Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVI, Number 15, 12 April 1918 — Page 4

This text was transcribed by:	Kamehameha Schools Gift To Dr. Chun
This work is dedicated to:	Dr. Michael J. Chun

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

HALA IA MAU MAKAAINANA I MAHALO NUI IA

I loko o na hora kakaikahi wale no o kekahi mai kekahi mai, i hooneleia mai ai o Hawaii nei, me kekahi o kona mau makaainana i mahalo nui ia, mamuli o ka pauaho ana mai o James B. Castle ame Benjamin F. Dillingham i keia ola ana iloko o na la hope o ka pule aku la i hala; ka mea hoi nana i hookau mai i kekahi mau haawina kaumaha me ka minamina iloko o kekahi mahele nui o na makaainana o keia Teritore, a Hawaii nei o keia la i aie nui ai i na pono ame na pomaikai holomua a kakou e hauoli nei, i keia mau kanaka ko'iko'i a kuonoono o ka aina, i hiamoe aku la i na luhi ame na inea o keia ao.

Ma ka moolelo pakahi o keia mau kanaka iloko o na oihana kalepa ame na hana hooholomua iloko nei o ka aina, ua nana aku laua iamua, me na manao paa e ole mai na pomaikai ma na wahi i ike maa ole ia ka waiwai, a he mea oiaio loa, elike me na mea oiaio i pili ak i ka laua lawelawe, oihana ana, ma na wahi apau a ko laua mau lima e hoopa ai, na wahi hoi i hoohania aku ai ka lolo o ko laua mau poo, ua oili mai ke gula, ua hoopomaikaiia aku ka nui ame ke lehulehu o ka poe i hui pu aku me laua iloko o ia mau hooikaika ana apau.

No Mr. Benjamin F. Dilingham, mai ke anuu haahaa loa oia i ku ai, mai ka luina moku mai, ahiki i ka lilo ana je kupakako noloko o ka halekuai. aka nae ua pii malie mai oia mai ke kulana haahaa mai ahiki i kona kau ana ma ke anuu maluna loa. ma ke ano oia kekahi o na kanaka kuonoono a waiwai ma Hawaii nei.

Iloko o na la e waiho ana ka Mokupuni o Oahu nei, he aina panoa, pela me ka hapanui o na mokupuni a ae, aole i ku maile o Mr. Dillingham ma kekahi hana hookahi, aka ua kikoo aku kona noonoo imua. a elike me ka uilani o kona mau manao o ke kanaka Amerika oiaio, ua hoomaka aku la oia e hoolio i na wahi waiho wale, a waiwai ole, i wahi nui o na pomaikai; o ke alahele mua e hoea aku ai i ka hopena ana i makemake ai, o ia no ka hoala ana ae i ka Hui Alahao o Oahu; i loko o ka manawa pilikia o ka aina, me ka nui o na hoopohala ana, eia nae, ua kapae ae oia i na noonoo apau no ke poho ame ka holomua ole o kana hana. a haawai pau aku la i kona manawa, kona ikaika, e hana pu ana me na kanaka, e ai pu ana me lakou, a e hoikeike ana i kona mau ano oluolu he nui, na ia mau hana, i haawi aku i na manao kupaa iloko o na mea apau, e ku like me ia, ahiki i ka hopena.

Ua paa ke alahao kaaahi, ua hooholoia na kaaahi, ia manawa i wehe hamama ia ae ai ka ipuka, no na hana waiwai iloko nei o ka aina. Ua hoomaka koke ka mahi ana i ke ko, ua kukuluia na halewili, a i keia la, o ka Mokupuni o Oahu nei kekahi o na wahi waiwai loa, mamuli o na hooikaikapauaho ole ana a Mr. Dillingham, ma ke poo o ka hui alahao, i kokua pu ia aku e Mr. James B. Castle ame kekahi poe kuonoono a ae o ka aina.

Ua lilo o Mr. Dillingham i kanaka waiwai a kua onoono. ua hiki iaia ke noho me ka hana ole he mau makahiki lehulehu ae i nei hala, aka nae no ka maakee i kona mau hoa kanaka, no ka makee pu i ka hana, aole oia i noho wale ahiki i kona moe ana aku la, akahi no a kuu ka luhi.

O na alahao kaaahi i hanaia, o na mahiko i kukuluia ae, ma na wahi like ole maloko nei o keia Teritore, aia iloko o ia mau hana apau o Mr. Dillingham, ua haawi aku i ka noonoo o kona poo, ua haawi aku i na hooikaika ana, a ua haawi aku i kana mau dala.

I ke komo kino ana o Mr. Dillingham ma kekahi hana. aole oia i nana no kona pono wale iho no, aka no ka pono o ka lehulehu apau o ka poe e komo pu aku ana me ia. Aia iloko oma ka hoopono ame ka pololei, a no kona mau ano oiaio apau, ua hoikeike ae oia imua o kona poe iloko o ka hana hookahi, i kona hookomo ana i kana mau dala apau ma ia hana, e loaa ole ai na manao kanalua iloko o lakou, aia he manao epa o ke kolohe iloko on a.

