Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVI, Number 12, 22 March 1918 — NA LONO LIKE OLE E PILI ANA I KE KAUA MA EUROPA [ARTICLE]

NA LONO LIKE OLE E PILI ANA I KE KAUA MA EUROPA

PALANI, Mar. 17.—Ma ka la aku la i nehinei i hooniaka ai ke kakauolelo o ka oiliana kaua Baker e hele e makaikai i na kahua apau e paaia mai nei e na koa Amerika maloko o Palani, la ma ke awakumoku kahi a na moku I lawekoa Amerika e hooīele ana i na 1 pualikoa Amerika i hoakaka mai ai { oia no ka mea e pili ana i kana huakai I makaikai. O keia awakumoku ma na ! ano apau he awakumoku Amei-ika, me , ke kaa o ka hooinalu piha ana malalo 0 na luna aupuni Amerika. j I mea e hiki pono ai ka lawelaweia i ana o iia hana nui no na lako ai ame na lako kaua i lialilialiia mai no na pualikoa Amerika maloko o Palaui e pono e loaa i awakuinoku nui, a no na mahina i hala ka paa mau ana o na ener kinia Amei'ika ni'a ka hana ana i mau "tiwapo liou, kukulu ana i niau hale hoaliu ukaiia nui me ka lioomoe ana i na alanui kaaahi, o keia mau hana a pau ua makaikaiia e ke Kakauolelo Baker. 1 hiki ai iaia ke nana i na wahf apau i hanaia, na hana hou e na Amerika ma na kapakai he ekolu mile ka loa o na uwapō i helewawae kaapuni ia eia. Hookahahaia Oia "Ke lioike aku nei au," wahi ana i ka mea kakau meahou uo ka Nupepa Associated Press, mahope o ka pau ana o kana makaikai ana, "aole au i hoomaopopo i ka nui ame ka makolukolu maoli o na hana i lawelaweia e na enekinia, a makou o ka oihana kaua-maa-riei, a4le 'no hoi no ka nui ame ka makolukolu o na mea i hanaia i lawelaweia e makou elike me ia a 'u i ike ai ma ka'u huakai makaikai o keia la. Ua hauoli au, ua haupli loa, mamuli o ka 'u mau mea i ike ai i keia la.' E laweia aku ana ke kakauolelo maJuna o ke alanui kaaahi i hana hou ia e na Amerika,.maloko o ua kaa e hukiia ana e na kaaahi Amenka maloko aku o Palani ahiki i ke kahua kaua e paaia ana e na koa Amerika, me ka makaikai pu aku i na liale hoahu ukana, na ! halehana, na wahi hoomoana o na koa, j na halema 'i, ua kahua paani o na koa ; me na hale kahi a na koa e haalele iho ai no ke kahua kaua. Alaila e hele aku ana oia e inakaikai i na mahele o na laina ieliulehu like ole maluna o ke kahua kaua e paaia ana e ua pualikoa Amerika. "He huakai pili oihana keia," wahi ana o ka hoakaka ana ae i nehinei, a ua noi mai oia "e kapaeia na hoomakaukau ana no na papaaina luhiehu me na meaai apau'' no kekahi luna aupuni. He Kenerala Hou '

