Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVI, Number 11, 15 March 1918 — Page 6

Page PDF (1.68 MB)

This text was transcribed by:  Kamehameha Schools Gift To Dr. Chun
This work is dedicated to:  Dr. Michael J. Chun

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

He moolelo no

Bedera

Ka moi o Peresia

Ame Ko

Giohare

Ke Kamaliiwahine o ke au-

puni Samanadala

 

Ua hoolaunaia aku la oia mahope iho e ke kupunawahine i na kamaliiwahine apau elima, a oiai lakou kamailio liko ana, emi hope aku la ke kupunawahine aloko aku o ka rumi a ka Moi Seleha e noho ana, a malaila i hoaka mai ai ka moi i ka haulehia ana o ka moi opio o peresia i ke alohi i ke kaikamahine a ka moi o smandala, mamuli o kona hoakaka ana aku i ka ui o ua kaikamahine alii la, a no ia lohe ana a ka moi opio i kana mau olelo o ke kamalio ana aku i ke makuahine i komohia ai ke aloha i ka moi opio, a o ke kumu hoi o ko laua hoea like ana mai.

A oiai ma ka olelo ana ae ma ka mea pololei, aole o ka Moi Seleha ke kumu o ko ka Moi o Peresia haulehia ana i ke aloha.  eia nae ua ahewa loa ka moiwahine makuahine i ka Moi Seleha no ke kamailio ana me ka makaala ole no ha mea e pili ana i ke Kamaliiwahine Giohare, a lohe ana ka moi opio o peresia no knoa u'i. ame ka manao ana on a e hoomare is laua. in a no ka ae mai o ka Moi o Samanadala.

"Ua hiki ole e huikalaia aku kou mahaoi." wahi a ka makuahine i ka Moi o Samandala i kou manao me ia ike maopopo no ou i kona mau ano paakiki, huhu, lapuwale a pela aku?

"Ua ike oe i kona manao, aole ona hoihoi ia oe; aole wahi manao aloha a hoomaikai iki oloko on a nou mamua o ke kahi mau alii e ae; nou ua hoike maopopo mai oia i kona hoowahawaha.

"He makemake anei oe e kipakuia mai ke hele aku oe imua on a me ka hoohilahila pu ia mai?"

"E ka madame, kuu makuahine aloha," i pane aku ai ke keiki, "ua ha'i mua aku nei hoi au ia oe aole ou makemake e lohe ka moi opio, ko moopuna, i kahi mea e pili ana i ke kamaliiwahine Giohare ma ka manawa au o ke kamailio ana aku i kuu kaikuahine.

"o kau i makemake ai o kuu kaikuahine hookahi wale no ke lohe ia mea.  Eia ka, e lohe mai ana no ka moi opio.  i kamailio aku hoi au i kuu kaikuahine no ia mea no ko maua manao uaa hiamoe loa ia la hoi oia, eia ka, he moe hoololo wale iho no kana mamuli o ia kumu i pau loa ai ka maua mau olelo i ka loheia.

"aku ua hanaia ka hewa; o ka kaua mea wale no e hoomanao iho ai kaua ke hana i kahi mea e lilo mai ai ke kamaliiwahie Giohare ia kaua nona, ma ke ano hea la kaua e hana aku ai, e pono nae ia kaua e hana aku i kahi mea.

"Ma ko'u manao iho, oiai na'u i imi i ke kumu o keia hewa, he mea pono ia'u ke hoah elike me ka hiki ia'u ke hana, oiai ua kau mai maluna o'u ke koikoi o ia hana.

"ke manaolana nei au, e ka madame. e apono mai ana no oe i kau olelo hooloho, oia hoi, e hele kino aku no au imua o ka Moi Samanadala a haawi aku i kekahi mau mea makamae loa a kaua, ma ke ano he makana iaia, a noi aku e haawi mai i ke kamaliiwahine giohare i wahine na ka Moi o Peresia, ko moopunakane.

"ke lana loa nei kuu manao aole oia e hoo'e mai ana i ka'u noi, e ike koke mai ana oia he moi no Peresia ke kane a kana kaikamahine e mare mai ai, a e haawi koke mai ana oia i ka ae no ka hoohui ana ia laua.

"in a e makemakeia mai ana ia makana, a he mea kupono ia e haawiia aku no ke noi ana aku i ka moi, he kumu no nae ka kaua e kanalua ai; aka hoi i mean e hookoia ai o kena manao nui ou, a e hookoia ai ka makemake o kuu moopuna, aole au e hoole aku ana i kena manao ou.