Ua hoolilo aku oia he mau haneri o kekahi poe i poe waiwai a kuonoono ; ua hoolako aku oia i ka hana na ka poe he mau kaukani, a mailoko mai auanei o ka puuwai o kela poe he nei, e oili mai ai na manao mahalo oiaio no ke kanaka nana i hoopomaikai aku ia lakou.

He nui kana mau hana kokua manawale'a i haawi ku ai me ka puuwai lahalaha, a o ia mau hana ku i ke aloha, o kana mau hana hooholomua a hoowaiwai i ka aina. a hoopomaikai hoi i kekahi poe lehulehu, ua kukulu iho oia i kiahoomanao nona mahope nei, i kumu alakai na kakou e nana aku ai, a lawe mai i kumu hookalike ma ka kakou mau lawelawe oihana ana.

Elike me na ano i loaa ia Mr. Benjamin F. Dillingham, e kikoo mau ana ka noonoo imua, o ka haawina hookahi ia i loaa ia James B. Castle, kekahi o na makaainana alakai o keia Teritore.

Ua halawai oia me na haawina o ka holomua ma Hawaii nei, mamuli o kona hoohana ponoi ana i kona noonoo ame kana dala, a iloko o ia holomua, i hoopomaikai pu aku ai oia i kekahi poe lehulehu, a lilo i poe kuonoono i kēia la.

Aole wale no, i loaa iaia ka holomua ma kana mau oihana apau i lawelawe ai, aka ua hoopomaikai ia aku o Hawaii nei ma ia mau oihana, a ua hoopomaikai pu ia aku hoi na makaainana o keia Teritore.

Aole o Mr. James B. Castle i imi wale aku no i kona pomaikai ponoi iho, aka i na pomaikai pili laula i ka lehulehu. Iloko o na oihana, i komohia aku iloko o na kulana kupilikii, ua ku ae o Mr. James B. Castle ma ke poo o ia mau oihana a hookele aku no ka palekana mai na pilikia mai, e wehe hamama ana hoi i ka ipuka, no kekahi poe e hahai aku ai mahope o kona meheu, o ka mea oiaio i ikeia, o ia no ko lakou ohi ana i na pomaikai, o na hua a kona hooikaika ana.

Elike me Mr. Benjamin F. Dillingham, ka hoopono ame ka pololei ma na hana apau, pela iho la no ka haawina i loaa ia Mr. James B. Castle, e ku ana a paio me na alalai apau, e ku mai ana mamua o kona alahele, ma kana mau lawelawe oihana ana, e makaala ana i na lawelawe apakee pili oihana ana apau a ka poe e hui pu ana me ia, a ma kekahi olelo ana ae hoi, e ku mau ana ma ka aoao o ka makaala, mai na pahele ia mai, e alako ana i kona noonoo, malalo o ke alakai hewa ia.

Ma na hana kokua manawale'a, oia pu kekahi i heluia ma ka papa like me Mr. Dillingham, a maluna o keia mau makaainana a mau kamaaina o Hawaii nei, na aie nui ana a keia Teritore, no na pomaikai holomua e ikeia nei i keia la, a na aupuni naauao e nana mai nei me na manao makaleho no Hawaii.

KA MOI ALEKOHALA MA HAWAII NEI

Ma ka po o ka Poakolu aku la i hala. i hoea mai ai i ke panikuia ana o na hale inurama ame na hale kuai waiona apau ma ka Mokupuni o Oahu nei, ke keehina hikiuma, e kaiehu holookoa ia aku ai ka Moi Alekohala mai keia Teritore aku, a keia pepa e manaoio nei e hoea mai ana i ka lilo ana o aku Hawaii nei i Teritore maloo ma keia hope aku.

Aole he manawa i ike nui ia ai ka holomoku ana o ko Honolulu nei poe, o na lahui like ole i ke kuai i ka waiona, elike me na la e kokoke loa ana i ka manawa e paniia ai na ipuka o na wahi kuai waiona apau, no ka manao o kekahi poe e hoahu i waiona no lakou ma na home, a i ole e hoahu paha ma ke ano, e kuai hoopukapuka aku, no ka ohi ana i kekahi pomaikai nui.

Heaha ka waiwai ame ke pomaikai o ka hoahu nui ana i ka waiona ma na home, ina e pahola mai ana ka hookapu waiona holookoa ma keia Teritore, iloko ae nei o ka mahina o Iulai, ma o ke kanawai federala, e noonooia mai la no Hawaii nei maloko o ka ahaolelo lahui? O ka poe kuai waiona, o lakou ka i pomaikai, mamuli o ka pau ana o ka lakou waiona i ke kuai hooliloia aku i ka lehulehu, aka no ka poe i kuai nui aku i ka waiona, e lako wale ana no lakou i ka waiona no kekahi mau mahina pokole, a e hoomaalili ia aku ana hoi ko lakou ono rama, ma ka hiki ana ke loaa ka rama, i ka wa nae e pau ae ai ka waiona i hoolakoia, a oiai e kapu loa aku ana ke kuaiia o ka waiona ma Hawaii nei, e lilo ana i hana nui, a i hana hoopilikia mai, ka uumi ana i ka ono i ka rama, a makou e manao nei, he hana naauao loa, ka hoopau loa ana i ka inu rama i keia manawa, a e nele hoi na home i ka waiona e pono ai, mamua o ka hooko mau ana aku i ka ono o ka puu, a i ka wa e loaa ole ai ma keia hope aku, e ku a pilikia maoli ana ka noonoo.

