Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVI, Number 19, 10 May 1918 — Page 2

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

APONOIA KA HOOKOHU KIAAINA O McCARTHY

 

(mai ka aoao l mai.)

manawa pokole ae nei i hala, i hope loio kuhina, oia aku ana ke hookohuia i loio kuhina, a o ka Loio Bert LIghtfoot ka mea e lawe ae ana i ka noho lunakanawai hoomalu.

Ka Ninau Hookuonoono

            No na mea e pili ana i ka ninau home hookuonoono, aole he mea i maopopo i keia manawa, eia nae na hoike ae ke Kiaaiua McCarthy, ma kona manaoio, e hiki ana no iaia ke hoopau aku i na pilikia apau i pili i kela ninau, ma ka hoomau ana aku i ka hookuonoono ana i na aina, i pau na hoolimalma, a iloko hoi o ia manawa hookahi, e hiki ana no e loaa na aina nui, no ka hoomau ana aku i ke kanuia o ke ko, me ka hoopilikia ole ia ma kekahi ano.

            Ma kona manaoio, he mea makehewa wale no ka hoololi ana aku i ke kanawai kumu o Hawaii nei, aka e noonoo pu ia ana ka pono o ka poe hokuonoono me ka oihana mahiko, a ma ka manawa ana e waiho ae ai i ke kulana kiaaina, e hoakaka piha ae ai oia i kona manao maluna o keia ninau.

Hoopiha i na Aina ma Waikiki

            No na mea e pili ana i ka hoopiha ana aku i na aina pohopoho ma Waikiki, ua hoakaka ae ke Kiaaina McCarthy i kona manao, he hana ia e hookoia aku ana ma keia mua aku. Oiai ke mahuahua mau nei ka nui o na kanaka, a i wahi e loaa ai he mau home, e hoopiha wale no i na aina pohopohoo ma Waikiki, ka mea e loaa hou ai na aina nunui, ma kahi o na eka lehulehu.

            O na hoolilo no ka eli ana i na pohaku papaakea ame ke one e hoopiha ai i kela mau aina o ke Teritore ka mea nana e hookaawale ae i kekahi haawina dala no ka hooneemua ana aku i na hana, a o na on a, no lakou na aina i hoopomaikaiia aku, o lakou ka poe e uku ae i na mahele o ko lakou mau hoolilo, me ka pilikia ole e loaa aku ana i ke aupuni.

Hoomaemae i ke Kulanakauhale

            O kekahi hana nui iloko o ka noonoo o ke kiaaiana hou, o ia no ka loaa ana he mana iaia mai ka ahaolelo mai, e lawe ae i kahi mau keehina a i wahi e lilo mai ai kekahi mau aina i ke kulanakauhale nei, no ka hoomaemae ana i ke kulana o keia kulanakauhale, a oi ae, i ko keia wa e ikeia nei.

            O keia manao hoomaemae i ke kulanakauhale, e kulike aku no ia, me na hana hoomaemae a ka oihana koa o Amerika e lawelawe mai nei, a ma ka hana like ana o keia mau mana a elua, e hooi loa ia ae ana ke kulana o Honolulu nei, a i kekahi anuu kiekie ne.

 

MAMA NA WAWAE O KA AIHUE I KA HOLO

 

(Mai ka aoao l mai.)

hoi e paa koke ai kela mea i ka hopuia, ua lele pu aku la no ke koa, me kona iho ole aku ma na anuu o ke alapii.

            Ua loaa aku la ka maopopo loa i ke koa, aole e pakele kela mea aihue iaia, in a nei no ko lana halawai he kino a he kino, aka e paa ana iaia i ka hopuia, oiai he uuku iho ke kino o ka mea aihue i kona, a he hapa mai no hoi ka mama e loaa aku ai no i ke alualuia.

            Ua kaawale loa ka mea aihue mai ke koa aku, ma ka manawa i ku aku ai ke koa ilalo o ka honua, a heomaka aku la e alualu, a no hookahi kuea okoa kela o ko lana holo ana, ia wa i ku honoua iho ai ka mea aihue, a huli mai la ihoe, me ke ki ana mai i kana pu panapana no elua manawa, eia nae aole he hookahi o kela mau poka i ku mai i kek koa.

