Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVI, Number 7, 15 February 1918 — Page 6

Page PDF (1.65 MB)

This text was transcribed by:  Kamehameha Schools Gift To Dr. Chun
This work is dedicated to:  Dr. Michael J. Chun

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

He Moolelo No

BEDERA

Ka Moi o Peresia

Ame Ko

GIOHARE

Ke Kamaaliiwahine o ke Aupuni Samanadala

 

            "He loa ke alahele au i au mai nei me ka manao nui iloko ou e hooko mai ana oe i ko'u makemake, nolaila, eia ko'u manao hope, e kauoha aku ana au i ko'u puuku e haawi mai ia oe i umi kaukani dala ma ke gula. Pehea la ia kumkuai. ua kupono anei ia i kou makemake?"

            "Heaha auanei ka'u hoole ana aku, ua haawiia mai la e oe, e ka moi, ka mea waiwai, aka ma kekahi ano, oiai oe e kai moi e makemake loa ana e loaa i keiki nau, mai oi loa aku ko'u hauoli ina oe e lawa aku ana iaia i kauwa nau me kou haawi ole mai i kekahi uku makana ia'u.

            "Aole au e hoole aku ana i kau kumukuai aole no hoi au e hoonele ana i ka hoolaha aku i kou ano he moi lokomaikai maloko o ko'u aupuni ponoi, a ma na wahi no apau a'u e hele aku ana, a no ka mea, o ka uku au i haawi mai la, he uku ia a'u i upu mua ole ai e loaa mai ana ia'u."

            I ka holopono ana o keia ua haawi aku la ke kanaka kalepa i kana mau hoomaikai nui i ka moi no keia pomaikai nui i loaa mai la iaia.

            Kauoha koke ae la ka moi kona puuku e haawiia mai keia mau kaukani apana dala gula iaia, a mamua o ka hoi ana aku ona ua hoaahuia mai la oia me kekahi aahu nani i hanaia me ka lopi kilika ame gula mamuli o ka ke alii kauoha.

 

MOKUNA 11

 

            Mamuli o ke kauoha a ka moi ua hoihoiia aku la ka wahine kauwa u'i a hoonohoia aku la iloko o kekahi o na rumi nani loa oloko o ka halealii, i hookaawaleia o na alii wale no ke noho maloko olaila i kekahi manawa.

            Ua hoonoho aku la oia i kekahi mau wahine aoo ame na haia wahine lehulehu malaila no ka lawelawe ana nona, a ia lakou oia i haawi aku ai i ke kauoha e lawe iaia i ka haleauau no ka hoomaemae ana iaia, a e hoaahu aku iaia me na lole nani loa e hiki ana e loaa ia lakou.

            Ua kauoha pu ia aku ia lakou e hele a e kuai i na lei a-i momi maikai loa e hiki ana e loaa ia lakou, ame na daimana ame na pohaku momi makamae e ae o ke kumukuai pii loa no ka lede a nana e koho i ka mea ana e oi aku ana kona makemake.

            Ua hauoli na wahine aoo i hoonohoia i mau luna maluna o na kauwa wahine ame na haiawahine pu no ka ui' launa ole o nei whine, a oiai aole noonoo e ae iloko o lakou o ka hooko wale aku no i ka makemake o ke alii, ua hooko mai la lakou i na kauoha a ke alii me ka hikiwawe loa a loaa ana ia lakou.

            "E ka moi," wahi a lakou o ke noi ana mai, "ina oe e ae mai ana i ekolu mau la a makou e hoomakaukau a e huli ai i na mea apau a'u i kauoha mai nei, e aneane hiki pono ole ana ia oe ke ike mai i ka helehelena o ka lede i keia manawa, e hoohewahewa ana oe iaia, mamuli o ka loli loa ae o kona mau ano apau ia manawa mai kona mau ano ae au e ike mai la i nei manawa."

            "Oia hoi paha ko'u makemake o ko oukou hoaahu iho iaia a kohu moiwahine," i pane aku ai ka moi me ka minoaka. "E hana aku oukou elike me ka hiki ame ka nani a oukou e ike ana, a mai hoohala oukou i kuu kauoha."

            Ua kukuluia ke kapitala o ka moi o Peresia maluna o kekahi mokupuni, a o kona halealii ua kukuluia ma kahi pili loa i ke kapakai.

            O ka rumi moe o ka moi a pela me ko na wahine u'i ana, ua kukuluia ma kahaone e huli pono aku ana i ka moana, a e hoale mau mai ana na alekai ma na pa pohaku, malalo iho o ke kumu o ka halealii.

