Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVI, Number 8, 22 February 1918 — Page 3
| This text was transcribed by: | Kamehameha Schools Gift To Dr. Chun |
| This work is dedicated to: | Dr. Michael J. Chun |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
PAKELE KA HOPE MAKAI NUI RICKARD.
Ma ka poaono, ka la 9 o keia mahina, i kulike ai me ka hoakaka a ka Hilo Tribune o ka la 12 nei, i pakele mahunehune mai ai ke ola o ka Hope Makai Nui Rickard o Honokaa, Hamakua, mamuli o kona hou ia ana i ka pahi e kekahi Poto Riko i ka hopuia, a hahaoia aku maloko o ka halepaahao.
E ku ana no ka ka Hope Makai Nu Rickard ma ke alanui, a e kamailio ana me kekahi mea, o ka manawa ia a kekahi Poto Riko, o Fundonol Gusmon ka inoa, i hele mai ai a kokoke iaia, me ke kamailio ana mai i kekahi mau huaolelo maikai ole.
Ua kauoha aku la ka o Mr. Rickard i ke Poto Riko e hoi oia no kona hale, aole e hoala mai i kekahi pilikia, aole nae he hooloheia mai o ia mau olelo, aka olelo mai la o ke kanaka no o ke aupuni ke hoi i ka hale. a i ole i kekahi wahi okoa aku paha, i like ole ka hu'ihu'i me Hamakua.
I kela manawa i hookokoke aku ai o Rickard ia Gusmon, a hapai ae la ke Poto Riko i kona lima iluna, no ka manao e ku'i mai i ke kanaka o ke aupuni, ua hopu aku la nae o Rickard i ka lima, ia wa i ike iho ai olia he pahi ke paa ana.
Ua hou no kela Poto Riko ia Rickard me kana pahi loihi o eiwa iniha, i hookala ia hoi a oi kohu pahi umiumi, eia nae ua paa kela Poto Riko malalo, a i kona wa i hookuuia ae ai i hoomaka aku ai oia e holo.
E hooweliweli ana kela Poto Riko i ka poe apau e hele mai ana ma ke alanui, nolaila kokolo malie aku la oia mahope, a hahau aku la i ua Poto Riko nei me kekahi pauku laau ma ke poo.
Aia wale no i ka hoopaaia ana aku o kela Poto Riko iloko o ka halepaahao i maopopo ai ia Rickard, eia ka ua moku oia i ka pahi ma kekahi mau wahi o kona kino, he hookahi nae moku pahi i manaoia, ina no ka ikaika loa o ka hou ia ana aku iloko on a, in a ua loaa pono ka puuwai.
He Pilipino okoa aku, o ka hele ana mai e kokua ia Mr. Rickard, i ka wa e aumeume ana me ka Poto Riko hou pahi oia kekahi i moku ma kona lima.
Ma ka oleloia, o kela kekahi o na Poto Riko ino, a he mea no oia i hoopilikia aku i kekahi poe mamua me ka pahi. Ma ke ahiahi aku ka a ao ae kela la i hoao ai e hou i ka Hope Makai Nui Rickard i ka pahi, ua hoao no kela Poto Riko e hou i kana pahi ia Antone Dias me Ahualoa, o kekahi ia o na kumu hoopii e ku-e ana iaia.
HOEA I KA HALEWAI ME NA MOKU PAHI.
Ma ka po o ka Poaono aku nei i hala i laweia ae ai i ka halema'i o na ulia poino, he hookahi wahine Hawaii me ka moku pahi ma ka peahi o kona lima hema, a pela hoi maluna pono o kona lima, me kekahi koa Paele, me ka puka pahi ma kona umauma hema, i hiki aku ma kahi o hookahi iniha me ka hapa ka hohonu.
I ka manawa i hoea aku ai ke kaa makai, mahope iho o ka loaa ana mai o ka lono e pili ana i kela mau mea poino, ua loaa aku la kekahi kaa e hoihoi mai ana ia laua no ka halema'i ma ke Alanui Ololi Auld, a mamuli o ka nui loa o ke kahe ana o kekoko, ua maule maoli ka wahine Hawaii, me ka hiki ole iaia ke hoike ae i ka moolelo piha no ka poino i loaa iaia ma kela po.
Ua paa nae o Mr. ame Mrs. R. W. Gonsalves i ka hopuia, ma ka hora ekahi o kela po, no ko laua ninaninau pono ia aku, mamuli o na mea i manaoia, ua ulu ae ka hakaka nana i hookau aku i na poino maluna o kela wahine ame ke koa Paele maloko o ko laua hale.
Ma ka olelo a kekahi haole koa, iaia i maalo ae ai ma kekahi hale, ma ke alanui oloh, ua ike aku la oia i kekahi koa Paele e aumeume ana me ka wahine Hawaii.
HAINA NANE.
Mr. Solomon Hanohano, ke kapena nana e hokele nei i ka moku lawe meahou o ka lehulehu; Aloha pumehana kaua:-E oluolu mai kkou ahonui, in a he wahi kaawale kekahi o kou moku no ka haina o ka nane a Kawelowai.
He kama ka'u i hauauia mai e na m@kua o maua, nona na mahele like ole ekolu, penei:
Aia au ma na wahi apau o ke ao nei, he mea makaikaiia e na malihini.
Haina. Kauka. He puni ke ao nei i na kauka na lakou e makaikai mua na malihini kipa mai, mahope ka poe o ka aina nei.