He hoolaha na ke kuhina Kelemania ka i hoikeia ae ma ka la i nehinei e hoakaka ana he pualikoa nui hou ka i hoonohoia niai ma ke kahua a r,a Palani malalo o ka hoomalu ana a ke Kenerala voa GaJlavitz. E lawe aua keia mau pualikoa hou i kekalii mahele o ka laina a na Kelemania i paa ia mamua aku nei malalo o ke Kauna Albrecht. Aohe i hoakakaia maloko o ka hoolaha a na Kelemauia na palena o na mahele o ka laina e laweia ana e keia mau pualikoa hou, aka nae, ua manaoia me l»e niea la o von Gallavitz ana ke kenerala nana e hoomalu ana i na pualikoa Kelemania. e huli pouo mai ana i na laina a na koa Amei'ika. Ua Emi Iho Maloko o ka Averika na Koa Pelekaue i Poino LONDON, Mar. 17. —Me ka nana ole ae i ka laula loa o ke kaua i hooukaia me na pu kuniahi ma ka pule i hala ma na walii apau o ke kahua kaua ma ka hapa komohana, a he kaua no hoi kekahi i hooukaia e na Pelekane makai loa o ka Muliwai Piave maloko o Italia, a pela maloko o Palesetine ame Mesopotamia, eia nae ua emi loa mai na koa Pelekane i poino no ka pule e pau ana ma ka po i hala ke hoohalikeia me ko na wa aku i hala. Ma ka papainoa o ka poe i poino he huina nui o 3562 mau inoa i ikeia. O keia ae la he 875 i make i ke kaua a i make mamuli o na alina a ke kaua. No ka poe i hoehaia a i nalowale he 2687 ka huina. He Oia Mau ka Paa o ko Kelemania Manao no Kona Lanakila NEW YORK, Mar. 17.—He oia mau ka paa o ko Kelemania manaoio no kona lanakila i ka manawa hope mali}na o na mokuluu, na ka Adimarala von Tirpitz ame na alakai o ka hui hana pu kuniahi Krupps keia mauao i hoike ae i mea, e hoolapaia ae ai ka manao. Malok6 o kekahi hoike i hoea aku i Amsterdam ma ka Ia i nehinei a i hoōpukaia ae e ka Nupepa Te)egraaf, penei na nianao i hoakaka.iai no ka ka Adimarala voii Tirpitz, ke kanaka mua loa nana i hookumu ka hana oia Jva luku ana aku i na moku anie ua ola me ka menemene ole: j "Ina e hoomau aku ana kakou- i ke j kaua ana a na mokuluu U i na moku-j lawe ai a Enelani, e biki mai ana ka I la a kakou e koi aku ai i kela lahui | e ae mai i ka maluhia he maluhia nana I e liooiaio mai no ko Kelemahia hooka-! j hua aku i awa hoolulu no kona mau | mpkukaua ma ke kapakai o Belegi-' iima.'' 1

I Oiui na nlakai o ka oihana koa p hoomau ana i ke kamailio nna no ka lanakila ma ke kaua pna, a loaa ka maluhia, aia kekahi mau alakai ke hoomakaukau mai la ia Kelemania no ke kaua nui e hooukaia ae ana mahope aku o ke kaua ana, i ka manawa a Kelemania e ike ai ua makaukau ka hapanui o ke ao e koino aku e paniku i ka oihana kalepa me Kelemania ame na mea apau a na Kelemania. Ma ka hoakaka hai a ka Nupepa Taglische Rumischau o Berlin, kekahi o na wa-

haolelo a ka Hui Pan-Germans o ka Poalima maluna o keia kumuhana, peuei kana: "E pono ia Kelemania e helu maluna o ia mea ma ke ano he mea oiaio i'lianaia a hololea aia no he kaua hoomakaulii na Kelemania mahope aku o ke kaua ana, i ka manawa e kaa aku ai malalo o Beritania Nui ame Amerika ka hoomalu ana i ka halihaliia o na waiwai a pau maluna o ke kai. E pono ia Kelemania e apono iho i keia ma ke ano he mea oiaio 'a e hoomakaukau no ka lanakila maluua o ia hana." Ma na wahi apau o ua mahele o ka laiiia a na Palani ame na Belegiuma e paaia mai la e na Pelekaue he mau kaua ma na vrahi laula loa ka i hooukaia ma