" maluna ae o na mea apau, a oiai ua ike no hoi oe i ke ano makona o ka moi o Samandala, e makaala loa oe, o keia ka'u noi ia oe. e kamailio aku oe iaia, e ike mai ai oia i kou ano oluolu, a ma na ano maikai no a pau au e ike ana e hiki ole ai iaia ke hole mai i kou manao."

i ka hooki ana o nei, mau kukakuka ana a laua, na ka moiwahine makuahine i hoomakaukau i ka makana; maloko olaila na puupuu daimana, na rube, emerala, ame kekahi mau lei momi; o keia mau pohaku makamae apau loa ua hookomoia iloko o kekahi pahu nani loa i hana maiauia e ka poe i paulehia loa ma ia hana.  ma kekahi la ae haalele mai la ka moi seleha me ka moi o peresia i ka halealii no ka hele ana aku e noi i ka moi o samandale, e like me ia i ike muaia ae nei, me kekahi mau aliikoa ukali kakaikahi ana o ka wae ana, ame kekahi mau kauwa kakaikahi, a ua hala no hoi kekahi manawa loihi ia lakou ma ia hele ana hoea aku la i ke aupuni o ka moi o samanadala, a mamua o ko lakou hoea ana aku i ke kapitala ua hoike mauia aku la ka lohe i ka moi no ko lakou hoea aku, nolaila ua hoomakaukau mua ka moi o samanadala no ka hookipa ana aku ia lakou.

I ka moi seleha, i hoea aku ai no ka halealii, ku ae la ka Moi o Samanadala mai kona nohoalii ae a iho mai la e halawai me ia; i ka ike ana aku o ka Moi Seleha hauleiho la oia maluna o kona mau kuli no ka hoohaahaa ana iaia iho ilunua o ka moi Samanadala me kona nana ole iho i kona kulana moi, he hana hoi ana o ka hoike ana aku imua o ka moi o ke aupuni Samanadala e ike mai ai ka moi he hoaloha oia aole he enemi.

I ka ika ana mai o ka Moi o Samanadala i le kukuli ana ilio o ka Moi Seleha kulou iho la oia a kauoha i o la e ku ae iluna, a mahope o ka hoonoho ana ae ma ka noho ma kahi kokoke mai iaia, hoakaka mai la i kona hauoli no ia ike ana mai ana iaia, hoakaka mai la i kona hauoli no ia ike ana mai ana iaia, a ia manawa like ninau mai la i ka huakai a ka Moi Seleha o ka hoea ana aku imua ona.

"E ka Moi o ke Aupuni Samanadala nei," i pane aku ai ka Moi Seleha, "ke hoea mai no imua ou ea, he manao; ka mua, i hoea mai la no au e ike ia oe a e haawi aku i kou aloha ame kau homaikai ia oe, ka moi nui o ke aupuni Samanadala nei, no ka mea, ua loihi na la o ke kaawale ana me ka hui kino ole.

"Ina he hiki ia oe ke komo mai iloko ou a nana i kou puuwai e ike ana no oe i ka nui o kou aloha ame kou mahalo nou, ame na hooiaio o kou makemake nui e pili aku me oe ma ke ano he mau hoaloha kaua."

I ka hooki ana iho on a i nei mau olelo. wehe ae la oia i ka pahu i hookomoia ai o na pohaku makamae apau, kana makana hoi o ka hoomakaukau ana e haawi aku i ka moi, mahope o kona lalau ana aku mai kekahi mai o na kauwa haawi aku la iaia, me ke noi haahaa aku e ae oia e lawe aku ia pahu ma ke ano he mea hoike no kona aloha ame kona mahale nui iaia.

"E oluolu oe e lawe aku i keia wahi makana uuku a kou hoaloha nei.  Mamuli o ka ulu ana ae o kou manao e hele mai e ike ia oe, noonoo iho la au e aho ka hoomakaukau imua i wahi makana e haawi aku ai ia oe, ho ole loa hoi ke hele wale mai me kahi puolo ole i ka lima.

"e ka moi, aole paha oe e haawi wale mai ana no i nei makana me kekahi kumu ole, me kekahi manao nui ole iloko ou au e noi mai ana iau no hookoia aku o ia makemake ou.

"Ina o ia mea au e noi mai ana a eia ia iloko o ke apo o kou mana, e haawi aku ana au ia oe me ka hauoli nui o kuu noonoo, aole au e aua a i ole hoole aku paha ia makemake ou, aka hoi, ina he noi kau no kekahi mea mawaho aku o kou mana.  Ke hoole mua aku nei no au, Nolaila e hoike mai i ka manao me ke kanalua ole i hiki ai hoi paha iau ke nana aka.  A hooholo nou iho no kau pane?"

