Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVI, Number 13, 29 March 1918 — Page 7
| This text was transcribed by: | Kamehameha Schools Gift To Dr. Chun |
| This work is dedicated to: | Dr. Michael J. Chun |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
HE MOOLELO NO NA
Hoahanau Ekolu
A I OLE O
Hawaila ke Koa, a o Magarita ka U'i ka Manu Nunu Ahiu
Oiai lakou e hoomaha ana, i hoike ae ai o Hawila i kona manao, e komo poloei aku ka naita Hunegaria ame ka nai;a Sepanai iloko o ka ululaau, e a makaala loa hoi laua i ka manawa e halawai ai me na kanaka o ka moi, hoopoino ia mai paha laua, o ka manawa iho la ia e hoomaka ai e puhi i ka laua mau e-le, ia we e maopopo ai ka poe iho i koe, ua halawai laua me kekahi poino, alaila e holo koke aku no o Hawila ma no ka haawi ana aku i na kokua ana ia laua.
Ina hoi no ko laua halwai ole me kekahi poe kanaka, alaila e hoolohe mau no laua, a i ka we e lohe ai i ke kani kapalili o ka 'laua nei mau o-le, 'e hoomanao iho kela mau kanaka, ua halawai o Hawila me Malavalia, me kekahi poino ko'iko'i, e hola koke mai laua, a hoouka i ke kaua no ka lanakila o Hawila ma aoao.
I ka maopopo ana o ka lakou nei papa hoonohonoho hana, ia wa i haawi ae ai ko lahou lululima hope ana, a kamoe aku la ka naita Hunegaria me kona kokoolua no ko lua wahi, a noho iho la no hoi o Hawila me kona mau hoa, no ke kakali ana aku i ko manawa e hoheia ai kekahi hoailona pu puhi, mai ko lakou mau hoa mai.
Ia hala ana aku hoi o kela mau naita elua, a koe iho la o Hawila ame kana mau aikane, ia wa i pane aku ai o Hawila : "O ko'u manao ea, e komo pololei aku olua noloko o ka ululaau, a e kele hookahi aku no hoi ua ma kela aoao aku nei, a ua lohe no hoi olua i ka hoailona a'u i kamailio mua aku nei, i kela mau hoa o kakou, in a no ko olua halawai me na kanaka o ka moi, alaila mai hoohakalia i ka hoike ana mai ia'u ma ke puhi ana mai i ka olua o-le, a pela no hoi au, in a no ko'u halawai me kela poe."
Ke oili ae la ka la ma ka piko o ka mauna i kela manawa a lakou e kamailio nei, nolaila he mea makehewa wale no ka noho ana aku iwaho o kahi malaelae o ikeia mai auanei lakou, aka e hele lakou noloko o ka ululaau, malia a kaa ma ko lakou aoao ka ike mau i kela poe kanaka powa.
"Auhea oe e Hawila kuu aikane, he hana paakiki na'u ka hookuu hookahi ana aku ia oe e hele maloko o keia ululaau, i hoopuniia e na kanaka o ka Moi Humera, no ka mea ua ike no oe ke hoohalua nei lakou i kou ola, a nou hoi ko lakou makemake e hopu a paa, pau like ana kaua iloko o keia pilikia, a malia o kakou aku no paha apau loa, me ko kaua mau hoa. E hele like no kakou i hookahi wahi, i halawai no ia mea ka poino, ua hiki ia maua ke kokua aku ia oe, a pela hoi eo e kokua mai ai ia maua."
No kela mau olelo a Malavalia, ua hoopau okoa ae la o Hawila i kela manao on a, e hele hookahi aku, a haawi mai la oia i kona ae, me ka nonoi pu ana mai i kana mau aikane e kala aku iaia no kela manao mua ana i hoopuka mai ai," wahi a Hawila, oiai nae no kona manao e hele aku e hoonana i kona manao kaumaha a luuluu na kana Margarita, pela wale no oia i makemake ai e hookuu hookahi ia aku oia ua poina loa ua koa nei a kaua no ka poino i manaoia ai, e hookau mai maluna ona.
Ma kekahi ano nae, aole loa i maopopo i ua o Hawila, ke kumu nui o ka puka okoa ana aku o kela mau olelo mai iaia aku, aka nae pela iho la no na mea i hoopaaia nona, a no ka mea e hoea mai ana i ka hookoia ana o ka wanana a ke Kilokilo Monika i hoike mua aku ai ia Magarita, e hoea mai ana i ka la a ka U'i Margarita e halawai pu ai me kana aloha, me ka welelau o na leo mele, e kakali iho nae kaua e ka makamaka, a e nana aku hoi i ka hoea ana mai i ka wa e hookoia ai kela wanana.
