Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVI, Number 11, 15 March 1918 — HE MOOLELO NO TAZANA A I OLE Ka Hiena o na Ululaau Anoano o na Kapakai o Aferika [ARTICLE]

HE MOOLELO NO TAZANA A I OLE Ka Hiena o na Ululaau Anoano o na Kapakai o Aferika

]c e kala kahiko i loaa ai ka manao ia Jene Pota e ninau k'Oia k<»k<;olua i kahi i loaa ai iaia o ka puuwai elai- . . -• k-walewa ana mai ka a-i aku o Tazana, eia nae aole • <i< t.t<» iki aku e ninau, a oiai o kela ka manawa maikai iM.no loa e hoopauia ae ai kona pohihihi. ua kuhikuhi 1 'i;i i ka puuwai. a wehe ae la o Tazana i ke kaula mai . , i ae. a haawi mai la i ka puuwai e nana ke kaikama-ii-iH- Pota e noke la i ka milimili, Ua maopopo iaia o ki-kahi o na puuwai kumukuai pipii, a ua hanaia hoi e : 1 p< ie loea akamai loa ma ka hana pili i na mea hooi ke ike la 110 hoi oia, he elua mau apana o kela puu,i iu- liiki wale no ke hemo. ; nii malie iho la o Jene Pota ma kekahi wahi o ka , n. ahe oiaio. ua hemo ae la na apana oua puuwai la , lii" wale ae ki. imua ona, he elua mau apana, aia hoi ,k< - o kekahi apana, ke kii o kekahi wahine opio. a ma- . .. ii"i 11 ka lua o ka apana, ke kii o kekahi kanaka i kulike mm ka mea e noho aku ana imua ona. ! .1 "j>e o ka nana pono ana iho o Jene Pota i na kii elua k.. «. ua apana o ka puuwai, i nana mai kona hana ia ;./'i; 1. <. ua kanaka nei pu kekahi e kiei aku ana, me ka l .i mh' ke kahaha. no ka mea o kela no ka manawa mua ;, ,t i ;iz;ma i ike ai i kela mau kii, a lalau aku la oia i ka un.ai iloko o ka lima o Jene Pota, me ka noke loa ana iho nana. ka mea hoi nana i haawi aku i ka ike i ke kaikai iiune. o kela ka' mua loa o ka manawa a keia kanaka i ike i kela mau kii. maloko o ka puuwai. i'.like nae me ka poha ana mai o na kukuna malamalama : , ia i ke kakahiaka, pela iho la i loaa aku ai ka noonoo ... ii'ne Pota. mamuli o kē kulike o ka helehelena o ka mea : .i!"k" " ke kii. me ko keia kanaka ahiu oloko o na ululaau i. akua <1 Aferika, ma kona koho, he hoahanau ponoi paha .. ia U" Keoni Kele kona, a i ol.e, he keik» paha nana. X" kekahi mau minuke kela nana malie ana a Tazana i na !.i- mal"ko o ka puuwai, ia wa i wehe ae ai i kana eka pua, e .1 u ana maluna o kona kua, a wehe ae la i na pua apau a ■~aiii" iwaho, a malalo loa o ke eke, unuhi mai la oia i ke- - ;:in niea ])alahalaha i wa-hi ia i na lau laau. Me ke akai'ek- l";t i wehewehe malie ae ai'oia i na lau laau, ahiki i ka i;iui" aua ae o ka mea i wa-hiia. eia ka he kii. alaila kuhikulii aku la kekahi manamanalima i ke'kii maloko o ka puuv.ai. haawi aku la oia ike kii ia Jene Pota e nana mai. Me ka piha i ke kahaha, me ka pohihihipu, i nana aku ai . leue Pota i ke kii a Tazana i haawi aku ai iaia, e hooha'ikelike ana hoi me ke kii maloko o ka puuwai, ua like loa nia na ano apau. aole he wahi ano e iki'o kekahi i kekahi, a ke uana mai la hoi oia i keia kanaka e noho aku la ma k..na a.-a". ua kulike loa ma na ano apau. ! a leue Pota uae e hoke la i ka nana ahiki i koua alawa iiiia niai i ke kanaka kamahao oloko o ka ululaau, e'nana 1" 'U' 1 aku ana o Tazana iaia, aia hoi ma na lehelehe o ua kanaka nei na huaolelo i makaukau loa e kamailio mai, aole uae iie hiki. ua uwepa ia aKti ia a paa, i kau a mea o ka hiki •!e ke kamailio i ka ōlelo a keia kaik&mahine. X.. ka hoike ana mai nae i kana. mea i noonoo ai no kela mau kii, kuhikuhi iho la o Jene Pota i ke kii maloko o ka l'iiuwai. a pela hoi me ke kii iluna o kekahi pepa nui, alaila kuhikuhi mai ana ia Tazana, e hoike okoa