ka la aku la i nehinei e na- Pele•kane. Ua ki mau ia aku na pu'kuniahi nunui e na Pelekane e huli ana i na lua hoahu poka a na Kelemania me ka hooleleia aku o na poka pa-hu me ka pinapinai loa malaila. He leno kelekalapa mai ke kuhina kaua mal ma Berlin ke ku-e ana no ka hoopoinoia o na ola o kekahi heluna lehulehu o na makaaiuana e na poka pa-hu a ua Pelekane, o kahi oi aku o na makaainana i hoopoinoia oia na wahi e pili ana i ke alanui e moe ana mai Ypres a i Menim. Ma keia wahi, o na pu kuniahi nunni e hiki ai ke hoolele i na poka ma na wahi mamao ka i kiia aku e na Pelekane a lukuia aku na makaainana ma ia mau wahi me ka menemene ole ma kahi he elima mile [ ka mamao ihope mai ka laina aku a na [ Kelemania. s i Aole Mau Moku Holani e Hiki ke Holo j Aku no na Awakiunoku Pelekane WASHINGTON, Mar. hoolaha ka i hoopukaia ae maloko o Amsterdam i nehinei e hoakaka ana aole mau moku Holani e aeia ana e haalele iho i ke awa no ka holo ana aku no kekahi mau awakūmoku maloko o na mokupuni Pelekane ahiki i ka haawi hou ia ana aku o ke kauoha. Ua

lioikeia mai keia ianei ma kekahi loiio kelekalapa i loaa inai Kopenahagen mai. Ua laweia keia ma ke ano he hio-h-iona 11 q ko Holani hoole i ka ae ana mai i na koi 110 ka liaawi mai i koiia mau moku i hoikeia aku ai ma ka manao hope loa e Amerika ame Pelekaue e kauoha ana 110 ka haawiia niai i hookahi miliona tona 0 na moku ma ka la aj>opo. Ma ka nana iho no keia liana a Holani ua kulike ole ia me ka lono o nehiuei i lioounaia mai ai «īai Alll- - mai e olelo ana ua nanaia aku o Ilolani ma ka aoao e hoomakaukau ana e haawi mai i kona ae no keia mau koi. Paaia na Moku Maloko 0 ke Awa l\a hoopukaia ae kekahi hoolaha maanei ma ka la i nehinei e hoakaka ana 0 kela aine keia nioku Holani e ku nei 1 nei manawa maloko o na awakumoku Aanerika, koe kekahi niau moku eha, e ]>aaia ana. O na moku elua e aeia aku ana e holo na hookuuia aku laua 110 kekahi mau kumu kuikawa a ke aupuni e hoike ole a« ana. O na mokuahi kalepa Holani e ae aole e aeia aku āna' e hoopiha i ka lanahu, a ina ua piha i ka lanahu i nei īnanawa, aole e haawiia aku ana ka ]>alapala hookuu 110 ka holo ana. Paaia Kekahi Mau Moku e Kelemania Oiai na nupepa Keleniania e hoomau ana i ka walaau 110 ke ku-e ana i ka liana a Amerika ame Pelekane i hoolalaia ai 110 ka lawe ana i na moku llolani, ke holoniua mai la ka Kelemania haua lima ikaika me ke kakauha maluua o Suedena, a maluna 0 na moku o kela aupuni ma 0 ka hopu ana i na moku. Ua oleloia ina ka lonō mai La(lana mai o nehinei ua hopuia ma ke ano he pio maluna o ka moana ka mokuahi Prineess lugeborg e kau aua i kp. hae Suedena nia kona kia a i hpolinialiinaia hoi 110 ka halihali ana mai i ka palaoa no ke kokua ana i ka lahui ])ololi Belgians. lla hoike pu ia mai ka laweia ana e na mokukaua Kelemania o kekahi mau moku hoomakakiu Suedena ame hookalii