            Ua lilo kela i mea e hookunanaia mai ai ka manao o ke koa, aka hoomau aku la no nae oia i ke alualu ana, a i ka hoea ana aku i kekahi wahi waiho wale, e uluia ana e na laau loloa, o ke komo ae la no ia o ua kolohe nei, pee ma kela wahi, me ke ki hou ana mai nae i kana pu panapana i ke koa.

            Oiai aole he poe e ae i hookolo aku mahope on a, a aole hoi he pu ma kona aoao, ua hoopau okoa kela koa i ka hookolo ana mahope o ka piko pauiole, a huli hoi aku la no ka hokele, a hoike ae la i ka on a o ka hokele, i ka pakele ana o ka mea aihue mai paa iaia i ka hopuia, in a aole i lako ka mea kolohe me ka pu panapana.

            Ma ka huli pono ia ana aku oloko o ka rumi o ka on a hokele, i maopopo ai ka noke ia ana o na ume i ke kuekaa, a lilo aku ke eke dala ame kekahi rumi okoa, a o ke dala no ka i puehu, o kahi nae o ka laki, he mau kenikeni liilii wale no maleko o ke eke dala.

            Aole kela o ka rumi hookahi wale no i aihueia, aka o ka rumi kekahi o kekahi o na malihini, a lilo aku kana eke dala, pela hoi me na eke dala a kekahi mau wahine, i waiho maloko o kela rumi.

            Ma ka olelo a ke koa, ua maopopo iaia, he Kepani kela mea aihue, mamuli o ka pahaahaa o koma kino, a e komo ana hoi oia i kekahi @ hakeakea, me kekahi papalekaup, o ka mea apiki wale no nae o ia ka paa ole ana i ka @ e wi @ ka niho o ke kolohe.

 

            Oiai eia na kemite ame ka poe hooikaika no ke Ke'a Ulaula ke hana nei ma na wahi apau o keia Teritore, ua hiki i kela ame keia ke haawi i ka lakou mau kokua no keia waihona ma ka lakou mau wahi i makemake ai me ka hoouna ole mai i keia pepa.

 

E HAALELE IHO ANA NA KEIKI HAWAII NO KE KAUA

 

            Ma ka Poalua ae nei e hoea mai ana e haalele iho ai he kanalima mau kanaka opio ia Honolulu nei, a au aku i ke kai loa no Amerika, kahi a lakou e komo aku ai iloko o ka puali enekinia, no ka hoomakaukau ana ia lakou iho, no ua kahua kaua ma Europa.

            No ka hohanahano ana aku i kela mau kanaka opio i haawi aku la ia lakou no na hana o ko lakou no na hana o ko lakou aina hookama, e ku aku hoi a paio me na enemi iloko o keia manawa o ke kaua, e huli amahi ae ana he heluna nui o ko Honolulu nei poe, ma ke komo pu ana iloko o ke ka'ihuaka'i ma kela la, e lilo ai keia huaka'i, i mea ano nui iloko o ka noonoo o ko Honolulu nei mau makaainana.

            E hoomaka ana ka huaka'i e ka'i ma ka hapalua o ka hora eiwa o ke kakahiaka o kela Poalua mai ke kahua mai o ka @, a o ka poe apau e komo ana iloko o kela ka'ihuaka'i, he mea pono e hoea ae lakou maloko o ka pa'lii ma ka hora eiwa o ke kakahiaka.

            O keia ana kekahi o na ka'ihuaka'i nui, no ka mea mawaho ae o na lala o ke komite o ka Ahahui Makaala, o na luna oihana kekahi o ke Teritore, ameke Kulanakauhale a Kalana Honolulu nei, pela hoi me na poo o na hale o ha lehulehu.

