Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVI, Number 14, 5 April 1918 — Page 4

                                                                           NUPEPA KUOKOA, HONOLULU, T. H.,  POALIMA, APERILA 5, 1918.

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

SOLOMON HANOHANO, LUNAHOOPONOPONO                      HOOPUKAIA I NA KAKAHIAKA POALIMA APAU

POALIMA                                                                                             APERILA 5, 1918

NA KAIKAMAHINE A NA PUKAUA MA KA HANA KOKUA.

         Ma kekahi wahi o keia pepa, e ikeia ai ka leka pane a ka peresidena o ka Ahahui o na Kaikamahine a na Pukaua ia Mr. George R. Carter, e kupale ana i na Hawaii mai na kipehi ia mai, no na mea e pili ana i na hana kokua iloko o keia manawa o ke kaua, a keia pepa e manaoio nei, aole he pane oi ae o ke kupono i hoikeia ae i ke akea no ke ano maoli o kakou na Hawaii elike'me keia, e hiki ole ai i kekahi mea ke hoole ae i ka pololei o kela pane.

         Ma ka ninau kokua no na hana apau e pili ana i ka pono o keia kaua ma ka aoao o Amerika, o na Hawaii ka hiki mua, o ka haawi ana aku i ka lakou mau kokua i ke aupuni, mai keia Teritore aku, mamuli o ka haalele ana iho o kekahi poe kanaka opio i ko lakou aina aloha. a haawi aku la ia lakou no ka hookauwa ana no ka pono o ko lakou aina hookama ame ka hanohano o ko lakou lahui kanaka.

         Ua haawi aku na Hawaii i ka lakou mau kokua ana no ke Ke'a Ulaula elike me ka mea hiki, ia lakou ke hana. a i kulike ai me ko la'kou kulana ulakolako a noho nele ana paha; ua haawi pu aku i na kokua ana i ke aupuni o Amerika, ma na ano lehulehu. me ke manaoio. ua hooko aku lakou i kekahi hana aloha aina oiaio no ko lakou aina hookama. a no ko lakou mau hoahanau hoi.

         Ua hoala ae nei ka Ahahui o na Kaikamahine a na Pukaua o Hawaii nei i kekahi kiahoomanoa no lakou. me ke ku okoa ana mai imua. a lawelawe i ka hana ana i mau lole hoopumehana no na koa, a ke hoala hou ia ae nei he mau ahahui o na wahine Hawaii. no ka lawelawe ana aku no ia hana hookahi. e ike mai ai na lahui e ae e noho pu nei me kakou. aole i kaahope na Hawaii, ma ka haawi ana i ka lakou mau kokua.

         I ka pane ana aku o ka peresidena o ka Ahahui o na Kaikamahine a na Pukaua ia Mr. Geo. R. Carter i na mea oiaio e pili ana i na Hawaii, ua hoike wale aku no oia, elike me kana i 'ike ai nona iho. ma ke ano Hawaii, o ia ano hookahi no auanei ka mea i kukuni paa ia aku iloko o ka puuwai o na Hawaii apau. o ia hoi, e nana mua ana i ko lakou mau kanaka opio iloko o ke kaua, a mahope ka poe owaho.

         He manawa pokole wale no ma keia mua aku, e kaheaia mai ana ko kakou poe kanaka opio, e hele aku i ke kaua. no ka hui pu ana aku me na Hawaii e kaua mai la me na enemi ma na kahua kaua o Palani: nolaila he hana ku i ke aloha, ka makee ame ke kokua oiaio, ka ka Ahahui o na Kaikamahine a na Pukaua o ka hoala ana ae nei, ma ka hoomakaukau e ana i na lako hoopumehana e pono ai ko kakou poe koa ponoi, ma ko lakou alahele, e halawai aku ai he alo a he alo me na enemi.

         He mea oiaio, he noho nele ka hapanui o na Hawaii. he poe lakou e lawelawe kino ana i na hana e pono ai ko lakou noho home ana, o ka oi loa aku iloko o keia manaawa kupilikii e halawai nei me kakou. e lilo ai ke kokua ana aku me ke dala maoli, no ka waihona Ke'a Ulaula i hana paakiki ia lakou: aka nae ua makaukau lakou e hookauwa aku ia lakou. ma ka hana ana me ko lakou mau lima ponoi. i kekahi mau mea e pono ai na koa o Hawaii nei. o ua hana la, e nee aku ana ia imua me ke kui'o. aole no ke ake ana e mahaloia'mai ; aka no ka makee ana. e lilo ka hana a ko lakou mau lima, i mea e kokua nui ia aku ai ko lakou poe koa, mai Hawaii aku nei.