O ka poe i kuai nui i ka waiona no ke kuai ana aku i ku-e i ke kanawai, no lakou ka ke Kuokoa e a'a aku nei, mai hoao e hookomo aku ia oukou iloko o ka pilikia, no ka mea he ko'ko'i loa ka hoopa'i no ka poe apau e ahewaia ana no keia hewa nuai waiona iloko o keia manawa, i kaa aku ai ka hooko ana i ke kanawai iloko o ka lima o na luna oihana federala maanei nei.

I ka panikuia ana o na halekuai waiona apau ma keia mokupuni, ke manao nei keia pepa, ua hoea mai i ka hoopakaleia ana ae o kekahi mau ohana lehulehu mai ka pilikia ae o na wa i hala, mamuli o ka lilo ana o ka waiona i kumu nana e ume nui aku i na dala a ka mea e hooikaika ana i ka pono o kona ohana ; a ma keia hope aku, e lilo ana oia i mea kokua aku i kona ohana ; ma ke kuai ana i na mea kupono no lakou e pono ai ; na mea hoi i hooneleia aku ai lakou, a i hookomoia aku ai iloko o ka noho pilikia ana.

Me ke kanalua ole no hoi ke olelo ae, e ha'o ana na hana karaima i ike mau ia o na wa ae nei i hala, i ala mai mamuli o ka waiona, a e lilo ana ka poe inu waiona apau ma keia hope aku, i poe hoolilo o la lakou mau dala, no kekahi mau mea maopopo loa e pomaikai ai lakou iho, a e hoopomaikai ia aku ai na ohana ame ko lakou mai hoaloha paha.

He mea oiaio loa, ua hoaloia mai na manao huhu, hoonaukiuki a kuaki iloko o ka poe kuai waiona, ame ka poe inu waiona, no keia hookapuia ana o ke kuaiia o ka waiona ma Oahu nei iloko o keia wa o ke kaua ; ka hana hookahi no a na kanaka o na wahi i pahola aku ai ka hookapu waiona ma Amerika i huhu ai, a elike nae me ka loli hikiwawe ana ae o ia poe ku-e, mai ko lakou mau manao hoonaukiuki mai, a i na manao mahalo me ka hoomaikai, pela no auanei na hopena oiaio, e oili mai ana ma o kakou nei, ke nee malie aku kakou imua, me ka hoomanawanui, e ike ana no kakou i na pomaikai, ame na hua ohaha, mamuli o ke kipakuia ana aku o ka Moi Alekohola mai o kakou aku.

E kau aku i ko kakou nana ana imua, a e ike no auanei kakou me ka hoohewahewa ole, o kakou o ka poe ilihune, ka i hoopomaikai ia mai, ma o keia hookapu waiona la, ma ke koe ana o ka kakou mau dala, a kakou e hoopu'ipu'i mau aku ana i na pakeke o ka poe iloko o kela oihana maanei.

E kuai i bona aie lahui nau i keia manawa, a hala na makahiki he umi, e hoi hou mai no ia ia oe, me ka ukupanee mahuahua, o ka mea oi aku, o ia kou lilo ana i mea kokua aku i ke aupuni ma keia kaua.

Nuhou Kuloko

No ke komo pu ana aku iloko o ka heihei au o hookahi haneri i-a e malamaia mai ana ma Neptune Beach, ma ka la 28 o keia mahina, e haalele iho ana o Duke P. Kahanamoku ia Honolulu nei ma ka mokuahi mua loa e holo aku ai no Kapalakiko.

Eia ke hoolala mai nei ke komite kuai i na bona aie, e hoouna aku i ka poe hooikaika ma na apana lehulehu, no ka hoeueu ana i na makaainana e kokua i ke aupuni, ma ke kuai ana i na bona aie.

Oiai e hoao ana e kau maluna o ke kaaahi ma ke Awawa o Kipapa ma ka hora eono o ke hiahi o ka Poakolu nei, i pakika ai he Korea a hina malalo o ke kaaahi, me ka moku ana o kona mau wawae a elua i na huila o ke kaa, me kona lima akau.

Ma na mea i hoomaopopoia, ua nui maoli ka waiona a kekahi poe o ka hoolako ana no lakou iho ma na home, e hala ai kekahi mai mahina, mamua o ka hookapu holookoa ia ana mai o ka waiona ma keia Teritore.