            Ma ke ahiahi o ke kolu o na la, e noho ana ka wahine kauwa u'i i kahikoia a ai ka manu iluna, o Laieikawai o Paliuli ka hoa like, maluna o ka punee ma kahi kokoke i ka puka aniani a e kalele ana kona kuekuelima iluna o ka paepae puka aniani a e nana ana i ka moana i ka wa i hoikeia aku ai ka moi ua makaukau oia e hookipa mai iaia, i komo mai ai iloko a ka rumi.

            Ua loaa ka ike iaia ia manawa o ke alii ia e komo aku ana mamuli o ka like ole o kane hele ana me ka na kauwa wahine, ia huli ana mai ana ike koke mai la oia o kai moi i'o no ke hookokoke aku ana iaia.

            Aohe oia i hoike mai i kekahi ano puiwa, aohe no hoi oia i ku ae iluna no ka hookipa ana aku i ka moi imua ona ma ke ano maikai a hoohaahaa iaia iho, aka, ua noho iho la no ia me he mea la he mea e loa ke hookokoke aku ana iaia.

            Ia komo ana mai a ka moi a ike i ka wahine kauwa e noho aku ana me ka nani lua ole, ua kahikoia oia me na aahu nani a e anapa aku ana ke daimana ame na pohaku momi lehulehu like ole ma kona poo, ma ka a-i a mamua o ka umauma, ke kula pepeiao daimana no hoi e lewalewa aku ana ma na pepeiao na komolima daimana a momi no hoi e paa ana ma ka lime, a ua loli loa ae kona ano ia manawa mai ko kela manawa mua mai ana o ka ike ana, a ua pololei na olelo a na wahine kauwa i olelo mai ai iaia i ka wa ana i kauoha aku ai ia lakou e kahikoia ka wahine kauwa me na mea nani apau, ua hookahaha loa ia oia i kona ike ana mai iaia.

            He nani ke kauwa i kana nana mai ma na ano apau hookahi nae wahi puu iki i kana noonoo iho oia hoi ka ike ole i ka rula, no ka mea, ma ke ano o ka poe paa rula, i ka wa e ike aku ai na wahine iaia e ku ae lakou iluna ia manawa no ka hoomakaukau e ana e haawi mai i ke aloha iaia, i keia wahine hoi o ka noho mai no aohe ohaoha mai.

            O keia puu nui nae ana i ike mai ai iloko o ka wahine ua koho koke iho oia mamuli mai no ia o ka hoonaauao maikai ole ia ana. me kona a'o kupono ole ia ana i na rula maikai o ka hoolauna ana, nolaila, aole ia i lilo i mea nana e hoahewa ai, no ka mea, he wahi ma'i uuku wale no ia e hiki ai ke lapaauia aku a ola ae.

            Hele loa mai la oia a kokoke ma kahi a ka wahine kauwa e noho ana, me kona nana ole ae i ke ano puanuanu loa o ka hookipa ana mai iaia me ka noonoo ole ma ka aoao o ka wahine, eia nae, iaia e nana pono aku ana i ka helehelena, hamohamo aku no hoi iaia, a apo mai iaia i kona umauma, elike me kona makemake. aohe pale mai o ka wahine.

            I na manawa a pau ana e mili apa wale aku ana no i ka wahine e hoomaha mau ana oia no kekahi manawa a nana aku iaia me ka i aku:

            "E kuu mea aloha, ke noi aku nei au ia oe e ha'i mai ia'u, mai ke aupuni hea oe o ka laweia ana mai? Owai na inoa o kou mau makua hauoli na laua i hoohua mai i kekahi wahine u'i lua ole o oe i keia ao?

            "Ua nui kuu aloha ia oe a e aloha mau aku ana ae ehike ka loihi me ka nui o ko'u mau la o ke ola ana! Aole wahine a'u i oi aku ai ke aloha mamua ou. Ua lehulehu kekahi heluna o kou kama a'u o ka ike ana a e ike mau aku nei no aole nae hokahi o lakou a'u i ike ai i ka u'i elike me oe, he u'i a'u e haawi holookoa nei i ko'u puuwai apau nou a nou wale no.

            "E kuu aloha hoi," wahi kou a ka moi, "aole anei hoi oe e pane iki mai ana i hookahi huaolelo no keia mau olelo aku la a'u? Aole anei au wahi huaolelo hookahi e hooiaio mai ai ua kulike kou manao me ko'u?

            "No keaha oe i hoomau loa ai i kou noho mumule ana a pane ole mai, a i lilo ai kou noho mumule ana i mea hoehaeha mai ia'u?

            "E kaniuhu ana anei oe no kou laweia ana mai a mamao loa mai kou aupuni mai, kou mau makua a i ole kou mau hoaloha paha?