         E lilo keia hana i hoalaia ae e keia ahahui, i kumu alakai na na ahahui e ae o na wahine o Hawaii nei. e ukali aku ai, ma ka hana pu ana mai i na lole hoopumehana no ko kakou mau kanaka e hele aku ana i ke kaua, e lako lakou me na lole hoopumehana, maumua o ka hoea ana aku i kahi o ke anu, i maa ole ia lakou.

         E lilo ka make ana o ia mau keiki o Hawaii nei i haawi aku ia laua iho no ke kokua ana i ke aupuni o Amerika. mamuli o ka makaukau kupono ole me na mea e hoopakele ae ai ia laua mai ke anu mai, i kumu e hoalaia mai ai na manoa uilani iloko o na wahine Hawaii apau : ua hoea mai i ka manawa pono loa a lakou e ku like mai ai imua me na manao lokahi. a haawi i kekahi manawa kaawale, ma ka hana ana i na lole hoopumehana no na koa.

         "Ma ka home ka mua o na kokua aloha, mahope owaho." ua like hoi ia me ka olelo okoa ana ae, e noonoo mua no ka pono o na koa o Hawaii nei, a mahope ka noonoo ana i na koa owaho.

 

KA HANA NUI NO KAKOU APAU

         la kakou e noho nei iloko o ka maluhia. a e lawelawe nei i ka kakou mau hana i kela ame keia la, e kukulu mai imua o ka kakou mau hana i kela ame keia la, e kukulu mai imua o ka kakou mau hoomanao ana aia ko kakou poe koa Amerika ma na kahua kaua o Europa e make ana i kela ame keia minuke, no ka hoopakele ana ae i na hana apau o keia au malamalama mai na hana mai o ka pouli a ke aupuni o Kelemania e ake nei e noho rula mai maluna o ke ao holookoa. No ke kupale ana i ka hanohano ame na pono pilipaa o ke aupuni o Amerika, i hookahe aku ai ko kakou mau pualikoa i ka lakou mau koko. a e molia aku ai no hoi ko kakou mau kanaka opio ponoi i ko lakou mau ola ; a no ia hana hookahi no. i komo aku ai ko kakou poe koa iloko o ka opu o ka moana, ma na kai o ka Akelanika.

         Aia he mau hana nui i hookauia mai maluna iho e kela ame keia pakahi o kakou no ka hooko ana aku, a ma ke ano auanei a kakou e hooko aku ai ia mau hana, i kauka'i ia mai ai ke ola o na kaukani o na kane ame na wahine, ka pono o na lahui kanaka he nui ame ka lanakila o ka pono ame ka malamalama ; a elike auanei me ka hikiwawe ame ku kui'o o ko kakou lawelawe ana aku i ka kakou mau hana i pili loa aku i keia kaua, e hoea mai auanei i ka noholii ana mai o ka maluhia, a e hoopakeleia ae hoi he heluna nui o na kanaka o ka oihana koa ame ka oihana kaua mailoko mai o na auwe ame na poino ; pela pu hoi e loaa ai ka nohona lanakila ana i na lahui e paa mai nei malalo o na kupee ana a ka make maluna o lakou.

         Ma ' ka hana kino ana, ma ka hoomakaulii ana, ma ke kokua ana 'aku i ke aupuni ma na mea pili dala, he mau hana ia i kau mai ai ke ko'iko'i maluna o ka lahui i keia la a i ke ao holookoa ; a he hana hoi no ka pono o ko kakou poe koa ma ka aina a ma ka moana, e molia mai la i ko lakou mau ola no ko lakou aina ame ko lakou hoa kanaka.

         Maluna o kakou apau, ka hooko ana aku i ka kakou mau hana me ke kui'o, elike me ka hiki ia kakou ke hana !

 

PEHEA KAKOU I KA HOOLOLI ANA I KA MANAWA?

         O kekahi o na ninau ano nui e kamailioia nei iloko o keia mau la, o ia no ka hoololi ana i ka manawa o na uwaki ma Hawaii nei, he hookahi hora ka awiwi mai ka manawa ae o na uwaki e ikeia nei i keia wa ; no ka hookaulike ana aku me ka manawa ma Amerika i hoololiia i keia la, a ka oihana kaua maanei, ame ka aha federala e hooko mai nei.

         Ua apono ae kekahi poe no ka pono loa o kela manao e hoololi i ka manawa o na uwaki ; a e lilo ka Meia o ke Kulanakauhale a Kalana o Honolulu ni. ame ke Kiaaina o ke Teritore, i mau mea na laua e hoopuka ae i na kuahaua pili oihana no ka hoololi ana i ka manawa ; o ka manao o keia ano, ma ka mea oiaio maoli, aole loa ia e lilo i mea mana. a ku i ke kanawai, a ma kekahi olelo okoa ana ae hoi, he mau kuahaua ia o ke ano waiwai ole.