Ua hoomau aku la no o Hawila me kona mau hoa i ka hele ana iloko o ka uluaau, he mehameha pu wale no ia a lakou e hele nui, aole he loheia aku o ka nakeke mai o ka poe hoohalua, a i ole ia, ike okoa aku paha ia lakou.
Ua ma'u no ia wahi a lakou nei i hale aku ia, hoea aku la lakou ma kapa o kekahi kahawai, a malalo o kekahi kumulaau nui, noho iho la lakou hoomaha, a ke kiekie ae la hoi ka a iluna, eia no nae i na hora o ke ehu kakahiaka.
No Hawila nai, aia mau ke kono a kona manao e hoohala hookahi oia i kona manwa maloko o ka ululaau, a hele holoholo aku la ma kapa o ka muliwai, e walea ana hoi i ka uliuli lipolipo o ka wai e lana malie ana, ka mea hoi a ka poe haku mele i hooheno ae ai i kaia mau lalani mele.
"Lipolipo ka wai o Eleile,
Huihui i ka noho a ka ohu,
I mehana i ka lau a ke aloha,
I ka pili aoao ana iho."
Ua ma'u na ia hele ana aku a Hawila, alaila noho iho la malalo o kekahi kumulaau, iloko o kela manawa, me he mea la, ua poina loa ea la mailoko aku o kona noonoo, na mea e pili ana i ka poino i makemakeia e hookau mai maluna on a e ke Kaikialii Marino ame kona mau naita, he kookahi wale no mea nui, o ia no na hoomanao ana no kana aloha, a o@ai ua hele oloko a piha e noho aku ana, o ka hoomaka ae la no ia o Hawila e himeni, aia hoi kana leo ke kikiko'u la kohu lea no na manu iwi polena o ka uka.
Ua hoopiha kokeia aku oloko o ka ululaau me ka lea hoene o ka kakou koa opia; a ke laweia la hoi ka leo o kela himeni, a pa pono aku la ma na pepeiao o kona mua hoaloha elua, e walea ana malalo o ke kumulaau, ia manawa i hoopiha koke ia mai ai mai ai laua me na manao ilihia, i kaua mea o ka nani ame ka u'i maoli no o kela leo himeni, ka mea hoi a la@a i lohe ole ai pela mamua.
He mea oia o, aole loa no o Malavalia me Oto Beriana, i lohe iki i ko Hawila himeni ana he hookahi manawa, a i ko laua lohe ana aku i kela leo a ka nani nua wale, ua hoopiha loa ia laua me manao kahaha, me ka ninau okoa ana aku o Malavilia: "Ea, owai la hoi ka mea nona keia leo nani a ka launa ole i ka himeni a kaua e lohe nei?'
Ua hilinai mai i Hawila ihope o ke kumulaau, ma kela manawa ana e kuupau ana i ka himeni, aia hoi iloko o kona nanea, i kaomi aku ai kekahi mau lima ma kona poohiwa, a mamua o kona huli ana mai e nana i ka mea nona kela mau lima, aia hoi, paa ana kona a-i ka puliki ia, a mau'u ana hoi kona ihu i ka honiia, me ka moani ana ea o ke ala onaona o ka pua rose, eia ka o kana aloha no, ka U'a Magarita, a o ka Manu Nunu Ahiu hoi, ka mea i oleloia, aohe kiamanu e hei ai, i ke keiki nae oloko o na ululaau, hiu ia mai a pili i ka poli.
Oiai ua ma'u na la o ke kaawale ana, ua hele hoi ke aloha a kau i ka nuku, i ka hui ana ae o na opua i kahi hookahi, aohe aku he hana i koe, o ko laua lulumi wale no, e hoonipo ana iloko o na wiliau o ko laua aloha.
Lalau mai la o Hawaila i hana Margarita o hoonoho pono iho la mamua o kona alo, me ka honi hoomau ana mai i kana aloha no kekahi manawa, alaila pinana ae la i keia mau lalani mele:
"Maemea Lihau po i ka lehua,
Kupu kelakela i ke alo o Malama,
Me he lama la kona aloha e ka ipo,
ke hiki mai a hiki mai."
Na kela mau lalani mele hoi a Hawila o ka hookeno ana ae, i kono aku i ka U'i Margarita, e puili mai ma ka a-i o ka mea ana i aloha ai, me ka hina ana aku o kona 'poo iluna o ka umauma o Hawila, a noke ae la i ka haawi ana i na muki aloha o ka ipo i ka ipo, no ka mea ua kakali wale me ka hoomanawanui, akahi no ka hui hou, aole kakali ana aku, he wa ia no ka manu inuwai, e inu ana i ka wai, e inu ana i ka wai o ka hoohihi ame ka makemake, a mahope aku na mea e pili ana ia laua iho.