            "Aole anei e hiki ana i ka moi o Peresia nei, he mea hoi i aloha aku ia oe, ke haawi aku ia oe i na hoonana ana e maha ai kou uhane, a e hoolako aku hoi ma kahi o na mea e ae a keia ao nei e hiki ole ai ke haawi mai?"

            Me keia nui o na olelo hoalohaloha a ka moi, elike me ka hiki iaia ke noonoo a ke olelo ae, he ole no nae ka puai wahi leo mai ke kauwa wahine mai, oia mau kona kulou ilalo me ka minoaka a aea ole ae o kana nana ana iluna; aole hookahi ana manawa i nana maikai mai ai i ka moi, oia mau ka upiki i kona mau lehelehe; ua like loa oia me ke kii leo ole a he a a maopopo oia i ko ka moi manao ia manawa.

            No keia nele noa i kekahi mau haina kupono mai ke kauwa mai, a oiai no hoi ua hauoli no oia i ka loaa ana iaia o keia kauwa wahine u'i, aole oia i hookikina wale aku i kekamailio ame ke koikoi wale ana aku iaia i mea nona e kamailio mai au no kona manao ina paha e kamaaina le'a iho ana kona noho ana ia manawa paha oia e kamailio mai ai.

            Ua paipai koke ae la oia i kona mau lima ia manawa, a emoole ku ana na kauwa wahine lehulehu, a kauoha aku la oia ia lakou e hoomakaukau mai i na meaai no ka aina ahiahi.

            I ka makaukau ana a hele mai la na kauwa e hoike, i aku la ka moi i ke kauwa wahine u'i e noho mumule ana: "E kuu aloha, ua makaukau ne meaai no ka aina ahiahi, nolaila. e oluolu e ku ae a hele aku kaua e ai."

            Ku ae la ka wahine kauwa a'u mai kahi ae ana e noho ana a haele like aku la no kahi o ke pakaukau aina, a ia laua noho iho ai, o kekahi ma kekahi aoao mai o ke pakaupau a pela no hoi kekahi ma kekahi aoao mai o ke pakaukau.

            O na meaai na ka wahine kauwa ka ka moi o ka hooma kaukau mua ana aluna o ke pa a haawi ku la mamaua o kona hana ana iho i mau meaai nana, a ai iho la a pela oia o ka hana ana i na meaai apau e laweia mai ana iluna o ke pa kaukau.

            Iloko o ia manawa apau a laua e ai ana aole wahi hua olelo hookahi i puka mai ka waha mai o ka wahine kauwa ilalo wale no kona mau maka e kulou ai ahiki i kona maona ana; iloko o ka lehulehu o na ninau a ka moi ina ua kupono na meaai apau i kona makemake, aohe nae he wahi pan hookahi i loaa mai i ka moi, he mea kupanaha loa i ko ka moi manao.

            I mea e hoololi ia ae ai ka laua mea e kamailio ai ninau aku la ka moi i kona inoa; in a paha ua makemake oia i kona mau lole hou ame na pohaku momi i hoolako ia mai ai oia pehea la kona manao no kona home hou; pehea la kona manao i na lako hale nani e ahu mai ana; he lilo anei ka moana imua o kona mau maka i mea hoohauoli mai iaia iloko o keia mau ninau lehulehu apau a ka moi aohe no an wahi pane iki.

            No ka mumule koa o ka wahine, a no ka hiki ole i ka mo ke ike i kana mea e hana hou aku ai i mea e hemo mai ai ka leo, hooholo koke iho la oia i kona manao he wahine a maopopo maoli oia, alaila, mihi iho la oia no kona kuai an iaia me ke kuhihewa.

            "He mea oiaio anei," wahi a ka moi iaia iho, "ua hoopuka mai ke Akua i keia wahine u'i nani kona helehelena ke nani aku, nani kona oiwi, hiehie kona kulana i keia ao a ua haa lele mai nae iaia me ke koe o keia ma'i nui? He pilikia nu a kaumana no keia haawina i loaa iaia, aka nae, iloko o ia haawina kupanaha ona aohe hiki ia'u ke hoopau ae i ko'u aloha ana aku iaia."

            I ka moi i ku ae ai iluna a haalele iho la i ke pakaukau hele pololei aku la oia noloko aku o kekahi rumi no ka holo ana i kona mau lima, a o ka wahine kauwa ku ae la no ho oia a hele aku la me kekahi aoao o ka rumi, no ka hol@ ana i kona mau lima.

