia oiai ke kaua e pahola ana ma Europa i keia wa.

            Ma nehinei aku la, ka la hope o keia mahina, i kaawale loa mai ai ka Rev. H. H. Paleka mai kona pili ana aku me ka Ekalesia o Kawaiahao, mahope iho o kona noho kahu ana no kela ekalesia, no na makahiki he kanalima-kummalima a oi.

            Mauka ae nei o Kapalama, ma ka Poaono aku la i hala, Ianuari 26, i hoohuiia ae ai o John K. Pauahi ame Hennetta J. Kane ma ka berita o ka mare, na ka Rev. D. P. Mahilahila, i hoolilo ae ia laua i hookahi, he maikai ka mare no na mea apau.

            Iloko o keia mau la e hopuia mai nei na wahine ame na kane no na hana hookamakama e na makai, he heluna nui o ka poe i hoea ae no ke keena haawi palapala mare, no ka hoao ana e alo ae, mai ke kau ana aku o ka hoopaʻi a ke kanawai maluna o lakou.

            Ua manaoia, ma keia Poaono e huli hoi aku ai ka Elele Kalanianaole no Wakinekona, a e paa pu aku ana oia i kekahi palapala hoopii ma ka inoa o ka Ahahui Puuhonua o na Hawaii, no ka hookapu a papa loa ana i ke kuaiia o ka waiona ma Hawaii nei.

            Ua oiliili ae kekahi mau manao iloko o na la aku la i hala, in a aole e hoemiia mai ana ke kumukuai o ka iʻa ma keia mua aku, alaila e lawe okoa ae ana ke kulanakauhale i makeke kuai iʻa kaokoa, malaila e kuaiia ai ka iʻa me ka makepono, no ka 10 keneka o ka paona.

            Ma keia Poaono, elike ai me ia i hooloihiia mai ai, e pau ai ka noho ana o na kokua, ma na wahi koho baloka, no ke kokua ana aku i ka poe he mau palapala ko lakou no ke komo iloko o ke koa, ma ka hoopihapiha ana, a hoihoi aku i ke keena poo maloko o ka halekoa.

            He elua haneri dala a oi a na maʻi o Molokai o ka hoo@na ana mai no ke kokua ana i ke Keʻa Ulaula, mamuli o ko lakou manaoio, o lakou kekahi mau makaainana, i kupono e hoike i ko lakou aloha aina oiaio, ma ka haawi ana ae i na kokua elike me ka hiki ia lakou ke hana.

            Oiai he mau wahi kekahi ma na kuianakauhale o Amerika i hookaawaleia, no ka hoonoho ana aku i na enemi malaila no keia wa o ke kaua, ke hoolalaia mai nei kekahi manao, no ka hookaawaleia o kekahi wahi ma Hawaii nei no na enemi o Amerika, e noho nei iloko o ka aina, a ma na mokupuni malalo aku nei o ka Hema.

            Ina o ka mea nana kekahi manao o ka hoouna ana mai ma ka leka, no ka hoopukaia aku maloko o ke Kuokoa, ma ka inoa o Reuben Keawehaku, e hele kino mai e hui pu me ka lunahooponopono o keia pepa; a hooiaio mai oia ponoi ka mea nona ia manao, alaila ma ia ana wale no e hoopukaia aku ai kela manao, ina aole pela, alaila e waiho malie ia ana me ka hoopuka ole ia aku.

            Ma ka hoike a H. Cushman Carter, kekahi o na hoike no ke kakauinoa ana o ka Moiwahine Liliuokalani maluna o kana palapala i hana ai, o ka 1910, e hooiio ana i ka palapala kauoha o Iune 19, 1909, ana i kakauinoa ai imua o ka Lunakanawai Ashford ma ka Poalua nei, ua hoakaka ae oia i kona manaoio, ua hoohulihuliia ka manao o ka moiwahine, ma kona manawa i kakauinoa ai i kela palapala.

HOOLAHA KUAI PA AUPUNI

            Hookahi lio hauliuli haokuni U. S. ma ka u-ha mua, I C ma ka a-i, ame 125 ma ka wawae. Ua hoopaaia ma ka Pa Aupuni a e kuaiia aku ana ma ke kudalaa akea ma ka Pa Aupuni o Kalihi, 1150 Alanui Kulika, ma ka hora 12 awakea o ka Poaono, Feb. 2, 1918. 6280-Feb. 1, 1918.