inoleu uuku'e ae mawaho akju o ke Skaw, a ua laweia iiku lakou noloko 0 kekahi awakuinoku Kelemania. He Hoomaka'iika'u Wale Mai no na na Kelemania WASHĪNGTON, Mar. 20—O ke kaua nui a Kelemania i kamailio nui ia iloko 0 ke kupulau nei, ke kaua nui e kai.a ae ai na pualikoa lanakila a ke Kei>erala von Hindenburg ahiki i Palika ma--11111:1 0 ka pau ana o k?ia niahina, he hana pulapu a hoomaka'uka'u wale no ia na ua Kelemania i hoolahaia ma o a niaanei 110 kekahi mau manao hui>a elua, ka mua, i mea e hoomaaliliia aku ai ka inaina 0 ka lahui 110 ka pilikia i ka ai, a o kekahi i mea e hookunanaia ai 11 a Auj>uni Huiia 110 ke kupale wale aua 110 ka lakou hoomakaukau aole hoi e hoouka aku i ke kaua e haawi mai ai ia lakou i ka lauakila elike me ia i loaa ai ia lakou iloko 0 ke kupulau uine ke kau o ka 1917. O keia ka manao o ka poe kilo 0 Amei'ika, ka poe i loaa ia lakou ka hooiaio ana ua haalele loa na puali kenerala Kelemania i kana mau hana i hoolal.a ai 110 ka hoouka' ana niai i kekahi; kaua nui maluua 0 na Aupuni Hui ma ke koniohana. Ile manao keia.i hoakakaia e ke keena kaua inaloko o kana Review o ka piile 110 ke leaua ma Europa. Ua hoolahaia ae keia moolelo hoi hope 0 na la 1 hala ma ke akea ma ka la i nehinei, a e hoakaka ana i ka mea e pili ana i ke kamailio a na Keleinauia no ke kaua e oki niai ai i na laina pale a na aupuni huiia, ka na I'alani a i ole ka na Pelekano ]>aha. Ma ka Aoao Ana. Paha o na ....puni Huiia ka Hoouka Ana Aku. Ua manaoioia e. koonei poe'me he niea la nia ka aoao 0 ua Aupuni Huiia ka hoomaka ana aku 0 ke kaua nui ma na kahua kaua apau. lle mana ko ka ahakuka kaua a na Aupuni Iluiia, ka aha nana i hoolala na haua apau, no ka hui like ana o na pualikoa a na Aupuni Hulia maluna o na kahua kaua apau e hoomalu a hoouee like aku i ke kaua ana maluua o na pualikoa apau a Kelemania-AuBetUTia e ku-e mai ana i ike maopopo ole ia ka nui, aka nae, ua lawa loa na koa e liiki ai e hooukaia ak'u ke kaua ma ke auo laula loa ina e liooholoia ana pela. Ma ka manao o ka poe kilo maanei, 0 na iiuliu ana no ke kaua ua hoouiakaia aku i nei manawa raa, kekahi niau kaua hui lehulehu maluna o ka laina a na Kelemania. ma ka hapa koinohana ma Verdun a'ma na wahi apau e pili ana i ke kahua kaua ma VaBges kahi o kekahi kaua lanakila e hooholoia ai a e lawe aku ai i .ke j<aua ana a iluna o ka lepo o Kelemania, a ma Italia, kahi 0 kekahi kaua hui e hoOukaia ana, he kaua, e hookaawaleia aku ai ka enemi mailuna aku 0 na okana alna a.Halia a hama--111 a hou, ke alanui 110 na Italia e koiuo aku ai i Trieste. Ko Kelemania Manao i ka Poe Kakau, Meahou O'ka lono kelekalapa mar Copenhagen mai 0 nehinei e hoakaka ana ua hoikeia aku e Kelemania ka poe kakau meahou.no. na nupepa a aupuni komo ole i ke.kāua e hookipaia inai ana | lakou ma ke kahiiā "kaua a na Kelema- j nia no ka nana i ka wehe ana o ke kaua nui