O ko laua nei lulumi hoi ia ahiki i ka mahie ana ea o na haawina ikiki o ke aloha kupouli iloko o laua pakahi, ia wa i hoomaka aku ai o Margarita e hoike i kona moolelo mai kinohi mai ahiki wale i keia hui pu ana iho la o laua, elike no hoi me ka kaua e ka makamaka heluhelu i ike ai ma na helu aku nei i hala, a o ia ka Hawila i ninau mai ai ma ke ano hoohauhualau:
"He keu no hoi oe a ka piha lokoino me ka aloha aole ia'u. Ua ike mai no ka hoi oe i ko'u noke aku i ke alualu mahope ou, aohe nae ou wahi mea a ike wale mai; o kou holo no is s nalowale iloko o ka ululaau, a ku iho la au i kahi o ka hoaa, a naku hele ana i o a ia nei, aohe au wahi mea a ike hou ia."
No keia mau olelo hoi a Hawila, kuku okoa iho la ko Magarita mau waimaka, no ka hooluhi makehewa ia o kana aloha, aka nae mahope o kona holoi ana ae i no waimaka mai kona mau lihilihi aku, ia wa oia i hoakaka pono mai ai, i ka nui no o kona ehaeha, no ke ano o kana mea i hana mai ai, aka nae aole e kihi aiai ke alo ae, no ka mea ua paa oia malalo o kekahi hoohiki ana i hana ia e ka Kilokilo Monika.
Hoike pu mai la no hoi ua o Magarita i ke kamailio ana aku o ke Kilokilo Monika iaia, i ke kuko ana o ke Keikialii Marino, e pepehi i ua o Hawila a make, i wahi e lilo aku ai ua a Magarita i wahine na kela keikialii, ke hoole o Hawila, aole e lilo i kane na ke Kamaliiwahine Vaioleta, ke kaikuahine o ua keikialii nei."
"Ua pomaikai loa au ma keia halawai pu ana iho la o kaua iloko o ka manawa i manao mua ole ia, a ke hoomaikai ahu nei no hoi ia oe, i kou hoike ana mai la i keia mea ia'u, aka nae, ua kaupu no au i ka manao o ka hana a kela keikialii ouka nei o ka ululaau, a pela hoi, ka hoounaia ana mai o na naita he hookahi haneri me ka umi, no ke kokua ana i ka holopono o kona manao hoohalau, aka nae, aole loa au i hopo iho, a i maka'u aku paha i ka nui o ko lakou ikaika ame ka mana, no ka mea ua hele kuu puuwai a piha i ke aloha nou, o ka mea wale no ia nana i kono mai ia'u, e pii mai iloko nei o keia ululaau, a e ku aku imua o ka poino a o ka lanakila paha, elike me ka hopena e ikeia aku ana."
E makaukau mai ana ka U'i Magarita e kamailio, ua hoopuiwa loa ia laua i ka lohe ana aku i ka lohe ana aku i ka nakeke ana mai oloko o ka nahelehale, a ia Magarita no a noho pono ae ma ka aoao o kana aloha, ku ana no he umi mau kanaka, i ka lakou mau mea kaua, a pane mai la kekahi o ua poe kanaka nei:
"Ke mkemake nei au e ninau aku ia olua, o oe anei kekahi o na kanaka powa e keia kanaka opio, a makou e huli nei? Ua hoounaia mai makou e ka Moi Humera e hele mai e hopu i kekahi mai kanaka powa elua."
Huli ae la o Hawila a i aku la i kana aloha: "E oluolu oe e hele aku a kau maluna i kou lio, a e hookuu mai hoi oe ia'u, e pane ae i ka ninau a keia poe kanaka," me ka hopu ana iho o Hawila i ka lima o Margarita a huki ae la iluna.
Hoomaka aku la o Magarita e hele no kahi e ku mai ana o Pomelia, kona lio eleele, aia hoi maluna o kona kua, kana pana me kana eke pua, aole nae i loaa he elua mau kaina wawae a ua o Magarita o ka hele ana aku, ia wa i holo ae ai kekahi naita e ake'ake'a aiai, me ka hoao ana mai e hopu i ka lima o ua kaikamahine nei, aka mamua o ka hiki ana iaia ke hooko mai i kona manoa lapuwale, ua loaa mua aku la oia i ka hauna ko'i a Hawila, a konini ana na wawae iluna o ka honua, o ka hoomaka iho la no ia o ko lakou nei kaua ana, he eiwa mai ma kekahi aoao, a o Hawila hookahi wale aku no hoi ma kona aoao.
A ole o Magarita i hoohakalia wale iho, ma ka ku ana mai a nana i ka hopena o kana aloha imua o ke alo o kela poe kanaka, aka holo aku la oia o kau malun o kona lio, hopu iho la i kana kakaka a omou iho la hoi i kekahi pua, a iaia i huli mai ai a nana i kana aloha, ua like pu me kekahi liona, i pahi i ka huhu, e paio aku ana me na kanaka o ka moi, aia hoi kana ko'i ke ninau poahi la ma kona mau aoao apau, aohe wahi lihi kokoke aku o kela poe imua ona.