"he oiaio, he manao nui kou kumu o ha hiki ana mai la imua ou, ke mea waiwai; aole au e noi aku ana i ka mea i loaa ole ia oe a i ka mea hoi ma o loa aku o kou mana, aka, e noi aku ana no au i ka mea imua o kou alo.

"O ka mea au e nei aku anae kaukai aku ana ka holopono maluna ou wale no, "no ka mea, he noi kaia au e waihoaku ana imua ou e waiwai" ole ai ke noi, aku i kekahi mea okoa mawaho ae ou."

"in a nou kou manao o kau wale no o ka hoike mai; ke kali aku nei au me ka manao pihoihoi no ka lohe koke aku i kou manao a i mea hoike aku no kou hauoli, e haawiia aku ana ia in a he noi kupono ia, a maloko hoi o kou mana."

"E ka moi." I pane aku ai ka Moi Seleha, "ua hoopiha loa mai la oe ia'u i ka hauoli no kou hoike okoa ana mai la i kou hilinai maluna ou.

"aole au i hele mai nei me ka manao e hookaumaha a e hookomo aku ia oe iloko o ka pilikia,aka, i hele mai nei au e hoomahuahua aku i kou hauoli.

"O ka manao nui o keia huakai au i hiki kino mai la imua ou, e ka moi, oia keia: E hoohanohano mai oe ia makou ma o kou haawi ana mai i ka lima a kau kaikamahina aloha, ke Kamaliiwahin Giohare ma ka mare, o keia wale no kau mea e noi aku ana i kou hanohano a o ke kumu nui hoi o ka hele ana mai la i keia loa e ike a e hui me oe, ka mea waiwai."

No keia mau olelo a ka Moi Seleha ua nee ae la ka moi o ka aupuni Samanadala i ka akaaka a hina aku la ihope o kona noho, i mea e hiki ai iaia ke hoomaha iaia iluna o ka uluna mahope on a, a ma ke ano hoi a ka Moi Seleha e ike mai ana he ano hoowahawaha kona iaia.

"E ka Moi Seleha," i pane aku ai ka Moi Samanadala ma ke ano hoowahawaha loa: "ua nanamau aku au ia oe ma ke ano he moi naauao, a aia mau iloko ou ka noonoo maikai, a ke kaumaha nei au i ka ike ana iho la, ma kau mau mea o ka lohe koke ana aku la maia oe mai, ua hoopunipuni maoli loa ia mai ka au.

"Ke noi aku nei au e hai oeihea kou noonoo kahi i uwana ai i hiki ole ai ia oe ke hoomaopopo i ka hopena o kau mea e no? mai nei?

"Hiki ana anei ia oe ke huna iho i kekahi manao me ko ike maopopo no i ka hiki ole ke haawiia aku ka lima o ke Kamaliiwahine Giohare ia oe, elike me kau noi? Hiki anei ia oe ke manao iho he mea maalahi wale no ia o ka haawi ana aku i kekahi o kou ohana i ka mea e loa au i makemake ole ai?

"E pono oe e noonoo akahele mua no kau mea e noi mai ai mamua o kou aa ana e noi mai. Ua maopopo ia oe ka mamao nui loa mawaena ou ama au mamua o kou hele ana mai nei i keia loa no ka haawi ana mai ia oe iho, me kou noi mai e lilo oi i kane na kuu kaikamahine."

Ua ku maoli iho la i ka hoka ka Moi Seleha no keia pane a ka Moi o Samanadala, aka, ua ike iho nae oia i ke kuhihewa o ka moi, nolaila pane aku lo oia me ke kuoo i ka i ana aku.

"E ae mai ia'u e kamailio aku, na ke Akua e uku mai ia oe elike me Kana i ike ai i ka mea pono e hanaia mai nou Ma kau mea i kamailio aku, na ke Akua e uku mai ia oe elike me Kana i ike ai i ka mea pono e hanaia mai nou Ma kau mea i kamailio mai la, e ka moi, i ika aku la au i kou kuhihewa, aole au i noi aku nei ia oe i ka lima o ko kaikamahine e haawi mai nau ma ka mare, aole; ina o kou manao maoli ia, ke noi aku nei au ia oe e hoopau ae oe ia kuhihewa ou, a ke kala aku nei au ia oe.

"Ua maopopo no ia oe, e ka moi, he moi au no ke kai nei elike no hoi me kou moi ana no ke kai nei. O ke aupuni au e hoomalu noi ua hooiliia mai ia ia oe mai kou mau makua mai, elike no hoi me ke aupuni au e hoomalu nei, ua hooiliia mai ia maluna ou; aole no hoi i emi iho ka holomua o ka kaua hookele ana i ko kaua mau aupuni i ko na manawa mamua aku.