            MADRID, Jan. 26.-Ua hooiaioia mai na lono laulahea no na haunaele i ala na lono laulahea no na haunaele i ala koi mai la na wahine no na meaai emi mai o na kumukuai.

            WASHINGTON, Jan. 27-Ua hoonaueue hou ia ae o Guatemala e kekahi mau olaʻi ikaika, elike me ka lono i loaa mai i ke keena kanikela o Guatemala maanei.

            AMSTERDAM, Jan. 28-Ma ka haiolelo a ke kuhina nui o Kelemania von Kuehlmann iloko o ka hale ahaolelo ma ka Poalima, o ka loaa koke ana mai nei no ia o ia moolelo ianei, i wanana ae ai oia no ka hana kokeia aku o ke kuikahi maluhia mawaena o Kelemania ame Rumania.

            BELFAST, Jan. 28-O ka Irish Daily Telegraph ka i hoike mai nei i keia la no ke topidoia ana o ka mokuahi Andania o ka laina Cunard mawaho aku o ke kapakai o Uuster. Ma ke Sabati ke topidoia ana. Iloko o na hooikaika ana apau e hoolana iaia ua piholo aku la no nae ia. Aohe ola i poino i hoikeia mai.

            LONDON, Jan. 29.-Ma ka hoike a ke kuhina kaua o ka hoolahaia ana ae i keia la he 49 poe i make a 169 i hoehaia iloko o ka wa a na Kelemania i hoohaule iho ai i na poka pa hu maluna o keia kulanakauhale ma ka po i hala.

            No elua manawa ka hoea ana mai o na mokulele. Ua hoea mai na mokulele mua i ke kulanakauhale mawaena o ka hora eiwa ame umi. Hookahi o lakou i kiia ae a haule ilalo ma Essex a hoauheeia ake kekahi mau mokulele, ma ka lua o ka manawa o ka hoea ana mai i ke aumoe, a ua hoomauia aku ahiki i ke kakahiaka. Ma keia la i hoikeia ae ai e na koa o na mokulele he 15 i lele mua mai ai he eha a he elima wale no o lakou i hoea mai i ke kulanakauhale. Hookahi o lakou i kiia ae a haule ilalo a ekolu o kona kolu i aiia e ke ahi a make.

            WASHINGTON, Jan. 29.-He kalahea i ka lahui Kelemania e ala a e kipi i ke aupuni i ka manao i hoopukaia e kekahi nupepa Kelemania maloko o Kelemania. Ua kapaia ke Kaiser he Iuda a o ke "kanaka likanaka o Kelemania," oiai nae aole i hoakaka maopopoia ka inoa a i ole no ka emepera paha.

            Maloko o ka Nupepa Deutsche Tagge i ikeia iho ai kekahi manao e kalahea ana no ka hoala kipi ana o ka lahui Kelemania i ke aupuni, wahi a kekahi lono kelekalapa a ka Exchange Telegraph o Amsterdam i nehinei.

            Maloko o ia lono, "He Iuda pu kekahi mawaena o makou i keia la. Ma ka lole ulaula oia e hoea mai ai ka lole o ke kanaka likanaka Kelemania." A oiai aole i hoakaka pololeiia no ke Kaiser ka manao i hoakakaia maloko o ka nupepa, eia nae, ma ka olelo a ka mea nana i kakau i ka manao no ke Kaiser no ka manao nui a ua hoomaopopoia e ka poe heluhelu pela nona no ka manao.

            LONDON, Jan. 29.-O na launa aloha ana mawaena o ke aupuni Bolsheviki ame Rumania ua hookaawale emoole loa ia, ua hoikeia ae ia hookooia ana ma ka po i hala e na komisina a ke aupuni. O na elele apau a Rumania e kaiehu kokeia aku ana lakou mai ke aupuni aku ma ke alahele pokole loa. O ka launa ana ma ke ano he mau hoohui a i manaoia ai e ku mau ana ia mawaena o na aupuni a elua ua kukalaia ae e Lenine ka hoea ana mai i ka hopena.

