Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVI, Number 15, 12 April 1918 — HOOMAHA O B. F. DILINAHAMA I NA LUHI O KEIA AO Hala ia Haole Kamaaina Nana i Hooholomua i ke Teritore o Hawaii Nei WAIHO IHO OIA HE MAU KIAHOOMANAO NONA Mai ke Kulana Luina Moku Kona Pii Ana Mai a Lilo i Haole Waiwai Loa [ARTICLE]

HOOMAHA O B. F. DILINAHAMA I NA LUHI O KEIA AO

Hala ia Haole Kamaaina Nana i Hooholomua i ke Teritore o Hawaii Nei

WAIHO IHO OIA HE MAU KIAHOOMANAO NONA

Mai ke Kulana Luina Moku Kona Pii Ana Mai a Lilo i Haole Waiwai Loa

M:ilk)|ic iiio oke kaama'i nua nn keI :iiu m;ni [iiiie elua ae iiei i i paui:iu in:ii :ii o Franklin T>ili i Keia ola ana, kekuhi o na ii:niic kamaainn o llawaii nei, ma !,or:i elua o ka wanaao o ka Pouono aku :•! i liala, a ao ae ka la Sabati nei, a !n:i ka I'oalna nei i īnalamain ae ai ko- [,:■ anaina hoolewa maloko o ka Hale|.u!e o Kaukeano. I'a liaalele mai o Mr. B. F. Dilliagiiam i keia ola ana, i ke kanahiku-ku-ii:;i!na)ia o kona ola nna, n no kekahi inau mnhinn i hnla ae nei, ua hoomaopoI•(>ia kf emi liilii mai o kona ola kino, in.-i ia knlana oia ahiki i ka ikaika loa : na ii Uona nawaliwali, he elua ae nei l. iii' i hala. a lioea inai Ja kona hopena, n'.u ka mnnawa i hoikeia ae la maluna, • I.>ki> (i na manao kaumaha o kona ohan;, anu* kona mau honlolia he nui ina llawaii nei. I'a wailio iho oia mahope nei, he wahiii•• kane inake, ame. ka lauk mau kei- ! i i'lia. oia o 'Mm tV.F. Froar, Mrs. JuUii i'. Krdniaii t \Valter ī\ Dillingham Ilaiolil 0. Dillingham, e kanikau : kii milia. Kona Moolēlo - l'a hnnauia o Benjamin Franklin Pillinkham ma ke kulanakauhalfe o \Vest i'.rewster, Makekukeka, ma lta la 4 o s.'|>ateniaba, 1844. Iloko o'kona niau la «>jiio, ua hoonaauaoia no oia inaloko o kula ma \Vest Brewster, he mau makahiki kona nolio ana malaila me kona mau niakua. ua hoi ae la lakou a noho nin Sout!ihoro. Oini ma Southboro. ua lilo ka makunkane o Mr. B. F. Dillingham he kapena miluiia o ka mokukalepa Charles Oarrol .. Bosetona, a i ka piha ana o na mak.iliiki he umi-kumnmnlua ia B. 3jX l>il!in<jhain, ua hoololi ka inakuaka*«-ii kinia liolo ana i ka moana, a lilo oia i kauaka mahiai, no kona manao pola iho Ja.' nolio ai kana keikikane i ka aina, r.ul<' lioi c liolo i ka nioana, elike nve k.ina nnd. l'a lohi loa nae keia hoololi ana o ka ni.ikuakane i kana hana, oiai ua nui a k:i!iaka inakua kana keiki. He nui na liana a B. F. Dillingham, ma ka aina, •• laa ka hoolako ana inai i ua mea apau <■ | k'lmi ai ko lakou noho home ana, ma na liana i hiki i ke keiki ke hooko, aka ii.-n' elike me ka pii mau ae o ka nui o kona kino, pela no ka pii niahuahua ae • ' kona makemake e hele i ka moana, a ; ka |iilin nna o na makahiki he uinikinnainalia iaia. a mamuli o kona nui 'nak.'iiiako r holo maluna o ka moku, a «■ ike i na aina e aku, ua liaawi aku la k.uia maii makua i ko laua ae< a lilo aku la o B. F. Dillingham i luina maliiua o ka moku Southern Cross o Boae- ' na. iua knna huakai kaahele uo ke :i(. lu'i. 1 a }iaalele aku ka moku i ke awa o H.'M'iona, ma ka mahina o lune, o ka n akaliiki lsō<», a o ka uku o B. F. Dil- • ma kona ano he luina, he liook:ilii wale no »lala o ka mahina. Lilo i Luina Makaukau Ma keia huakai niua loa a Mr. Dil- ' ' maluna o ka mokn, ua hooko i ii oia i kana mau hana apau me ka • i. ka pololei ame ke kunukunu ole, ;i i Ka inanawa i ku mai ai ko lakou '. "ku ma Kapalakiko, ua ukuia aku oia •• i'Wiilu .lala no ka mahina, aole hoi he 1 "'kalii .lala, elike me ia i hooholoia. •'i: i kinohi. Mai kela nianawa mai i nanaia aku ni •• Mr. Dillingham, ma ke ano, oia ke--Ilii o na luina makaukau maluna o ka a < lu, a ua hoopii koke ia aku kona uku " iwakalua (lala no ka mahina. !'a hnomau loa aku la kela moku ma -ii' a liuakai no Kina, ame kekah'i mau ;'!.i »• ae o ka honua nei, a iloko o na 'liina he umi-kumamakahi me iwaka- • ' 1:». i hoea hou aku ai no Bosetona. k»»ia kekahi o na hnakai loihi .a 'I'". Diliingham i holo ai maluna o kela »'"ku. a iio na makahiki eha maliope ':'aua lioomau no oia i ka holo aiia i ; 'a moana, ai ka e lioukaia ana 1 " I aua Huliamahi o Amerika, e holō 'aina ana no oia maluna o He Southern Hoko nae o kela kaua huliamahi i ) »ino ai ke Southern Crosa, ka mea hoi ' ''iia i hoololi ae i ko Mr. Dillingham :t i o kona ola ana. Oiai e holo ana ma moana, a ma kahi e kokoke loa ana • ka poai waena,. ia wa i loaa mai ai ko; ■ 'knu nioku i kekahi mokukaua ma ka ■"oa ka Florida, o ke aupuni kipi, a " ka la <> o lune, oka maknhiki 1863, 1 l'iihiia ai ko lakou moku i ke ahi, me ka hookauia ana aku o na kanaka apau maluna o ka Florida.