Kama elua: E loaa no au i na pali hauliuli o ke Koolau. Haina: O. Aole keia o ke o o na hokele, aole no keia o ke o a na keiki no Alika, ke o keia i ka ihona pali, kani, ke o he ihona pali.
Kama ekolu: Ina e hui ia kuu inoa mua me kuu inoa elua, e loaa no kuu inoa pololei, he mea ua revi ia. Haina: Kauka o Helemano.
Ke hooki nei au maanei me ka manaolaua, aole wa e hoi nele ai.
Kou no a mau,
B. H. KELIIHEENALU.
Waipahu, Ewa, Feb. 16, 1918
Ua hoi nele oe e ka makamaka ua paewa mai la ka pilina i ka nihoniho. Huli hou ia mai!-L.H
LOAA PONO KA MEA AIHUE HE ILIO.
Mahope iho o ka ha'oha'o ia ana no kekahi manawa ae nei i hala, i ka aihue nana i lawe i kekahi mau waiwai lehulehu a kekahi poe owaho o Kaimuki, me ka loaa pono ole o ka mea aihue, ua hoopauia nae ke pohihihi o ka poe na lakou na waiwai i nalowale, mamuli o ka ike pono ia ana mamua aku nei o kekahi ilio e kanu ana i kekahi mea iloko o ka lepo, a i ka wa i heleia aku ai e huli pono, eia ka o kela ilio ka mea aihue, oiai ua loaa aku na mea apau i ha'oha'oia, ua lilo maoli i ka aihueia, eia ka maloko o kekahi lua a kela ilio o ka eli ana.
O ka on a nana kela ilio kekahi i ha'oha'o i kekahi mau waiwai o kona hale, me ka manao na kekahi mea aihue i lawe, ua loaa aku nae iwaena o na waiwai i hunaia e kana ilio ponoi.
Ua lilo na hana a kela ilio i mea hookahaha aku i ka manao o ka poe no lakou na waiwai like ole o ka aihueia ana, no ka mea aole he pomaikai e loaa ana i kela ilio, ma ke kanu ana i na waiwai iloko o ke lepo, koe wale no ka pau o kela mau waiwai i ka popopo, a i ka hoomaopopo pono ia ana i ke ano maoli o kela ilio, akahi no a ikeia, he ilio kela mai Kelemania mai, a ua a 'oia hoi oia e ka oihana makai o Kelemania, a no ia maa, pela no oia hoomau aku ai i ka hana ana i ka mea ana i ike ai.
Wahi a ka on a nana kela ilio i kamailio ae ai, i ka manawa i haawiia aku ai o kela ilio iaia, e kekahi mea i hoike pu ia aku ai ke ano o kela ilio, o ia no ka lawe ana i na lole mailuna mai o na kaula e kaula 'iia ana, a ua olelo mai ka mea nona na waiwai a kela ilio e aihue mau ana, in a aole e hookaawaleia aku kela ilio no kekahi wahi okoa, alaila e ki ia ana eia i ka pu a make.
No kona makemake ole e poino kela ilio, pela i haawiia mai ai i keia on a hou, aka nae o kahi i hoea mai ai o kela ilio mai Kelemania mai no ia, na kekahi kanaka Kelemania i lawe mai; ua make nae kela Kelemania, aka no kana ilio ua noho aku malalo o na kahu hou, me ka mau no nae o na mea i a 'oia aku iaia, a pela no oia e hana mau aku ai.
KAPAEIA KA LAIKINI O L. EVERETT NO KANAKOLU LA.
Ua kapaeia ka laikini o ka malamomoku ekahi, Louis M. Everett, o ka mokuahi Likelike, e na lunanana o na mokuahi holopiliaina kuloko no kanakolu la, mahope iho o kona ninaninauia ana ame kona hoike ana ae i kona makaala ole ame kona hana hemahema ana a ili ai ka Likelike ma ke kuaau o Kaanapali, Maui, ma na hora wanaao o ka la 8 o Feberuari. Na na lunanana o na mokuahi Robert T. Bain ame Thomas J. Heeney i hookolokolo ana oia ae la keia maluna.
Ua kau pu ia aku na ahewa koikoi ana maluna o ke Kapena David Naipo no kona ae wale ana aku i ka manao o ka malamamoku e hoololi i ka ihu o ka moku a mamuli o ia ae wale ana aku ana i ili ai ka Likelike.
Ua ikeia ma na oleloike ma ka manawa o ka hooloheia ana o keia hihia, ua hoololi ka Malamamoku Everett ike alahele o ka moku oiai ka Likelike e kaalo ae ana mawaho mai o Kekaa, Kaanapali, a mamuli o ia hoololiia ana he 15 minuke wale no ma ia hope iho ua ili aku la ka moku i kuaau. Ua ae ka Malamamoku Everett i kona hewa no kona makaala ole a no kona hoopalaieha i kana hana, a no ia hewa i kauia mai ai kona hoopa'i he kanakolu la e kapaeia ai kona laikini.
He leka pu ka i hoounaia aku i ke Kapena Naipo e na lunanana e hoakaka ana i ko ka malamamoku ae ana i kona hewa, ua ili ka Likelike mamuli o kona makaala ole ame kona hoololi ana i ke alahele o ka moku i ka wa o ka moku mawaho mai o Kekaa, Kaanapali, me ke kuka mua ole mai me ia ma ke ano oia kona kapena, mamua o kona kauoha ana i ke kuhoe e hoololi i ke alahele o ka moku. Oiai ka malamamoku ua ae mai i kona hewa a ua hookauia aku ka hoopa'i maluna on a, a ma ia auo ua hookuuia oe, wahi a na lunanana, mai ke kau ia ana aku o na ahewa, eia nae aole no e hoonele ana keia papa i ka hoike ana aku ia oe in a e hiki ana ke hooiaio ia mai i keia papa ua hana hou ia kekahi hana hemahema a makaala ole me kou aoao ma nei mua aku e kapaeia ana kou laikini a i ole hoopau loa ia elike me ia i hoakakaia ma ke kanawai.
