Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVI, Number 19, 10 May 1918 — Page 1

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

HOOPUKAIA I NA KAKAHIAKA POALIMA APAU.

 

HULIAMAHI NA AHAHUI NO KE KE ʻ A ULAULA

Ku i ka Nani ke Kaihuakai no ka Pono o ke Ke'a ulaula ma ka Poakahi Nei

KEIA NA HIONA ILIHIA MA KELA KAIHUAKAI NUI

Nani na Ahahui me ko Lakou Mau Kahiko Keokeo me na Hae Like Ole

            No ka manawa mua loa ma ka moolelo o Hawaii nei, i ikeia ai kekahi hiona ku i ke aloha ame ka walohia, ma ke ka 'ihuka'i no na hana Ke'a Ulaula, ma ke kakahiaka o ka Poakahi iho nei, k@ ka 'ihuaka'i hoi i huliamahi ae @@ na ahahui lehulehu, e hoike ana me ua manao kui 'o no kekahi hana kilakila loa e pono ai e lawelaweia aku no ke ola, a no ka pono o ka hoa kanaka.

            O na hiona a ka lehulehu e ku aku ana e nana, oiai na wahine i loko o o lakou mau lole keokeo, na kaikamahine, ame na kane, o na lahui like ole e ka'i mai ana ma ke alanui i loko o ka huaka'i, he hiona ia i hoala maoli ia ae ai no na manao makee o ke kui 'o i loko o na mea apau, e hiki ole iho ai e paa na kokua e pono ai e haawiia aku me ka manao aloha mailoko aku o ka puuwai, no na hana apau e pono ai na koa poino.

            Mai na keiki liilii ahiki aku i ka poe hapauea, me ka nana ole ae i ko lakou kulana ame ko lakou hanohano, ua waiao ne na wahine o na lahui like ole ame ia kaikamahine opio. ia lakou iho, no kekahi hana ano nui loa i pili aku i ko kakou ola ana. a he mea oiaio, ma ko lakou helehelena. ma ka lakou mau hana, e hoike okoa mai ana i ko lakou piha me na manao hauoli, no ka hana a lakou e hooko ana, he hana hoi e hilahila ole ai, aka he hana e haaheo ai ka manao.

Na Luna Oihana me ka Lehuehu

            Mamua ae o ka hiki ana mai i ka manawa e ka'i ai ka huaka'i me ke alanui Moi mailoko mai o ka pa 'lii, ua hele na aoao o ke alanui Moi a piha i ka lehulehu o ka poe makaikai. Maluna o kekahi wahi i hanaia e kupono aua ma ka aoao mauka o ke alani Moi mai ke k@eua aku o ke Kuokoa, malaila na luna oihana kiekie o ke Teritore, e laa na Kiaaina Pinkham, ame McCarthy, ka Meia J. J. Fern o ke Kulanakauhale a Kalana o Honolulu, ka Elele Kuhio, na kanikela o na aupauni e kaua pu mai nei me Amerika, na aliikoa kiekie o ka oihana koa ame ka oihana kaua o Amerika, me ka haawi ana mai i na hoike oiaio o ko lakou piha me na manao hauoli, o ka piha ohohia no kla ka 'ihuaka'i.

            Mawaho pono mai o na hale oihana apau, a maluna hoi o'na wahi e hiki ai ke ike pono ia mai ka huaka'i, ua hele ia mau wahi a hookeke i na kanaka, alike no me ke ano mau o na ka 'ihuaka'i, a ua paniku ia hoi ke alanui, aole he mau kaa e aeia e holo, oiai ka huaka'i e ka'i ana me ka mahiehie nui.

Ke Ka'ihuaka'i

            Mamua ae o ke kani ana o ka hora eiwa ma kela kakahiaka, ua hoomaka ka momoku ana o ka lehulehu o ka poe e komo aua i loko o ka huaka'i, noloko o ka pa 'ili, he keokeo pu ia o na wahi apau i na wahine, ame na kaikamahine i loko o ko lakou mau lole keokeo, me ka ku i ka nani ame ka hiehie ke nana aku, oiai hoi na have me ua hoailona like ole. e welo haaheo ana i ka welelau makaui.