Ua hoike ae nei ka Lunahooponopono Meaai Child, ma ka la umi-kumamalima o keia mahina e pau ai ke kuai pu ia ana aku o ka laiki me ka palaoa, aka he mau meaai e ae ke kuaiia me ka palaoa, a e kuai pololei ia no ka laiki nona iho.

Eia ke malamaia nei he mau haiolelo ma ke kihi o na alanui Moi me Papu ma na hora o ke awakea, no ka hooikaika ana i ka lehulehu e kuai i na bona aupuni ; ma keia awakea, he wahine ka mea e haiolelo mai ana imua o ka lehulehu.

Ma ka huakai aku nei a ka hui popo hina'i o Kamehameha no Hawaii ame Maui, ua kaa wale no ka lanakila i kela hui, no na hookuku apau i malamaia me na keiki o Hawaii ame Maui, a ma ka Mauna Kea o ka la apopo, e hoea mai ai lakou no Honolulu nei.

Ma ka halawai o ka malamaia ana ae ma ka po o ka Poalua i hala, no ka lohe ana i na manao hoakaka malua o ka hoololi ana i ka mapawa i hookahi hora o ka uwaki, ma keia mua aku, ua nui na manao i hoikeikeia ae ma kela halawai, eia nae aohe mea i hooholoia.

Ua hoike mai ka ino o na la aku la i hala, no ka hoea mai i ka hopena o ka waiona ma keia mokupuni, ke hele la a pukalaki ka pa ana a ka makani, me ka hana mau o ka ua liilii i ke ao me ka po, ke ano o na hoailona o na alii nui e make aku ana o Hawaii nei.

Iwaena o na papa laikini waiona apau o ka papa waiona wale no o Hawaii ka i komo pu ole mai me na papa laikini waiona o Maui me Kauai, ma ka hooholo ana aole e hoopuka hou aku i na laikini kuai waiona i ka poe e waiho aku ana i na noi imua o ka papa.

Ua lilo ae nei jela aina waiho wale ma ke alanui Kekaulike, makai mai o ka makeke kuai i'a, no ka huina o iwakalua-kumamalima kaukani dala, i ka hui hana palaoa Sperry o Kapalakiko, a e kukuluia aku ana he hale hoahu palaoa nui ma kela wahi ma keia hope aku.

Ma ka noho aua o ka halawai a ke komite o na ekalasia pilikia o ka Mokupuni o Oahu nei, ma ka po o ka Poalua aku la i hala, i aponoia ae ai he olelo hooholo, e hoopau loa ana i ka ahaluna kahiko o ka Ekalasia o Kawaihao, i kohoia ai i ka wa e noho ana ka Rev. H. H. Paleka i kahu no ka ekalasia.

Ina e hoohuiia ka huina o na dala i kuaiia ae no na bona aie aupuni maloko nei o keia Teritore holookoa iloko o keia mau la pokole, ua hiki aku ma kahi o ka elua miliona a oi, eia nae he ekolu miliona ka mahele o Hawaii nei i makemakeia ai e loaa, a ua paa ka manao o kekahi poe e hoea aku ana ka nui o na dala a Hawaii nei e kuai ana i na bona, ke pau keia hana, ma kahi o ka ekolu miliona dala a oi aku.

E HELE MAI E IKE IA ʻ U

I na kini kuleana aina o ka I'a Hamau Lei o Ewa. Ua kuekaa iho nei au i na buke apau oloko o ke keena Kakaukope o ke Aupuni, e pili ana i na kuleana aina iloko o na Apana o Ewa, Honouliuli, Hoaeae, Waipio, Waiau, Waiawa, Mananaiki, Manana-nui, Waikele, Waimano, Waimalu, Kalauao, Aiea, ahiki i Halawa, a ua makaukau au e hoike aku i na pohihihi apau o ia mai kuleana. E hele mai e ike ia'u, e loaa no au ma ko'u keena, Alanui Kalepa, ma ka papahele hookahi me ka Loio Lorrin Andrews, makai iho o ka haleleka, Honolulu, a i ole ma ke keena Kakaukope o ke aupuni.

KALE HAPAKINI

Ke Kukini Imi i na Aina Pohihihi.

Mar. 8, 15, 22, 29; Apr. 5, 12

Nuhou Kuwaho

WASHINGTON, Apr. 8.- He olelo hooholo ka ka Elele Kalanianaole o ka hookomo ana ae i ka ahaolelo i keia la e noi ana e hookaawaleia i $50,000 no kekahi wahi hokawowo i'a maloko o Honolulu.

Ua hookomo pu ae oia he olelo hooholo e noi ana e haawi aku ia Hawaii ia pono like elike me ko na mokuaina e komo pu iloko o ka waihona federala no ka hoonaauao ana ma na oihana apau.

WASHINGTON, Apr. 9 - E loaa aku ana ia Helene kekahi huina dala ma ka aie o $44,000,000, oia ka mea la, i ka manawa a ka ahaolelo Helene i hooholo ai i ke kanawai e hoamana ana i ka haawiia aku o ia aie dala.