a na Kelemania, ua nanaia aku ia he hana hoao na Kelemania e pulapu ma .ka lakou hoakaka ana aneaue loa e lioomakaia ke kaua nui a Kēlemania. TJa hoikeia aku i ka poe kakau meahou | a na aupuni i komo ole i ke kaua, walii i a ka lono mai Kopenahagena mai, e haalele aku lakou no ka liolo ana mai e I nana i ke kaua nui i manaoia e hooukaia ana nia ka Poakolu. Paa Mau ka Manawa 0 na Pu Kuniaii Palani i ka Hana E hoakaka ana ka lono kelekalapa mai Parisa mai no ka holopono o kā hoolianaia ana o na pu kuniahi a na Palani maluna o ke kahua Venlun i keia la me ke kupono loa i ka mea i makeniakeia. He kaua hahana ka i hooukaia ma na walii apau o ka laina a na Belgian ma ka Poakahi a ina ka la i nehinei mamua o ka hoauheeia ana aku 0 ria Kelemania mai ,na wahi aku a lakou o ka paā ana no ka manawa pokole wale no. O ke kanikela Amerika nia Odessa, John A. Ray, ua palekana oia. ina Rascoff, mahope o kona kaawale ana mai ke kulanakāuhale mai 1 ka wa i kokoke aku ai na Kelemania ia kulanakauhale. IX)NDON, Mar.- 20,—Kelioonmkaukau mai la o Kelemania e lawe koke i ka mana 0 ka hoonoho aua aku i kona

mnn lmia nu|>isni mnhina o n:i , aina e pili ana i k« Kai ltolatik:i i i wiia akn ni Rusia >naluki> «> kr i , kahi i hoollikiniiia akn nie ka Im, , kinaluna ona olelo a ka Hol»heviki i , ho ai ma ka ahaolele nia Brest Lit.. Ua kphoia na luna aupuni Kolonuiii;.. ua liookohuia aku 110 ka hookolo :i , , !na okana aiiwu i lilo j>io ai ia Kt ; I nia, a Auseturia aku he h.'lnna ' o na Keloniania o hooun:ua aku m,, ; ka akau, a e hoonoho i:i ana l:i k..l ma ke ano he }>oe makaainana inai..k,, „ na apana i laweia eia. He lono kelekalapa inai Berlin m;. a i loaa inai ianei ina ko alahole ih.i ~ Amsterilaiu ke hoakaka ana, o ko K , ; na Kayscrling ka inoa i hookolmia !,, :u jla i koinisina 110 ka hoopouopnn.i :»r.. i ke aupuni*maloko o Liihuania, land aine na panalaau o ao ma ka l i;i na i lilo ia Keleinania, ko« o l'ali:,;. he aupuni ia e hooinaiu iana o k. u 11 ahaolelo l'olani nialalo na<? o na lun. .. nopono a alakai ana a Keleniania. Makaukau o lapana •me na Pualikoa no ko Kaua Aku WASIIINGTOX, Mar. 20.—X0 ko I īno ana aku o na pualikoa a lapana ilu ko o Silieria amo Mauohuria ua honk.. koke loaia niai ia hnua i keia la, . i nae ua hoikeia ae aolo i hoounaia aku na pualikoa e ko keona kaua ma 'I', kio, oiai nae aia »>u kahi o ka :>UU,i'.,u mau koa Kepani i huakoakoaia, ho m kaukani o lakou aia maloko o Koio;, ( ma ka hajia hoina loa o ka auonmi u Manohnria,"e hiki koko ai no ko ltu , hana koke ia aku. Maniuli o ka hoopuknia ana aku <> ke kauoha no ka hoonoe ana aku i m pualikoa ua manaoia o h >olako mua an:i> la]»ana i koua 111:111 hoahui im.jiu howiaio ana o ka nianao nui wulo n.l 0 ko lapana komo aku iloko 0 Silioiia 110 ke kiai wale aua no ia i ka niahiluu o ka hikina anio na pouo nui 0 ka oilia na koa a na aupuni huiia nialaila, a.»l.' no ka nianao e hoopio aku a i 010 kaua aku ia Sil>eria, a i ole ku t 0 aku pahu ia Rusia. He Hana Hikl Ole ka Hoouna Hui Ana i na Pualikoa Ina na Aupuni Muiia —Knolnni, l'.ila ni, Ilalia amo Amoiika nia ko kulaua .