            Ua noiia aku ka oluolu o na ahahui e komo pu mai ma keia ka'ihuaka'i, pela me na haumana o na kula, a oiai o ka huaka'i a keia poe kanaka opio no Amerika, o kekahi ia o na huaka'i i pili loa aku i ke ola ame ka pono o ka lahui holookoa, ua piha ohohia maoli na mea apau, ma ka haawi ana aku i kela poe keiki i na hana apau e hoohanohano ana ia lakou.

            E ka'i ana ka huaka'i mailoko mai o ka pa'lii no ke alanui Moi, alaila ka'i mai nolalo nei ma na wahi lawelawe oihana o keia kulanakauhale, a hoea no ka uwapo, e haawiia ana he haiolelo e Mr. Frank E. Thompson, a e mele pu ia ana hoi ka himeni "Aloha Oe" e na haneri o ka poe e akoakoa ae ana ma ka uwapo, no kahoike ana aku o koonei poe i na hiona ohohia, no kela mau keiki, i makaukau e molia aku i ko lakou mau ola no ka hanohano o Hawaii nei.

 

HOOKU'I HE KAA OTOMOBILE AME BAIKIKALA.

 

            Mamuli o ka hooku'i ana o ke kaa baikikala a David Nawai e kau ana me ke kaa otombolie  e kalaiwaia ana e Jack Allen ma ke kakahiaka Sabati iho nei, ma kahi kokoke aku i ka makeke kuai i'a, i halawai ai o Nawai me ka poino ma'uwale oia ka palahe ana o kekahi wawae on a, a no ia eha i laweia ne ai oia no ka lapaauia mai. Pakele ka hoahoanau o ua o Nawai e kau pu ana me ia aole i eha, o ke kaa baikikala nae a laua e kau ana ka i poino.

            O David Nawai ka moho holo baikikala nana i aha'i ae i ka manawa mama loa i holo ia a puni o Oahu nei i ka makahiki aku la i hala.

            O ke kumu wale no i koikoi ole ai ka poino i loaa ia Nawai no ka ho'o malie loa o ke kaa otomobile ma ka manawa i hooku'i ai, pela ka olelcia, a mamuli ka kekahi o ke kuhihewa ma ka aoao o ke kalaiwa kaa otomobile i kana wahi e huli ae ai e hooku'i ole aku ai.

            I ka hoea ana mai o Nawai ma kahi he aneane umi kapuai mai ke khi aku ma ka aoao Ewa o ke alanui Kekaulike ua ike mai la oia i ke kaa otomobile e holo aku ana ma ke alanui Moi, huli ae la ma ke alanui Kekaulike ma kahi kokoke loa i ke kaa baikikala a Nawai ma e kau ana. I ka ike ana o Nawai i kona kokoke loa e hooku'i me ke kaa otomobile ua hoohuli koke ae la oia i ke alanui Kekaulike a mamuli o ia hoohuli ana ae i hooku'iia mai ai e ka otomobile, a o keia ae la mamua ka poino i loaa iaia.

 

KA WAIHONA KOKUA NO KE KE'A ULAULA

 

            Aole i hoi nele ka leo uwalo a keia pepa no na kokua no ka waihona Ke'a Ulaula, aka ua hoouna mai no kekahi poe i ka lakou mau kokua ana i keia pepa.

            Oiai nae, ua nui na Hawaii i haawi ae i ka lakou kokua ana no keia waihona ma o na alahele like ole, na ahahui Hawaii no hoi, ame na helepule Hawaii, he mea no e haawiia ai na hoomaikai ana, no ka poe i hoouna mai i ka lakou mau kokua no ke Ke'a Ulaula i keia pepa; elike me ka papainoa malalo iho nei; e kono pu ia aku ai na Hawaii e ae e hoohalike mai me keia poe ma keia hana kilakila loa:

Nupepa Kuokoa  . . . . . . . . . . . . . . . .$10.00

Solomon Hanohano  . . . . . . . . . . . . .    2.00

J. K. Nakila . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .    1.00

John Kamaka  . . . . . . . . . . . . . . . . . .    1.00

G. K. Kipapa  . . . . . . . . . . . . . . . . . .     1.00

Mrs. Annie Ahau . . . . . . . . . . . . . . .     2.00

Ahahui C. E. o Kawaihae-kai ma o kona mau lala la:

W. P. Akau Sr. . . . . . . . . . . . . . . . . .     2.00

J. E. Laau  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .     2.00

Mrs. Theo. Akau . . . . . . . . . . . . . . . .     1.00

Mrs. Nakanelua   . . . . . . . . . . . . . . . .       .50

Mrs Kawai Umi. . . . . . . . . . . . . . . . .       .50

Mrs. C. Akoni  . . . . . . . . . . . . . . . . .        .25

Miss Lydia Akau  . . . . . . . . . . . . . . .      1.00

 

            Huina . . . . . . . . . . . . . . . . . . .   $24.25

 

            Ua hoopuka mai nei ka Peresidena Wilson, o ka pule e hoomaka ana ma ka la 20 o Mei nei, he pule ia no na hana i pili i ke Ke'a Ulaula.

 

HOPUIA NO KE KUAI OPIUMA MA KAUAI.

 

            He eha mahina i hala ae nei, o ke kaa ana mai o na kini opiuma no lakou ka waowaiio ma kahi o ka umi kumamaono kaukani dala, malalo o ka malu o na kanaka o ke aupuni federala, o ka pae ana ae ma na kapakai o Niihau, a i manao ole ia ai hoi, ua lilo kekahi mau kini opiuma i ka aihueia, ua paa iho la he kanaka Hawaii nona ka ino o Joe Kalua i ka hopuia, me kekahi Pake o Poo Lee Kan, ka inoa, ka mea i hooliloia aku ai na kini opiuma.

            Ke hoomanao nei no ko ke Kuokoa poe heluhelu i ke kiolaia ana o kekahi pahu opiuma iloko o ke kai, mailuna aku o kekahi o na mokuahi, e holoholo ana mawaena o Hawaii mei ame Kapalakiko, a i noke ia ai hoi e kekahi waapa lawai'a o na @ ka huli, me ka loaa ole, eia ka ua pae iuka o Niihau a loaa i na kanaka o kela mokupuni.

            Ua hoihoiia ka opiuma maloko o ka hale o Keola, kekahi o na Hawaii ma Niihau e waihoia ai, no ke kakali ana a hoea aku na luna aupuni federala mai Honolulu aku nei, a oiai e waiho ana ka opiuma maloko olaila, ua lilo aku la he eha mau kini opiuma ia Joe Kalua, elike me kana mea i ae okoa ae ai, no kana mea i hana ai.

            ua kuai hooliloia aku kela mau kini opiuma, elike me ia i oleloia ae ai, i kekahi Pake o Poo Lee Kan, ka inoa, he mea kanu laiki no Mana, Kauai, no ka huina o eha haneri me kanalima dala.

            Mamuli o ka nui loa o kela mau dala i loaa ia Joe Kalua i ka manawa hookahi, aole oia i huli hoi hou aku i Niihau, aka ua hoouna aku ka oia he hookahi haneri dala i ka wahine a ka mea nona ka hale, o  na kini opiuma ana o ka lawe ana mai, a o ke koena iho o kana mau dala, ua noke oia i ka hoolilo, elike e kona manao, o kana hoike wale no i ke kumu o ka loaa nui ana mai o ke dala iaia, mamuli o ka piliwaiwai ana iwaena o na Pilipino.

            Ua hoohala oia i kekahi manawa ma Kauai, alaila holo mai la no Honolulu nei, me ka nanea loa, me ka manao ole ne e lilo ana kana mea i hana ai i kumu e paa ai oia i ka hopuia, eia nae, ua hoea mai la kekahi lohe i na lunaaupuni federala e pili ana no kona lawe ana i na kini opiuma, a hoolilo aku i ka Pake, o kona manawa ia i kiiia ae ai e hopu.