EL PASO, Apr. 9.- O na hui kamailio ana ma ke kelepona mai Amerika aku a kaa ma kela aoao o ka mokunaaina Mekiko ua hoopaneeia no ka manawa kaua mamuli o ke apono ana a na hui kelepona i ole ai e loaa aku i na akena Kelemania maloko o Mekiko ka ike no na hoomakaukau kaua a ka oiana kaua Amerika.

LONDON, Apr. 9.- Ke kamailio nei ko Ladana nei poe apau no ka mea e pili ana i ka lono lauahea he mokulele Amerika ka ka i lele mai me ka hoomaha ole me umi-kumamalua ohua mai Nu Ioka mai a i Enelani nei. Ua hoolaha ae ke kuhina kaua e hoole ana i ka oiaio o keia lono, eia nae he hoomahuahua wale ana aku nae ia i ka holopuni ana ae o ia lono.

WASHINGTON, Apr. 10.- Mamuli o ke kaa ana malalo o ke aupuni ka mana e hoomalu ai i na moku, ua hooma huahuaia ae ka huina o na tona i hiki e loaa mai no ka hoohanaia ana aku ma luni o ka Atelanika he 20 pakeneli hou ikoko o ka mahina o Maraki.

AMSTERDAM, Apr. 10.- O ka heluna o na palapala noi iloko o ke aupuni o Saxony no ke kokua no ke kaua ua hala mai ke 80,200 a i ke 92,500. No na palapala noi hou he 12,300 he 6000 he mau keiki poo ole "na bebe a ke kaua" elike me ka lono i loaa mai ianei.

FRANCE, Apr. 9.- Ua haha'iia aku e na koa Amerika kiai maloko o ka mahele o ka laina ma Lorraine ua koa Kelemania hoomakakiu ma keia kakahiaka nuiw ale, a hookahi Kelemania i pepehiia a make a kau-oia mai kona kino a haule iloko o ka auwaha a na Amerika. Aohe koa Amerika i poino ma keia kaua ana.

WASHINGTON, Mar: 28- Ua kauohaia aku na hui alanui hao kaaahi apau i keia la e hoonee i ka manawa o ka lakou mau uwaki pau i la hora imua ma keia kakahiaka Sabati ae ma ka hora elua i kulike me ke kanawai lahui hou e "hoopakele ana i ka malamalama o ka la."

AOHE MAKEMAKEIA I LUNAKANAWAI REPUBALIKA

He lono ka i loaa mai i Honolulu nei elike me ia i hoolahaia ae, mai ka Elele Kuhio mai e olelo ana, ua loaa aku i ka Peresidena Wilson ka palapala apono o ka Papa Loio Hawaii e noi ana e hookohuia mai ka Lunakanawai John A. Matthewman i pani ma kahi o ka Lunakanawai Quarles oiai kona hookohu ua pau aku la ma ka la 25 o Maraki. Eia nae, e hoakaka ana ka Elele Kuhio i kona manaoio he Demokarata ana no ka mea e hookohuia maiana ma ia makalua.

O ke "bolu" ka ui-ha, ame ka poe ano ma'i, he pono ke huli aku i ke kumu o ko lakou pilikia. Ma ka nui o na manawa ua ikeia no ka maikai ole o na hana a na puupaa, ka mea nana i hoopiha i ke koko me na mea e hoopoino aku ai i na aakoko. O ka nalulu, ke kuahaneenee, ke poniuniu, me na pilikia o na puupaa na hooia no ka pono e loaa na kokua i na puupaa. E hooha na i na Huaale Kuahaneenee Puupaa a Doan. He mau kaukani i mahalo ia lakou no ka maha, mai kela mau pilikia ae la.

"Ke lolo mai kou kua - E hoomanao i ka inoa." (Mai pono noi wale aku no i na laau no ka puupaa - e noi maopopo aku no na Huaale Kuahaneenee Puupaa a Doan a mai lawe i laau e ae). Eia na Huaale Kuahaneenee Puupaa a Doan ke kuaiia nei e ka poe kuai laau apau ame ka poe malama halekuai, a i ole, e hoounaia aku no ma ke ekeleka, ke loaa mua mai ke kumukuai, e ka Hollister Drug Co., na akena no ka Paeaina Hawaii.-Hoolaha.

NA LONO LIKE OLEE E PILI ANA I K KAUA MA EUROPA

WASHINGTON, Apr. 9- Ua lilo ka hooleleia ana aku o na pualikoa Kepani ame Pelekane ma Vladiostok, o ka oi aku nae no na Kepani, i kana hoopihoihoi nui aku i ka manao o na Rukini maloko o Makao, ua hoikeia mai keia ianei ma ka lono kelekalapa o ka po nei.