            LONDON, Jan. 17-He lono lauahea hou ka i hoea mai ianei ma ke kelekalapa e olelo ana ua mahuka aku ke Czar Romanoff i hoopauia ai. Maloko o kekahi o na kolamu o ka nupepa Reuter keia itamu i hoolahaia ae ai.

LOAA HE KAA I AIHUEIA

            Ma ka po o ka Poaono aku la i hala i lawe aihueia aku ai kekahi kaa otomobile mai kona wahi i waihoia ai ma ke alanui Hokele, a he manawa pokole wale no mahope mai, ua loaa hou aku la ua kaa nei, mahope nae o ka noke ana o na makai i ka huli ma kela ame keia wahi, eia no ka ma kekahi wahi e kokoke ana i ka halewai.

            He kaa otomobile kela no ka Hui Wai o Waiahole, a na kekahi mea o Waipahu i lawe mai i ua kaa nei no keia kulanakauhale; a o kahi i waihoia ai, a lilo ai i ka aihueia, ma ke alanui Hokele no ia, e kokoke ana i ke ananui Papu.

            Mahope iho o ka loaa ana aku o ka hoike i ka halewai, no ka nalowale ana o kela kaa, ua hoike koke ia aku la ka lohe i na apana mawaho aku nei o ke kulanakauhale, a hoomaka koke no hoi na makai, e hele e huli i ke kaa, eia nae ua lilo na hooikaika ana i mea ole.

            He manawa nae mahope mai, ua ike ia ua kaa nei, e nokeia ana i ka huli, i ke ku ma ke alanui Kalepa, e kokoke ana i ke alanui ololi Cunha, e ka Makai Gunderson, eia nae o ka mea a o ka poe paha na lakou i lawe kolohe i ua kaa nei, aole i loaa aku i na makai, he hookahi nae mea laki, o ia no ka loaa koke ana o kela kaa.

NA LONO LIKE OLE E PILI ANA I KE KAUA MA EUROPA

            LONDON, Jan. 26-Mawaena o na lono lehulehu i hoea mai ianei i keia la e pili ana i ka haunaele maloko o Rusia oia no ka haawipioia ana aku la o Kishinewa e na Rumania i na Bosheviki a he kaua ke hooukaia mai la mawaena o na Bosheviki i nei manawa.

            He lono kelekalapa mai Petrograd mai ke hoakaka ana no ka olelo ana aku o ke Kenerala Krylenko, ke alakai nui o na pualikoa Bosheviki i na koa kiai Keckholm e kapaeia na ano kuakoa a hauoli o ke ola ana a e pono e hakaka aku no ke ola ame ka make me ka poe e ku e mai ana.

            He lono mai Helsingfore, Finalana mai, ke hoakaka ana ua hoounaia mai e ke senate Finnish, ka manao hope loa i na Rukini e hoopau o Rusia i ka hoolako ana aku i ka poe hoohaunaele Finnish me na lako kaua a i ole pela o ke kaua ka hope.

            Ua hookohu ae na koa Cossacks i huli hoi aku ai mai na kahua kaua aku ia Kenerala Kamsenkasy oia ko lakou alakai, a ua hooholo lakou me ka lokahi e kukala kaua aku maluna o ke Kenerala Kalendine.

Lehulehu na Kaua i Hooukaia e na

Pelekane ma ka Lewa Iho

            NEW YORK, Jan. 27.-He kaua nui ma ka lewa ka meahou ano nui i hoakakaia maloko o ka hoike a ke Kenerala Haig iloko o na kaua apau a ka oihana koa ma ka hapa komohana, ma o aku o keia ame na kaua me na pukuniahi ma na aoao elua, he mau kaua liilii wale no ka i hooukaia iloko o ka manawa o ke kaua ana ma ka lewa.