         Ua kau aku ke ko'iko'i no keia manao ana e hoololi i ka manawa ma ka uwaki, maluna o ka lehualehu, e laa na haku hana ame na limahana, in a ua kulike ko lakou manao apau e hoololi i ka manawa. alaila he hookahi wale no alahele e hiki ai ia hana, o ia ka waiho ana aku i ka ahaolelo lahui, he noi, no kekahi hooponopono ahaolelo, e lilo ai keia hoololi ana i mea mana, ke ole e hanaia pela, alaila he mea makehewa loa ka hoao ana e lawe ae i kekahi mau keehina i ku ole i ke kanawai.

         He mau hana kekahi i pili aku i ko kakou mau hooponopono aupuni ana, i kau kanawai ia ; a o ka hoololi ana ae i kamanawa, mamuli wale iho no o ka manao ana he hana kupono ia, ma o kekahi kuahaua la. he kahua ia e wehe hamam ae ana i ko kakou mau aha hookolokolo, no kekahi mau ninau kanawai e hoalaia mai'ana ; e pono ole ai ke lawelaweia he mau hana hawawa ma ko kakou aoao, e hoomahuahua iho ai i ka pilikia ma keia hoololi manawa ana, mamua o ka maikai e oili mai ana ma ia hoololi ana.

         O keia hoololi manawa e kamailio nui ia nei ; a i hoike okoa ae ai hoi kekahi poe o keia kulanakauhale i ko lakou mau manao apono, no ka hoolilo ana no ia i kekahi manawa nui o ka la, i mea waiwai, a i mea e hoopomaikai ia aku ai kekahi mahele nui o na makaainana, a no kona lilo i'o i mea e pomaikai ai, a pomaikai ole paha ma Hawaii nei, he mea pono no ia kakou ke loaa mua na hoomaopopo ana penei :

         Ina e hoololiia ana i hookahi hora, mamua ae o ka manawa maamau ae o ka manawa maamau ma na uwaki ma Hawaii nei, alaila o ka hoomaka ana e lawelawe i na hana ma keia kulanakauhale, ma ka hora eono no ia o keia manawa, he hora ehiku hoi ia ma ka manawa hou i hoololiia ; e konoia aku ana na kanaka hana, e ala e lakou i ka hora eha, a hora elima paha no ka hoomakaukau ana i ko lakou aina kakahiaka ; e hoohana ana i na kukui uwila, ame na kukui aila no ka hoomakaukau ana i mau meaai na lakou ; a e pau ana hoi ka hana ma ka hora eha o ka auwina la.

         Ma Honolulu nei, e loaa nui ana he manawa kupono no na limahana e hoi ai no ko lakou mau home, a lawelawe aku i kekahi mau hana, i wahi e lilo ai ke koena nui o ka la i mea waiwai, aka nae, oiai he mahele uuku o na makaainana, he mau hana maopopo ka lakou ma na home, aole no e lilo ana ka nui o ka manawa i koe o ka la, i mea hoopomaikai aku i ka hapanui o na kanaka, koe wale no paha ko lakou hoea aku i ko lakou mau home i ka wa e kau ana no ka la iluna.

         E aho iki paha keia hoololi ana i ka manawa no na kuaaina, na wahi he mau mala uala, a mau meakanu e ae ka na kanaka ma ko lakou mau home, e loaa ana he wa no lakou e hana ai i ka lakou mau hana ponoi no ke koena o ka la ; eia nae, ma na mahiko, e kono okoa ia aku ana na limahana e ala i na hora o ka wanaao okoa, me ka kono pu ia aku o ko lakou ohana e ala e hoomakaukau i mau meaai na lakou. mamua o ka hoea ana mai i ka manawa e hoomaka aku ai e hana.

NUHOU KULOKO

 

         Ma ke Kalaudina o ka Poakahi nei, hoihoiia aku ai ke kino wailua o ka Rev. D. W. K. White no Maui.

 

         E loaa no ka awa makepono o Puna, ma ka Helu 833 Alanui Moiwahine, a ma ka Helu 1015 Alanui Kekaulike, mauka ae o ka Makeke Kuai I 'a.

 

         Ma ke kakahiaka o ka Poakolu nei i weheia ae ai na hana o ka Ahahui Mokupuni o Oahu nei, maloko o ka Luakini ma Waialua.

 

         Ma ka Poalua iho nei i hala aku ai na kaikamahine a 'o koa nowaho o Kahala, no ka hoohala ana i kekahi mau la hoomaha eha malaila.