HAINA NANE O IANUARI 15, 1918.
Mahele 1. Wehewehe. Kamai. Kaulana o ka "ma'i" puni ke ao ia ka "ma'i", m@ ka home, ma na wahi aole home, a ma na haukipila ka "ma'i." Iliki na ohana, na hoaloha, na kauka, makaikai ia ka "ma'i."
Mahele 2. Wehewehe. Opili. Hele ke kamahele pii pali o ke Koolau a uhi paaia e ka ohu, a e ka noe, ame na kulupakaua eloelo, o ia kakai pali; aole e nele ke "opili", a e hoopue wale ana no ma kakae pali, o ua o Opili, a laki ke loaa on a wahi umalu a ana hoi.
Mahele 3. Wehewehe. Kamaiopili. Inoa pololei. Hope kahunapule no Kaumakapili, e-o mau ia nei.
Owau no,
AWAOKAMAKA.
Hookena, Hawaii.
Aole mai la ilaila ka ano'i ame ka iini a ka makemake, imi hou ia mai iwaena o ka poe apau i loaa na inoa revi. Huli hou ia mai!-L. H
HOOMAKA NA KAUKA E NANA I KE OLA KINO O KA POE I OHIIA.
Ma ka hora 3 p. m. o ka auwina la Poakahi nei i hoomaka ai na kauka e nana i ke ola kino o na kanaka i ohiia o ka papa helu 1 o na kauka ma ka mahele 1 o ka apana 4 maloko o kekahi hale kahiko i hana hou ia a kupono no ia hana, a ma ka po Poaha mai ka noho ana o ka papa helu 2 ma ka mahele 2.
He kanakolu põe i kauohaia aku e hele ae no ka nanaia ana e ka papa helu 1 ma ia auwina la a he 30 ma ia po iho. Ma ka po wale no e nanaia ai a ma ka Poalua nei ka hoomaka ana, a he 45 ka nui o ka poe i nanaia i kela ame keia po.
O na kanaka wale no o ka papa 1 ka i kauohaia aku e hiki ae no ka nanaia ana o ka lakou mau ola kino, a ua kauohaia aku lakou elike me ko lakou huki helu ana. Ma ka hora 7 o na po apau ka hoomaka ana o ia hana. O na kauka i komo ma ka papa nana o ka nana ana i na kanaka no ka pana ekahi e hana ana lakou aole apau loa i ka po hookahi, aka, he mau kauka i ka po mua, a he mau kauka okoa aku ana i ka lua o ka po ahiki i ka pau ana o na kanaka o ia apana i ka nanaia. O kekahi mau kauka e hana ana lakou ma na po Poakahi, Poakolu a Poalima, a o kekahi mau kauka ma no po Poalua, Poaha a Poaono.
O na kauka i komo ma ka papa 1, o A. F. Jackson, I. J. Sheperd. F. L. Morong, J. H. Farrell ame A. K. Hanchett. Ma ka papa elua na kauka A. N. Sinclair, A. G. Hodgins, T. Mori, W. G. Rogers ame J. T. McDonald.
No ke kii ana aku i ka poe i hoihoi ole ae i ka lakou mau pepa ninau o ka Poakahi nei ka la i manaoia ai e hoomakaia aku ia hana, aka mamuli o ka nui loa o ka hana a ka papa helu 2 ua hooholoia e haawiia aku i ekolu la lokomaikai no ia poe. I kulike ai me ia hooholoia ana ma ke kakahiaka o nehinei i hoomakaia ai ke kii ia ana aku o ia poe hoohemahema a makaala ole.
LAHA HE MAʻI ANO E MAANEI.
He puulu kanaka nui ke nana ana me ka hialaai i kekahi mea keokeo loihi kohu lipine maloko o kekahi omole i haawi koke ia aku i ke kanaka B. B. C. ma ka Alanui Moi, mauka ae o ka Makeke Kuai I'a, e kekahi o kona poe kokua i hele a piha me ka hoihoi, a e hoakaka ana hoi i ka moolelo o ka mea i hanaia. Iloko o na pule kakaikahi aku nei i hala, wahi a ke kanaka B. B. C. he nui wale o na kanaka e lawe nei i ka'u laau B. B. C. i lawe mai i na ko'e o ka opu, i kapa mau ia he mau ko'e lipine, i hemo koke aku nei mailoko aku o ka opu. He lehulehu o keia poe kanaka i loaa aku na manao hopohopo a hele mai la imua o'u ninau ai no kekahi mau hoakaka. Aole loa i maopopo kekahi poe i ke ano o ia mea he ko'e a lakou i lawe mai ai ia'u, a no ia kumu ua piha maoli me ka haalulu ame ke pihoihoi, no kela mea.
"Ke lave nei au i keia manawa maikai i wa no ka hoakaka ana aku i ke ano o keia mau holoholona, ame ka'u mea i ike ai no lakou iloko o ka wa i hala.