O ke kanaka e loaa aku ana i ka hauna ko'i a Hawila, a ole he ahailono nona, a aia hoi ka U'i Magarita maluna o kona lio, kahi i pana mai ai i kana pua, ku no ma ka maka, hua'i ka pua ma kekahi aoao, a meke aku ana ia kanaka, hoopololai aku ana ka pua maluna o kekahi mea okoa, a ke nana aku i ua kaikamahine nei aohe pua hala, ke hele wale la no a papani i ka maka o ka pipi bulu.
Na kela koele o na mea kaua i hoohikilele aku i ko Malavalia ma noonoo, a holo mai la luna me ka awiwi no ka huli ana ia Hawila. Ma kihi he mau anana ke kaawale mai ia Hawila aku, ua ike pono mai la laua he ekolu mau kanaka e noke ana i ka paio me Hawila, a ma kahi mamao aku hoi, aia ka U'i Magaeita maluna o kona lio, kahi i hoolele mai ai i kana pua, aole he manawa no ka ulolohi ana iho, mea pono e hoea koke aku laua a haawi aku i na kokua ana ia Hawila.
E hele aku ana no nae laua, aole i kokoke aku, aia hoi, he ike ana ka laua i ke kulana o Magarita ihope, aia hoi, hina aku la he hookahi kanaka ilalo, a waiho oni ole ana iluna o ka honua, a he koha ana hoi no ke ko'i kaua a Hawila, walawala ana ka lua o na kanaka, a hina aku la ilalo, a ia hoi hou ana ae o ke ko'i, no ke koena aku i hoe, loaa pono aku la ma ka hono o kona a-i, a lele ana ke poo i kahi e, o ka pauku kino wale no ka i waiho iho ilalo; nolaila ma ka manawa i hoea aku ai o Malavalia me Oto Beriana, aohe a laua mea e hana aku ai, ua kaa ka lanakila ma ko Hawila aoao, me ke kokua pu ana mai o kana aloha iaia.
Ia huli ana mai hoi a Hawila ihope. eku aku ana kan mau aikane, alaila pane mai la ma ke ano hoomakeaka: "He keu aku hoi keai a ke paani owelawela o keia kakhiaka; a in a paha aole ka Lede Magarita," me ke kuhihuhi ana aku i kana aloha e hele mai ana no ka hui pu ana me lakou nei, "in a ua ku a poini maoli au i keia poe kanaka, o ka nui mai auanai keia e lanakila ai ke mea hookahi!"
"He mau hoike ike maka maua, no ka hoouka kaua mawaena ou ame kela poe kanaka, in a aole i'o no keia lede akamai nui wale i ka pana pua, ina no paha ua oi loa aku ka hahana o kau paani ana me keia kakahiaka," i pane hookolohe aku ai no hoi o Malavalia, alaila hoolauna aku la o Hawila i kana aloha imua o kana mau aikane, oiai o keia no ka manawa mua loa a lokou i hoi ae ai he alo a he alo.
Ua hoohalaia he mau kamailio pokele mawaena o ka U'i Magarita me Malavalia ma,a ia wa i pane mai ai ua u'i la Rokenekai:
"Ke noi aku nei au i ko oukou oluolu, e hookuu mai ia'u. no ka mea ua aneane e pau ko'u manawa i hookuuai mai nei e hele e holoholo, a e huli hoi pololei loa aku ana au no ke Kakela Melodiana, ke kakali loa mai la paha ko'u mau hoa ia'u. Ma ko'u manao nae, aole he loihi loa o ka manawa e kakali aku ai me keia kakahiaka, e hooukaia ana kekahi kaua hahana loa mawaena o oukou, ame ko oukou mau enemi, o ka'u kalokalo wale no ma ka inoa o na lani, e haawi mai i na ulia o ka pomaikai maluna o oukou apau, a e paphi hoi oukou i ka lanakila kiwahiwa, e pii ai ka lia maka u ame ka weliweli i ko Hunegaria apuni.
"Auhea oe e kuu Hawila aloha, e wehe hou ana ka pili a kaua. aka e hoomanawanui ka ono, aia hoi a hala ae ka makini Kona, alaila, noho aku hoi paha ua kanaka, aohe mea e lele ai o ka oili, i le'a no ka lawai'a ana i ka malino o ke kai; nolaila e hoi au ka hoomakaukau ana ia'u iho ame ko'u mau hoa, no ka hele ana mai e haawi i na kokua ana ia oukou," alaila hopu aku la ma ka a-i o kana aloha, a haawi aku la he hookahi muki hope ana, me ka kunou ana mai no hoi imua o Malavalia ame Oto Beriana, o kona kau ae la no ia maluna o Pomelia, me ka pane ana iho i keia mau olelo:
"E Pomelia kuu lio punahele, e lawe pololeo i kou haku no ke Kakela Melodiana ka pahuhopu," o ka manawa no ia o ua lio nei i lele aku ai imua, nana aku oe ia la, moe kololio o ia no oe o ka uwahi o Kula.