"E hoike hou aku au ia oe, o ke noi au i waiho aku nei imua ou aole nou iho ka manao, aka, no ko moi opio o Peresia, kuu keiki he alii mana nui, he alii naauao a he maikai ma na ano apau.

Ma ka olelo a na mea apau he kamaliiwahine ui o Giohare i ike ole ia ka lua malalo iho o ka la, a he mea oiaio pu no hoi aole i emi iho ka ui o ke Keikialii Bedera; aole oia wale, aka, ua loaa pu iaia na ano maikai apau au no e ka makua mea keiki e apono iho ai ke ikemaka oe iaia ame kona mau ano apau.

"Nolaila, e ika mai oe, o ke noi au i waiho aku nei imua ou, aole ia nou iho, aka, no ka Moi o Peresia, kuu keiki. He mau alii opio ui like a elua, he like ko laua opiopio ua hoonaauao kiekie like ia laua, a ua kupono maoli no laua ke lilo kekahi na kekahi."

Mokuna X

Mai haawi ole paha ka Moi o Samanadala i manawa loihi no ka Moi o Seleha e kamailio aku ai, in a aole kona pilia huhu loa i hoonele iaia i ka manao ikaika e kamailio aku.

Ua hala kekahi manawa i ka Moi Seleha ma ka hoakaka ana mai i kona manao mamua o kona hooki ana i kana kamailio ana, a elike me ka loihi o kona manawa o ia kamailio ana, pela ka hiki ole i ka Moi o Samanadala ke hoopuka i hookahi huaolelo.

I ka hooki ana iho o ka Moi Seleha alaila puoho ae la ka Moi o Samanadala me ka hoopuka pu mai hoi i ka inoa o kuu kaikamahine mamua ou?

"E ka moi ino! Pehea oe i aa ai e kamailio mai i keia mau olelo naaupo loa a e hoopuka pu mai hoi i ka nioa o kuu kaikamahine mamua ou?

"E manao ana anei oe i ke keiki a ko kaikuahine o Galenare, e hiki ana ke hoohalikeia mai kona ui me ka ui o kuu kaikamahine?

"owai oe? owai  kou makuakane? Owai hoi kou kaikuahine, a owai hoi kau keiki? aole anei kona makuakane he moo, a he keiki na kekahi moo. elike pu me oe? E na koa, e hopu koke mai i keia kanaka ino a lawe aku e oki i kona poo!"

He mau aliikoa kiai kino kakaikahi ko ka Moi Samanadala e ku kokoke ana ia manawa me ka makaukau e hookoke mai i na kauoha ino awahua loa a ka moi, aka, oiai ka Moi Seleha he kino mama kona me ka eleu, ua kaawale mua aku la oia ma kahi mamao, mamua o ka hiki ana i na koa ke huki ae i ka lakou mau pahikaua.

Aole i ku kokoke mai ka Moi Seleha ma kekahi wahi oloko o ka halealii, aka, ua holo loa aku la a ka puka-pa, a malaila oia i halawai aku ai me hookahi kaukani o kona mau makamaka, na hoaloha ame no koa i lako i na mea kaua apau, o ko lakou hoea koke ana mai no ia.

I ka Moi Seleha i hala mai ai noonoo iho la ka moiwahine, ka makuahine, he kakaikahi loa na koa ame na kauwa i ukali mai i ko moi, a no kona hopohopo ( no hoopoinoia mai ke ola kino o ko moi, o kekahi no hoi, in a no ka pono o ka laua huakai o ka hele ana, e loaa ana kekahi poe nui e ukali mai ana ia laua ma ko laua manawa e huli hoi mai ai nolaila hooholo iho la oia e hoouna mai i mau koa no ka hee ana e hakilo mahope o ka Moi Seleha.

O kekahi kumu nui nana i hookikina ae i ka noonoo o ko moiwahine e hoouna mai i kela poe no kona maopopo no i ke ano o ka Moi o Samanadala he moi, a e hanaia mai ana paha no moi opio ma kekahi ano e hoopoinoia ai ko laua mau ola.

O na hoaloha ame na pilikana o ka Moi Seleha, oiai lakou ma ke poo o ka huaki ua hauoli loa lakou i ko lakou hoea ana mai i ka wa kupono loa, ia lakou i ike mai ai i ka Moi Seleha i ka holokiki ana aku a hoea i ka puka-pa, me ko makou poe e hanai mai ana mahope on a me ka holo pua-a i o a ianei, a e haiaia mai ana lakou e na koa o ka Moi o Sanamadala mahope mai, me na pahikaua e paa ana iloko o ko lakou mau lima a e anapa i ka lewa.