            Oiai ka moi e holoi ana i kona lima, ninau malu aku la oia i ke kauwa wahine i lawe mai ai i ke pa wai holoi, ke kopa ame ke kawele holoi lima in a paha ua kamailio aku ka wahine kauwa malihini ia lakou i ka wa a lakou e hoauau a e hoaahu ana i kona mau lole.

            "E ka moi," wahi ana, "aole oia i kamailio iki mai ia makou elike me kona kamailio ole ana mai la ia oe. Ua hel@ pu makou me ia i ka haleauau, ua hoaahu iaia, ua kau aku i na mea hoonani maluna ona, a iloko o ia mau manawa apau aole oia i oaka iki ae i hookahi wahi huaolelo, he ok loa, a he mea pahaohao nui no ia i ka makou noonoo ana.

            "Ua manao iho makou ia makou wale no la hoi ia ana mumule loa ona, a ia oe la hoi e ike iho ana oia o oe ka moa e kamailio aku ana la hoi, eia ka, e pau pu like ana no kakou apau i ka hoohokaia eia.

            "Ua lehulehu ka makou mau ninau o ka ui ana aku iaia ina he makemake oia i kekahi mea; ina he mea kekahi ana makmake ai ua makaukau makou e hooko aku i kona makemake, aohe nae he puai leo mai.

            "He hoowahawaha paha kona ia makou, he kaumaha paha no kona laweia ana mai, he lolo paha, a i ole he wahine aa maoli no paha, aole hiki ia makou he hooiaio aku ia oe, aohe hiki iki ia makou ke hana aku e hemo mai ai kekahi wahi huaolelo hookahi mai iaia mai."

            Ua  piha loa ka Moi o Peresia i ke kahaha no keia mau olelo ana o ka lohe ana iho la, no kona manao ua loaa i ka wahine kauwa kekahi mea e ehaeha loa ai kona noonoo, hooholo iho la oia e hoonana aku iaia ma na ano apau elike m@ka hiki ana; mawaho ae o kekahi mau hana hoolealea ua haawi iho la oia i aha hulahula nui nana lede o ka haleali me kona manao oia la hoi kekahi hana e hoohauoli aku ai ka noonoo o ka wahine kauwa mumule, a ma ia lealea paha a lohaeia ai kona leo, he nele no nae ka mea i ikeia.

            He mau aha himeni kekahi i haawiia me na meakani; kekahi manawa he mau paani pepa hahau, a i kekahi manawa he mau papa konane a mau lealea e ae i kupono i ka makemake o ka moi, eia nae, i loko o ia mau lealea apau aole keia wahine i komo pu aku e lealea me ka poe e leale ana.

            Ma kona wahi i noho ai malaila mau oia, me ke kulo@ mau o kona mau maka ilalo; aole ka helehelena minoaka ma kona mau papalina; kuoo no a kuoo, a no ia mumule mau ona, me ke ohohia ole aku i na lealea o kela ame keia ano ua lilo ia mau ano kukule ona i mau mea hookahaha i ka manao o na lede a pela pu me ka moi.

            I ka pau ana o na lealea ua hoi aku la kela ame keia lede noloko o ko lakou mau rumi. o ka lakou mea kamailio nu hookahi oia ke kukule loa o ka wahine kauwa malihini make ohohia ole aku i ka lakou lealea, a no ka moi hoi ua noho iho la oia i kokoolua no ke kauwa wahine u'i me ke kukula.

            Ma kekahi la ae ua oi aku ka hauoli o kai moi o Pereisia.

 

Mokuna 11

 

            Mamua o kana i hauoli ai me kekahi o na wahine ana i iko ai mamua aku, a ua hoomahuahua hou ia ae no hoi kona aloha ame ka makemake i ka wahine kauwa u'i mamua o k@ ka la mamua aku.

            Aole oia i hoohala i ka hoike aku i kona aloha i keia wahine kauwa hou ana; ua hooholo oia iloko iho on a e pili mau aku me keia wahine a ua hooko oia i kana olelo hooholo.

            Ma kekahi la mai ua hoopau aki la oia i kana mau wahine mau apau, me ka haawi aku i na lole nani, na mea hoonani, ke gula, ke dala, ke daimana, na pohaku momi a pela aku, a haawi pakahi aku la ia lakou i kekahi huina dala nui, me ka haawi pu aku ia lakou i kona ae e mare aku lakou i kona ae e mare aku lakou i na kane in a e makemake ana lakou i ka mare, o na wahine wale no ana i hookoe mai ai oia na wahine aoo, i mau wahine lawelawe no ke kauwa wahine u'i ana.