 

         O na paahao kekahi o Kawa, e hoohana mai nei i ko lakou mau lima, ma ka hana ana i na lole hoopumehana, iloko o ko lakou manawa noho wale o ka la.

 

         Oiai e pii aua noluna o Puowaina uo ka halawai haipule ma ke kakahiaka Sabati aku nei i hala, i maule ai o Miss Jennie Purdy i kau a mea o ka maopaopa, a maluna o ke kaa otomobile, i hohoiia aku ai oia no kona home.

 

         I kulike ai me na hoike i hoea mai i Honolulu nei, aia ka mokukuna Puck, ma na kapakai o Kona, kahi i kakali ai no ka hoopiha aua i ka wahie maluna on a, eia, uae, ua ikeia ke komo nui o ka lui iloko o kela moku.

 

         Oiai ke hookokoke loa aku nei i ka la e kapu ai ke kuaiia o ka waiona ma Oahu nei, eia na kanaka ke holomoku nei ma ke kuai ana i waiona no lakou iloko o keia mau la.

 

         Ua hoala hou ia ae nei he hui hana lole hoopumehana no na koa, e haalele iho ana ia Hawaii nei no na kahua kaua. He ahahui keia i noho peresidenaia e ke Kamaliiwahine Kalanianaole.

         Ma ka la apopo e hoomaka aku ai ke kuai ana i na bona aie aupuni hou, e ke aupuni o Amerika o ka hoopuka ana mai nei, a ke hoomakaukauia mai nei, na keehiua apau no ka holomua o kela hana e koonei poe.

 

         Ua koho ae nei ka Iiamuku J. J. Smiddy ia A. C. Parish i noho kakau olelo mamua no ka halewai, i kokua elua noua ma kana oiliana, elike me ke kauoha i loaa mai iaia mai Wakinekona mai, e huli i kokua hou no kona keena.

 

         Maloko o ka aha a ka Lunakanawai Kaapuni Heen, ma ka Poalua aku la, i kau mai ai oia i ka hoopa 'i maluna o kekahi Pilipino i ae aku i kona hewa pepehikanaka ma ke degere elua, e noho oia maloko o ka halepaahao no na makahiki he kanakolu.

 

         I kulike ai me ke kuahaua a ka Mein Fern, no ka lilo o ka Poalima Maikai i hala aku nei i la kulaia no ke Kulanakauhale a Kalana o Honolulu nei, pela iho la i hoomanoa ae ai na mea apau i kela la, ma ka waiho ana aku i ka lakou mau hana maamau.

 

         Mamuli o ka make ana o Alexander P. Kua, kekahi o na keiki Hawaii i poino kona ola, i ka manawa i topidoia ai ka mokuahi Kansas, e loaa ana i kona makuakane ia John P. Kua, ka huina o hookahi kaukani me elima haneri dala, ma ke ano he mau dala inisua i laweia e kana keiki me ke aupuni. E loaa aku ana ia Kua, he kanaono-kuma-malua dala me ka hapalua mai ke aupuni mai i kela ame keia mahina, ahiki i ka ukuia ana o ka huina holookoa.

 

NA MARE.

         Burton V. Cape ia May Martin, Mar. 23.

         Leong Tong ia Haliaka Kahele, Mar. 26

NA HANAU.

         Na Emory J. Walker ame Adeline Makanani, he keikikane, Mar. 17.

         Na Charles Kapau ame Margaret Mark, he keikikane, Mar. 23.

         Na Redrigo Vallaflor ame Walanika Nunui, he keikikane, Mar. 27.

         Na Henry K. Ng ame Sophie Hoolapa, he kaikamahine, Mar. 26.

         Na Peter Johnson ame Mary Kaiona, he kaikamahine, Mar. 29.

NA MAKE.

         Helen Pila, ma ka alanui Iwilei, Mar. 30.

         D. W. K. White, ma ka Halemai 'i Pupule, Mar. 31.

 

E HELE MAI E IKE IA 'U.

 

         I na kini kuleana aina o ka I'a Hamau Leo o Ewa. Ua kuekaa iho nei au i na buke apau oloko o ke keena Kakaukope o ke Aupuni, e pili ana i na kuleana aina iloko o na Apana o Ewa, Honouliuli, Hoaeae, Waipio, Waiau, Waiawa, Mananaiki, Manana nui, Waikele, Waimano, Waimalu, Kalauao, Aiea, ahiki i Halawa, a ua makaukau au e hoike aku i na pohihihi apau o ia mau kuleana. E hele mai e ike ia'u, e loaa no au ma ko 'u keena, Alanui Kalepa, ma ka papahele hookahi me ka Loio Lorrin Andrews, makai iho o ka haleleka, Honolulu, a i ole ma ke keena Kakaukope o ke aupuni.