"Ea, e ka moi," wahi a lakou o ka ninau ana mai, "heaha keia pilikia nui? Ua makaukau makou e kokua ia oe; o kau wale no o ke kauoha mai, a o ka hoolaleia aku no ia o na ai a ka ui; na ke kamaaina paha ke eo a i ole na ka malihini paha."

Alaila hoakaka aku la ka Moi Seleha ma ke ano pokole loa ia lakou, elike me na mea i ike mua ia ae nei; ia manawa lawe ae la oia i ke alakai ana i kekahi pualikoa, mahope o ke kauoha ana i kekahi poe e kiai i ka pukapa, a komo hou aku la iloko o ka halealii.

 

O na koa kiai kino kakaikahi o ka moi ua pau mua aku i ka puhee, o kona komo aku la no ia noloko o ka rumi e noho ana ke Moi o Samanadala. ua haalele hookahi ia iho e kona mau koa, a o kona paa aku lo no ia i ka hopuia.

            Hoonoho iho la ka Moi Seleha i kekahi o kona mau koa e kiai i ka Moi o Samanadala, alaila hele aku la oia iloko o na rumi o ka halealii e huli ai i ke Kamaliiwahine Giohare, eia nae ua holo mua oia mai ka halealii aku me kana mau kauwa wahine i ka wa i hoomaka ai ka haunaele, a pii aku la iluna o ka ilikai a iluna o kekahi mokupuni noho ole ia e kanaka.

            Oiai keia mau mea e hanaia ana maloko o ka halealii o ka Moi o Samanadala, o kekahi poe kanaka a ka Moi Seleha i hoi hou ai ihope i ka wa i ala ai ka haunaele iloko o ka halealii no ko lakou aupuni, na lakou i hoike aku i ka moi-wahine, makuahine o Seleha, no ka hoaoia ana o ka Moi Seleha e hoopoino.

            Ua kaumaha loa ka Moi Bedera oiai oia e ku ana ma ka pukapa o ka halealii i ka wa i hoea mai ai na pilikana ame na koa o ka halealii i ka wa i hoea mai ai na pilikana ame na koa o ka Moi Seleha, mamuli o kona ike ana oia ke kumu o ke ala ana mai o keia pilikia.

            No ka moiwahine, kona kupunawahine, kona kumu kaumaha loa, no ka mea, in a no kona lohe aku i ka haunaele o Ewa, e lele ana paha kona hauli no kona noonoo iho ua halawai paha laua me ka poino.

            Oiai keia manao uluku e hana ana iloko on a, o kona pii ae la no ia noluna o ka ilikai, a oiai aole oia i ike i ke alanui e hiki aku ai i Peresia, ua kau pu aku la oia iluna o ka mokupuni a ke Kamaliiwahine Giohare e noho ana ia manawa.

            Me ka noonoo uluahewa loa oia i noho iho ai iluna o ua mokupuni la malalo o kekahi laau me ka hoahewa mau iaia iho. me ka olelo mau ana oia ke kumu o ka loaa ana o ka pilikia.

            Ma ia manawa ana e noho ana e hoao ana oia e hoihoi mai i kona mau noonoo maikai apau i auwana loa, a ua nanea loa oia, a ia wa lohe ana oia i kekahi leo kanaka o ka pa-e mai.

            hoolonolono loa aku la oia no ka pa-e hou mai o ka leo, aka no kona mamao loa e hiki ole ai ke lohe aku i kekahi olelo maopopo, ku ae la oia iluna a nihi aku la ka hele ana no kahi o ka leo ana o ka lohe ana aku la, a ma kahi mamao iki mai o kona ike aku la no ia i kekahi wahine ui a ka launa ole, ana i ike ole ai i ka lua elike me ia mamua, ma kahi mamao iki aku, e noho ana iluna o na lau laau maloo.

            "Aohe kanalua an i koe," wahi ana iaia iho, iaia i ku koke iho ai a nana aku i ka lede e noho mai ana; "aohe kanalua ana o ke Kamaliiwahine Giohare kela e noho mai la, ua makau ia oia a ua holo mai ianei a haalele ae nei i ka halealii o ka makuakane; aka, owai la oia, o ke Kamaliiwahine Giohare paha a aole paha, eia nae ke ike nei au i kou aloha honua iho la nona."

            Aohe i loihi loa kana ku ana malaila, aka hookokoke koke aku la i kahi a ka lede haawi aku la i kona aloha ma o ke kulou haahaa loa ana aku imua on a.