            Ua eleu maoli ka hoonohonohoia ana o ka huaka'i no ka mea i ka hoea pono ana ae o ka manawa i ka hora eiwa me ka hapa, o ka wa iho la no ia i hoomaka mai ai ka huaka'i e ka'i, ma ke poo loa o ka huaka'i na makai kau lio, e ukaliia aku ana e na keiki a'o koa, @ paa ana i na have liko ole a na aupuni @ kaua pu nei me Amerika, e ku-e ana i na enemi.

            He nanaina o ka meha ame ke anoano eehia ka hioua e halii ana i loko o kela manawa, o ia no oe o kekahi huaka'i hoolewa, aia nae ma pa helehelena @ ka poe i komo i loko o ka huaka'i, na @@nao kui'o ame ka haaheo kahi i ha@@ ai, no ko lakou ku ana mai imua o

(E nana ma ka aoao 2.)

 

O ke Kii malolo iho nei o kekahi ia o na Mahele Like Ole o ka Huaka'i kʻi ae ma ka Poakahi aku nei i hala, no ka Pono o ka Waihona Ke'a Ulaula ma Hawaii nei, ka Hana i konoia ai na Makaainana Apau o Hawaii i ka Lakou mau Kokoua ana. Piha na Ahahui o na Wahine me na Manao Haaheo, no kekahi Hana Kilakila Loa i Pili i ke Aloha Hoa Kanaka.

 

APONOIA MAI NEI KAKA HOOKOHU OC. J. M ʻ CARTHY

            Oiai e kakali aua, o ke aponoia mai o ka hookohu oihana a ka Peresidena Wilson, o ka waiho ana ae i loko o ka aha senate, o ka aha senate, o ka ahaolelo lahui, e hookohu ana ia Charles J. McCarthy, ka puuku o Hawaiinei, i kiaaina no keia Teritore, ua loaa mai la ka hoike iaia, ma ke kelekalapa mai ia Senatoa Shafroth mai ma ka Poaono aku la i hala, e ha'i mai ana, ua apono ka aha senate i kona hookohu oihana, nolaila o ka hoea ana mai la keia i ka pau ana o na pohihihi, he hookahi wale no mea i koe, o kona lawe ae i na kaula kaohi o ka ookele ana ma ke poo o ke aupuni Teritore ma kahi e paaia nei e Kiaaina Pinkham.

            I ka ninauia ana aku ia Kiaaina McCarthym in a he mau hoololi oihana kekahi e lawelaweia aku ana eia, ma kona wa e lawe ae ai i ka noho kiaaina ana, o kana wale no i olelo ae ai, he mau hoololiloli liilii wale uo.

            O kekahi o na hoololi oihana ana e hana mai ana, o ia no ka hoopau loa ana aku ia Charles Forbes, ka lunanui o na hana hou, i kikooia mai e ke aupuni o Amerika, no ka oihana koa, a ma kona wahi, he mea okoa ke hookohuia ae ana.

            Oiai nae ua noho hamau loa a Kiaaina McCarthy, no kana mau hookohu oihana e lawe mai ana, ua oili ae nae kekahi mau lohe lehulehu, no ka lawe ae o Delbert C. Metzeger o Hilo i ke kulana puuku, e paaia nei e Mr. McCarthy; a ua oili pu ae no hoi kekahi lohe, no ka hoopauia aku o Kauka K. S. B. Pratt mai kona noho peresidena ana no ka Papa Ola, a he mea okoa ae aua ke hookohuia ma ia kulana.

            O ka Lunakanawai Hoomalu Harry Irwin ka mea i hookohuia mai i kekahi

(E nana ma ka aoao2.)

 

MAKE ELUA MAU KOA MA KA ULIA MOKOKAIKALA

            Ma ka hora umi o ke kakahiaka o ke S@bati aku la i hala, i halawai ae ai he elua mau k@a me ka make ulia, manuli o ka hooku'i ana o ko laua kaa mokokaikala e kai ana, me ka pou o ka pa'lanu, ma Moanalua ae nei, a wahi a kekahi mea i ike maka i ke anō o kela ulia, ua ikaika maoli no ka holo ana a kela kaa mokokaikala, ma kahi o ke kanaono mile i ka hora, a no ia ikaika loa, ihiki ole ai ke hoopololei ia ka holo ana, ahiki wale i ka hooku'i ana aku i ka pou o ka pa.