"O na koe lipine, elike me ia i kapaia aku ai ia lakou, he ike mau ia, mamua o ka mea i manaoia. Ke hopo ole nei au i ka olelo ae, he 10 pakeneka o na pilikia kuluma o ka opu, a i ikeia hoi ke 'kulana emi pu' mamuli mai ia o keia mau holoholona. Ma kela me keia kulanakauhale a'u i kipa aku ai he mau haneri o lakou i laweia mai ia'u, i ko'u wa e noho ana malaila e ka poe i lawe i ka laau B. B. C., a me ke kanalua ole ke olelo ae, he lehulehu wale o na mea a'u i lohe ole aku ai. E loohia ana i kekahi mea ka pilikia no na makahiki, me kekahi o keia mau ko'e me kona ike ole ia mea. E ku-e ana i ka manaoio laula, aole je ono nui mai i ka ae-e emi mau mai ana ia aole he paamau. I kekahi manawa e ikeia ana ka pololi maoli; i kahi wa hoi ke ike wale aku no i na meaai, pau ae la ka ono.
"E pahola laula mai ana ke ano moloka'i a e ikeia ana ke nakinaki liilii iloko o ka opu.
"O ka põe i hoohia me kekahi o keia mau ko'e, he haalulu ko lakou ano me ka maakahi loa o ka hookaumahaia. O ka mea nui e ikeia ana, o ia no ka nipoa-ke hooikaika liilii aku no, o ka luhi mai la ia, a ma ka mea kamaaina, e eha mai ana ka wahine a kane paha o ke kumu, no na ma'i lehulehu mai. Aole he hoopoino o ke ko'e ma kona ano maoli iho, aka e ai ana nae ia i kekahi mahele nui o na mea oloko o ka ai i aiia, a o ka hopena, aole i lawa na mea hoomomona i koe iho no ka malama ana i ke kino, e pau ana ka ikaika o na meapaahana, a e pilikia ana kela ame keia paahana.
"O ka nele i ka ikaika ame ka hoihoi, aole wale no e loaa ana ia i ke kino, aka e palaka pu ana ka noonoo me ka loiele, aohe maikai o ka hoomanao ana, a e hapopo mai ana ka ike o ka maka.
"Elike me ka'u i hoakaka mua ae nei, ke manaoio nei au, ke laha nei keia ano ko'e. I ka hoomaemae ana o kuu laau B. B. C. i na mea inoino o ka opu, i ka nana aku he mea hoopoino aku ia i keia mau ko'e nunui a kipaku aku ia lakou, mailoko mai o ka opu, me ka hikiwawe kamahao. Ke makemake nei au e hooia aku i kela ame keia i loaa iaia ka haawina i hoikeia ae nei me kuu laau B. B. C., aole loa he mea e hoopuiwa ai ka noonoo no keia mea, a o ka hoomau ana aku i ka lawe ana i ka laau B. B. C., ma ka rula maamau, he mea ia e hoihoi awiwi ia mai ai ke ola kino maikai."
Eia au ma ke kihi o ke Alanui Moi mauka o ka Makeke Kuai I'a, i kela me keia la mai ka hora 9 a ka hora 5:30 p.b., no ka wehewehe pono ana i ka laau B. B. C. Ua lako na halekuai laau, na halekuai o na mahiko ame ka poe kuai laau i keia wa me ka B. B. C. no ke kuai ana. Ina aole i loaa ia lakou, e hoouna mai i ke kikoo dala haleleka ia'u, a na'u e hoouna aku ia oe. Aole i hopiia ke kumukuai-$1 no ka omole. Kumukuai kuikawa, 6 no $5. Na'u e uku i na hoolilo no ka hoouna ana no na kauoha apau o $5 a oi aku. Kakau mai, Ben Bruns, Honolulu.-Hoolaha.
NO LONO LIKE OLE E PILI ANA I KE KAUAMA EUROPA
(Mai ka aoao 1 Mai)
Ke Kaua a ka Mokuluu Kelemania Maluna o ke Kulanakauhala o Dover iloko o ka manawa pokele o ke kaua ana mai a ka mokuluu maluna o ke kulanakauhale o Dover. Ua hoauheeia ka mokuluu e na pu kuniahi mai na papu aku.
Ma ke kakahiaka nui o nehinei he mokuluu Kelemania ka i lana ae iluna o ka ilikai ma kahi kokoke mai i Dover a ki mai la i kekahi mau poka lehulehu i ke kulanakauhale. Ua panaiia aku ia ki ana mai ana e na pu kuniahi mai na papu aku, a mahope o ke kiia ana aku o kanakolu mau poka ua luu iho la ua mokuluu la a nalowale iloko o ke kai.
Elua Haneri a Oi Mau Koa Amerika i Make
WASHINGTON, Feb. 17.-Ua pii hou ae a oi aku mamua o ka elua haneri i nei manawa ka heluna o na koa Amerika i make i ka wa i topidoia ai a hoopiholoia ka mokuahi Tuscania. Ma nehinei he 11 mau inoa hou i loaa aku i hoikeia mai, he hoonui hou ana aku i ka huina mua ahiki i ka elua haneri ame eono. No ka heluna o umi kumamakahi i hoikeia mai ai ma ka la i nehinei he umi o ia poe aia mawaena o ka heluna i kanuia ai ma Sekotia.
Haalele ke Kenerala Pelekane Robertson i Kona Kulana
LONDON, Feb. 17.-Ma ka la aku la i nehinei i holahaia ae ai ko ke Kenerala Sir William B. Robertson, ke aliikoa kiekie o na pualikoa Pelekane haalele ana mai i kona kulana, ma keia lono iho la e hooiaio ana ia i na lono hauwawa i loheia ai iloko o na la lehulehu i hala e haalele mai ana oia a i ole e hoopauia aku ana. Ua hoolaha pu ia ae kekahi lono e olelo ana e paniia aku ana kona hakahaka e ke Kenerala Wilson, kona hope iho ma ka oihana.