He mea oiaio, ua like pu o Magarita e holo la maluna o kona lio, me he kikiao makani la, iloko o ka hele a kinikini na kumulaau liilii i kahi hookahi, he aloalo wale ia no ia e ua kaikamahine nei, aole no hoi i emi. kapalulu ana o Pomelia ma kekahi aoao mai o ka pa o ke kakela, a oiai ua kamaaina wale no ua lio nei i kahi o ka puka huna, ku iho la oia ma kekahi wahi, a keehi iho la kona wawae hope no ekolu manawa, o ka hamama ae la no ia o ke panipuka, a poholo ana oia ame kona hakuwahine iloko, a nalowale aku la, me ka hoi hou ana ae o ka puka a paa, me he mea la he hookahi no pa ke nana aku, aole he wahi e maopopo ai he puka.
Ma kela komo ana aku a Magarita a hoea i ka halelio, haawi aku la oia i ke kauoha i ka mea malama lio, aole e wehewehe i ka noho o Pomelia, no ka mea, e hele hou aku ana no oia, aka e haawi i manawa no kona lio e hoomaha ai, ua miki mai la ke kahulio, a hoihoi aku la ia Pomelia ma kona wahi mau, me ka paa no nae o na pono apau iluna o kona kua.
Hakalia no o Magarita a lele iho mailuna mai o kona lio, hoi awiwi mai la oia noloko o ke kakela, a hui pu iho la me kana aikane me ka U'i Peresila, ame kona mau makuahine hookama ke Kilokilo Monika me Sidia.
Ma ke ano nui i hoike aku ai o Magarita i kona hui pu ana me Hawila, na ka leo himeni o kana aloha i lawe pololei aku iaia ahiki i ko laua hui pu ana, pela hoi ka hooukaia ana o kekahi kaua hahana mawaena o Hawila ame na naita he umi o ka Moi Humera, kona komo ana e kokua i kana aloha, ahiki i ka lukuia ana o kela poe naita he umi a pau i ka make e laua.
Huli ae la hoi oia i kana aikane ia Peresila, a kamailio aku la i kona hui pu ana me Malavalia, aia me Hawila ame Oto Beriana; ua lilo keia i mea hoohauoli loa aku i ko Peresila manao.
I ka lohe pono ana aku o na wahine kilokilo i na hoakaka a Magarita, ia wa i pane mai ai ke Kilokilo Monika: "Aole he manawa hou aku i koe no ke kakali ana e o'u mau hoa, aka ua kokoke loa mai ka manawa e hooukaia ai kekahi kaua hahana loa, o ka kakou hana wale no, o ia ka noho ana me ka makaukau i na wa apau; a ia kakou e lohe ai i ke kani o kekahi pu o-le, he hoailona ia, no ko kakou haalele ana iho i ke kakela nei me ka hikiwawe, a nee aku kakou no ke kahua hookahekoheko.
I lawa no a pau kela mau olelo hoakaka a ke Kilokilo Monika, o ka wa iho la no ia i wawalo hele ae ai ka leo o kekahi pu o-le , e haehae ana i loko o ka ululaau; a me ka hoohakalia ole iho, ku ae la o Magarita me kana aikane a holo pololei aku la no kahi o ka laua mau lio, a iloko o ka manawa pokole, aia ua mau kaikamahine nei mawaho o ka pa o ke kakela, me ka holo pololei ana aku no kahi a ka o-le e kani mai ana.
No na wahine kilokilo hoi keia, ua holo aku la no laua ma na wawae, he lohe ana aku ko Magarita ma i ke kahea ana mai e hahai aku mahope, kololio ana ua mau kilokilo nei mamua pono aku o kahi a lua e holo ana, aole no hoi i emo iho, loaa aku la ua mau kilokilo nei, a o ia ka Monika o ka pane ana mai:
"E wiki olua, a mai kaohi i ka holo o ka lio, no ka mea ke hooukaia mai la ke kaua me ka hahana, a aia maluna o olua, ka lanakilo o ko olua mau haku kane."
Hakalia no a pau kela mau olelo a Monika, o ke kuu aku la no ia o Magarita i ka holo o Pomelia, aia no hoi o Peresila mahope pono aku kahi i ukali ai, a iloko o ka manawa pokole, hoea aku la laua ma kekahi ponaha nui, i hoopuniia hoi kona mau aoao apau e ka ululaau, a ma ua ponaha nei, i ike aku ai laua e hooukaia ana ke kaua me ka hahana mawaena o elima mau naita ma kekahi aoao, a he nui hoi ka poe ma kekahi aoao mai.