            No ka makahiki a oi ko ka moi hookaumahaia ana no ke kamailio ole mai o ke kauwawahine u'i ana iaia; iloko o ia manawa liohi aole oia i lohe iki i kekahi huaolelo mai ka waha aku o keia wahine kauwa, eia nae, iloko no o ia ike aho ona i ka puai lea ole mai o ka wahine aole no oia i hoowahawaha a hoonele aku oia iaia i na pulama ana, aka, ua haawi aku oia i na hoohanohano ana apau, me he mea la he moiwahine oia nana.

            Ua hala aku he makahiki i ka wa a ka moi e noho na ma ka aoao o kana wahine u'i punahele, a e hoike aku ana i ka pii mau ae o kona aloha ma kahi o ke emi iho.

            "E kuu moiwahine," wahi ana, "aole hiki ia'u ke koho aku i ka mea nui iloko o kou noonoo nana i hookaumaha ia oe, no ka mea aohe ou kamailio mai ia'u e hiki ai ke ike aku.

            "Ke ike ole nei au i ka'u mea e hana aku ai nou e hauoli ai oe, a e owaka mai ai kou waha i hookahi wahi huaolelo, oiai nae, ke hauoli nui nei au no kou lilo ana mai na'u.

            "O kuu aupuni nei, he aupuni mana a ikaika, elike me ka'u koho, aohe nae on a waiwai nui i ko'u  noonoo i oi ae mamua o kuu ike aku e kauoli mai ana oe, a e hoike aku hoi ia oe i kaukani manawa i ka la no ka nui o ko'u aloha ia oe.

            "Aole o'u makemake e manaoio wale mai no oe ma ka'u mau olelo, aka, i mea hooiaio aku imua ou ua hookuu aku au ikuu mau wahine lehulehu a pau i noho ai maloko o kuu halealii nei no kou pono. Ma ia hana ana a'u, e ike mai oe, i ka nui o ko'u aloha ame ko'u paulele maluna ou.

            "Ke hoomanao la no oe no ia hana ana au ia mau wahine he makahiki i hala aku neim a e hoike aku no hoi au ia oe i nei manawa, aole au i mihi no ia hookuu ana aku a'u ia akou, aole au e mihi iki ana no ka mea, ua lawa kuu makemake ia oe hookahi, he hana hoi a'i i hana hoi a'u i hana ai au e ike iho @ i ka nui o kuu paulele maluna oi.

            "Aohe mea hauoli e ae o kuu uhane o kou olelo wale mai no i hookahi wahi hhuaolelo ua lawa ia, oia hoi, ua aloha oe a'u. Aka, pehea au e ike aku ai ua aloha mai oe ia'u in a ho la penei kou noho mumule loa? Pehea ana kau e hana mai ai e hoopauia ae ai ko'u kanalua nou a e haawi mai @ oe i ka hauoli i kuu uhane.

            "O ka piha no ia o ka makahiki o ko kaua noho pu ana aohe nae au wahi huaolelo hookauoli mai ia'u a mamuli o kou mumule loa ua loaa iho ia'u keia manao he wahine a-aoe, oiai nae, ma kou hiohiona a'u i ike aku ai aole oe he wahine a-a.

            "O kuu hauoli nui e noho aku la oia no ka loaa ana i keikikane mailoko mai ou, ke ae mai na lani. Ua ike iho au a'u iho i nei manawa ua elemakule mai a ke makemake nui nei au i nei manawa e loaa kekahi mea nana e kokua mai ia'u i laweia aku ai na haawe kaumaha o na hana a ke aupuni mai 'u aku a maha ae au.

            "Eia hou, e hooko mai ana anei oe i kuu makemake ame kuu iini nui e lohe aku ia oe e makailio mai ana. Ua hawahawana mai kekahi mea ma ko'u mau pepeiao aole oe hewahine kuli a a-a.

            "Ma ka inoa o na lani, ke noi aku nei au me ka haahaa ia oe, e hoopau loa oe i kou aua ana i kou leo; kamailio mai oe a'u i nei manawa i hookahi huaolelo a make aku au me ka maha o kuu uhane."

            Iloko o keia mau olelo aku la a pau a ka moi, mea kau la @ aea ae ke poo o ka wahine iluna, he oia mau ke kulou o kona mau maka ilalo, ua hoolohe mai oia i na olelo apau me ka haawi mai i ka moi i ke kumu e hoohuoi ai aole oia he wahine kuli a-a wale no, aka, aole oia i akaaka iki iloko @ na la apau o kona ola ana, aole no hoi i haawi mai i kekahi wahi minoaka iki ma kona mau paplina, eia nae maka manawa hope loa ua lamalama ae la ka helehelena me ka minoaka ana iho.