He Olohani Mai o a o o Warsaw
AMSTERDAM, Feb. 17.-He mau haunaele koikoi loa ka i ala ae maloko o Polani, a maloko o ke kulanakauhale o Warsaw aia na pualikoa Kelemania ke kiai mai la maluna o na alanui o ke kulanakauhale me ka hoopuehu ana i na ahakanaka e hoakoakoa koke hou ae ana ia lakou. O na kanaka Palani e hoohaunaele mai la i na Kelemania ao he a lakou mau mea kaua, a ma ia ano aole i manaoia kela haunaele e joikoi loa ana na poino e hanaia, aka nae ua lilo ka lakou mau hana hoohaunaele i mea hoala ae i ka inaina o na luna aupuni Kelemania, ua ikeia ia ma ka manao maloko o kekahi nupepa Kelemania.
O kekahi o na nupepa i hoopukaia maloko o Berlin ke hoakaka ana he olohani laula maloko o Warsaw ame kekahi mau kulanakauhale Polani e ae, a ua hoike pu ia ae no hoi ka haalele ana o ka aha kuhina Polani i ka lakou mau oihana pakahi, a ma ka nana aku me he mea la aohe hana hiki e koi aku ai i kekahi mau kanaka Polani e lawe ae i ka hana o ke kukulu ana ae i aha kuhina hou. Maloko o na nupepa Kelemania lehulehu i loaa mai ianei lehulehu na lono kelekalapa e hoakaka ana i na haunaele o ka lahui Polani, eia nae, aole kekahi a lakou i hoakaka mai e pau ai ka pohihihi no ka haunaele a i hoopuka ae hoi i kekahi mau moolelo piha e pili ana i ka haunaele ame ka hopena o ia mau haunaele.
Ua mano wale ia o ke kumu koikoi no ke ala mai o kela haunaele oia no kekuikahi maluhia i hanaia ai mawaen o na Repubalika Ukraine ame na Mana Waena, ma ia kuikahi he hapanui o ke teritore iloko o kela okana aina i ikeia ai no Polani ua-hoohuiia mai no ka Republika o Ukraine, he hana ku-e i ke koi a ka lahui Polani, he okana aina i hoohikiia aku e Kelemania ame Auseturia e haawiia aku ia Polani haawiia aku la nae i ka lahui Ukraine.
Ike na Kelemania i ka Pii Mahuahua o ka Poino o na Mokuluu
NEW YORK, Feb. 17.-O ke heluna o na moku a Pelekane ame ka Italia i hoopijoloia e na mokuluu Kelemania no ka pule pau ana i Feberuari 9, ua oi aku ka nui ame ka huina o na tona o ka laua mau moku a elua i ko ka pule e pau ana i Feberuari 3.
Wahi a ka lono kelekapala mai Ladana mai o ka po i hala ma ka hoike a ka haku o ka aha hookolokolo moana o ka heluna o na mokuahi kalepa i hoopiholoia ma ka pula mamua aku he 13i oi aku no tona mamua o ka 1600 a he eono mau moku liilii iho mawaho ae o ekolu mau moku lawai'a. Ua oi aku keia mau moku i hoopiholoia ke hoohalike aku me umi mau moku o 1600 i hoopiholoia me eiwa mau moku liilii iloko o ka pule mamua aku.
O ka Italia mau moku i hoopiholoia no ka pule he eha he mau moku i oi aku maluna o 1600 tona, a hookahi no ka pule e pau ana i Feb. 3.
Maloko o ka hale o na makaainana ma ka la i nehinei i hoike aku ai o Sir Bonar Law i na hoa o ia hale i ka Beritania hana e hooikaika nei oia ka hoopiha ana aku i ka hakahaka o na moku i hoopiholoia no ka halawai ana aku me na mokuluu. Wahi ana, iloko o ka 1917 ua kapiliia e kela aupuni na moku no lakou ka huina tona 1,163,474, a ua loaa hou mai kekahi mau alahele okoa mai he 170,000 mau tona.
He Maikai na Moku Amerika
He lono e hoakaka ana no ka holopono o ka hoopiholo ame ka hoauheeia ana aku o na mokuluu Kelemania i h=hahai mai ai ma kekahi mau huakai koke aku nei elua ka ilaweia mai i kekahi awakumoku o ka Atelanika e kekahi mokuahi Amerika. Ma ka la 19 o Ianuari oiai keia moku maloko o ke Kaiwaenahonua ua hahaiia mai ia e kekahi mokuluu. Ua hoomakaia he kaua oiai no ka moku e holo ana, a i ka manawa hope loa ua ku aku ka mokuluu i kekahi poka a piholo iho la i ka hohonu.
Hoauheeia Elua Mau Mokuluu
Ma kana huakai o ka hoi hou ana aku elua mau mokuluu i hahai mai ia mokuahi ia manawa, ua hoouka hoi ia ke kaua a no ka holopono loa o ke ku-e ia ana aku o ia mau mokuluu ua auhee aku la laua.
Ua hoikeia mai e na kanaka o keia moku ma ka la 7 o Ianuari, kokoke i na Mokupuni Canary, he elua mau mokuluu i paa i ka hopuia e na moku kaua.