            O kahi i halawai ai o kela mau koa me ka ulia poino ma ka uakee no ia o ke alanui mamua aku o ke alanui e iho ana nokai o Puuloa, a mea kela manawa i hooku'i ai ke kaa mokokaikala me ka pou o ka pa laau, aole i kana mai ka ikaika o ka holo, ma kahi o ke kanaono mile i ka hora.

            I ka hoea ana o ke kaa ma ka uakee o ke alanui, aole loa e hiki ke hoohuli koke ia ae kona holo ana e pololei ana i ke alanui, aka ua hu aku la i kula, ma kahi o ka hookahi haneri me kanawalu kapuai, he hoike okoa ana mai 'ia i ka hiki ole ana i ke kiakaa ke hoopololei i ka holo ana o kona kaa.

            O ka huila mua o ka mokokaikala ka i hooku'i i ka pou o ka pa laau, me ka pau ana o ke kaa holookoa i ka weluwelu, a kiolaia aku la hoi na koa elua e kau ana iluna i kahi e.

            O ke koa keia naua e hookele ana i ke kaa, ua hele ka hapa maluna o kona kino a mainoino maoli, me ka lele ana o ke po'i o kekahi o kona mau kuli i kahi e, a no ka nui loa o kona poino, ua make oia i ka mauawa pokole loa, mahope iho o a halawai ana me kela ulia poino.

(E nana ma ka aoao 2.)

 

MAMA NA WAWAE O KE KOLOHE I KA HOLO I PAKELE

            Oiai e nanea ana i ka hulahula ma ka Hokele Davenport, ma ka po o ka Poaono aku nei i hala, i komo ae ai ka piko pauiole maloko o na rumi o ua hokele nei, me ka lilo ana aku he mau dala mailoko mai o na eke a ka poe o ka hokele, a he hookahi wale no kumu o kona paa ole ana i ka hopuia, no kona lako me ka pu panapana, e hookokoke ole aku ai he koa mahope on a, ka mea nana i alualu aku iaia, a hiki i ka nalowale ana iloko o na laau loloa.

            He keiki uuku o eiwa makahiki ka mea nana i ike i ka mea aihue, i ke komo ana aku maloko o ka rumi o ka hokele, me a noke ana i ke kuekaa ia loko a na ume, ia manawa i holo awiwi mai ai kela keiki a hoike i kekahi koa, he mea no e noho ana maloko o kela hokele.

            Iknohi, ua kanalua loa kela koa no ka pololei o ka hoike a ke keiki opio, a mamuli o kona ike pono ana mai i ke kuoo o ka helehelena o kela keiki, akahi no oia a hooholo iho la ikona manao, o hele mai e nana i ka mea oiaio.

            I kela oili ana mai no nae o ke koa mawaho o kona rumi, o ka manawa n@ ia i oili mai ai o kekahi mea mailok@ mai o ka rumi o ka on a nona ka hokele a hoomaka aku la e holo, no kahi o kealanuipii mahope o k@ hale.

            Me ke kuhea ole ae, a haawi aku paha i hoailona i na malihini ma kela hokele, no ka hoea ana mai o kekahi me@ aihue, ua hoomaka aku la no oia e uhai mahope o ke kolohe.

            Ua awiwi loa ka holo ana a ka piko pauiole, oiai e iho ana ma ke alapii, a i kona hoomaopopo ana mai, e ukaliia aku ana oia a kekahi mea, o ka lele okoa aku la no ia o ka mea aihue, a haule ana ilalo, ma kahi o ka umi-ku-mamalima kapuai ke kiekie, a i wahi

(E nana ma ka aoao 2.)

 

NA LONO LIKE OLE E PILI ANA I KE KAUA MA EUROPA

            LONDON, Mei 5.- He kaua hahana ka i hooukaia ma ka lewa ma ka la i nehinei maluna a e o na kahua kaua lehulehu like ole, me ka kaa mau ana o ka lanakila ma ka aoao o na kanaka lele i ka lewa a na Aupuni Huiia e hooiaio ana i ko lakou lanakila ma ka hapanui o na kaua lehulehu.