KALE HAPAKINI,

Ke Kukini Imi i na Aina Pohihihi. Mar. 8, 15, 22, 29; Apr. 5, 12.

 

NUHOU KUWAHO

         WASHINGTON, Mar. 27.-Ua hoolahaia ae e ke keena kaua o ka heluna o na koa i poino o keia la i hoikeia mai Palani mai he eiwa i make a he umikumamaono i hoeha ia.

         WASHINGTON, Mar. 28.-O ka heluna o na koa Kelemania i poino iloko o na la eono mua o ke kaua ana ua kauia e na luna aupuni o ka oihana kaua maanei ma kahi o ka 400,00.

         O ke kaua nui a na Aupuni Huiia e hoouka aku ana maluna o ka enemi ua manaoia e kali ana lakou ahiki i ka koe uuku loa ana mai o na koa a Kelemania. He manalolana ko ka poe apau e komo aku ana na pualikoa Amerika i ke kaua nui me na manaolana no ka loaa o ka lanakila.

         PARIS, Mar. 28.-Ua hoikeia mai he lono ianei aia ke kulanakauhale o Dunkirk, ma ke kapakai komohana, ke kipoka ia ae la e na Kelemania me ka pu a lakou i hiki ke kiia ma kahi mamao koa, a ua koikoi ka ka poino i hanaia, he iwakalua poe i make.

         PARIS, Mar. 28.-Ua hoea mai ke kakauolelo o ka oihana kaua Baker ianei i keia la ma kona alahele e hoea aku ai i Italia.

         BERLIN, Mar. 30.-Mai ka hoomaka ana mai o ke kaua nui e na pualikoa Kelemania ua oi aku mamua o ka 70,000 koa paahao Pelekane i laweia mai, a ua oi aku mamua o 1100 mau pu mikini, elike me ka hoike a ke keena kaua.

         TEXAS, Mar. 29.-He umi mau kanaka Mekiko powa ame hookahi koa Amerika i make iloko o kekahi kaua ana mawaena o na Amerika ame na koa Mekiko me kekahi poe Mekiko powa ma kahi kokoke i Pilares. Ua hahai aku ua koa kaualio Amerika mahope o na kanaka Mekiko mai ka manawa o ke komo ana mai o na kanaka Mekiko iloko o ka aina hanai holoholona Neville, ma keia aoao o ka mokunaaina.

         PARIS, Mar. 31.-Ua hoomaka hou ia mai ke kiia ana o ka pu Krupp maluna o Parisa ma ka la i nehinei a o na wahine ame na kamalii na pio a ke Kaiser. Me ke kakahiaka o nehinei ka hoomaka ana. He ewalu poe i make komo pu maloko o ia huina eha mau wahine, a he 37 i hoehaia, eiwa mau wahine a ehiku mau keiki.

         LONDON, Mar. 31.-Hooku'i kekahi moku hahai topido Pelekane me ka maina a piholo ma ka Poakolu, ua hoolahaia ae keia e ka Haku o ka Aha Moana. Hookahi aliikoa ame 40 mau kanaka i piholo pu me ka moku.

         ATHENS, Mar. 31.-E hookolokoloia ana ka moi i pau Constantine, e noho mai la he moi kuewa i Suitalana i keia la, mamua o ka aha hookolokolo maanei ; ua hoikeia aku iaia kona hewa i hoopiiia ae ai. O kekahi o na hoike e ku ana iaia mamua o ka aha hookolokolo koa, oia ka loio ma ka aoao o ka lehulehu e ku-e ana iaia, ka mea nana ua hoakaka i owiliia ai ka moi i pau iloko o na hana karaima. "E pono i ka moi kuewa e pane mai nona iho maluna o keia mau kumuhoopii imua o ka aha," wahi a na hoa o ka aha hookolokolo koa i nehinei.

         WASHINGTON, Mar. 31.-Ua laweia mai e ka luna nana e hoomalu na waiwai o na lahui enemi eono mau halewili pulupulu i onaia e na Kelemania no lakou ka waiwaiio i oi aku mamua o ke $70,000,000. O na loaa apau mailoko mai o keia mau halewili e hookomoia aku ana ma ke ano hoopukapuka iloko o na bona Liberty.

         TOKIO, Apr. 1.-Ua hoomaka hou ia ke kamailio ana ma ke kelekalapa mawaena o Vladivostok ame Tokio i keia la. O ka olahani a na limahana maloko o Vladivostok ua pau, aka nae ma na lono mua mai kela kulanakauhale mai no kekahi mau la, oia mau no ka hoohaunaele o ka aoao Radicals maloko o ke kulanakauhale.