Ke ku aku la laua nei nana i ko lakou paio ana, alaila i aku la o Magarita i kana aikane: "Aia iwaena o kela mau naita elima ma kekahi aoao, aia i waena o lakou ka kaua mau mea i aloha ai, a o na kanaka hoi e lele kaua aku la maluna o lakou o na naita ia o ka Moi Humera, o ko'u manao ea, e holo poaipuni kaua mawaho o keia poe kanaka, me ke ki ana i ka kaua mau pua maluna o na enemi o na kanaka elima," o ka manawa no ia i hemo ae ai na pana a ua mau kaikamahine nei a paa iloko o ko laua o ko laua mau lima, omou iho la hoi i ka laua mau pua, a hoomaka aku la e holo me ka puahia nui, e haka pono ana hoi maluna o na kanaka o ka moi, no ka manawa kupono, a lua e pana aku ai i na pua.
Aia hoi ke Keikialii Marino ke hookikina la i kona poe kanaka me ka leo nui i ka i ana: "Ilalo me keia mau kanaka powa! E pepehi ia laua a make, a mai ae aku e lanakilo laua maluna o oukou!"
Iloko nae o ia leo hookikina o ke Keikialii Morino me ka piha inaina, ua hiki ole i kona mau naita ke hooko aku, no ka mea i ka manawa a kekahi e hookokoke aku ai imua o kela mau naita elima, o kona loaa mai la no ia i ka hauna ko'i a pahikaua paha, lele ana ke poo i kahi e, a no ke ku i ka maka'u me ka weliweli ke nana aku, ua kuha'u okoa mai ka ua poe naita nei ihope, o ka manawa nae ia e loaa aku ai i na pua a na kaikamahine hololio, haule aku la iluna o ka honua.
Ma ke ano nui ke olelo ae, ua like pu na naita o ka Moi Humera me na kumulaau ka hooluliluli ia e ka makani Kona, imua o na hauna ko'i ame na hauna pahikaua a na kanaka elima, o ka poe apau e kokoke aku ana imua o lakou aole loa he ahailono, he hookahi wale no wahi e pakele ai, o ia no ke emi ana aku ihope, ke loaa ole mai hoi i na pua a na kaikamahine pana pua pololei.
Oiai hoi o Hawila ame kona mau hoa e luku mai ana i na enemi ma kekahi aoao, aia o Magarita me Peresila, ke luku aku la ma kekahi aoao, a elike me ka helele'i ana o na lau maloo, pela iho la ka make liilii ma ka aoao o ke Keikialii Marino, he ku maoli i ka weliweli ke nana aku.
O ka noke hoi ia o ua keikialii nei i ka hookikina i kona poe kanaka ahiki i kona ike ana mai ia Magarita ma, e kokua aku ana i ka luku ana i kona mau naita, ia wa oia i kauoha aku ai i kekahi o kona mau naita e hookolo mai mahope on a, no ke alualu ana i na kaikamahine opio, o ka hoomaka mai la no ia e holo no ka uhai ana ia laua nei.
Ua maopopo no ia Magarita, ua hiki loa iaia ke hoohoka aku i kela keikialii, ma ka hookuu ana i ka holo o Pomelia, e hiki ole ai i ka lio o ua keiki nei ke hoonahoa aku, aka aole oia i makemake e haalele iho i kela kahua, aka e paio aku ana oia me kana aloha, ahiki i ke pio ana o keia mau naita o ka moi, a i ole pau loa paha lakou i ka make; a iaia i ike mai ai i ka holo aku o ke Keikialii Marino mahope on a, ia wa i kaeha mai ai oia me ka leo nui, me ka mau no nae o ka holo poniuniu o kona lio:
"E ke kanaka puuwai eleele a ka hilahila ole, ke kauoha aku nei au ia oe, e ku aku kou lio, a e hoopau kou alualu ana mai ia'u, o ike pono auanei oe i ke omo o kuu pua i ke koko o kou puuwai lapuwale!"
Aohe nae he hooloheia aku o kela leo kauoha o Magarita, aka hooi aku la ua keikialii nei i ka mama holo o kona lio, me ke kauoha pu ana ae i kekahi mau naita on a, e kokoke mai ana ma kona aoao, e alualu a paa i ka wahine opio, nana na olelo hookano o ke kamailio ana aku iaia.
I kela ike ana mai a ua o Magarita, aole i maliu ia kana kauoha, aka ke noke ia aku la oia i ke alualu, ia ma wa i kalena pono aku ai oia i kana kakaka ihope, a he @ o ana no ke kaula o kana pana, aia hoi oili aku la kana @ a ku pono mamua o ka umauma o ke Keikialii Marino, @ haule aku la no ia mailuna aku o kona lio, a waiho oni ana iluna o ka honua.