Mailuna aku o ka Flovida i hookauia aku ai oia ame eono o kona mau hoa luina, pela me ke.kapena anie kana \vahine, maluna o kekahi moku okoa, a laweia aku Ia lakou a hoolele ma kekalii o na awa o Amerika Hema. I'a krfu hou o Mr. Dilliugham maluna o kekahi moku, a ua noho liana aku ma ke'ano luina, a i ke ku ana i Nu loka, ua hoomanawaiiui hou 110 oia ahiki i ka lioea hou ana no I3osetona, a waiho aku la i kana hoike imua o na ona o ke Southern Cross, no ka .pau ana o kela moku i ke alii ma ka moana. E ks>>ili ana ka hui he moku hon, ma ka inoa ka Aureola, i Ra paa ana o kela moku, a hoJo ina kana huakai mua loa nia ka muana, ua kau hou o Mr. Dillingham nialuna ona, nia ke ano he liulipahu, a i ka makahiki 18158, i hoea inai ai kela moku no Kapalakiko. Holo no Hawaii Nei Oiai ma Kapa!akiko i haalele aku ai o Mr. Dillingham i kona noho malamamoku ana noluna o ka Aureola, a kau aku la maluna o ka mokukalepa \Vhistler, malalo o Kapena John Paty, ma ke ano malamamoku r.o Hawaii nei. No keia h\j£ikai nae i Hawaii nei, ame ke ano o kona holo ana i ka nioana no kekahi mau makahiki, ua olelo ae o Mr. Dillihgham, lie mau inakahiki inahope mai nei penei: '' Mahope ihtl o ka 'u mau huakai au moana malalo o C'ape Ilom ame Cape of. Good Hope, me he mea la, o ka 'u lniakai no Ilawaii nei, ua like ia me keUahi huakai holo lealea. "Iwaena o ka poe'a'u i kamaaina niua loa ai ma Ilonolulu nei, o llenry MaefarJane, John Paty, I. B. Peterson, .). P. Cooke Sr., Father Danion, Mother Crabbe, Mother Castle, Father Sniith anie Mother Sniith.' * No ka oluolu, ame ke oliaoha o ke ano o ka hookipa ana o ko Honolulu nei poe, ua komohia aku na manao hoohihi iloko o Mr. Dillingliam, .ia Hawaii nei, aka nae aole oia i liooliolo koke i kona manao. .No ka elua o kana huakai i Ilawaii nei, ua hoomahuahuaia ae la kona makemake e nolio niaanei, a i ka ekolu o kona hOea ana inai, akalii no oiu a koho maoli e hoolilo ia Honolulu nei i liome nona. Ka Loaa Ana o Kana Waliine He liana maa i na luina moku ame na aiilinoku i ko lakou wa e lioea ai no Honolulu nei, o ka hele i ka holo lio ka lakou liana makemake loa, nolaila, ma ke ku ana mai o ko l)illingham ma moku, ua hele aku la oia nie Ha aliimoku e ae i ka liolo lio, me ko lakou ]>ii ana iiouka o Nuuanu, a oiai aole ona makaukau loa i ka holo lio, ua haule iho la oia mailuna aku o kona lio, a eha kona wawae. Ma kon'a wahi nae i haule ai, ma kahi no ia e kokoke loa ana i ka. liale o ka Rev. Lowell Sinith, nolaila ua hoilioiia aku la oia maloko o kela home, a malaila kona wahi i nialamaia ai, me ka lil> ana o ke kaikamahine a ke kahunapule i mea nana e makaala mai i kona pono. O kela halawai pu ana o Mr. Dilliugham me ke kaikamahine a ke kahunapule, ka mea nana i hookomo aku iloko o laua pakahi i na manao hooliihi o kekahi i kekahi, a he eha makahilei mahope mai, ina ka la 26 o Aperila, ua hoohui ae la laua ma' ka berita o kāmare. ' : : ' I-Ie kanaha-kuinamalima la ka loilii o kona Waiho aua i kela eha, a iloko o ia mau la i moeuliane mau ai'oia*i ka nani ame ka oluolu o Ilawaii nei, a koho okoa ilio' la kona manao, e hoolilo oia ia llonolulu nei i honie nona. I ka loaa ana iaia o ka oluolu, ua hoi aku la e noho me I. B. Peterson, kekahi o kona mau hoaloha, a he hookahi maliina mahope mai, ua noho liAna aku la oia maloko o ka halekuai o 11. Dimoml & Son, ma ke ano he kupakako. Kona Pii Ana he Kanaka NUi Mai kela kulana haahaa mai he kupakako i hoomoe aku ai o Mr. Dillingham i ka paepae mua loa nana i hapai < ae iaia ahiki i kona lilo ana i kanaka I nui a ko'iko'i iloko nei o ka aina, a i | noho aie aku ai o Hawaii nei ma kona kulana holomua i keia kanaka, niai ke j