            "E ka madame ui, no kou ike ana aku la ia oe maanei, ke ike nei au aole paha e lawa pono ana kau hoomaikai i ha Lani no kou laweia ana mai la ianei a hui ana kaua ma keia wahi. Owai la oe, aole au i maopopo, aka, e haawi aku ana au i kou aloha ia oe.

            "Aohe hana hauoli nui e ae e hana aku ai nou mamua o keia o kou haawi wale aku no i kou kokua ia oe in a nae he makemake oe no ke kokuaia aku.

            "O kau noi ia oe, oia keia, e makemake ana anei oe no kekahi kokua mai iau aku? o ka lede elike me oe aole pono iki e noho ma kekahi wahi mehameha me ka loaa ole o kekahi mea nana e kokua aka iaia."

            "He mea oiaio no ia e ke koenimana maikai." i pana mai ai ke Kamaliiwahine Giohare me ka helehelena kunahihi a makau, "he mea keia i ike mua ole ia e kekahi lede kulana kiekie ka hoawanaia ana mei kona home mai oiai oia e noho ana me ka nanea ame ka hauoli, akahi wale no.

            "He kamaliiwahine au. o ke kaikamahine au a ka Moi Samanadale, o kou inoa o Giohare. Oiai au e noho ana me ka nanea ame ka hauoli maloko o ka halealii, ia manawa i lohe aku ai au i ka haluku ame ka haunaele iloko o ka halealii ma kekahi aoao aku.

            "O kekahi o na kauwa ka i holo mai a hoike mai la iau  ua komo mai ka Moi Seleha me na koa on a iloko o ka halealii a hopu i kuu makuakane mahope o ka pepehiia ana aku o na koa kiai o ka moi i ku-e aku iaia.

            "Ia lohe ana ou o kou holo mai la no ia me kau mau kauwa wahine no keia mokupuni no ka hoopakele ana ia makou mai ka inina mai o ka Moi Seleha.

            "Oia ke kumu o kou hoea ana mai la i keia mokupuni kanaka ole au e ike mai la, a me ke kaumaha a piha makau au e noho aku la i nei manawa."

            I ka lohe ana aku o ka Moi Bedera i nei mau olelo a ke Kamaliiwahine Giohare, hoahewa loa iho la oia iaia iho ia manawa iloko wale iho no ona. no ka mea, oia ke kumu o ka hewa ana, a no kona haalele hikiwawe loa ana hoi i kona kupunawahine, me kona kali ole a loaa mai na hoakaka pololei loa mamua o na lono mai ka poe mai i piha i ka makau.

            Eia nae, ua hauoli iho la oia no ka noho haku ana o koha anakala, ka Moi Seleha maluna o ka Moi o Samanadale, me ke kanalua ole e lilo ana ke pio ana o ka Moi o Samanadala i kumu e hookoia ai o kona makemake; e ae ana ka Moi o Samanadale i ke noi no ka haawi mai ona i ke kaikamahine i kumu nona e hookuuia ae ai mai ka paa ana he pio na ka Moi Seleha.

            "E ke kamaliiwahine, ua akaka kou pilikia, aka, i mea e hoopau kokeia ae ai o kena pilikia ou, a e hoopau kokeia ae ai hoi kou makau, a i mea no hoi e hookuu kokeia ae ai o ko makuakane mai ka noho pio ana na ka Moi Seleha a hoonohoia iho no oia i moi no kona aupuni hookahi wale no hana e pono ai.

            Malia paha aole e kulike ana kou manao me kou, aka, e pono no au e hoike mua aku, o kou inoa o Bedera, ka Moi o Peresia, a o kela Moi Seleha o kou anakala no ia, ke kaikunana ponoi o kou makuahine.

            "ke hooia aku nei au ia oe a e hilinai mai oe i kau, aohe manao mua iloko o ka Moi Seleha e lawe i ke aupuni o ko makuakane; aohe no hoi on a manao e ae e hana i kekahi hana hoohaunaele, aka, o keia wale no kana i makemake ai, oia ke noi aku i ko makuakane e lawe aku iau i hunonakane nana ma o ka lawe ana mai ia oe nau mai kona lima alii mai.

            "nou iho, ua lilo mua kuu puuwai ia oe, ua haawi mua au i kou aloha nou mai ka manawa mua mai au i loha ai i kou ui. He makana ka kuu anakala o ka lawe ana mai a haawiia aku iaia nou, aka hoi, oiai ua haunaele e Ewa i ka Moae mamua o ka holopono ana o ka mea i makemakeia. he mea makehewa ka mihi ana iho i ka mea i hala, ua hanaia ka hewa.