PETROGRAD, Feb. 18.-He kaua kuloko ke holopapa nei maloko o Rusia me ka weliweli i ike ole ia ka lua me ia mamua. He mau kaukani kanaka i pepehiia a make a he mau kaukani hou aku i hoehaia iloko ka wa o ke kaua ana maloko o kekahi mau kulanakauhae lehulehu ame na apana kuaaina mawaena o na koa o ke Aupuni Bolsheviki me na kanaka o na aoao kalaiaina e ae o Rusia.
Ua kauohaia aku na kenerala a ke Aupuni Bosheviki e lawe i kekahi mau kulana kauhale lehulehu i paaia ai e na aoao kalaiaina e ae i hoole i ka ike ana aku i ke aupuni a Lenine-Trotsku, o ka hopena i ikeia oia na kaua hookahekoko weliweli mahope iho.
Ma ka lono meahou i loaa mai Kiev ua holopono ke kaua ana a na pualikoa kulanakauhale.
Ua hoopuniia ke kulanakauhale e na kanaka e manao ana e lawe i ke kulanakauhale, a oiai e hoopuniia ana ua hoohauleia iho e na kanaka lele mokuea a ke aupuni Bolsheviki he mau poka pahu lehulehu maluna o na kanaka, a pau lakou i ka make.
No ka põe i hoopoinoia na ola ua kohoia he 4000 i make a he 7000 i hoeheia. He mau haneri o ka poe i make maluna o na alanui, mawaena o lakou lehulehu wale na wahine ame na keiki.
Ua kipoka pahu ia ke kulanakauhala o Odessa e na koa Bolsheviki, a ua nui ka poiono i hanaia.Maloko o kekahi mau apana ua hoopioia na koa Bolsheviki e na koa Polani a he heluna nui o lakou i lukuia. Aia kekahi mau pualikoa Polani ke ka'i la no ke kaua ana ae i ke kulanakauhale o Smolensk.
O na koa Rumania e hoomalu ana i ka okana aina Akkrman ke hoomakaukau mai la lakou o ka lele kaua ae i ke kulanakauhale o Odessa.
NEW YORK, Feb. 18.-Ina no ka haawiia mai o na hooiaio ana ia Rumania no kana mau mea i noi aku ai ia Vienna ua makaukau kela aupuni e ae aku e kuka no ka hanaia o ke kuikahi maluhia. O na kumu aelike ma kana noi ua hoakakaia maloko o kekahi lono kelekalapa mai Vienna mai i loaa ae i Amsterdam ma ka la aku la i nehinei.
Mamua o ke komo ana aku iloko o na kukakuka ana no ka hanaia o ke kuikahi maluhia ua noi mai ke aupuni Rumania no na hooiaio ana aole e hoopauia kona ano aupuni moi, a e waiho malieia aku no ia nana ponoi e noonoo a hoohoo nona iho i na ninau apau e pili ana i kona moi ame ke ano o ka hooponopono aupuni ana.
Ma ka la aku la i nehinei i hoomaopopo ia ai ka manae mawaena o Rusia ame Rumania i ka wa i hoopukaia mai ai ka mano hope loa e ke aupuni Bolsheiki ma Petrograd. Ma keia manao hope ua koi mai ke aupuni Bolsheiki i ka haalele koke ana aku o na pualikoa Rumania i ka okana aina Bessarabia e ku-e aku la i na pulikoa Rukini. Ua koi pu ia mai ka lawe ana aku o na pualikoa Rukini i ke Kenerala Sterbatcheff nana e hoomalu ana i na koa Rukini maloko o Rumania, me ka maluhia a kaa mawaho o na palena o Rumania.
LILO EKOLU MAU OLA I KUAHI NA KA PU.
(Mai ka aoao 1 mai.)
Aole nae i lilo ka hoole paakiki o ka makuakane i kumu e maliu mai ai kana kaikamahine, aka ua holo malu aku la oia a mare aku la i ka mea ana i makemake ai i kane nana, a mare aku la laua a he mau mahina lehulehu mahope mai, ua hanau mai la ka laua keikikane.
Mahope iho ka o kela holo malu ana o ke kaikamahine mai ke aol aku o kona mau makua, ua loli ano e mai la ko Kawamoto ano, e noke mau ana oia i ka pepehi i kana wahine, a e hoomau ana no hoi i ka inu rama ana, a o ka hopena, o ia no ka hookomo okoa ana ae o ka wahine i kana hoopii oki mare, he mau makahiki ae nei i hala.
No kela hoakaka a ka wahine a ke Kepani pepehikanaka, i loaa ai na hoomaopopo pono ana, aole i hoopau iki o Kawamoto i kona manao huhu a inaina no kana kaikamahine, a na ia manao i hoolanakila loa i kona manaoio hoomanamana, eia ka oia ponoi no ka mea nana e hookau aku ana i na haawina pakalaki maluna o kana kaikamahine ame kana hunona me ka moopuna, aole na ha'i mai, a o ke mea oi aku o ke ino, o ia no ke kau pu ana mai o ka pilikia ma'uwale maluna ona.
HOIKE O NA MEAKUAI O KA MAKEKE MA HONOLULU
HOOPUKALA E KA MAHELE MAKEKE O KA TERRITORE.
Kuai kukaa wale no. Feberuari 9, 1917.
Waiubata me Huamoa.
Waiubata, Hawaii, ib…… .60
Huamoa helu 1, kakini…… .65
Huamoa wae, kakini…… .68
Huakaka, kakini …… .60
Moa âme Manu.
Moakane opiopio, lb…… .43 a .50
Moawahine opiopio, lb…… .40
Pelehu, lb. …… .45
Kaka, Muscovy…… .28a .30
Kaka, Pekini, lb…… .32
Kaka, Hawaii, kakini…… 7.75
Na Meaulu.