kuhina luina mokil mai ahiki i ka lilo : ana he kanaka waiwai. He eha makahiki niahope mai o kona ! noho ana aku he knpakako maloko o kela halekuai, ua lilo āku la oia i ona ; no kekahi hapa iloko o ka halekuai, me kekahi kumu waiwai ole, koe wale no kona uku hana.ame kana mau hooikaika ana. Iloko o kela manawa i hoomaopopoia ai ko Mr. T>illinghum mau ano oia : o maoli ma Honolulu nei, a nia Kapalakiko, Nu loka, Kikako, Lailana ame lapana mahope mai, a i hakalia wltle no i kona kauolia ae, i kana i'nau mea apau e inkemake ai, ua loaa ia i ka manawa {)okole, no ka mea ua ikeia kona ano, lie kauaka e poho oie ai na kokua, ke Haawiia aku iaia. Ma ke ano nui ke 61elo ae uo Mr. Dillinghain, ua pii mai- oia mai kela hana halekuai m'ai ahiki i koiia hoala okoa ana ae i ka hui alahao kaaahi e ku nei i kela jnanawa. Ila nana aku oia i ka nui o na aina waiho wale,.ka mea a kekahi poe i hoomāopopo ole ai i ka waiwai iloko o kela mau makahiki, a mamuli o ke komo pu ana, me ka hui pu ana me kekahi poe e ae iloko o kela manawa, i hooinakaia ai e hoomoe ; ke alahao, a e hooholo i ke kaaahi, a lie mea oiaib, ua malii koke ia na aina waiho wale'i ke ko, a ua kukuluia ae hoi na halewili, a i keia la, ua lilo q Oahu nei i mokupuni holomua a nui # o ka waiwai, mamuli o'na hooikaika ana a keia kanaka. Kana Mau liana Eokua Oiai e holomua ana iloko o kana mau oihaua apau i lawela\ye ai, aole oia i makee ilio i kona mau waiwai, aka ma na manawa paau e hoea aku ai na noi • imna ona, 110 na kokua i pili aku i na hana o na halepule, he hikimua oia ma ka haawi ana i kona lima akau o ke kokua, mamuli o kor.a manaoio, he mea malama wale iho'no oia i na waiwai a ke Akua i lioopoinaikai mai ai no Kana mau hana ma ka honua nei, a ke paa nei maloko o ka moolelo o ua hana kokua aloha, kona inoa, ma ke ano eia kekahi o na kanaka i haawi manawale'a aku, he mau kaukani <lala, no na home, no na kula ame na lialepule maloko nei o keia Teritore. WASHINGTON, Apr. 9.—Ua hooliolo ka liale o na makaainana i keia la i ka bila e hoamana aha i ka Peresiilena e kuai aku i na lako kaua i na kanaka a i ole i na hui paha o na aupuni e. O kekahi bi!a i hooholoia e ka hale e hoakaka ana i ko Amei'ika uku aku i na poho apau a na koa Amenka e liana niai ana ma Palani,