mai ana, i ke kulike loa o kela mau kii me ia; aka noke wale ae la no ke poo " ka/ana i ka luli, me ka hoopinana ana ae i kona mau pooiiiwi. alaila lalau hou aku la i ke kii e paa ana i na lima o ' ene Pota. a owili hou ae la a paa ina lau laau, me ka hoihoi ana aku ma kahi mua i waiho ai iloko o kana eke pua. X" kekahi mau minuke. ilalo wale no ke poo o Tazana kahi i kulou ai, oiai hoi o Jene Pota e noke ana i ka nana i na kii fnaloko o ka piiuwai, me 'ka lolelole pu anā i ua puuwai uei, malia o loaa aku iaia kekahi mau mea e hiki ai ke ukaaia ai kekahi meahuua pohihihi, a mahope iho o kona ii'Kinoo akaheje ana, i ulii'ftiai i"kona manao koho, o na kii ana e ike la, he mau kii ia no ke'oni Kelekona ame ka Leele \lika, a o ke kumu o' ka loaa ana i keia kanaka ahiu, no k"ua hoea ana ma kela),hale ma kahakai, a lilo mai iaia. iaia nae i noonoo ae ai no ke kumu o ke kulike loa ana " keia kanaka ahiu oloko o ka ululaau me ke kii o Keoni Kelekona, ma ia wahi, hiki hou.ole aku la iaia ke noonoo, "iai he ninau pohihihi loa ia e hiki ole ai i kona wahi naauao ke akaa ae. ( > ke kulou hoi ia o Tazana ilalo ahiki i ke aea ana ae o '>• :.i poo iluna. naua hou mai la ia Jene Pota, he o ia mau ke pohihihi o keki kaikamahine, koe wale no nae ke koho ana aku ua o Tazana, ua lilo kela mau kii i mea hoohialaai i ka manao o keia kiaikamahine. X" kela nana pono loa aku o Tazana ia Jene Pota, manao 'li" la oia, ua makemak.e.paha ke kanaka ahiu e hoihoi hou i kona waiwai, nolaila kau ae la'oia i ka puuwai iluna '■'.e ka haawi ana aku ia Tazana, me ka lalau ana aku no hoi ua " Ta7.ana i ka puuwai, a hookomo ae la i ke kaula gula ■ a kekahi wahi i hookawaleia rio ke kaula, a hoolei mai la uu ka a-i o Jene Pota. I a lilo kela hana a Tazana i mea hookahaha loa aku i - īuauao o Jene Pota, me ka' luliluli anā iho o kona poo, a !i"omaka ae ana kekahi lima ona e lalau, 110 ka wehe : a 1 ka puuwai, hopu e-aku la nae o Tazana i kona mau ' ! ua. a {>uliki malie iho la. i ole ai ua kaikamahine nei e h.e ae i ka puuwai i haawiia aku la iaia. \ ' kekahi manawa ko'Tazana puliki malie ana i na lima • ue Pota, ua hokuu ae la.oia, a ma kahi o ko Jene Pota ; e ae ika puuwai mai kona a-i mai, elike me kana i mauuia ai. hapai ae la i ua puuwai nei, a honi iho la, me he a !a e hoike okoa mai ana oiā, i kōna piha me ka olioli no a makana. a oiai he naaupo haalele loa o Tazana i ke ano a kanaka. noonoo wale iho la no oia, he mea maikai paha v ' i ka honi pu ana aku i ka puuwai, lalau aku la oia, a ■" iho la me ka waiho malie ana aku no ma ka a-i o ke Kamahine opio. . uhi mai la ke ano ahiahi iloko o kela ''kuhi hou aku la o Tazana i na huaai e ahu mokaki mai " ko laua nei haule hou aku la no ia ai, no ka mea he 1 'e wale aku no ka hana i koe, oiai ke poeleele mai la. v ' aho])e o ko laua ai ana a maona, alakai aku la o Tazatia J ''ue Pota nolokō o ka papa'ihale ana o ,kē kukulu āna,_ 1 ka manawa mua loa hia kēla la, aieahi 116.l$om.bHia y ka manao maka'u a hopohopo iloko o Jēne, no kona '■■"'•■kana: me kona hoomamao ana aku iaia iho*mai ia Ta- : 'ja mai. A " I'azana nae, ua lilo na hora kakaikahi o kela la, ana i , ' ''ala ai i kona manawa me keia kaikainahine maemae a —'•Miala i mea e lilo ai oia he kanaka okoa loa., Ke hoo-l'-ipo la no oia i ke kaokoa loa o kona mau ano apau 't, k" kela kaikamahine mai, aka nae, ! he hookahi mea i 1 'aia. oia no kona haūa ana aku i na mea apau e hoo- . n 'i'-a aku ai ka manao o keia kaikamahine, ana i aloha ai me kona naau apau.