            Iloko o kana hoike oihana ma ka la aku la i nehinei, ua hoakakaia e ke Kenerala Haig ka holopono loa o ke kaua ana ma ka lewa ame ka hoopahuia ana o kekahi mau wahi ano nui e na koa Pelekane i lele ai i ka lewa. Ua oi aku maluna o ewalu mau tona o na mea pahu kiekie loa i hoohauleia iho maluna o kekahi mau kahua a na Kelemania, wahi a kana hoike, a he mau hiohiona o na poino nui ka i hanaia iho, a i ikeia malua o na wahi a na poka pahu i haule pono iho ai. O ke kaua ma ka lewa iho ana o ka hoakaka ana mai ma keia oia ke kaua o ka po Poalima, ka lua o na po a na Pelekane o ka hoao ana me ka holopono loa. He umikumamahiku mau mokulele i hoounaia e na Pelekane iloko o ka wa e pa ana ka malamalama konane o ka mahina elike me ke ao, a mamuli o ia malamalama i holopono ia k@ hoohauleia ana iho o na poka pa hu ma na wahi i makemakeia e hoopahu. Iloko o na mokulele apau i hoounaia ai he umikumamahiku he hookahi wale no o lakou aole i hoi hou mai i ke kahua, a ua ia ka poino ana o ia mokulele.

            Ke Kaua ma ka Lewa o ka Po Poaha

            Ma ka po Poaha i hala ka hanaia ana o ke kaua nui ma ka lewa iho ma ke kahua kaua o ka hapa komohana. He mau haneri o na poka pa-hu i hoohauleia iho maluna o na kahua a na Kelemania ma Cabrai ame Douai a ma kekahi mau wahi e ae. Ehiku mau mokulele a ka enemi i kiia ae a haule ilalo maloko o na laina a na Aupuni Huiia, a he elima i alualuia aku a haule mahope aku o na laina a na Kelemania me ka nui o ka poino e hiki ole ai ke hookeleia. Elua mau mokulele Pelekane i nalowale ma ia kaua ana, mawaho ae o ia mau mokulele aole hookahi i poino.

            Lehulehu na kaua holopono ma ka lewa iho i hauaia maluna iho o Mannheim a ma na wahi e ae i hanaia e na Pelekane. Ma Mannheim lehulehu na wahi i ku iho i na poka i ikeia. Hookahi mokulele i nalowale ma keia kaua ana.

            E hoakaka ana ka hoike a ke kenerala no ka laweia ana o kekahi poe koa paahao o Kelemania e na Pelekane ma kekahi kaua i hooukaia ma ke komohana hema mai o Cambrai. He hahana loa ke kaua ma na aoao a elua me na pu kuniahi ma ke Awawa Scarpe. O ke kaua a na Kelemania o ka hoouka ana mai ma ke komohana ae o St. Goblen ua hoauheeia aku.

He 22 Poe i Make i ka Wa o ke Pahuia Ana ma Nupota

            NEWPORT, Jan. 27.-He umi-kumamalua mau kanaka o na mokukaua i ikeia mawaena o ka poe i make mamuli o ke pa-hu ana maloko o ka mahele o na topido o ka pa o na mokukaua maanei i nehinei, a he umi poe e ae i paa malalo o na paia i hiolo mai mamuli o ke pa-hu ana. Me ka nui no o na hooikaika ana he hana hiki ole no nae ka hoopakele koke ana ae i keia poe he umi a o ka manaolana apau no ka hiki ke loaa aku lakou a lawe ola mai ua hoopauia.

            He ekolu mau hale hoahu topido i pau i ka nahaha i ka wa o ke pa-hu ana me ka hoopoino pu ia aku o kekahi hale okoa. O ka poe apau maloko o na hale hoahu pauda ua pau i ka make, a koe kakaikahi kekahi poe, a ua oi aku mamua o kanaha poe e ae i hoehaia mamuli o na apanapana nahaha o ka hale e lele ana ma o a maanei a i ole mamuli o ka ikaika o ke pa-hu ana a hiolo na paia o na hale ame na kumulaau.

            Ua hoomauia na hooikaika ana me na manaolana poho e hookaawale ae i na tona puna kaumaha o na paia hiolo o na hale hoahu pauda mai kahi ae o na kanaka he umi i paa malalo. O ka pilikia nui i ikeia in a kekahi o ia mau kanaka he umi i ola mai ke pa-huia ana mai he hana hiki ole no nae ka hookaawale koko ana ae i na mea kaumaha e kau ana maluno iho o kakou e hoopakele ia ae ai ko lakou mau ola mamua o ko lakou make ana i ke anu.