            Ua hoao na Kelemania e hoopololei mai i ke ki ana i ka lakou mau poka pa-hu maluna o na kahua e paaia ana e na Pelekane ame na Palani maloko o Flanders, a no ia kumu i hoounaia mai ai kekahu mau mokulele lehulehu a ua lehulehu no hoi na mokulele a na Aupuni Huiia i lele aku maluna ae o na kahua e paawia ana e na Kelemania a hoauheeia aku na mokulele a ka enemi ihope. Iloko o kela la o ke kaua ana he kanakolu-kumamaono mau mokulele i kiia aku e na Pele kane wale no, o ka hapanui o ia mau mokulele ua pau i ka walawala pa-hu iluna o ka honua.

            Ma keia kaua ana ua like a like ka nui o na mokulele a na Pelekane i poino me ka na Kelemania.

            Ma ka kaua kaua a na Italia ua nui pu na kaua i hooukaia ma ka lewa ma keia la. Ua lele mai na mokulele a ka enemi maluna ae o na laina a na Pele-kanae-Palani-Italia e paa ana no ka hakilo ana, a ua lele a@ no hoi na mokulele a na Italia e hakaka a he umi-ku-mamaha mau mokulele a na Auseturia-Kelemania i kiia ae a haule i ka honua e hoakaka ana kekahi lono uwea ke-lekalapa mai Berlin mai he iwakalua-kumamalima mau mokulele ame elua balune a na Aupuni Huiia i kiia ae a haule i ka honua maluna o na kahua kaua a pau.

            E apono ana i ka hoike mai Berlin mai i kulike ole nae me na huahelu i aponoia e na kenerala o na Aupuni Huiia, o ka huina nui o na mokulele a na Aupuni Huiia i poino.

Hoauheeia Aku na Tureke i Hoao Mai Ai e Kaua i na Peleakane

LONDON, Mei 5.- He kaua nui ka na Tureke o ka hoouka ana mai ma ka la i nehinei maluna o ka laina loihi a ke Kenerala Allenby e moe ana mai ke kapakai mai o ke Kaiwaenahonua ahiki i ka Muliwai Ioredana, o ka hopena i ike ia aole o ko lakou hoauhee wale ia aku no, aka, ua hookuemi hope ia aku ka lakou mau puali holookoa me ka lukuia.

            He mau kaukani kapuai ka nee ana mai a na Tureke imua me ka manao e lele kaua huapo mai maluna o na koa Pelekane, eia nae, ua hooluai ia aku la na pu mikini a na Pelekane a hoauheeia aku la ua poe nei me ka nahaha o ko lakou laina.

            I ka pau ana o @@ laua ua nee hou aku la ka laina a na Pelekane imua me ka Juku nui ia o kekahi heluna nui o na Tureke a he ekolu haneri ame ka-nalima mau paahao i lawoia mai e na koa o Keoni Bulu.

Pau na ahua a na Kelemania i ka Hoo-pa-huia e na Amerika

            WASHINGTON, Mei 6.- Mahope o ke kiia ana aku o na pu kuniahi me ka hahana loa mai na papu aku a na Ame-rika he kiia ana aku i hiki ole ai i na enemi mahope aku o na wahi i hoohi-hiaia me na uwea ooi ke noho hou iho maloko o ka lakou mau auwaha, ua ka 'i aku la na pualikoa Amerika helewawae imua ma ka la i nehinei a hoopa-huia na ahua a ka enemi o ka hoopuupuu ana.

            Mamua o ka nee mua ana aku a na koa Amerika ua lehulehu wale na poka pahu i ki mua ia aku, a i ka wa i komo aku ai o na koa Amerika iloko o na wahi i paia me na uwea ooi a komo loa aku la iloko o na auwaha i paaia ai @ ka enemi ma kekahi manawa kokoke i hala aku nei, @ole hookahi Kelemani @ ola mai ana i loaa aku malaila ma na wahi o ka laina o eono haneri i-a ka loa. Ia manawa ua hoomaka aku la la-kou i hana ai a hoopalaha holookoaia n@ ahua lepo i hoopuupuuia ae.

(E nana ma ka aoao 2.)