Ma ka po Poalima mai ke ahiahi ahiki mahope iho o ka puka ana a ka la ua malamaia he halawai e na komisinasina Rukini i hoouna mai i kekahi hoopii e hoohalahala ana i na luna aupuni Pelekane, Palani ame Amerika e ku-e loa ana i ka hooleleia ana aku o na koa Kepani ame Pelekane. Wahi ana o ka hoakaka wale no e haawiia mai ana e hoopauia ae ai ke ku-e ana mai oia no ka hookaawale koke ia mai o na pualikoa i hooleleia aku ai.

Ua manao na luna aupuni o kekahi mau aupuni e aku ekolu aole no i lilo ka hooleleia ana aku he hana wale no ia i pili i ka hoomalu ana maloko iho o Vladivostok a no ka manawa kuikawa wale no ia hana.

Hoopiho na Nupepa Rukini

Ua maka'u na nupepa Rukini ma ke ano laula o ka hana i laweia ma Vladivostok o ke anuu mua ia o ko Iapana mano e komo aku a noho maloko o Siberia, wahi a lakou.

Ua kukulu ae na kanaka hana Siberia ame na koa i kekahi pualikoa Red Guard alike me ia ma Rusia i kukulu ia ae ai no ka hoouna ana mai i Vladivostok no ke kiai ana i na alanui kaaahi. Aia na koa Bolsheviki ke hele ami la ma ko lakou alahele e hoea mai ai i Irkutsk no ke noi ana me ka ikaika i na koa Bolsheviki malaila e lawe ae i kekahi keehiua hana waikaui no ke ku-e ana mai ia Iapana.

Komo na Tuereke e Kaua ia Caucasus

O na pualikoa Tureke ma ka lono i hoikeia mai ua komo aku la iloko o Caucasus no ka lawe ana mai i ka okana aina i haawiia mai ai ia Tureke ma ke kuikahi e ka ahaelele i noho ai ma Brest-Litovsk.

Pihoihoi ma Wakinekona

Ua lilo i mea noonoo nui ia e ke keena aupuni na lono no ka hooleleia ana aku o na pualikoa Kepani ame Pelekane ma Vladivostok, mahope iho o ka pepehiia ana a make o kekahi aliikoa Kepani ame ka hoehaia ana o kekahi mau Kepani lehulehu e ae.

E hooiaio ana i ka pololeo, o ka moolelo o na 'ano hana ha'iha'i kanawai maloko o Vladivostok, ka hoke a ke kanikela no ka pepehiia aua o ke Kepano, pakuiia iho me ka lono no ka nele o ke aupuni Bolsheviki i ka mana e kau aku i ka hoopa'i maluna o kapoe i hewa, a e haawi mai i na kokua i na lahui e, ua loaa ka manao i na luna aupuni maanei aole hiki ia Amerika ke paa mai i ka hoapono ana aku i ka hana a Iapana ame ka Pelekane i hana aku la.

Ua hoikeia mai ianei e ke kanikela Amerika maloko o Vladivostok ka hooleleia ana aku o na koa marina Pelekane mailuna aku o na mokukaua, mahope iho o ka haneia ana aku o ia hana like a Iapana. Ma na lono hou i loaa mai e hoakaka ana he kanalima mau luina Pelekane i hooleleia aku no ke kiai ana i ka hale o ke kanikela Pelekane. Ua hoomahuahuaua ae na koa Kepani i hooleleia aku iuka o ka aina i ka 250 kanaka.

Ua hoikeia mai ianei ke kelekalapa ana aku o ke kuhina Kepani ma Vologda, kahi a ke kuhina Amerika Francis ame kekahi mau kuhina e ae i hele mai ai a noho mahope o ko lakou haalele ana aku ia Petrograd, i ke kuhina Rukini maluna o na hana o ko na aina e, o ka hana i hooleleia aku ai na koa Kepani ma Vladivostok no ke kinai ana no ia e uuku mai ai ka poino a e ala ole mai ai he haunaele koikoi maloko o Vladivostok.

Ma ka olelo a na Kepani o ka hana e pili ana i ka hooleleia ana aku o na koa Kepani maloko wale iho no ia o Vladivostokm a ua hana ka Adimarala Kato ua hana mamuli o kona manao ponoi iho me ka loaa 'ole o kekahi kauoha mai ke aupuni Kepani aku. Ma ka lono i hoikeia mai aohe manaoio o ke kuhina Rukini Tchitcherin no ka ke kuhina Kepani mea o ka hoakaka ana aku, no ke kumu o ka hooleleia ana aku.

Hoopiholoia he Mau Mokukaua

Ua hoopiholoia he mau mokukaua Rukini e ko lakou mau adimarala ponoi mawaho mai o ke kapakai hema loa o Finalana, i ole ai lakou e lilo aku iloko o na lima o na Kelemania. Ua hoopahuia lakou mahope iho o ko na mokukaua Kelemania ki ana aku i kekahi mai poka maluna o lakou, wahi a ka lono kelekalapa mai Stockholm mai. O na moku Rukini ekolu i hoopiholoia ai he mau mokukaua lakou a pau.