            Mai Kauai mai ka lohe o ka laweia ana @ hoike imua o na kanaka o ke aupuni, no ka lilo ana he eono mau kini opiuma, mailoko mai o ka puolo o ka loaa ana i kinohi, no ka mea, ma ka oleloia, i ka wa i hoihoiia ai o ka opiuma noloko o ka hale e waihoia ai, ua heluia ka nui o na kini oloko, a hoomaopopoia he kanawalu kini ka nui, i ka manawa nae i helu hou ia ai, ma ka manawa i hoea aku ai ke kanaka o ke aupuni, he kanahiku kumamaha wale no kiui opiuma i koe, a o kahi i nalowale ai o na kini eono, lie ninau pohihihi loa ia ia manawa.

            No kela mau hana uhauha nae a Joe Kaula ma Kauai i ka wa i loaa nui ai o na dala iaia, ke kumu o ke ala ana mai o na manao hoohuoi, ua lilo na kini opiuma iaia, a i ka hoea ana aku o ka Ilamuku Smiddy, a hopu iaia, na ae okoa ae la o Joe Kalua i kona lawe ana he eha kini opiuma, a na hooliloia aku hoi eia ia Poo Lee Kan, o Mana, Kauai.

            Ua holo okoa aku na kanaka o ke aupuni no Kauai, a loaa ka Pake kanu laiki o Mana, a ua ae mai oia i kna uku ana mai i na dala no eha mau kini opiuma aole hoi he eono, elike me na mea i hoohuoiia.

            Ua hoopomaikai nui ia mai kela huakai a na luna oihana no Kauai, no ka mea ua paa pu he Pake no Hanalei i ka hopuia, no ka malama opiuma, o ka waiwaiio o ka opiuma i loaa aku i na luna oihana federala, ua hiki aku ma kahi o ka elua haneri dala.

 

HE LEO POLOAI

 

            E Mr. Lunahooponopono o ka Nupepa Kuokoa, Aloha kaua:--E oluolu hoi oe no'u kekahi kolamu kaawale o ka kaua nupepa. Mamuli o ka lokomaikai ame kona aloha ua kauoha mai nei o Mrs. emma Maka o Kalaupapa, Moloki, ia'u, ma kana leka e haawi aku i kona aina kope e waiho ana ma Alanapo, Keei, Kona Hema, no ka pono o ka poe ilihune.

            He aina keia nona na eka eha ame ka hapa, a ua piha i ke kope. He aina keia e haawiia ana i ka poe ilihune wale no o ka poe Hawaii wale no; aole o na lahui e aku. Oiai, ua hoopau aku oia i ka hoolimalima me na Kepani, a ua lawe mai i ka aina, oiai, he mau dala nui ka uku hoolimalima, eia nae aole i nanaia aku ia mau dala.

            Nolaila, ke konoia aku nei oukou ka poe pilikia a nele, aole ai ia ka poe waiwai a loaa ma keia. E loaa no au ma ko'u home noho ma Napoopoo nei. e ohi ana oe i ke kope nou ponoi, a hoolilo aku a kuai aku i dala nau, me kou hoihoi ole mai i hookahi keneka i ka mea waiwai.

            Hookahi no uku o ka hoomaemae i ka aina kope, i maemae no ia, eia aku no ua makahiki. Aole i papaia ka poe mawaho loa, oiai no ka poe ilihune keia waiwai. E hele mai okou, ka poe luhi ame ka poe kaumaha, na'u oukou e hoomaha aku. O ka Iesu keia; nolaila, ike iho la no i ka leo a ke aloha a na ka bipi no e hele i kahi o ka wai.

Z. P. KALOKUOKAMAILE

Mea malama aina, a hoohana aku. Napoo, Kona Hema, Mei 6, 1918.

 

HULIAMAHI NA AHAHUI E KOKUA I KE KE'A ULAULA

 

(Mai ka Aoao l mai.)

ke akea, a hoike ia lakou iho no kekahi hana kilakila loa.

            E ukali pono aku ana mahope o na keiki a'o koa, na kaikamahine he eono ko lakou nui, e paa ana i ka have ke'a ulaula, he makana na ka Moiwahine Liliuokalani, a mahope aku o lakou, ka bana puhiohe o ka oihana koa, na na leo mele mai kela bana mai, e malama ana i ka manawa o ke ka'i ana o ka huaka'i.