I No ka hooiaio ana aku inuia o [ene Pota, aole ana niea e ! maka'u ai nō ka palekana o kona moe ana ma ia po, unuhi ae la o Tazana i kana pahi, a haawi aku Ia i ua o Jene Pota, me ke kuhikuhi ana aku, e hoi noloko o ka hale, a e hoopau loa oia i kona manao maka'u. j Lalau mai la o Jene Pota i ka pahi. a hoihoi aku la 110I loko o ka.hale, me ka noho ana iho ma kahi i hanaia o ka ' mauu a noUmolu, a moe iho la no hoi o Tazana mawaho o ka hale. a pela ko laua moe ana ma ia po, ahiki i ka oili hou ana mai a ka la, ma kekahi kakahiaka ae. j | Ma kela puolio ana ac a Jene Pota, ike ae la oia he hiona •i malihini kana e nana aku ana. a mahope iho o ka hoi pono ■ aua mai o kona noonoo rrjaikai, akahi no oia a hoomaopopo ' iho, eia ka ōia iloko o ka ululaau. a ua palekana hoi, mai ka hoopoinoia akil e na holoholona ahiu. Puka mai la oia iwaho o ka hale, 110 ka nana ana ia Tazana. aole kona hoeipakele, eia nae aole no ia he mea nona e maka'u ai, o kana noonoo wale no, ua hala aku paha oia, no ke kii hou ana i mau huaai no ko laua aina kakahiaka. Ke ike la no oia i ka mae o ka mauu mawaho o kona papa'ihale, e hoike mai ana iaia, o ko Tazana wahi ia i moe ai ma kela po, a no kona hilinai heW maluna o kela kanaka, pela i hiki ai iaia ke hikmoe oluolu ahiki i ke ao ana, me ka nele loa o ka maka'u ilōko ona no ka poino. Ua ike pono o Jene Pota i na ano o keia kanaka, o kona mau manao hopohopo. ka m'aka'u ame ka weliweli, no ka lioopilikia aku o keia kanaka iaia, ua auhee aku ia elike me ka nalohia ana aku o ka pouli o ka po. a iaia e ku la ma kela wahL aole i lilo'ka liona ame naholoholona ahiu e ae iloko o ka ululaau i mea nana e maka'u ai, oia'i he manaoio mau kona. aia no kona hoopakele ma kekahi wahi kokoke loa, e hoea mai ai oia iloko o ka manawa i makemakeia ai kana mau hoopakele ana. E nanea ana 110 nae ua o Jene Pota i ke ku, a heaha la ia ; alawa ana aku iluna o ke kumulaau, aia hoi, iho ana no o Tazana mai kekahi laau aku. ua hele hoi omua o kona alo a piha i na luiaai, a me ka piha hoihoi o ka makee i holo okoa aku ai o Jene Pota imua, a pahola aku la na lima no ka lawe ana mai i na huaai i hele a pala memele ihele a ku ke ahiia ma ke alo o Tazana/ la Tazana i nana mai ai i ke kaikamahine opio, o ka hoihoi, ka hialaai o na liiona hiki mua ia, ana i heluhelu mai ai ma na maka o Jene Pota. he haawina hoi ana i ike ole ai | ma ka la aku i hala. No ka manawa ekolu, i noho like iho ai o Tazana me Jene Pota e ai i na huaai. no ko laua aina kakahiaka, a oiai nae lau e.ai ana, ua ala mai la kekahi manao iloko o Jene Pota, heaha ana la na mea a keia kanaka e hana aku ai maluna ona. E hoihoi hou aku ana anei oia iaia imua o kona I makuakane ame na hoaloha, a i ole e malama ana no paha iaia iloko o ka ululaau. Ina no'ua manao keia kanaka e malania iaia ma kelawahi, aole no ana mea e ae e hana mai ai, o ka ae wale mai no i 'ka makemake o ka mea ana i noho aie ai i kona ola. | O ka Jene Pota n>ea e ike maoli la no iaia iho, aole he mea e ae a kona noonoo e uilani ae ai, oiai ua nui na huaai oloko o ka ululaau, e noke ai oia i ka ai, me ka pololi ole, a eia hoi keia kanaka ma kona aoao, i makaukau mau e mo- | lia aku i kona ola. no ka hoopkele ana mai iaia nei, a ma ke ano nui ke olelo ae, aia ka hauoli iloko o ke kaikamahine opio, 110 ka noho mai o kela kanaka ahiu ma kona aoao. ! I ka pau ana o ko laua nei ai ana i na huaai, ma kela kakahiaka, ia vva i kii aku ai o Tazana i kana pahi, i hunaia e Jene Pota malalo o ka mauu, o ke kumu ]>aha i poina loa , ai kela kaikamahine, i ka pahi a kona hoopakele, mamuli no ia o ke auhee ana aku o ka maka'u mai iaia aku, oiai oia e kau mai ana i kona pono maluna o keia kanaka malihini. I hakalia no a paa kela pahi, ma kia aoo o Tazana, ia wa i haawi mai