• hoolako ae ai i niau pualikoa 110 l;o k.. 1110 pu ana aku 1110 na punlikoa Inpana iloko o Sil>eria, e hiki ana 110 ia lakuu ke hana pela nio ke kanalna 010. Aka lie hana liiki ole keia 0 hanaia, oiai n ka ninuao o keia niau au]>nni ao la «• lioakoakoa i ke kikowaena o ko lak.m ikaika ma ka haj>a koinohana, a ua nana mai lakou ia lapana nana <■ lm>. pakele i ko lakou inau waiwai 111:1 ka llikina oiai ia e nialania ana 110 kona inau waiwni ]>onoi iho malaila. No k.Au]>uni Ainei-ika ho niakeniake ia o h>.i hoi i kona niau ]>ualikoa ma ka hapi komohana. Ma ia manawa liko o |>onn c hoomanaoia 0 la]>ana wale 110 ke au puni i lako me 11:1 ]>ualikoa uui i luii aku'me na au]>uni i iiuiia e ku ana ina waena o na pualikoa Kolemania o in'<* malie mai la ma ke kaliua kaua am • Rusia ame ka hikina loa me kn l'aki pika ame Anierika 111:1 kekahi aoao 111:11. Aole o Kelemania i poina o lnpana no ke anpuni nana i ki]iakit aku iai i mai kona kahua aleu ma kn liikina ma 0 ka lilo ]>io ana 0 Kiao Clmu ia I :i| na, a o lapana 110 hoi ke aupuui nnnn kaili niai ,ia Kelemania 111 iai na nioku puni maloko o ka I'nkipika. Mamuli o ko l?usin haulepio ana i loaa aku ai ia Kolomnnin ke kalma .• manao e ia aku ai e liala ann 110 Im mau niakahiki lehulehu o ko kaua ana inamua o ka liiki aua ia Kolouiania k • lawe i kafnian:i hoomnlu holookoa Rusa iloko o'kona mau lim», a in nia nawa e kaua niai ai ia Mnni-huiin n ina Kiao Chau, a ]>eln me Kina aine lapa na, oiai ia niau :ni]>uni a elua ua kiii.a la aku i ke kaua ia Kelomanin. Mamuli o ka ike nuiaia aku o ko':i mau hiohioua 110 ka hoea i'o niai <> k.'a hopeua o ka hooma'.u nna i na hnl»* honliu uleana nui 11:1 lako kaua ina Vla «livostok, a nia na walii a]>au o pili ana 1 ka lnina kaanhi e holo ana innwano,' aku o Sil>eria ka lua o na meu nui e ]>ono e nuonooia. E Paa Ana no o Kelemania ia Belgium AMSTy3RDAM, Mnrch O kn ol hooholo na ka inanawa e hoomnkn ai na kukakuka ana 110 ka maluhia nia ina luna o ka Peresi(lena Wilson o Anionka liuipuia ka oi aku o ke kalele ann ma mua 0 110 Aupuni Iluiia, a i ole keknlii paha 0 ko lakou 111:111 nlnkni.o kma ka manao i hoakaknia e kn N u|»«• ]. a Frankfurt,er Zeit-ung maloko o kana h»» akaka maiiao ana maluna o ka haiul. l i a Balfour, 0 ka manao 1111 i o knna li.n olelo ua lioea niai i Jierlin nei. Ma ka mannopepa 110 ka haioh lo a Balfour he ano akahele no, nka nao ma kana lioakaka aole o Koleniania e k 11001100 nui ana 110 ka haalele loa ia ak . o na okana apau i paaia eia mahiko Belgium, a i 010 uku aku paha i kekal.i mau poho ahiki i kona knuohaia ann mai me ka mana 0 na 1110:1 kaua. W. S. S.