         LONDON, Apr. 2.-He kaua nui me ka maopopo loa ke hooukaia mai ana e na Kelemania maluna o na Italia a keia mua koke iho, elike me ka lono oiaio i hiki e loaa mai ianei mai ke kahua kaua mai a na Italia. Ua laweia mai e na Kelemania he mau pu kuniahi lehulehu hou maluna o ke kahua kaua, a ke hoomau ia mai la ke ki ana ma kela aoao mai o ka Muliwai Piave ame Asingo o ka laina.

         Ma ka la apopo, e piha ai ka hookahi makahiki o Amerika iloko o ke kaua, a ma ka hora umi o ke kakahiaka i ka manawa e kani ai ko oeoe, ua makamakeia na mea apau e waiho i ka lakou mau bana no hookahi minuke, a o ka poe hoi e kokoke ana ma kahi a ka bana e paani ai i ke mele lahui, e  wehe lakou i ko lakou mau papale.

AWA ONA O PUNA.

         E loaa no ka awa on a kaulana o Puna me ka makepono ma ka Helu 833 Alanui Moiwahine, a i ole ma ka Helu 1015 Alanui Kekaulike, mauka o ka Makeke Kuai I'a, ma ka aoao ma Waikiki. Ua hiki no ke hookoia aku na kauoha ke kelepona mai i ka Helu 2111. 6289-Apr. 5, 12, 19, 26.

HOOHOLO KO MAUI POE E HOOKAPU I KA WAIONA.

         I kulike ai me na hoike i loaa mai i keia kulanakauhale, ua lawe ae ke komisina waiona o Maui, i na keehina, no ka ukali mai o Maui, ma na kapuai o ka Mokupuni o Oahu nei, ma ka hookapu loa ana i ke kuaiia o ka waiona, mahope aku o ka la 1 o lulai, e hoole ana hoi i ka ae ana aku e hoopuka hou ia he laikini kuai waiona i ka poe apau e noi mai ana i kela papa ma keia mua aku.

         O ka olelo hooholo i waihoia ae imua o ka papa komisina waiona, a i aponoia, penei iho no ia :

         "Oiai eia na makaainana o Maui ke hoeueu mai nei, ma ke ano he hana pili no keia wa kaua ,e hoopauia ke kuai ana i ka waiona iloko o keia wa o ke kaua maloko o ka aina ; a

         "Oiai, ua kakoo ae ka Ahahui Kalepa o Maui, ma ke ano he hana pili i ke kaua, e hoole aku ka papa i ka hoopuka ana i kekahi laikini i hanaia no ke kuai ana i ka waiona maloko o ke Kalana o Maui mai a mahope aku o lulai 1, 1918;

         "Nolaila e hooholoia e ka papa komisina laikini no ke Kalana o Maui, ma ke ano he mea pili i ke kaua, a no ka manawa hoi e kaua nei, aole e aeia ka haawi ana aku i na laikini e ae ana i ke kuaiia o ka waiona maloko o ke Kalana'o Maui, e mana ana mai a mahope aku o lulai 1, 1918."

         Mamuli o ke apono ana ae o ke komisina laikini waiona o Maui, i ka olelo hooholo maluna ae, ua kau pu mai la o Maui, me Oahu nei ame Kauai, ma ka hoopau loa ana aku i ke kuaiia o ka waiona, a o ka Mokupuni wale no o Hawaii koe, aole i lawe ae kolaila papa laikini waiona, a noonoo i kekahi mea, elike me ka na papa laikini komisina waiona o Kauai ame ko Maui i hana mai ai.

HOOPA'IIA NO KE KUAI I KA POI INOINO.

         Maloko e ka aha hoomalu, ma ka Poaha o ka pule aku nei i hala, i ahewaia mai ai he Pake kuai poi o Lum Tuek Chow kona inoa, o ka Helu 941 Alanui Moi, ma Kapalama ae nei, mamuli o kona kuai i ka poi i wili pu ia ke kalo kona kuai i ka poi i wili pu ia ke kalo maikai me ke kalo popopo.

         Ua hopuia kela Pake e ka Lunanana Poi David Kanuha, no ke kuai i ka poi inoino; a wahi ana, no ka hoomalamalama ana ae i ka aha, ma ka manawa a Mr. Charles Achi, e kuai poi ana, ua mahalo nui na kanaka i ka poi a na Pake, no ka maemae, aka i ka wa i pau ai ko Mr. Achi kuai ana i ka poi, o ka manawa ia a na Pake i hoohana mai ai i na kalo maikai ole, elike me ia i loaa pono aku ai iaia e hanaia ana i poi.