            "A oiai eia kaua maanei o kaua wale no, a ke ike aku nei au ia oe, a pela oe iau, a ke kamailio like nei kaua he alo a he alo, ke noi aku nei au e ae mai oe e lilo nau, o keia puuwai aole ia i pana iki no ka mea e aku, aka noum a nou wale no.

            "ke koho nei au me ka manaolana aole no oe e hoole mai ana i kau noi; e loaa iho ana no ia oe ka manao maikai aole kekahi moi e haalele wale ana i kona nohoalii a i kona aupuni in a aole ke aloha iloko on a no kekahi mea, aka, no kekahi mea i aloha elike me au e hele ana oia e hula a kalu e loaa aku ai; he hoike oiaio ia nau e ike iho ai ua ***** kou puuwai holookoa nou, a nou wale no; e ike mai oe i keia.

            "Ina ohi pela io ana kou manao, alaila e ae inai oe, e ke kamaliiwahine nani lua ole au e ike nai, e loaa iau ka hanohano o ka hoolauna ana aku ia oe imua o kuu anakala.

            "Ina e ae koke mai ana ko makuakane i ke noi e haawi mai ia oe nau ma ka mare, alaila, e hoonohoia iho ana no oia i moi no kona aupuni elike me mamua."

            Aole i lilo keia mau hoaka a ka Moi Bedera i mea e hua ae ai kekahi noonoo maikai iloko o ke kamaliiwahine elike me kana i upu aku ai e loaa mai ana mai ia mau olelo maikai mai apau.

I ka ike mua ana mai o ke Kamaliiwahine Giohare i ka ui o ka Moi Bedera, ua komohia koke no ka mahalo ** ko on a no ka ui maoli no o ka moi opio i kana nana mai, o ka makamua loa no ia o kana kanaka opio i makahehi ai i ka ui, aka nae, mamuli o na olelo ana o ka loha ana aku, ua hiki ole iaia ke uumi i kona inaina me ka hoike ole mai eia ka o nei kanaka ke kumu o ka hewa.

            I kona lohe pono ana aku o ke kanaka opio e ku aku ana imua on a ke kumu o ka halawai ana o kona makuakane me ka pilikia, a o ke kumu no hoi o kona holo ana me ka makau mai ka halealii aku, kona halawai ana me ka ehaeha ana e hoomanawanui ana, alaila nana mai la oia i ka moi opio ma ke ano he enemi e kupono ole ai iaia ke hoohuiia me la ma ka mare.

            "Alaila o ke keiki ko oe a ka Moiwahine Gulenare i kaulana i ka ui i kela mau la i hala," i pane mai ai ke kamaliiwahine me ka oluolu e ike aku ai ka Moi Bedera aole kekahi manao huhu iloko on a.

            "Ke hauoli nei au i ka loaa ana iau o keia ike, a ke hauoli pu nei no hoi au i ka loaa ana o kekahi keikialii ui e hauoli pu nei no hoi au i ka loaa ana o kekahi keikialii ui e hauoli ai oia. Ke ahewa loa nei au i ko ka moi kuu makuakane ku-e ana i ko kaua hoohuiia ma ka mare; manao au aole no e loihi ana ka manawa e haawi mai ana no kuu makuakane i kona ae e hooliloia ei ai kaua a elua i mau mea hanoli ma nei mua aku."

            I ka pau ana o nei mau olelo ana, o kona haawi koke mai la no ia i kona lima ma ke ano he hoailona no ko laua lilo ana he mau hoaloha ia manawa.

            Ia manawa noonoo koke iho la ka Moi Bedera aia oia ma ke kulana hauoli kiekie loa; haawi aku la no hoi oia i kona lima no ke aloha ana, a iaia i hopu iho ai i ka lima o ke kamaliiwahine, hapai ae la iluna me ka manao e honi iho.

            Aole i haawi mai ke kamaliiwahine i manawa nona e honi iho ai, aka, kaili koke aku la i ka lima, a i mai la.

            "Kanaka ino!" me ke kipaku pu mai i ka Moi Bedera e hookaawale loa aku ma kahi e, a ia manawa hookahi kuha mai la i na maka o ka moi opio no ka nele i ka wai me ka hoopuka ana ae i keia mau huaolelo.

            E hoololi hoke ae i ke kino o nei kanaka i manu, me ka nuku loihi ame na wawae ulaula." O ka lilo koke ae la no ia o ko Moi Bedera i manu kukuluaeo, elike me ka makemake o ke Kamaliiwahine Giohare.

            "E lawe koke aku iaia iluna o kekahi mokupuni kanaka ole," wahi ana i kekahi o na wahine kauwa ana.