            Ua hauoli ka moi o PEreisa ia ike ana ae ana i ka helehelena minoaka o ka wahine a hooho ae la me ka hauoli; a oiai aole on a kanalua ia manawa e kamailio mai ana ka wahine kali malie iho la oia no ka manawa kupono a ka wahine e kamailio aku ai:

            "E ka moi o na moi," wahi a ka wahine o ka pana ana mai, mahope o ka noho mumule loa ana no ka makahiki a oi, he lehulehu na mea a'u e hoike aku ana ia oe. I keia manawa akahi no oe a lohe mai i kuu leo, a ke ike ole nei nae au mahea la au e hoomaka mua aku ai.

            Aka nae, manao au o ka'u hana mua oia no ka haawi ana aku i na mahalo nui ia oe no kau mau hana maikai ame na hoohanohano ana apau au i hookau mai ai maluna o'u, a e hoi pu aku hoi i ka lokomaikai apau, a e hoopakele ae ia oe mai na poino mai he nui a kou mau enemi, a e ae pu mai e ola aku oe no kekahi mau makahiki lehulehu me ka hauoli.

            "Eia hou, ke manaolana nei au e loaa aku ana no i hooilina no kou nohoalii; o ka'u e makemake nei i keikikane ia, ke ae mai na lani, a ke noi aku nei au no kau huikala ana mai ia'u.

            "Ua hooholo au i ko'u manao aole e aloha aku ia oe a e hoomau loa aku no ai i ko'u noho hamau ana, aka hoi, no ko'u ike ana ua hapai au a e loaa ana i keiki nae, ke hoike aku nei au ia oe, ua ike iho au i ko'u aloha ia oe i nei manawa."

            No ka piha loa o ka moi o Peresia i ka hauoli i nei mau olelo a ka wahine, ku ae la oia iluna a apo aku la i ka wahine i kona umauma me ka olelo pu ana iho:

            "O, kuu mea aloha, ka hauoli o kuu mau maka; nani ka hauoli o kuu naau i ka lohe ana aku la; aole au i manao e haawi mai ana oe i ka hauoli elike me ia au i hoike mai la.

            "I keia manawa ua lohe aku la au i kou leo a ua hoike mai no hoi oe ia oe iho e hooko mai ana i ka mea a'u i iini nui ai e loaa, a ke hiki pono ole nei no hoi ia'u ke ike iho @eaha la au a eia la au ihea, mahope o kou hoike ana i na kumu nui elua a'u i ike mua ole ai no kuu hauoli."

            No ka piha hauoli loa o ka moi o Peresia aohe oia i kamailio hou aku i ka wahine; haalele iho la oia iaia a hele aku la me kona manao no nae e hoi koke hou mai no.

            No kona makemake e hoolahaia ae ma ke akea ke kumu o kona hauoli ana, hoike aku la oia ia mea i kona mau luna nui, a mahope o kona kauoha ana aku i kona kuhina nui, a i ka hoea ana mai on a imua on a, kauoha aku la oia e puunaue ikeia aku kekahi mau apana dala gula he haneri kaukani ka nui mawaena o na kahunapule, a na lakou e haawi aku i ka poe ilihuna, na poe ma'i maloko o na halema'i a mawaena o ka poe e hana ana i na hana aloha ma o ka lahui la, a ua hooko kokeia aku ia hana e na kahunapule me ka hikiwawe loa.

            I ka pau ana o keia kauoha i ka haawiia aku, hoi hou aku a ka Moi o Peresia noloko o ka rumi kahi a ke kauwa wahine e noho mai ana a i aku la:

            "E ka madame, e kala mai oe ia'u no ka haalele hikiwawe loa ana iho nei ia oe, no kou pono nae hoi ke kumu o ia hana ana aku nei a,u pela, aka, e ae mai oe e hoopanee ko'u hoakaka ana aku ia oe i na mea e ae apau a kekahi wa okoa aku, no ka mea ke makemake loa aku nei au e loha mai a oe mai i kekahi mau mea ano nui hou aku au i hoike ole mai nei ia'u.

            "O kau'u noi ia oe, e oluolu oe e hoike mai ia'u i ke kumu nui koikoi iloko o kou noonoo nana i kaohi ia oe me ka ikaika loa aole e oaka ae kou mau lehelehe i kekahi mau huaolelo, oiai hoi ua lohe oe i ka'u mau olelo apau, ua ai pu kaua, ua noho pu no na mahina he umikumamalua i hala aku la, aole nae oe i hoike iki mai ia'u ua maopopo paha oe i kekahi mau olelo a'u o ke makailio ana aku ia oe a aole paha.