         Oiai o kela ka Pake mua loa i hopuia no ke kuai i ka poi inoino, ua olelo ae ka Lunanana Poi Kanuha, aole ia o ka mua loa, o kana hana, aka o ka hoomaka ana kela o ka hana hoomaemae ana i makemake ai e lawelaweia e na wahi hana poi apau, a me na wahi kuai poi.

HOOPANEEIA KA LELE ANA NO HAWAII.

         Mamuli o ka nui loa o na hana mahope nei i makemake nui ia, ua hoopaneeia ka huakai a ka Mekia Clark, no ka lele ana aku maluna o kona makulele no Hawaii, a loaa ka wa manawa a ko Maui ame ko Hawaii poe e ike maka ai iaia, e hookikakaha ana iluna o ka lewa, me he kikaha ana la na ka iwa i ka la makani.

         Iloko o na la aku la i hala e lele mau ana ka Mekia Clark maluna o kona mokulele ma Oahu nei, a ua manaoia ma keia mua aku, e lilo ana ka mokulele i mea nana i na mokuahi apau e kipa mai ana no Honolulu nei, a pela hoi na moku apau e haalele iho ana i keia awa.

         Elike me ka loihi o ka lele ana o ka mokulele maanei nei, pela no e ala mai ai na noonoo ana, no kekahi mau hana e pono ai e hoolakoia aku i kela mokulele, o kekahi o ia mau hana i manaoia, o ia no ka hoolako ana aku me kekahi pukuniahi kani alapine.

Lolo ANei i na Kakahiaka Apau

         Uuku loa kahi maha ina e nawaliwali mai kou mau puupaa, e manaoia ai paha i kinohi, he wahi pilikia uuku wale no, e laa ka nalulu, ka eha konikoni, ke poniuniu ame na pilikia o na puupaa, he mea pono ia oe ke hana koke, i pale ia aku ai ka pilikia oi ae o ia ka ma'i pehu, ka ma'i iliili liilii, ka ma'i puuwai a pela wale aku. E lawe i na Huaale Kuahaneeuee Puupaa a Doan, ka laau i mahalo nui ia maanei, a ma na wahi e ae apau.

         "Ke Lolo Mai Kou Kua-E hoomanao i ka Inoa." (Mai pono noi wale aku i laau no ka puupaa e noi maopopo aku i laau no ka puupaa e noi maopopo aku no na Huaale Kuahaneenee Puupaa a Doan a mai lawe i laau e ae.) Eia na Huaale Kuahaneenee Puupaa a Doan ke kuaiia nei e ka poe kuai laau apau ame ka poe malama -halekuai, a i ole e hoounaia aku no ma ke ekeleka, ke loaa mua mai ke kumukuai e ka holliser Drug Co., na akena no ka Paeaina Hawaii.-Hoolaha.

NUI NA LOLE A NA KAIKAMAHINE A NA PUKAUA.

         Mai ka hoala ana ae o ka Ahahui o na Kaikamahine a na Pukaua i ka hana lole hoopumehana no na koa, he mau la kakaikahi wale ae nei no i hala, ua nui maoli na lole i paa i ka hanaia i keia manawa, a e hoomau aku ana na lala o kela ahahui i ka haua ana i na lole pumehana ame na papale, ahiki i ke ku ana o ke ahua, e lawa ai kekahi heluna nui o na kanaka iloko o ka oihana koa o Amerika ame na keiki Hawaii, e haalele iho ana i na kapakai o Hawaii nei no na kahua kaua.

         Ma ka hora elua o ka auwina la o ka Poakolu nei i akoakoa like ae ai na lala apau o kela ahahui, ma ka home o ke Kamaliiwahine Kawauanakoa, no ka hoohala ana he mau hora ma ka hana ana i na lole hoopumehana ; a ma na Poakolu apau mma keia mua aku, e akoakoa mau ae ana na lala o kela ahahui malaila, no ka hoomau ana aku i kela hana.

         Ua loaa na manao makee iloko o ka Ahahui o na Kaikamahine a na Pukaua o Hawaii nei, o kekahi o na hana kilakila loa, a lakou e hana ai, o ia no ka hoomakaukau ana i na lole ame na papale hoopumehana, no na pukaua o keia mau la, e haalele iho ana i na kaiaulu aloha o Hawaii nei, no na kahua kaua ma Palani, pela hoi ka hoolako pu ana aku i na mea e palekana ai na keiki Hawaii ma na kahua kaua e paio mai la me na enemi i keia manawa.