ai oia i kekahi hoailona ia Jene Pota e uhai aku mahope ona'uo kahi o ke kumulaau e ku anāv aole no hoi ) a Jene ho6le aku, aka hana aku la oia me ka mea a kela kauaka i kauoha mai ai, a iaia i k,u aku ai ma ka aoao o Tazana, o ka hopu mai la rto ia o kekahi lima, a hii aku la iluna. o ka hoomaka aku la no ia e pinana noluna o ke kumulaau. No ka manawa inua loa, akahi no a loaa aku ka ike ia Jene Pota, e hoihoi ana keia kanaka iaia imua o kona mau hoaloha; a hoomaopopo koke iho 1a oia, i ke ano e o kona noonoo, me he mea la ka hoi, ua loihi kona noho ana me | keia kanaka, oiai fke minamina loa la oia, i kona kaawale mai iaia aku. - | No kekahi mau hora, maluna wale no o na laau ka laua wahi e liele nei, o ke kumu nae o ko laua lohi, mamuli 110 ia o 'ka hele malie o Tazana, i loihi ai kana inanawa e milimili ai i kela mea maemae iloko o kona lima, a e hoopili mai ai hoi tna kona aoao. j I ko laua nei hoea ana ma kekahi kahawai, hookuu aku la ' o Tazana ia Jene Pota e inuwai, a malaila i hoomaha ai | laua.no hookahi.-hora, me ko laua ai hou ana no hoi i kekahi mau huaai, a Tazana o ka hele ana aku e ohi mai na kumulaau mai. j * Ua hele no hoi a aneaj\e e napoo ka la, hoea aku la laua nei ma kahi malaelae e ikeia aku ai ke ku mai o ka hal'e ma j ka aekai, alaila kuhikuhi aku la o Tazana i kahi o ka hale. Oiai aia na manao mahalo o ka hoomaikai iloko o Jene Pota 110 keia kanaka, lalau ae la oia i ka lima o kona hoopakele, me ka hoike okoa ana mai, ma kekahi hoailona, ua makemake oia e alakai aku faia imua o kona makuakane, a j hoike aku, o keia ka mea nana i hoopakele i kona ola, a i kiai' hoi iaia mai na poino irhti, ma ka po aku i hala, a i hoihoi mai iaia malūna o na kumulaau; aka i ka noonoo ana ae o Tazatia. he kanaka ahiu oia, a he poe kanaka hoi kela no ke au malamalama, he .hana hoohilahila mai iaia kona hoea ana aku me kela kulana, nolaila huki mi la oia i kona lima, mai ka paa ana a Jerie Pota, me ka hoole ana aku, ma ka | luliluli ana o.kona poo. v Puliki okoa māi la q Jene Pota i na lima nana'i pulama iaia iloko o kona mau hora o ka maka'u ame ka weliweli, me ka hapa pono ana ae hoi o kana nana ana maluna o na maka o Tazana. a kau'a 110 e ka mea heluhelu e koho ae ai, me hp mea la e hoike okoa ae ana o Jene i ka nui o kona. 1 kaumaha. ke kaawale aku oia mai kona hoopakele mai, aole nae he luliluli hou mai o ke poo o Tazana, a no ka hoike okoa ana aku i ka mea nui iloko o kona puuwai, lele okoa aku la o Jene Pota iluna, a honi aku la i kona hoopakele me ka hilahila ole. me ka namunamu. liilii ana ae hoi i keia iiiau lūia^'elo: au> i ;ke aloh v ā ia oe'" . Oiai' e lulumi ana iloko o na kipona waianuhea o ke aloha kekahi no kekahi. ia wa i lohe aku ai laua i ke kani alapine mai o na pu mai kahi mamao mai, o kela ka mea nana i mawehe ae i ko laua puili ana. a nana aku la no kahi. o ka hJle e ku mai ana, aia'hoi ike like aku la laua i ka oili ana mai o Mr. Pilipo iwaho.'a o ka wahine Paele ke ukali mai ana mahope ona. . Aole o laua nei ike aku i kahi i ku ai o na moku. ua alaiia ; mai e na kumulaau, aka kuhikuhi aku la o Tazana. no kahi o ka pu i kani mai ai. me ke pa'i ana ae ma kona umauma. e hele oia e nana i ke kumu i kani mai ai o kela pu, ā ua maopopo ia Jene, aia ka makee iloko o keia kanaka, no ka o kona mau hoa kanaka, nolaila aole ana au'a hou. ana aku iaia e noho pu mai, aka lele hou aku la oia iluna ona, me.ka honi hoomau ana, me ka pane hou ana ae i keia mau olelo: "E kaawale ana kaua. aka mai poina i ka huli ana mai a loaa au ia oe." He.mau minuke pokole ia a laua o ka lulumi hou ana iho, .0 ka nalo hou akU la 110 ia o Tazana noloko o ka ululaau, a huli hoi aku la no hoi o Jene Pota kahi o ka hale e ku mai ana. a oiai eia oia ma ke alahele pōlolei a Pilipo e hele mai <ina me ka wahine Paele, ua ikeia mai la keia, aole nae ma ke ano e hoomaopopoia mai ai o Jene Pota oia, aka ma-