Papapa (string), uliuli, lb…… .05 a .05 1/2
Papapa, wax, lb…… .06 a 0.6 1/2
Papapa, lima, lb…… 0.4 1/2
Papapa maloo, Maui…… 8.25
Papapa, Calico, 100 lbs…. 10.00
Papapa keokeo liilii, lb… 12.25
Pi maloo…… 9.00 a 10.00
Pi, maka, lb…… Aole
Beets, kakini huihui…… .30
Kaloke, huihui…… .40
Kapiki, 100 lbs…… 2.25 a 2.50
Kulina momona, 100 lbs….. 2.50
Kulina Hawaii nunui, tona. 80.00
Kulina Hawaii liilii, tona. 76.00 a 80.00
Laiki Kepani, 100 lbs…… 7.00
Laiki Hawaii, 100 lbs….. 7.25
Pineki liilii, lbs….. .10 a .12
Pineki nunui, lbs….. .05
Nioi, Bell, lb…… 0.8
Nioi, Chili, lb…… 0.7
Uala kahiki, mokupuni…. 3.00
Uala maoli, 100 lbs…. .90 a 1.00
Pu, lb….. .02 1/2
Kalo, 100 lbs….. 2.00
Kalo, huihui,….. .15
Ohia, lb….. .07 a 0.8
Kaukama, kakini….. .05 a .60
Akaakai, 100 lbs…… Aole
Na Huaai
Maia Pake…… .20 a@@
Maia maoli……. 1.00a 1.25
Piku, 100…… 1.@@
Waina, Isabella, lb…… @@
Lemi, 100……. 1.00a @@@
Halakahiki, 100 lbs…… @@@
Papaia, lb…… @@@
Ohelo, lb…… @@@
Ipuaiwaha, lb…… Aole
Alani Hawaii, 100…… 1.25 a 1@@
Na Holoholona Ola.
Aole kuaiia ka pipi ame ka hipa, o ka puna he 150 paona (ola) .15 a 171@ Na puaa oi aku i ka 150 paona (loleia)…… .15 a @@
Na Holoholona i Lolaia.
Pipi, lb…… .15 a @@
Hipa, lb….. .18 a
Pipi keiki, lb…… .16 a @@
Hipa, lb…… @@
Puaa, lb…… .20 a @@
Ili Miko.
Pipi, Po'a, helu 1, lb…. @@
Pipi Po'a, helu 2, lb…… @@
Pipi keiki…… @
Kao, lb…… .23 a
Ai a ka Holoholna
Kulina liilii, tona….. @@@
Kulina nunui, tona…… 80.00 a @@@
Kulina okaoka, tona…… 85.00 a @@@
Palani, tona…… 55.00 a @@@
Bale, tona…… @@@
Ai wae, tona…… 90.00 @@@
Oka, tona…… @@@
Huika, tona…… 94.00 @@@
Mikilina, tona…… 69.00 @@@
Mauu maloo, huika, tona… 52.00 a @@
Alfalfa, tona…… @@@
Eia ka Mahele Makeke Teritore malalo o ka hooponopono ana a ka Hale Hoao o Amerika Huipuia, a ua hamama ia i na makaainana apau o ke Teritore. O kekahi mea a na kanaka mahiai a hanai holoholona e hoouna mai ana i ka Mahele Makeke e kuai hooliioia aku ana ia ma ke kumukuai makepono e ikeia ana, E kauia ana he kaki o elima pakeneka no ka hoahu ana. Ua makmake nui ia e hoike mai na kanaka mahiai me hanai holoholona i ka Mahelo Makeke, heaha, a pehea ka nui o ka lakou mau mea i loaa no ke kuai ana aku, a i ka wa hea e makaukau ai no una mai ai i na @kana i ka Mahele Makeke S. S. E. S. Ma ka leka: Honolulu, P. O. Box 1237. Keena kuai, kihi @@ Wwaikiki o na Alanui Maunakea me Moiwahine. Kelepona 1840. Kelekalapa uwea ole TERMARK.
Ka LEKA HOAKAKA.
Ua haule iki iho ke kumukuai o na hua moa mokupuni elua keneka o ke kakini a ua oi aku no hoi ka nui i nei manawa mamua o kekahi manawa i hala akt. Aka in a e emi ole iho ana na kukumukuai o ka ai a na holoholona, ma ka olelo mai a kekahi poe hanai manu, e kuai aku ana lakou i ka lakou mau manu a pau, oiai aole hiki ia lakou ke kuai i ka lakou mau hua ma keia kumukuai i ka manawa pii loa o ke kumukuai o ka ai a na manu. He liilii loa na manu mai no mokupunoi mai e paa nei iloko o ka makeke i nei manawa, aka nae no na kumukuai oia mau no elike me ko mamua.
He ukana nui o na uala Hawaii ka i loaa mai Muai mai i keia pule. He maikai keia mau uala i loaa mai a ke kuaiia nei ma ke $1.15 no ka 100 poano. He mea aneane hiki ole ke manaoio aku aka aole e kauoha aku na haleaina ame na ohana maloko o Honolulu i na uala Hawaii mai no mokupuni mai, aka ma ia wahi e hoomau mai ana lakou i ke koi ana no na uala kahiki na aina e mai me ka nana ole ua hanaia @@@ apau a kupono no ka hoomau ana @@@ ka aiia o na meaai i hoouluia mau mokupuni. Mamuli o ka @@@@@@ aku e nana iloko o na halekuai @@@@ ke kulanakauhale nei i hooi@@@@@ nele o na kauoha no na uala @@@@@. Aia i ka manao o ka poe makemake @@@@ Hawaii ke noi ae i ka poe nia@@@@@@ kuai meaai e hoolako aku ia @@@@@ ka uala Hawaii i ka wa e k@@@@@@ ai, oiai o ka hapanui o na hal@@@@@@ ai ua lako lakou me ka uala @@@@ ka lakou hauoli ia o ke kuai @@@@@ uala mai no mokupuni mai.