            Ma ka hoakaka a ke Kapena Beach, ke aliikoa nana e hoomalu ana ia mau hale ma ka po i hala, ua hiki ole i ka poe i pakele i ka make ke hoike mai i ke kumu o ke ha-hu ana, aohe no hoi he mau ulia i maa mau ole i hoikeia mai, a ma ia ano aohe kanalua ana o keia pa-huia ana ma ke ano ulia wale ;no ia, me ka loaa ole o kekahi hoohuoi ana na kekahi o na akena a ka enemi a i ole kekahi kanaka e ae paha i manaoino i lawelawe i nei hana.

Hoauheeia na Kelemania e na Italia

            ROME, Jan.28-Ua holopono loa ka hoauhee ana aku a na koa Italia ma ka la i nehinei i na pualikoa nui hewahewa a na Kelemania-Auseturia i kaʻi mai ai ma ka mahele o ke kahua kaua a na Italia makai loa o ka Muliwai Piave a ua koikoi loa ka make i hanaia aku maluna o na koa Kelemania-Auseturia me ka nui pu o na koa i lawepioia mai, ua auhee aku lakou ihope oiai na pu kuniahi me na pu mikini e hoopololeiia aku ana ke ki ana maluna o lakou me ke kaʻi pu ana aku a na koa helewawae Italia no ka hoopuni ana ia lakou.

            Ma Campo Sile kahi koikoi loa o le Raua o ka la i hooukaia ai, kahi a na pualikoa nui a na enemi i hoao mai ai e hoea mai i kahi o na lai@a paa. Ua alaiia aku lakou e na pu kuuiahi ame na pu mikini e kani alapine mau aku ana a hoauheeia aku e na koa Italia helewawae i kaʻi aku ai imua no ka hoopuni ana ia lakou. Makolukolu na koa a lakou i make a i eha mahunehune i ahu iho maluna o ke kahua kaua iloko o ko lakou wa o ke auhee ana me ka awiwi hoa ihope a he heluna nui o na koa a lakou i laweia he mau paahao na na Italia.

            Oia mau ka hoolilo o na Kelemania lele i ka lewa i na halemaʻi i mau ma ka na ka lakou mau poka pa-hu.

            He kaua ma ka lewa iho ka i hanaia maluna iho o Treviso a ma ka hema loa aku maluna o Mestre. He eono mau kanaka i make i na poka pa-hu a lakou o ka hoohaule ana iho a he ekolu mau halemaʻi i pau i ka nahaha.

Eima Koa Amerika i Eha

Na Koa Pelekane i Poino no ka Pule

            LONDON, Jan. 28-O keia malalo nei ka hoike a ke keena kaua Pelekane no na koa i poino no ka pule i hala aku la:

            Pepehiia a make mamuli o na palapu, na aliikoa he 25, na koa 1714; hoehaia a i nalowale, na aliikoa, 128; na koa, 6721.

Ekolu Mau Aliikoa Amerika i Hoehaia

            WASHINGTON, Jan. 28-O Kenerala Leonard Wood, ke poo o na kenerala o na pualikoa Amerika a o ka mea hoi i hoonoho ia aku no ka hana ma Palani ma kekahi manawa kokoke i hala aku nei, a o kona hoea koke ana aku nei no ia i ke kahua kaua ma Palani, ua pakele mahunehune loa oia mai ka make mai, pela me elua mau aliikoa Amerika e hele pu ana me ia oiai lakou e hele ana no ka nana ana i ke kahua kaua a na Palani.

            Oiai lakou e hele ana e makaʻikaʻi maka laina mua a na Palani ua pahu ae la kekahi poka ma ke ano ulia, ua hoeha liilii ia ke Kenerala Wood me kona mau hoa elua mamuli o na apanapana hao i lele mai, a o na koa Palani elima i kokoke loa aku i kahi o ka poka i pahu ae ai ka i make.

Hoolakoia na Pualikoa Amerika me na

Pu Kuniahi Maloko o Palani

            WASHINGTON, Jan. 28-Ma ka olelo a ke kakauolelo o ka oihana kaua Baker imua o ke komite o ka oihana koa o ke Senate i keia la ua hoolakoia mai na pualikoa Amerika me na pu kuniahi maloko o Palani ame ka na Peleniahi maloko o Palani ame ka na Pelekane mamua o ka mea hiki ia lakou ke hoohana aku a ua hiki ole no hoi a ke hakoko nei o Amerika i nei wa me ka pilikia oia ke emi loa mai o ke kowa kaawale oluna o na moku.