muli o ka poeleele, a me ka liapopo pu o ka ike o ko Pilipo maka, ua kuhihewa loa oia he liona, a kauoha aku la i ka wahine Paele e hoi hou laua i ka hale. mamua o ka pau< ana aku i ka liona, i ka ai ia. I ka lohe ana no o ka Paele, i ka huaolelo liona, aole ana kakali mai i kona hoa, aka hok» aku la oia elike me ka mama apau i loaa i kona mau wawae. a iloko o ka manawa pokole, poholo ana oia iloko o ka hale me ke pani ana mai i ka puka a paa. 0 ka holo aku hoi ia o Pilipo a hoea no kahi o ka puka, 1 weh.e aku ka hana, ua paa i ke kilou ia mai maloko, ke noke la oia i ke ku'iku'i me ka ikaika, e kahea okoa aku ana i ka wahine Paele, e wehe mai, o pau auanei oia i ka ai ia e ka liona, aohe ,wahi mea a wehe iki ia aku o ka puka, ua kuhihewa loa ka wahine Paele, o kela nakeke mawaho mai o ka puka, no na inaiuu loloa ia o ka liona, e noke aku ana i ka uwa'u, i wahi e hemo ai ke pani o ka puka, elike me ka ua wahine nei i lohe mua ai, i ka hana a ka liona, ma ka po mua loa a laua me kona haku wahine, i noho kokoolua ai maloko o kela hale. No kela piha loa o ka wahine Paele i ka maka'u, ua maule aku la oia, a paū mai la ka lohe ana i ka noke aku o Pilipo i ke khea, e wehe mai i ka puka, i komo aku ai oia iloko. Alawa mai la ka Pilipo nana ana ihope, ke ike mai la oia i ka hookokoke loa aku o ka mea ana i manaoio ai he liona, a i wahi nona e pakele ai, ua lele ae la oia e hopu i ka lohelau o ka hale, a mamuli o ka hooikaika ana, e kupaka ana hoi i o a ia nei, kau aku la kona mau wawae iluna o ke kaula e kaula'iia ai o ka lole, aka nae, no kona kaumaha loa, ua moku mai la ke kaula, a haule aku la oia ilalo me ka huli o kona alo iluna. Iloko o kela manawa i hoomanao mai ai o Pilipo i kana mau mea i lohe mau ai no ka liona i ka mahawn ka e iiele mai.ai ā ike i kekahi mea ua make, āole oia e hoopilikia iho na, nolaila moe 1010 malie iho la oia me ka hoao ana e uumi malie i kona hanu. • Ua ike mai o Jene Pota i kela noke o Pilipo i ke kupaka, e kau iluna o ka hale, a pela ka haūle ana iho ilalo. a moe malie, me ka noke okoa anā ae o ua kaikamhine nei i ka akaaka, a nie ia ano no ona, a ku ana ma ka aoao o Pilipo me ka ninau ana aku: "E aha ana oe e Pilipo maanei?" wahi.ana me kona noke hou ana ae i ka akāaka. " v I kela lohe pono ana mai o Pilipo i ka leo o Jene Pota, kaakaa ae la kona mau'maka, me ka āwiwi ana ae e ku iluna, a hooho mai la: "O oe anei keia e Jene Pota?" wahi ana me ka noke ana ae i ke kuwakuwai i kona mau maka. No ka pane ma ko Jene aoao, hopu okoa aku la oia ma ka lima o Pilipo, akahi no ua kānaka inei a manaoio iho, eia ka 0 |ene kana mea i kuhihewa ai he liona, a me Ka leo o ka mea i piha nie na manao hoomaikai 110 ka halaw?u hou ana me ke kaikamahine, a lakou apau i manao kuhihewa ai, iia pau i ka ai ia e na holoholona ahiu olqko o ka ululaau, ninau mai la oia : . "Maihea oe i hoea mai nei? Iliea kou wahi o ka nalowale ana?" "Aole e'hiki ia'u ke pane aku i kau mau ninau lehulehu 1 ka manawa hookahi. e kakali hoi paha a pau ae ia ninau, alaila ninau hou mai!" • "Owai hoi ia mea hiki iho ke kaohi mai i ka ninau ana aku i na mea he nui, mamuli o ka hoopiha loa ia mai'o ko'u noonoo me ke kahaha, i keia oili honua ana mai la ou e lene, me he hoku o ka haule ana iho mai ka lani mai. K hoike mai i'na mea apau e pili ana ia oe," alaila noke aku la laua i ke ku'iku'i mawaho o ke panipuka ahiki i ke kii okoa ana mai o ka wahine Paele e wehe, ia wa i koino nui aku ai iloko, a hoike aku la hoi o Jene Pota i kona moolelo elike me k kaua i ike mua ae nei. 1S : ; MOKUNA XXI : PAAPIO KEKAHI ALIIKOA ī NA PAELE. # Ma keia w r ahi e hookolo aku kaua e ka makaqiaka heluhelu, ma,hopd o ka meheu o 'na aliikoa Palani, e alakai la i ko laua.mau kanaka noloko o ka ululaau, no ka huli ana ia .