Ua oi aku ka nui a lawa loa @@@ kapiki ma na mokupuni mai i @@@ nawa e komo mau mai nei i ka @@@ nei, he mau kapiki maikai a ke @@@@ nei ma ka $3 no ka haneri paona.
Ke loaa mau mai nei i ka mahele @@ na maia ma ka heluna nui o ke ano @@ kai loa. Ke kuaiia nei keia mau @@@ ma na kumukuai maikai me ka emi loa ke hoohalikeia me ke kumukuai i no @ mai maanei me ka kumukuai i loaa @@@ i nei manawa no ka maia ma Amerika.
O. B. LIGHTFOOT,
Lunahoohana o ka Make@@.
AʻO IA KEIKI HAWAII I KA LELE MOKU.
Iwaena o na keiki o Honolulu nei i komo aku iloko o ka oihana koa o Canada, o Benjamin P. K. Kahea kekahi e a'o mai la me ka puali o na kanaka a'o mokulele, ma ke kahua a'o ma Texas, me kona manaolana e haalele iho ana oia no Palani iloko ae nei o ka mahina o Aperila e hoea mai ana.
He hoahanau ko Mr. Kahea aia iloko o ka pualikoa Pelekane, no na makahiki ekolu kona lilo ana he koa,a oia kekahi i haalele iho maluna o ka moku lawakoa mua loa o Amerika iloko o ke kaua.
Ua hui pu aku oia me na pualikoa Palani, a mahope mai komo ae iloko o ke pualikoa Pelekane. Ua eha oia maluna o ke kahua kaua, a hoonaia no Enelni, a mailaila aku i hoouna hou ia ai i Palani.
O kona hoananau o ke komo like ana me ia iloko o ka oihana koa, ua hookaawale ia mai iaia aku iloko o ka laua wa e hoouka ana i ke kua, a i loaa like ai hoi ka eha ia laua pakahi. Ma ka ulia laki, ua hui hou laua ma Balkan mahope iho o ka loaa hou ana he poino ia Mr. Kahea, a hoouna hou ia aku oia no Enelani.
Ua noho oia ma Enelani ahiki i ke ola ana o kona eha, ua hoouna hou ia aku i Palani,a aia oia malaila kahi i kaua ai me na Pelekane, pela ka mea a kona hoahanau Malulani Kahea o Honolulu nei i loha ai nona.
HE MEA E HOOMANAO AI.
I ke kuai ana i laau kunu no na kamalii e hoomanao iho, o ka Laau Kunu a Chamberlain, ka laau maikai loa no ke anu, ka nae ame ke kunu kalea, a aole he mau mea hoopilikia iloko olaila. Eia ke kuaiia nei a ka poe kuai laau apau, o Benson, Smight & Co., na akena no Hawaii.-Hoolaha.
HOAO E KI PU MAMULI O KA LILI PILI IKI.
Ma ka Poakahi nei oiai kekahi @@@ olo e hoi ana me ka huhui i'a ahiki @@ na kauhale hana o ka mahiko o Waiakea, ua nalowale honua iho la kekalo i'a ana e paa ana. I kela wa, ua kona koke ka ha 'oha'o iloko o keia Panaiolo no kekahi Pilipino naua i lawa kela @@ a mamuli o ka hiki ole iaia ke olelo @@ ritania, ua kii aku oia i kekahi Pili @@@ ekoa i maheleolelo nana.
I ka manawa a kela Pilipino mal@@ olelo e kamailio ana me kela Pilipino nana i aihua malu ka i'a a keia Pa@@ olo, o ka wa ia a kekahi Pilipino okoa aku i hoen mai ai a olelo mai la i keia Pilipino, heaha la kona kuleana o @@ aole ia o kona lahui ponoi. I kela @@ ua hele loa ka laua olelo i ka halana maoli, a o ia no ka wa a kekahi Pilapana o laua i unuhi ae ai i ka pu panapana a ki mai la i ka Pilipino e kokua @@@ ke Paniolo a pau na niho i ka hakinaki, a loaa aku ka poka mahope o ka apa awuwae.
I ka wa i ku ai o kela Pilipino i ka pu, ua auhee aku na mea apau @@ ko lakou mau kauhale a o ka wa no @@ ia a keia Pilipino i iho pololei mai @@ ka keena makai e hoike ai no kela @@@ @ hanala ma ka mahiko o Waiakea i ka pau no o kana hoike, a ka nalowale koke no ia o keia Pilipino.
I ka maopopo ana i ka oihana @@@@@ o keia ki pu i hanaia ma Waiakea @@ holo koke aku la lakou no kahi i ha@@@ ai o keia karaima, a i ka hoea aku, ua hoikeia mai la ka hale o kela Pilipino i noho ai, a mahope iho o ke kali ana o ka hoi aku o kela Pilipino ua paa iho la oia i ka hopuia.
Ke kali nei ka hihia o keia Pilipino no ka oluolu maikai ae o ka mea poino.-Mai ke Ola mai o Hawaii.