            Wahi ana ma ka manawa i lawe ai i ka noho hoike i keia la iloko o ka manawa e hooloheia ana ke ano o ka lawelaweia ana o na hana o ka oihana kaua a ua hooloheia aku kana mau olelo me ka hialaai nui ia.

            Aia maloko o na mokuaina Huiia o Amerika i keia manawa he umikumamaono mau hale hoomoana o na pualikoa kiai lahui i piha me na kanaka i makaukau no ka laweia aku i Palani a hui aku me ka poe koa e kaua mai la malaila.

            Wahi ana ke hoolako mai la o Palani ame Beritania Nui i na kanaka Amerika maloko o Palani me na pu kuniahi, no ka ema, ua oi aku ka nui o na pu kuniahi a ua Aupuni Hui mamua o ka mea i makemakeia, a ua manao ke keena kaua e hookoe i na wahi kaawale o na moku no na mea kupono wale no i makemake loa ia.

Lehulehu na Haunaele i Ala ae Maloko

o Kelemania âme Auseturia

            LONDON, Jan. 28-Mai na allele lehulehu like ole mai o Eropa i loaa hou mai ai he mau lono no ka hahana loa o na haunaele maloko o Kelemania. Ua holopuni ae keia mau lono maloko o Holani.

            Ma ka oleloia ua kauohaia aku na pualikoa me na pu mikini e hoomalu i na haunaele maloko o Mulheim.

            Ua hoopuka hou ia ae e Maximilian Harden, ka lunahooponopono kuokoa o ka Nupepa Die Zukunst, na manao ana i kukala ae ai "na manao oiaio" o ka haiolelo a ka Peresidena Wilson ame k ke Kuhina Lloyd George, a e olelo ana o na apanapana liilii wale no i haehaeia ka i hoolaha muaia e na nupepa Kelemania. Wahi ana e pono i na kanaka piha noonoo a lunaikehala maikai e heluhelu i keia mau haiolelo me ka manao ino ole.

Komo Pu na Kanaka Amerika Lele i

ka Lela e Kaua ia Kelemania

            FRANCE, Jan. 28.- he eha mau kanaka Amerika lele i ka lewa i hoohuiia aku me ka puali o na kanaka lele i ka lewa Palani i komo pu ma kekahi kaua ma ka lewa iho i ke ao maluna o na kahua kaua ikaika maluna o ka lepo o Kelemania a ua hoi mai lakou apau me ka palekana.

Ke Kaua ma Kahi Kokoke ia Odessa

            LONDON, Jan. 17.- Aia na koa o ke aupuni Bolsheviki ke hoouka kaua mai la i nei manawa ma kahi kokoke i ke Kai Eleele, i kulike me ka lono i hoea mai ianei i keia la. O ka lahui Ukranians, ka-poe i kekalaia he lahui kuokoa, ke ku-e aku la ia lakou, a he kaua hahana ka i hooukaia maluna o na alanui o Odessa.

            E hoakaka ana kekahi lono kelekalapa i loaa mai i ka Reuter lehulehu wale na kahua kaua ikaika i paaia e na Ukranians. O na mokukaua kekahi i komo pu a i hoohana mai i ko lakou mau pu kuniahi.

Hooleia ka Manao o na Rukini

            BERLIN, Jan. 17.-O na kumuhana a na Rukini i hoolala ai a i waiho mai ai imua o na luna aupuni Kelemania e pili ana i ka hookaawale mai o Kelemania i kona mau pualikoa mai na teritore mai apau a Rusia e paaia nei e na koa Kelemania i keia manawa ua hooleia e na Mana Waena, elike me ka hoike a ke kuhina nui i loaa mai ianei i keia la. Ua makaukau na Mana Waena no ka nee aku o na hana imua no ka loaa o kekahi aelike mawaena o na aupuni.

            Ma ka hoolaha a na Mana Waena o ka hoike ana ae ke hoao mai la lakou e hoemi mai i ka heluna o ko lakou mau pualikoa-i hoonohoia maloko o na teritore @@kini a ka heluna kupono "e malama wale ai no i ka maluhia"