            I ka oili ana mai o kela mahele ae la o ka huaka'i, ia wa i puka mai ai na poo ame na alakai o ke Ke'a Ulaula ma Hawaii nei, oia o George R. Carter, ka peresidena o ke Ke'a Ulaula, e paa ana hoi oia i kekahi have Amerika, a ma kekahi aoao o A.L. Castle, me ka have o ke Ke'a Ulaula, a mawaena o laua, o Miss Beatrice Castle, iloko o ke kahiko o ke Ke'a Ulaula.

            Mahope aku o lakou, ka poe hooikaika'i ke Ke'a Ulaula, mai na wahine a na kane o na lahui like ole, a e ukali aku ana ia lakou, na wahine malama ma'i no lakou ka nui o kanaha.

            Mahope aku o lakou ka puulu o na wahine e noho hana nei maloko o ka rumi kalaunu, e hana i na mea apau i pili i ke Ke'a Ulaula; alaila ka Ahahui Liliuokalani aku, ma ke alakai ana ake Kamaliiwahine Kalanianaole, me ka hiehie o ko lakou kulana.

            Oiai keia ahahui i kaapono ae ai mamua o kahi a na luna oihana o ke aupuni e ku mai ana, ua haawi mai la ka Elele Kalanianaole i na minoaka o ka mahalo ame ka hoomaikai no na wahine Hawaii, e haaheo ai ka lahui no kela poe wahine, i ku okoa mai imua a hooko i keia hana maikai.

            E ukali pono aku ana mahope o kela mahele o ka huaka'i na wahine Kakolika, a mahope aku hoi o lakou na ahahui o Aiea, ame kekahi mau wahi e ae o na apana kuaaina o Oahu nei.

Ma ke ano nui ke hoike ae, he hapa wale ae la no kela no na ahahui i komo iloko o ke ka'ihuaka'i, no ka mea he nui a lehulehu e ae na ahahui e lilo okoa ai kekahi hapanui o ka pepa, in a nei no ka helu papa aku ia lakou.

            O ka Ahahui o na Kaikamahine a na Pukaua kekahi, malalo o ke alakai ana a kona peresidena, Mrs. Macfarlane, iloko o ko lakou lole keokeo, na wahine o ka hoomana Christian Science, na haumana o na Kula Kamehameha, mai na keikikane a na kaikamahine, na kepani me na Pake wahine, na kaikamahine a'o koa o Palama, ko Palama poe hooikaika no hoi i ke Ke'a Ulaula, ame kekahi mau mahele e ae he nui i komo ma keia huaka'i.

Loihi ka Huaka'i

            O kela kekahi o na ka'ihuaka'i loihi me ke ku pu no hoi i kahi o ka nani, a o ka maikai iho no hoi o kela la, aole he ikaika o ka makaui, ua holopono maoli na mea apau i hoolalaia.

            Oiai ka makamua o ka huaka'i i hoea ai i ke alanui Papu, aole i oili mai ka mahele hope o ka huaka'i iwaho o ka pa'lii; a no ka hapalua hora okoa ke ka'i ana, mai ka hoomaka ana, o ka makamua o ka huaka'i e oili mawaho o ka pa'lii ahiki wale i ka pahina hope o ka huaka'i.

            Ua ka'i ka huaka'i ma ke alanui Moi a hoea i ke alanui Papu, alaila pii ma ia alanui ahiki i ke alanui Beritania, malaila i huli hoi aku ai kela ame keia no ko lakou mau wahi.

Nui na Dala i Loaa

            Mai ka hoomaka ana o na hana hooikaika ma kela kakahiaka POakahi, no ke koi ana kau i na kokua mai ka lehulehu mai a hoea wale i ka hora elima o ke ahiahi, ua hiki aku ka nui o na dala no ka pono o ke ke'a Ulaula, ma kahi o ka $227,545.65.