No kela ike ana aku o na naita e alualu pu ana me ke ikialii Marino ia Magarita, i ka haule pa-hu ana aku o laua haku ilalo, kaohi mai la i ko laua mau lio, me ka ana iho ilalo, a na kekahi i unihi mai i ka pua mai ka umauma mai, a hoolono iho la maluna o kona umauma, in a p@ aia no ke ola iloko on a kahi i kamau ai, aohe nae he @ iho o ka pana, no ka mea ua hala aku la ka puulena a Hilo, ua imi aku la ia Papalauahi.
No keel make ana hoi o ke Keikialii Marino, a hui pu @ me ka nui o ka make ma ko lakou aoao, ia wa i haawi a@ na naita iho i koe, i ka hoailona no ko lakou haawipio, ia i kuemi mai ai o Hawila ma ihope, a hoopau ae la hoi i lakou hoomau ana mai i ka paio ana, ame ka hookau @ ana mai hoi i ka make weliweli maluna o na naita i ko ka Moi Humera.
No kela hawipio okoa ana mai o na naita i koe o ka @ Humera, ua hele aku la o Hawila a kukuli iho la ma ka @ o ke Keikialii Marino, a o ka manawa no hoi ia i lawe kahi mai ai kela ame keia naita i kau ole aku he poino i luna o lakou, i ka lakou mau meakaua a waiho ma na @ wae o Hawila, he hoike no ka oiaio o ko lakou haawipio a@.
No kela hoopauia ana ae hoi o na paio ana, ua holo ma ka U'i Magarita a ma kahi e lulumi ana na kanaka mal@ o ke kino puanuanu o ke keikialii, lele iho la oia ilalo, ka hele ana mai a haha aku la kekahi lima ma ke poo, ia no i ike koke iho ai oia, aole e kala i lele ai ke aho, no mea ua puanuanu ka ili, a o ia kana i huli mai ai imu kana aloha a pane mai la:
"Na ko'u mau lima, i kaili ae i ke ola mailoko mai o keikialii, no ka mea na'u i ki aku iaia me kuu pua, me k@ manao mua ole nae, e ku ana ia, ma kahi e make koke a o ka'u mea kaumaha nei, o ia no ka ili ana mai o k@ koko maluna o'u," wahi a Magarita me kona piha me kaumaha.
"Auhea oe e kuu Magarita aloha, aole loa e kau aku i luna ou ke ko'iko'i o na ahewa ana no keia hopena i l@a ke Keikialii Marino, aka maluna no ia on a iho, no ka n@ oia ponoi no ka mea nana i imi i kona kumu e make ai.
"E nana ae i kona mau kanaka e waiho lala kukui mai @ i ke koko hoi me he kahawai la, e au mai nei iluna o honua, aole ia no kekahi kumu e ae, aka no ke ake ana n@ o keia keikialii ame kona makuakane, e hookau mai i make maluna o'u ame kuu mau hoa nei, a in a no aole kau pua e kuu Magarita, i o-u ae i ke ola mailoko aku o na ka maka auanei o kuu pahikaua, e omo aku i ke kok@ kona puuwai," alaila ku ae la @a o Hawila iluna, a kama aku la imua o na naita o ka Moi Humera:
"Auhea oukou e na naita o ka Moi Humera, ke olelo @ nei au ia oukou apau, he mau hoaloha oukou no'u, ma ka hana hookahi a kakou i alana ai i ko kakou mau ola, ma ano aole oukou i lilo he mau pio, aka ke hookuu la el@ aku nei au ia oukou apau e hele me ka lanakilo, aole he n@ hoopilikia hou ana mai a'u aku me ko'u mau hoaloha nei
"O ka'u wale no e kauoha aku nei ia oukou, e hoi pololei aku oukou i ke keikialii imua o ke alo o kona lu makuakane, a e hoike aku hoi iaia, o ka mea nana i kaili @ ke ola mai kana keiki ae, na ka wahine hololio no ia olok@ ka ululaau o Urania, ka mea ana i manao kuhihewa ai hiki ana ke hookoia kona mau manao lapuwale apau mal@ ona.
"I ko‘u hookuu ana aku ia oukou apau e hele me ka la kila, ke lana nei ko'u manao, ua lawa ko oukou ike maka @ iho nei i ka hopena i hookauia aku maluna o ko oukou n@ hoa, i mea no oukou e aa hou ole ai e lalau aku i na mea k@ no ka paio ku-e ana mai ia'u, ame ko'u mau hoaloha nei.