            "Ua lilo keia pae ole mai oi i mea hookahaha nui i ko'u noonoo, oiai aole hikki ia'u ke ike i ke kumu o kou paa @@@@ loa ana i kou leo. Ma ka'u hoomaopopo iho me he mea la he kumu ano nui a kamahao loa paha kou kaohi ana i koa leo, a oia kumu la ea, oia ka'u e pu'e aku nei ia oe h@ke koke mai."

            No ka hooko ana mai i ka ke alii noi i mai la ka wahine kauwa: "Eia no na kumu nui, i lohe mai oe; ua lilo ko'u laweia ana mai i kauwa, ka hookaawale ia ana mai a mamao loa mai ko'u aupuni mai, ko'u nele i ka manaolana e hoi hou aku ana au i ko'u aupuni, ka hoehaehaia ana o ko'u noonoo no ko'u ike ana iho ua hookaawaleia mai au mai ko'u makuahine, ko'u kaikunane , ko'u mau pilikana ame ko'u mau hoaloha he nui; he mau kumu lawa loa kakou au e ike iho ai no ko'u noho hamau loa ana, au paha i noonoo iho ai he mea kupanaha loa i kou noonoo, ko'u noho hamau loa ana.

            "O ke aloha o kekahi mea no kona aina hanau aole i emi iho kona koikoi malalo o ke aloha o kekahi mea no kona mau makua, a o ka nele ana o kekahi mea i ka noho kuokoa a hauoli ana he haawina hiki ole no ia ke homanawanui ia e kela ame keia mea noonoo maikai i ike i ka waiwaii'o o ia mea he aloha.

            "E lilo ana keia kino malalo o ka hooluhi ana ka hookauwa ana mai a kekahi mea he mana kona iloko o kona mau lima elike me oe, aka o ka mana o ka makemake iloko o ke kanaka aole loa ia e hiki ke kinaiia, e oia mau ana ia i na manawa apau.

            "Ua ike maka oe, e ka moi, i ka oiaio o ia mea a'u i hoakaka aku la. He hana kuhihewa loa na kekahi ka hahai ana aku mahope o na hana hewa a kekahi poe lehulehu o na kane ame na wahine, e kailiia aku ai ka pono kuokoa naai kekahi aku, a ua lilo ka manao koho lalau o kekahi poe i mea e alako ia aku ai lakou i ka make ma na alahele lehulehu like ole, a o ka poe i makemake i ke Kuokoa ua hoomakeia ko lakou noonoo i ka wa a lakou i ike iho ai ua hiki ole e loaa ia pono kuokoa a kekahi mea e hiki ole ai ke lawe aku ia mea mai iaia aku."

            "E ka madame," i pane mai ai ka moi o PEresia, "akahi no au a ike aku la i ke kumu o kou hamau ana a ke apono aku la au ia manao ame ia hana ana au, eia nae, i ko'u noonoo iho, aole anei oe e manao iho ua hauoli oe i kou ike ana iho ua lawe ia mai oe ma ke ano he kauwa, a ua loaa aku nae he haku maikai nou nana e malama a e hoohanohano aku ia oe ma kahi o kou noonoo ana iho ua hoohaahaa loa ia oe a he ano kulana kauwa kou i laweia mai ai?"

            "Pela no," wahi a ka wahine, "aka elike me ka'u i olelo mua aku nei ia oe o ka makemake e noho kuokoa aole i kinaiia iloko o'u me ko'u nana ole ae i ka mana o ka mea e noho haku mai ana maluna o'u.

            "O kau paha e manao la, no kekahi kauwa e haawi aku ana iaia iho i mea e hoohauoliia aku ai o kekahi moi, aka no'u iho aole pela. Ina he kulana haahaa loa ko kekahi wahine kauwa me kona manao o kona lilo ana i wahine na ka moi oia kona mea e hookiekieia ae ai, ke hoike aku nei au imua oe e loaa ana no iaia ka hauoli, iwaenakonu nae o kona mau popilikia, a mahope aku heaha ka hauoli e loaa ana iaia?

            "Aohe ana mea e ae e noonoo ai o kona lilo wale ana no he kauwa i hookaawale loa ia mai kona mau makua mai kona one hanau ame kona mau hoahanau a mau makamaka aole ia mea i loaa o ka [pono kuakoa nona iho, a iloko o na la apau o kona ola ana, aole koa e na iki ana kona kanikau ana no kona lilo ana he kauwa.

            "Aka in a e manao iho ana kaua aohe makemake o keia kauwa wahine e hoohaa iaia iho malalo o ka moi, aole e hooko aku i na makemake o ka moi, aole aneia kaua e ike iho ana i ke koikoi o ka hopena poino o kela kauwa wahine, aole ana i kana mai o kona hoehaehaia, a e nui ana kana mau olelo hooholo no kana mea e hana aku ai no kona hopena."