Ī£P<?. Po|:a. Ma ke ano nui ke olelo ae, o ka manaolana mua iloko o lakou, no ka loaa aku o kela kaikamahine, a hoihoi mai iahi me ke Bla, ua āuhee aku ia, mahope o ko lakou noke ana i ka huli ialoko o kā ululaau no kekahi mau hora, a ua manao maoli no kekahi o na lukanela -koa nona ka inoa o ka Lukanela Anpla, e kauoha aku i kona mau kaiiaka, e huli hoi aku no ka moku, o, ka nana aku nae, i ka helehelena kaumaha o ka.' Poropeka Pota, ame na waimaka i ka halo'ilo'i okoa mai na lihilihi aku o Mr. Kelekona, pela iho la oia i hoomau aku ai no i ka hele ana me kona mau kanaka iloko o ka ululaau, me na manaolana poho mau no nae iloko ona. O kana e noonoo la, o ia no ka loaa ku o ke kino make 0 ke kaikamahine nalowale, a i ole o kekahi hapa paha o kona kino, no ka mea ua manaoi'o oia, ua haehae maoli ia no ke kino o kela kaikamahine e na holoholona ahiu. Ma kela wahi i loaa mai ai ke kino maule o ka wahine Paele ia Kelekona ma, i hoomaka aku ai ka Lukanela Anola. e mahelehele i kona mau kanaka, no ka lakou mau wahi e hele ai maloko o ka ululaau, aole nae he hana maalahi na lakou ka hele ana, oiai ua hele oloko o ka ululaau a hihipe'a, aka nae aia ka hooinanawanui iloko o lakou, a i ka hoea ana 1 ka aina .awakea, he mau mile uuku loa ka i hele ia e lakou, o ka pau nae o ke aho. a o ka luhi maoli ka mea i loaa i kela ame keia pakahi o kela pōe. Ma kekahi wahi malaelae i hoomaha nui iho ai ka poe huli, no ka ai ana i kekahi mau meaai, a ma ka hora ekahi o ka auwina la, ua hoomaka hou ka lakou huakai huli ia Jene Pota, ma ia hele ana aku nae a lakou, i loaa aku ai he moali alanui maopopo loa, he wahi i hele mau ia e ka elepani, a mahope iho o ke kukakuka ana mawaena o ka Lukanela Anola, me ka Poropeka Pota ame Mr. Kelekona, hooholo like aku la lakou, malia he mea pono, ka hookolo pololei ana aku ma kela moali alanūi, Me alahele kikeekee kela moali iloko o ka ululaau, e moe ana no ke kukulu akau, me ka haiki no hoi, nolaila ma ka pakahi wale 110 e hiki ai ia lakou ke hele, me ka lawe ana ae 0 ka Lukanela Anola i ke alakai ana mamua o ka huakai. O ka Poropeka Pota mahope pono aku ona, a mamuli o kona maopaopa, aole e hiki iaia ke pilipili aku mahope o ka lukanela, a ke hele malie aku nei no hoi ka nui o na kanaka mahope o ka Poropeka Pota. Iloko nae o kela nanea o ka Lukanela Anola i ka hele, ua oili mai la he poe kanaka eleele i lako me na meakaua, a lele mai la maluna ona. a mamua o ka hiki ana iaia ke kupale iaia iho. a ki,aku hoi i kana pu panapana, ua paa mai la oia i ka hopuia, a kaualako huluhulu ia aku la noloko o ka ululaau. Ma kela manawa nae a na kanaka Paele e kaualako la i ka Lukanela Anola ke noke la oia i ke kahea, a koli'uli'u aku la kona mau kanaka i kēla leo, ia wa i holo aku ai lakou imua, me ka haalele ana iho i ka Poropeka Pota e kuo'e malie aku mahooe. ' Aole i maopopo maoli o keia poe kanaka, ke kumu o kela leo kahea mai ka Llskanela Anola mai, koe wale.no ko lakou koho ana iho, he hoailona ia 110 ka poino, a ia lakou i hoea aku ai no Jcahi e palaha ana o ka nahelehele, kahi hoi i lele mai ai na Paele maluna o ka Lukanela Anola, a lawe aku iaia noloko o ka ululaau. aiā hoi, kapoo ana no kekahi laau a iloko. o ka manawa.pokole, ua haule makawalu mai la na pu ma kahi a lakou e ku ana. Oiai ua hoomaopopoia aku kahi o na pua i lele mai ai, mailokro mai rio ia o kahi haahaa o na kumulaau, ia niianawa 1 hoohuli ia aku ai na pu raifela ilaila, a hoomaka ku la kc ki ana iloko o ka nahelehele, a i ka hoea ana akii hoi o ka j