Liia he Kanaka Hoino ia Amerika e Kekahi Poe Kanaka Piha Huhu

COLLINSVILLE, Ill., April 5.-Ua laweia mai o Robert Praeger ma ka po nei mai kona wahi mai i pee ai malalo loa o ka halelua o ka hale oihana o ke aupuni kulanakauhale a liia maluna o ke kumulaau, no kona kamailio pinepine ana ma ke akea i kona mau manao ku-e i ke aupuni, ka hewa on a i hoopiiia ae ai. Ua pepehi mua ia oia e ka ahakanaka i piha i ka huhu iaia, aka nae ua hoopakeleia oia e na makai a laweia aku e huna mahope iho.

Ua hoopiiia ae o Praeger no ka hewa oia ka hoopuka ana i kekahi mau olelo e hoino ana i ke aupuni ma kana haiolelo ana mamua o kekahi halawai a na kanaka eli lanahu ma Marysville, Ilinoi, a mai ka manawa mai o ka hoikeia ana ae o kana mau olelo e ku-e ana i ke aupuni ua ala ae na manao ku-e kiekie o ka lehulehu iaia.

Laweia Mai Kahi Ana i Pee Ai

Ma ka po aku la i hala ua kiiia aku oia a laweia mai mai kahi mai i hunaia ai e na makai, e na hoa o ke komite ka poe kakoo i ke aupuni, a hoohele wawaeia me ke olohelohe o na wawae maluna o ke alanui, me ke ku ana mai kekahi manawa a i kekahi e honi i ka hae Amerika e laweia ana mamua ona. Ua keakeaia mai keia hana a na kanaka e na makai a kaili ia aku o Praeger mai ka ahakanaka piha huhu aku a laweia ilalo loa o ka hale o ka hale oihana o ke aupuni kulanakauhale no ka hoopakele ana i kona ola.

Iloko o keia hale i hunaia ai i loaa aku ai oia i ka ahakanaka a kaili hou ia mai a laweia iwaho mailaila mai. He 350 a oi poe na lakou i kaili hou mai iaia. Na ia poe i kai huluhulu mai ia Praeger iwaho, ua lawe kokeia mai kekahi kaula a kiolaia ae iluna o ka laau a o kekahi piko i ka a-i Praeger a liia ae la oia.

Eiwa Biliona Dala i Hooliloia

WASHINGTON, Apr. 5.- Eiwa biliona dala na hoolilo o ke aupuni Amerika i kohoia no hookahi makahiki o ke kaua ana. Ua oi aku mamua o ka hapalua o keia huina ka i hoaieia aku i na Aupuni Hui a e uku hou ia mai ana no nae ia mahope. Ua oi aku mamua o ka hapa-kolu na hoolilo no ke kukulu ana ka hoolako ana ame ka uku ana aka i ka oihana kaua aina: he hapa umi o ia hoina i hooliloia aku no na mokukaua, a he hapa umi-kumamaha i hooliloia aku no ke kapili ana i mai moku hou.

Ilookahi hapa-ono o keia huina hoolilo ua loaa mai na loaa makahiki mai i maa mau ia ma na auhau waiwai a mau auhau e ae a o ke koena aku mamuli o ka hoopukaia ana aku o na Liberty Bonds ame kekahi mau loaa e ae. A oiai i ka nana ana he makolukolu maoli keia mau hoolilo he elua hapa-kolu wale no nae ia o ka Pelekane mau dala i hoolilo ai i ko ka makahiki mamua aku.

Ua Loaa Mai i ke Aupuni he Mau Moku Hou a na Lahui E

SAN FRANSISCO, Apr. 5.- Ua loaa mai i ke aupuni Amerika he mau moku hou mawaho ae o na moku Hokani a pela me na moku i loaa mai ai mai ia Iapana mai malalo o ka aelike. Ua oleloia ma ka lono mai Nu Ioka mai lehulehu na moku Rukini e holo ana mamua mawaena o Amerika ame Rusia i laweia mai e ke aupuni.

Ua hoolahaia ae e na akena o ka laina mokuahi T.K.K. maanei e haawi ia mai ana ia Amerika na mokuahi Persia Maru ame ke Seiyo Maru, a mai Seattle mai kekahi lono e olelo ana he eiwa mau mokuahi a ka laina N.Y.K. e hooholoia aku ana malalo o ka hana a Amerika.

Elima Moku Puna Kameki i Kawiliia i Kauoha Hou ia Aku e Hana Mai

WASHINGTON, Apr. 4.-Mahope iho o ke aponoia ana o ka moku i hanaia ai me ka puna kameki e ka poe akamai loa ua lilo i mea maopop loa i nei manawa ka hana ia aku me ka hikiwawe loa o na moku puna kameki hou ma o a maanei. Ua hoopukaia aku ka aelike e ka papa o na moku no ke kapiliia mai o ekolu mau moku punakameki hou o 7500 tona pakahi maloko o kela pa kapilimoku hookahi nana i kapili i ka moku mua 5000 tona. Ua hooholo pu ka papa e hoomahuahua ae i ke kino o na moku laau i 500 tona, ma kahi o ka 3500 tona i nei manawa.