I kela manawa nae, i hoea mai ai na wahine kilokilo, @ ke Kilokilo Monika no ka i hele pololei mai a ku iho la ka aoao o ke kino make o ke Keikialii Marino, a ninau ae
"Pehea ka loihi o ka waiho ana o ke kino o ke keikialii el@ me keia ke ano?" wahi a ua wahine kilokilo nei me ka na pono ana aku maluna o ka helehelena o ke Keikialii Mari
"Ke manao nei au, aole paha i piha ka hapalua hora @ kona manawa i haule mai ai mailuna mai o kona lio, a hil@ keia wa ae e ninau mai nei," i pane ae ai o Hawila.
Ia pau ana no o kela mau olelo hoakaka a Hawila, ia @ nawa i kukuli iho ai ke Kilokilo Monika ilalo, pela no hoi ke Kilokilo Sidia, a hoomaka iho la laua e milikaa i na @ apau o ke keikilii, a no kekahi mau minuke kela nana p@ ana i na lala o kona kino, ia i aea ae ai ke poo o ke K@ kilo Monika iluna, a kamailio ae la:
"Ma ko'u nana pono ana iho la i ke kino o ke keikialii ka'u wale no e olelo ae ai, he make kupaianaha loa keia i l@ iaia, no ka mea aole i kukonukonu kahi o ka pua i komo a@ iloko o kona kino, a o kekahi no hoi, o kahi i ku aku ai i pua ,aole ia he wahi no ke kanaka e make koke ai; a o k@k mea ano e no hoi a'u i ike, o ia no ka nui ole o ke koko i ka mailoko mai o kahi i ku aku ai i ka pua, pela au e olelo @ o keia kekahi o na make kupaianaha loa i halawai mai ke keikialii.
"Ma na ouli kahoahoa nae a na lani e hoike mai nei, aole i make, oiai nae, aole loa he hanu ola iloko o kona kino i k@ wa, a o ka kakou e olelo ae ai me ka hoohewahewa ole, make maoli no oia," alaila huli ae la ua Kilokilo Monika imua o ke Kilokilo idia, a ninau aku la:
O keia ae la ka'u mau mea i hoomaopopo no ke kulana ke Keikialii Marino, aka nae, aole no he hewa, no kou ho mai i kou manao e Sidia, e like me kau mea i hoomaopopo maluna ona."
"Ua kulike no ko'u manao me kau mau mea apau i hoa ka ae nei, aka nae he manaolana ko'u, in a e hoihoiia ana k@ kino make, noloko o ke Kakela Melodiana, a malaila kau lawelawe aku ai i kekahi mau hana maluna on a, elike me ike ame ke akamai i loaa ia kaua ma ka oihana kilokilo, manaoi'o nei au e hoea mai ana no i ka manawa e hooiaio ia ai ka ouli kamahao a na lani e hoakaka mai nei."
"Ke kokua nui aku nei au i kena manao ou e ka Mada Sidia, e hoihoiia ke kino o ke Keikialii Marino noloko o kakela, a e lawelawe mai hoi olua i na hana apau e hoo keleia ae ai ke ola o ke keikialii, no ka mea ke kaumaha nei au, i ka lilo ana na ka U'i Magarita e kaili ae ke ola m@ loko mai ona; a in a he mea hiki i ko olua mana, ke ho@ hou mai iaia, a i make oia ma keia hope aku, iloko o ka li@ o kekahi mea okoa loa, alaila, ua hala ole kuu Magarita @ a ua kaawale aku hoi na ahewaia mai iaia mai, "i hoaka ae ai o Hawila i kona manao.
U hooia mai la na wahine kilokilo ela, he hana hil@ ia laua malalo o ka mana ame ko laua ike kilokilo ke @ hoi hou mai i ke ola o ke keikialii; no ia mea kauoha ae o Hawila, i na kanaka o ka Moi Humera i koe iho e ku mai ana, e hapai aku lakou i ke kino make o ko lakou ha noloko o kakela, a malaila e lawelaweia mai ai kekahi m@ hana e palekana ai kona ola mai ka make mai.
Elike me ka leo kauoha o ka kakou koa opio, pela iho i kaialupe aku ai na kanaka o ka Moi Humera i ko lakou haku opio, a noho ana iloko o ke Kakela Melodiana.
Ma keia hoihoiia ana aku o ke kino make o ke Keikialii Mariano no ka hale kakela, aia na wahine kilokilo elua n@ mua loa kahi i hele ai ,a o na kanaka aku he umi, na lak@ e hanai ana i ke kino o ke keikialii, o Hawila aku m@ U'i Magarita, o Malavalia hoi me ka U'i Peresila, a o C@ Beriana aku me ka naita o Hunegaria ame ka naita Sepan@ a mahope aku ka nui o na naita i make ole o ka Moi Humera kahi i ukali aku ai ma kela huakai kaumaha.
(Aole i pau).