            Mailoko ae nae o kela huina he $49,051.65 i loaa mai no kela la wale no, a ke hui pu ia me na mea i hoopaa mua ia mai, pela iho la i piha ai kela huina nui o na dala, elike me ia i hoikeia ae nei maluna, ua like hoi me ka oi ana aku mamua o ka hapalua, na mea i loaa ia Hawaii nei i keia manawa, no kona mahele o ka huina dala i hookaawaleia, no ke Ke'a Ulaula ma keia Teritore.

            O ka hoomaka ana keia o na hooikaika ana e loaa he waihona mahuahua no ke Ke'a Ulaula, a no keia mau la aku i koe e nee aku ana ahiki i ka piha ana o ko Hawaii nei mahele no keia hana nui.

Nui na Kokua a ka Hui o T. H. Davies

            Ma kela Poakahi o ka hui o T. H. Davies & Co. ka mea nui hookahi o na dala kokua i haawi ae maloko o ke keena poo o ke Ke'a Ulaula, ua hiki aku ma kahi o ke $25,000; e komo ana ma ia huina dala na haawina kokua o na hui mahiko ame na hui e ae, i noho mana ai ka hui o T. H. Davies & Co.

            Ma ke ano nui ke olelo ae, ua komohia maoli no na manao ohohia a makee iloko o ka lehulehu no keia hana, a ua hiki ole hoi ke paa aku na kenikeni a ka lehulehu, i ka manawa e hoea aku ai ka poe hooikaika imua o lakou, a noi aku i na kokua no ka waihona Ke'a Ulaula.

 

NO KE KUAHANEENEE

 

            Ina e loaa oe i ka hu'i o ke kuahaneenee, e hooma u i na wahi i eha me ka Pain Balm a Chamberlain i elua manawa o ka la, me ke kuwakuwai ana me ka poho o ka lima no elima minuke i kela me keia kau ana. Hooma u welu huluhulu me ka laau hamo, alaila nakii a paa ma kahi o ka eha. eia ke kuaiia nei e ka poe kuai laau apau, o Benson Smith & Co., Ltd., na akena no Hawaii.

--Hoolaha

 

KE HOONIONI HOU IA MAI NEI KA NINAU HOOKUONOONO

 

            Ma ka pule aku nei i hala, i hapai mai ai ka ahahui kalepa o Honolulu nei i ka ninau hookuonoono i na aina aupuni, ma ka manao ana e hoololiia ka mahele o ke kanawai kumu o Hawaii nei, e olelo ana, aia a he iwakalua kumamalima poe noi, alaila weheia kekahi aina aupuni no ka hookuonoono aua.

            Ua manao na lala o ka ahahui kalepa, iloko o keia manawa o ke kaua, he mea pono, e koa nui na aina no ke kanu ana i ke ko, a mau meaulu e ae paha, e pomaikai ai ke Teritore ame na makainana ma ke ano laula.

            Ua ku e ia nae keia manao e Mr. Trent, me kona hoike okoa ana ae i kona manao ma ka halawai o ka Poalima aku nei i hala, aole he mea pono e hoololiia ae kekahi wahi o ke kanawai kumu, no ka mea e hookomo aku ana ia i na manao hoohuoi iloko o na makaainana, no ka makemake wale no o na hui mahiko e kaa mau na aina aupuni malalo o lakou, ke kumu o keia makemake ana e hoololi ke kanawai kumu, a he wahi mea ana ole ke kapilipili ana awe, mamuli mai ia o keia kaua.

            Ua hoike oia i kona manao, e hoomauia aku ka hookuonoono ana i na aina aupuni i ka poe e makemake mai ana, me kona manaoio, aole ia he kumu e mahi ole ia ai na aina, a i ole, hoemi ia mai paha ka oihana kanu ko maanei nei.

            O Mr. L. L. McCandless kekahi mea i ku e ikaika i ka hoololi ana i ke kanawai kumu, ma kahi e pili ana i ka nui o na inoa, e noi ae no ka hookuonoono ana i kekahi aina aupuni, aka e wehe mau ia aku ia no ka hookuonoono ana, imua o ka poe apau e makemake mai ana, o kaha wale no i makemake ole ai, o ia ka waiho wale o na aina, me ka lilo ole i mea waiwai.