Paaia na Koa Amerika Ahiki i ka Lakou Manawa e Makemakeia Ai

WASHINGTON, Apr. 8.-Mamuli o na lono i loaa mai ianei mai ke kahua kaua mai maloko o Palani ua hoakaka ae ka poe laeula i ke kaua maanei i ko lakou manao ua uhalu ke kaua a na Keleimania. Mai ka lono i koikeia mai oia mau no ka paaia o na koa Amerika aohe i komo aku i ke kaua ahiki i ka manawa e makemakeia ai.

I keia la i lukuia aku aku ai e na Amerika me ke koikoi loa ka enemi, iloko o elua manawa a ka enemi o ka lele kaua ana ami ma ka mahele o ka laina a na Amerika ma Toul a hoauheeia aku ka enemi.

447 Mau Koa Amerika i Pono

WASHINGTON, Apr. 10.- Eha haneri ame kanaha-kumamahiku mau inoa o na koa Amerika i ikeia ma ka papainoa o ka poe i hoopoino ia elike me ia i hoopukaia ae e ke keena kaua ma ka po aku la i hala mamuli o ke kauoha a ke kakauolelo o ka oihana kaua aina Baker, ka mea nana i kelekalapa mai Europa, mai e hoamana ana i ka hoolaha hou ana ae i ka nuhou no na koa i hoopoinoia koe nae ka hoolaha ana ae i kahi noho o ia poe kaa i poino.

Ma ka papainoa o ka poe i poino i hoolahaia ae ma ka po i hala ua komo pu maloko o ia na koa i hoounaia ai mai Aperila 1 ahiki i ka po Poakahi.

Make ilk o ke kaua ana, 18; make mamuli o na palapu, 11; nalowale a lilo aku paha i mai paahao na ka enemi, 21; make mamuli o na palapu ma ke kaua ana, 4; make ma'i maoli, 46; make no ua kumu maopopo ike, 3; huina o na koa i make mamuli o na kumu like ole, 103; hoena kukonukonu loa ia, 103; hoeha mahunehune ia 41.

Lehulehu Wale na Mokuluu i Hoopiholoia e na Mokulele

WASHINGTON, Apr. 6-Ua loaa mai i ka nupepa Associated Press mai ka Haku mai o ka Aha Hokolokolo Moana Pelekane ka moolelo no ka lukuia ana o na mokuluu ma kekahi manawa i hala aku nei.

He ewalu mau mokuluu i hoopiholoia e na mokulele Pelekane ma kekahi manawa i hala koke aku nei, a he elua i hoopiholoia e na baluna Pelekane. Ma kekahi manawa o ka hoopiholo ia ana ua hahaiia mai e ka mokuluu ka mokukaua e ukali ana i kekahi mai moku. Na kekahi mau mokulele i hoopahu ia mokuluu a na na mokukaua hoomakakiu i hoopau pono aku i ke koena o ka hana ma o ke kiia ana aku me na poka. Ma kekahi manawa he mokuluu nui e kali ana no ka mokukaua ikalu i na mokukalepa ka i ikeia mai e na mokukaua hoomakakiu Pelekane a kiia mai ekolu poka i ku aku iaia a piholo iho la. Hookahi poka pa-hu mai ka mokulele mai i loaa pono iho ma ka oneki a hamama he pua nui a pa'iia koua kii i ka wa e piholo iho ana.

E KAKAULA ANA NA INOA O KA POE AI PALAOA

Ua hoopuka ae nei ka Lunahooponopono Meaai Child i ke kauoha, ma keia hope aku, o ka poe apau loa e kuai ana i ka palaoa mai na halekuai mai, e kakauia aku ana ko lakou mau inoa e na halekuai, a ua kaupalenaia hoi ka nui o ka lakou palaoa e kuai ai no kela ame keia ule, he hookhi paona me ka hapa a ke kanaka hookahi o ka pule.

Ua kauoha pu ia ka poe o na halekuai, aole e kuai i ka palaoa i ka poe hou, i maa ole i ke kuai ana ma ko lakou mau halekuai, aka i ka poe wale no i maa ke kuai ana malaila.

Ma na hale wili palaoa ma Amerika i keia manawa, ua kaupalenaia ka nui o ka lakou palaoa e kuai ai i ka poe kauoha palaoa, a i ka wa e pau ai o ka palaoa a kekahi mea, i manaoia, o ka lawa ia no na mahina eono, e kakali na oia ahiki i ka pau ana o kela mai mahina, ia wa e loaa hou mai ai kana palaoa.

Ma keia mua aku e hoemiia mai ana ka nui o ka palaoa e haawiia i ka poe e hele ana e ai maloko o na haleaina, ma ka averika ana, i elua papaa palaoa a ke kanaka hookahi, oiai nae o ka mea e ikeia nei maloko o na hale aina, he elima a eono apana palaoa a ka mea hookahi e ai ai.