         Ma ka Poalua iho nei i hui pu aku ai o Mrs. Alice K. Maefarlane, ka poresidena o ka ahahui, ame Mrs. A. P. Taylor, me ka Ahahui Mannwalea o na Wahine, o ka Hoomana o Iesu Kristo o ka Poe Hoano o na La Hope Nei, a hoakaka aku i ke ano nui o ka hana e lawelaweia nei e na Kaikamahine a na Pukaua, me ka hoolakoia aku o kela ahahui me ua makaukau apau, no ka hana ana i na lole hoopumehana.

         Ua manaoia, e palahalaha loa aku ana keia ano haua, iwaena o na ahahui apau o na wahine, e lilo ai kekahi mau manawa kaawale o lakou, i mau manawa waiwai, ma ka hana ana i na lole pumehana no na koa Hawaii e hele aku ai i ke kaua.

E HOEMIIA ANA KA UKUMOKU ME KAAAHI.

         Ua hooholo ae nei ka Hui Mokuahi Holo Pili Aina, e hoemi i ka auhau no na holoholona ame na mea hoikeike no apau no ka hoikeike fea e malamaia ana ma ka mahina ae nei o lune, o ia hoi, he hookahi wale no auhau e kakiia, o ia ka ukumoku no ka hoouna ana mai na mokupuni mai a hoea i Honolulu nei, a no ka ukumou hoi o na ohua, e holo mai ana no ka fea, ua hoemi ia mai ia, ma kahi o ka hapaha, ke emi iho i ko ka uku piha.

         Mamuli o keia hoemi ana mai la o na hui mokuahi i ka auhau no na mea hoikeike ame na ohua pu, ua loaa aku ia manao hookahi i ka hui kaaahi maanei nei.

         O ka ukumoku no na ohua ame na mea hoikeike pu, e hoemiia ana ia mai ka la 8 aku o ka mahina o Iune ahiki i ka la 18 o kela mahina, ma ka uku piha ana i ka ukumoku o ka holo ana mai no Honolulu nei, me ka hapalua o ka uku o ka hoi hou ana aku, ua pili wale no nae keia no na ohua, a no na mea hoikeike hoi, he hookahi wale no ukumoku e ukuia, o ia ka ukumoku o ka hoouna ana mai no ke kahua hoikeike.

         No na mea hoikeike hoi, i ka wa e pau ai ka fea, e hoopuka aku ana ke Kakauolelo C. R. Willard, he pepa i ka hui mokuahi, a hui kaaahi paha, ua lawa ia no ka hoihoi hou ia ana aku o ia mau mea hoikeike me ka uku hou ole aku i ka ukumoku.

HE HOALOHALOHA

                                     NO D. K. WHITE

         Mr. Lunahooponopono:-E oluolu oe e hoike ae i keia mau manao maluna ae.

         O makou o na hoahanau o Kahikuonalani, ka Ahahui Kula Sabati ame ka Ahahui C. E. ame ka Papa Kahu Waiwai o ka Ekalesia o Ewa, ma o ka makou mau komite la, ke komo pu aku nei makou me ka wahine kane make, ame ka ohana, ma ke kanikau pu ana me na waimaka o ke kaumaha ame ka luuluu, no ko makou hoa hana pu iloko o ka Haku Iesu i haalele mai i keia ola ana, ma ka hora 7 o ka la 30 o Maraki, 1918, oia hoi o Mr. D. K. White.

         Nolaila, ua ili iho maluna o makou kona mau hoahanau i hana pu ai, kana mau haumana Kula Sabati i alo pu ai i ka makani Moae o Ewa nei, i au pu ai i na hana mai Kawaiahao a ka makani Kaiaulu o Waianae, a hala loa aku i ka Ehukai o Puaena, Waialua, a no kona poniia ana i kahu no Lanai, pela oia i kaawale aku ai mai Ewa aku nei, kona home i hoopunana ai i na hana a ka Uhane.

         Nolaila ke nonoi ae nei ka makou leo pule i ke Akua Mana Loa Nana no e hoomaha mai i na kaumaha ame na luuluu o ka wahine kane make ame ka ohana ame makou pu hoi kekahi, a Nana no e kau iho i na pomaikai maluna iho o kakou apau loa ; Amene,

         O makou iho no me ke aloha,

         REV. WM. KAMAU,

                            Komite Ekalesia ;

         T. K. HALUALANI,

                            Komite Ekalesia ;

         MISS SARAH MAEMAE,

                            Komite C. E.;

         B MAHI,

         Komite Papa Kahu Waiwai ;

         P. K. KAPANOOKALANI,

                   Lunahoomalu o ke komite.

Pearl City, Mar. 31, 1918.