hapanui o na koa Palani, ua oi loa aku la ke ki aua a kela poe kanaka i ka lakou mau pu. 0 keia ke kani ana o na pu, a Tazana i lōlie mai ai, Oiai oia me Jene Pota e puili ana, ma kahi kokoke i ka hale ma kahakai, a o ke kumu hoi nana i kono mai iaia e waiho aku i kela kaikamahine. a e hele mai e nana i ke kumu o keia kani ana o ka lohe ana. Aia ka lua«o na lukanela mahope loa o ka huakai, a i kona hoea ana mai, a lohe i ke kumu o ke kiia ana o na pu raifela, ia manawa oia i kauoha ae ai i na koa, e ukali aku maliope ona r o kona lawe ae la no ia i ke alakai ana mamua o kona poe kanaka, a komo okoa»aku la iloko o ka ululaau, a he oiaio, aia mamua pimo aku o ko lakou mau alo, hē kanalima poe kanaka Paele. i lako \ na pua ame na ihe, o ka hoomaka iho la no ia, o ka hoouka ana i kekahi kaua hahana. Mai ke kaawale mai ko lakou noke ana i ke kaua, e lele makawalu mai ana na pua, mai kekahi aoao mai. a pela hoi na poka o na pu raifela mai kekahi aoao aku. a 110 ka hapalua hora paha.kela noke ana a lakou i ka hakaka, ua auhee aku la na kanaka Paele a pau i ka holo, me ka waiho ana iho i ka lukanela Palani e nana aku i ka poino maluna o kona niau kanaka. Ma ka homaopopo ana aku i ka poino ma ka aoao o na koa Palani, he eha o lakou i make, ma kahi o ka umi-kuma-malua i hoehaia, nolaila he kakaikahi wale no ka pot o lakou i koe iho, i loaa ole he mailuhe'u maluna o ko lakou mau kino. v Ua halii iho la ka pouli maluna o lakou, a o kahi oi loa aku o ka poino, o ia 110 ko lakou hoaa ana i kela moali alanui, e pololei ai ka lakou huli hou ima aku ihope. Aole he hanā e ae no ka pono o ka poe ola ame ka poe i hoehaia, o ka hoomoana wale aku no ma kela wahi. nolaila kauoha ae la ko lakou alakai, e hanaia kekahi wahi 110 lakou e imho ai, ma ka okioki ana aku i na laau loloa, a pakuku mai ma kela ame keia aoao e hoopuni ai ia lakou. me ka ho-a ia ana hoi o kekahi ahi. i loaa ai ka malamalama 110 lakou e hana aku ai me ka holopono. 1 ka ike ana o ke alakai o kela poe koa, ua palekana lakou mai na holoholona ahiu aku, a mai na kanaka Paele mai hoi, kauoha aku la oia i na niea apau e hooluolu, me ka hoonoho ana he mau koa kiaū 110 ka makaala ana i ke ola o ka poe e hiamoe ana, aia a huli mai ka uwaki a kekahi mau koa, alaila ku aku ana ia mau koa hou, pela iho la ka lakou hana ana ahiki wale i ke ao ana ae ma kekahi la mai. Mamuli o kela ahi i ho-a ia, a hui pu iho lioi me ka honi ana mai o na holoholona ahiu i.ka ea kanaka, ua hoopuniia kahi a kela poe e hiamoe ana e na holoholona ahiu, a o ko lakou mau leo kuwo, ua hui pu ae ia he hookaki ke kuwo ana me ka leo oka poe iloko o ka ehaeha, mamuli o na palapu i kau aku maluna'o ko lakou mau'kino. Ma ka manawa i hopuia mai ai ka Lukanela Anola e na kanaka Paele a huki ia aku noloko o ka ululaau, aole i kakali iho kela poe, 110 lea hui pu ana mai me ko lakou mau hoa, ma ka hoouka ana i ke kaua, aka ua hoihoi pololej loa aku lakou iaia 110 ko lakou mau kau)iale, a haalele no i ka nui o lakou, e kaua me na haole. x Ala ka hoea ana aku o ka Lukanela Anola, mc na Paele nana e lawe ana iaia 110 ka piika-pa o ke kulauakauhale o na Paele. ua ikeia mai la ko lakou hoea ana aku, ia manawa i hoopihaia ae ai ka lewa me na leo huro o ka piha ohohia o na kane, na wahine ame na kamalii, i kau a mea o ka hauoli. no U'a hoea ana akv\ o kekahi o ko lakou enemi ino loa, o ia hoi ke kanaka ili keokēo. 