            No keia mau olelo naauao a ka wahine o ka hoakaka ana mai no ka pono ma kona aoao ua hookahaha nui ia ko ka moi noonoo ia lohe ana aku la ana, a i aku la:

            "Ea e ka madame," wagu a ja niu i ja ninau ana aku he oiaio anei elike me ke ano o kau mau olelo i hoakaka mai nei a i loaa aku nei ia'u ka ike, he mamo oe na kekahi ohana alii?

            "Ea, e oluolu oe e hoakaka maopopo mai ia'u, owai kou mau makua na laua i hoohua mai i kekahi wahine u'i loa o oe? Owai kou kaikunane, a maluna ae o na mea apau, e oluolu oe e hoike mai owai kou inoa?"

            O ko'u inoa o Gulenare, ke kamaliiwahine o kk Moana; o ko'u makuakane ua make oia, oia kekahi o na moi kaulana loa o ke kai.

            "I kona make ana ua haalele iho oia i ke aupuni i ko'u kaikunane o Seleha ka inoa, a i ka moiwahine hoi kuu makuahine. He kamaliiwahine kiekie ko'u makuahine mamua o kona mare ana i ka moi, kuu makuakane, no ko makou aupuni, o ke kaikamahine oia a kekahi moi mana loa o ka moana.

            "Iloko o ko makou nanea a hauoli o ka noho ana, aia hoi, ua hoea ae la kekahi alii enemi i huahuwa no ko makou noho me ka maluhia ame ka hauoli, a kaua ae la iko makou aupuni me kakahi pualikoa nui, a komo ae la iloko o ke kulanakauhale, a oiai ua nanea na mea apau ua hoopio koke ia ko makou aupuni a noho mana iho la ia alii pakaha maluna o ke aupuni.

            "Aole he manawa no makou e hoopakele ai ia makou iho a i ke aupuni, me ka hana nui makou i hooikaika ai ahiki i ke kaawale ana mai ka halealii aku, me ka ma-lu loa malalo a ke alakai ana a kekahi mau luna aupuni ame kekahi mau aliikoa i haalele ole mai i ka lakou hoopakele ana ia makou.

 

Mokuna 111

 

            "Aole i hookuu wale ka moi kuu kaikunane, i ka moi kipi e noho lanakila mau oia maluna o ke aupuni me kona hoao ole e kaua aku i mea e hoi hou mai ai ke aupuni malalo o kona mana.

            "Ma kekahi la hele mai la oia a loaa au a huki aku la ia'u ma kekahi wahi a i mai la: "E kuu kaikuahine pokii, ke makemake nei au e hoouka kaua aku i kela moi pakaha nana i kaili aku i ka nohoalii me ka mana o kona mau pualikoa mai a kakou aku oia hana aole maalahi, aka, he paakiki no me ka maopopo ole o ka hopena, malia paha e ko ole ana ka makemake a'u i hiipo ai iloko iho o'u no ka manawa loihi i mea e hoi hou mai ai kuu aupuni me a'u.

            "Eia nae, aohe koikoi loa o ko'u kaumaha no'u iho aohe o'u nana nui no na popilikia e halawai mai ana me a'u, aka nou, a nou wale no ka'u kaumaha, no ka mea aole aua i ike aku i na popilikia e kau mai ana maluna ou.

            "No ke kiai ana aku no kou pono, a no ka hoopakele ana ae hoi ia oe mailoko mai o na popilikia e hiki mai ana a kaua i ike ole aku ai a i loaa ai hoi kou palekana ame ka maluhia ke makemake nei au e ike aku ia oe ua maeria mamua o ko'u hoao ana aku e kaua i kela moi pakaha.

            "Elike me keia mau popilikia a kaua e ike aku nei i nei manawa i ko'u nooonoo iho aole oe i kupono e mare i kekahi keikialii o ke kai. O ka'u e makemake nei, in a no ke kulike o keia i kou manao, e mare aku oe i kekahi keikialii o ka aina, i kaawale loa oe mai kahi aku o ka poino; no'u iho ua makaukau au e kokua aku ia oe elike me ka mana i loaa ia'u.

            "Me kena helehelena u'i ou a kahi alii e nele ole ai ka hoohihi mai, he manaoio nui ko'u aole hookahi iwaena o na alii o ka aina e makemake ole mai ana e kaana pu me ia i ka hanohano o ke kalaunu. Pehea la kou manao no keia mau olelo a'u au o lohe mai la?"

 

(Aole i pau.)