            O keia mokupuni e laweia aku ai o ka Moi Bedera i loli ae la i manu, he mokupuni pohaku wale no, he panoa ka aina mai o a o, aole wahi kuluwai hookahi e loaa maluna o ia mokupuni.

            I ka wa nae keia i lawe ai ka wahine kauwa aole oia i hooko i ke kauoha a ke Kamaliiwahine Giohare, na piha oia i ke aloha no ka Moi Bedera, no ka mea, in a no ka hoihoiia aku iluna o ia mokupuni, e make ana ka Moi Bedera no ka nele i ka wai ame ka make i ka pololi.

            "He mea kaumaha loa keia," wahi ana iaia iho, "ka make aku o ka Moi Bedera i ka pololi ame ka makewai, in a no ka hoihoiia aku noluna o kela mokupuni, aohe mea loaa iaia malaila he pohaku wale no a he make kona hopena.

            "Iloko ka hoi o ka oluolu o ke kamaliiwahine ma na ano apau, ma kana kauoha nae he ku i ka lokoino maoli, a me he mea la e mihi iho ana no oia i keia hana ino ana ika wa e ike iho ai i kona hewa a e pau ae ai hoi o kona huhu.

            "Aole au e hooko ana i kana kauoha. He oi aku ka pono e lawe au iaia i kekahi wahi kupono a malaila ia e make ai, elike me ka hopena e loaa nei i na mea ola apau. He hana haina a pepehikanaka maoli keia in a e hookoia aku ana ka makemake o kuu hakuwahine."

            I ka holopono ana o nei manao iloko on a o kona lawe aku la no ia i ka manu noluna o kekahi mokupuni i nohoia e kanaka, a haalele aku la iaia ma kekahi wahi maikai a momona o ka aina, he nui ka ai ame ka wai malaila e ola ai ka manu, no ka mea, he nui na kumulaau huaai o na ano like ole a he lehulehu no hoi na kahawai e kahe ana o ka wai aliali mai ke kuahiwi mai, aohe manao hou ana aku e make ana ka manu.

Mokuna XI

            E haalele kaua e ka mea heluhelu i ka Moi Bedera i lilo ae la i manu kukuluaeo iluna o ka mokupuni, a e huli ae ka kaua nana ana ihope i ka Moi Seleha, pehea aku nei la kana hana.

            Mahope o ko ka Moi Seleha hula ana me kona mau kanaka ialoko o na runi apau o ka halealii a me ke kiai makaala loa ia e na koa, a ia ike ana on a ua hooku pono ia kana mau kauoha, haawi aku la oia i ke kauoha kupono no ka hooponoponoia o na hana a ke aupuni i kulike me kona makemake, iloko o kona manawa e kaawale aku aim alaila hoi hou aku la oia i kona aupuni no ka hoike ana aku i ka moiwahine, kona makuahine, i na mea oiaio apau i haheia ma ka aupuni Samanadala.

            Iaia i hiki aku ai ua ninau koko aku la oia i ka makuahine in a ua hoi aku ka Moi Bedera, kaua keiki, a oia ka ka makuahine o ka hoike ana mai iaia aole oia i hoi aku, a makekahi lono i hoikeia mai iaia ua nalowale honua ka Moi Bedera me ka maopopo ole o kona wahie e noho ana ia manawa, ua hoopilihua loa ia ka noonoo o ka Moi Seleha.

            "O kekahi poe ka i hoi mai a hoike mai ana iau." wahi a ka makuahine, "no kou halawai ana me ka poino, e ole wale no ka na koa au o ka hoouna ana aku pakele ai oe, a oiai au e hoomakaukau ana e hoouna hou aku i mau koa no ke ke koa a hoopakele ana ia oe, o kona manawa no ia i nalowale honua iho ai a o ka hope loa ia o kou ike ana iaia.

            "Me he mea la ua piha loa oia i ka makau no ka lohe ana mai ua komo kuhohonu aku oe iloko o ka pilikia, a ua loaa paha iaia ka manao ua make oe, a me he mea la ua loia pu iaia ka makau aole oia e palekana ana ke noho lulu hou iho me kaua maanei, a ua hoi loa aku paha no kona aupuni."

            Ua ehaeha loa ka Moi Seleha no keia nalowale ana o ke keiki, ua lilo i mea inoino loa no kona noonoo, a ua walania loa kona mihi ana no ka hooko koke ana aku i ka makemake o ke keiki me ka launa mua ole me ke kaikuahine, ka moiwahine Gulenare, mamua a kukakuka pu me ia no keia hana.

(Aole i pau)