1 kela komo pono ana aku o ka Lukanela Anola iwaena 0 na kauhale o ka poe Paele, ua holo mai la kela me keia, me na pauku laau, a noke aku la i ka hahau maluna o kona kino. me ka haehae ana i kona lole a weluwelu, iloko nae o ia mau'hana hoomainoino apau, aole i hoike ae ka Lukanela Anola i kekahi hoailoiia o kona ehaeha, aka aia oia ke nonoi la i ka Mea Nana oia i hana, e lawe koke aku i kona ola, i pau ae ai ka ike ana i na ehaeha o ke kino. Aole nae i hookoia mai kela leo nonoi a ka Lukanela Anola, e kau koke mai ka make maluna ona, no ka mea ua V*ipakuia aku la na wahine, e hele ma kahi e, a e pau lioi ko lakou hookau ana aku i na hana hoomainoino maluna o ke pio, no ka mea he hana hoomaiiioino okoa ae no ka ha kane i makemake ai e hookau aku maluna ona. Alakai loa ia aku la ka Lukanela Anola no kekahi pou nui 1 kukuluia, a malaila i hauhoa ia aku ai koua kit\o, a paa i kela pou, kahi e hiki ole ai i kekahi kino kanaka ke hoopakele ae, o ka make wale 110 ka hopena e kau aku ana maluna ona. No ka ike.ana o na wahine, ua loaa ia lakou kekahi meaai ono loa, nolaila lawe ae la lakou i na ipuhao kupa kanak«i a ku iluna o na kapuahi, ke lio-a e mai la no kekahi poe i ke ahi, no ka hoomakaukau e ana, a ke hoomakaukau mai la hoi kekahi i na papa ame na pahi, e okioki aku ai i ka i'o o keia haole i lilo he pio na lakou, me ke kau aku no nae o hn manaolana, e huli hoi aku ana na kānaka kaua i koe iloko o ka ululaau, me kekahi mau pio hou, e ku a kaula'i maoli iii kekahi mau i'o no ka wa nele i na meaai. O ke kakali hoi ia o kela poe ahiki i ka huli hoi ana niai o ka nui o na pukaua, ua hoomaka hou ka hulahula ana 0 ua poe Paele nei, e holo kaapuni ana ma kahi i hoopaaia ai o ka Lukanela Anola, i ka pou laau, a me ka nui ehaeha i nana mai ai oia i ka hana a kela poe, a oiai ua ulualiewa kona noonoo, o ka'na mau mea e ike mai la, he mau lielehelena me na lehelehe nun.ui, me na kula pepeiao hoi e lewalewa ana ma na pepeiao o na kane ame na wahine, a e hulahula ana hoi kekahi poe me ke olohelohe o ko lakou mau kino, a oiai o keia ka mua loa o kekahi lahuikanaka ana i ike ai, manao maoli iho la 110 oia, ua pau kona noonoo maikai, a ua kokoke loa mai hoi ka make nialuna ona. ()iai no nae ka Lukanela Anola e hoomanawanui atia i nh ehaeha i kau aku maluna o kona kino. mamuli o na hana hoomainoino a kela lahui kanaka iaia, ke hookokoke loa mai la ka poe hulahula iaia, a hou okoa mai la hoi kekahi poe i ka lakou mau ihe, a ku ma kona mau lima, alaila pili ino la kona mau maka, me ka uumi ana i ka eha. he mea kau la a pua'i ae he leo uwe mai iaia mai, aole, ua makemake oia e hoikeike aku imua o keia poe, he aliikoa Palani oia, he mea hoi i nlaka'ū ole i ka make, iloko o ka lakou mau hana ku i ka hoomainoino maluna ona. K hoomanawanui iki iho kaua e kuū makamaka heluhelu no ka hopena e kau aku ana maluna o ka Lukanela Anola, a e huli hou ae kaua ihope, a nana ia Tazana me Jene Pota. Ma kela manawa a Miss Jene Pota e puili mai aria ia Tazana, a £ noke mai ana hoi i ka honi ma ka ihu o kona hoopakele, ke kanaka mua loa nana i hookomo aku i ka inanao hoohihi me ke aloha, iloko o ua kaikamahine opio nei, aōle loa o Ta&ana i hoohewahewa i ka manao o kela kaiii ana mai o ka pu a laua i lohe aku ai, aka he hoailona ia no kekahi poino, 110 ka haawi ana aku i kana mau hoo.pakele ana, a mau kokua ana hoi, no ka pono o kona lahui kanaka, aole oia i nana ae i na mea apau. o ka mauna wale aku no iaia iho. no ka pono o ka poe iloko o ka poino, nolaila ma kela haalele ana aku a ua o Tazana ia Jcne Pota, ua hōlo koke aku la oia a paa kekahi lala laau, o kona hoomaka aku.la. no ia e holo. me ka mama apau iloaa iaia maluna o na kumulaau, no kahi atia i lohe aku ai i ke kani o ka pu. No kekahi manawa pokole nae kela hele ana aku a ua o Tazana. ike iho la oia. he mea makehewa wale no kona hoomau .ana ak\i i ka hele pololei ana 110 kahi e'kani alapine mai ana kekani ana o na pu. no ka mea aole oia i hoohewahewa 110 ka hooukaia ana o kekahi paio hahana ma ka āoao o na Paele me ko lakou mau enemi, aka e hele pololei loa aha oia no kahi i ku ai o na kauhale o ka poe Paele, ina ua paapio aku kekahi poe ili keokeo ia lakou, alaila heh&na pono nana, ka hoopakele ana ae ia lakou mai ka make mai. (Aole i pau).