 

AOLE I MACPOPO O KE KAHEAIA MAI O NA KOA.

 

            Iloko o na houpuupu mau ana, e ka heaia mai ana ko Hawaii nei poe e hele i ke kaua, ma ka waeia ana ae no na kahua hoomakaukau a hoomaamaa i ka oihana koa, aohe nae he wahi mea maopopo i loaa mai ianei, no ka hoea mai o kekahi manawa, e hookoia ai kela manao.

            He lono kelekalapa ka i loaa mai i ka elele Kuhi mai Wakinekona mai ma ka pule aku nei i hala, e hoakaka mai ana, aole i maopopo ka hopena o ka ninau no ko Hawaii nei komo iloko o ka wae koa ana, e kaheaia mai ana no na wahi apau o ka uniona.

            He nui na manao kohokoho wale a koonei poe, no ka loaa ole ana mai o kekahi hoike maopopo loa, no ke kaheaia mai o ko Hawaii nei poe e hele i ke kaua, mamuli no ia o ka nui loa o ko Honolulu nei, a o ko Hawaii nei mahele ma o lakou la, a he mau kumu okoa loa no hoi ka kekahi poe i manao ai.

 

NA MARE

 

Manuel Spencer ia Maryann Naehu, Aperila 27.

Henry V. Passin ia Pauline Lopez, Apr. 27

Jack Kaheana ia Annie O. Poe, Mei 4.

 

NA HANAU

 

Na Tom K. Sing ame Maryann Awa, he kaikamahine, Jan. 18.

Na John Keawekane ame Helen Hookano, he kaikamahine, Apr. 27.

Na Samuel K. Woodward ame Helen K. Ernestberg, he keikikane, Apr. 27.

Na Manuel Cabral âme Mary Kaaeae, he kaikamahine, Apr. 28.

Na Ernest M. Lishman ame Maggie Ikaika, he keikikane, Apr. 28.

Na John Keawe ame Jane Paikiko, he keikikane, Mei 1.

Na John Fuller ame Mikahala, he kaikamahine, Mei 2.

Na Chas. Nelson ame Emily Kalahewa, he kaikamahine, Mei 7.

Na Sylvester P. Kleina ame Mary S. Sing, he keikikane, Mei 5.

 

NA MAKE

 

Kepaa Long Kee, ma ka Halema'i Pupule, Mei 1.

Mary Kaehu, ma ke alanui Poloka, Mei 1.

Maryann Helenihi, ma ke alanui Baele, Mei 2.

Annie Louise Sheldon, ma Kaimuki, Mei 2.

Beke K. Thompson, ma Kamoiliili, Mei 2.

Sam Kailaa, ma ka Halema'i Moiwahine, Mei 3.

Mrs. Malei Massa, ma ke alanui Moi, Mei 3.

Cabril M. Kaaa, ma ke alanui Morris, Mei 3.

David K. Kamaka, ma ka halema'i o na poino ulia, Mei 4.

He bebe na S. P. Kleina, ma ke alanui moi, Mei 5.

Kale Keola, ma ka Home Leahi, Mei 5.

Miss Loika Manase, ma ke alanui Mokauea, Mei 5.

Clive K. Peters, ma ke alanui Maui Mei 7.

Annie Johnson, ma ka Home Leahi, Mei 7.

 

NA LONO LIKE OLE E PILI ANA I KE KAUA MA EUROPA

 

(Mai ka Aoao ekahi mai.)

            Ua hoikeia mai keia nuhou ma ka lono mai ke kahua mai a na Amerika o ka loaa ana ae i ke keena kaua ma ka auwina la o nehinei.

            Ua nui ka mahalo o ke kuhina nui i na pualikoa Amerika ma Ladana i nehinei iaia i hoi mai ai mai ke kahua kaua mai ma ka manawa o ka noho ana o ka halawai a ka ahaolelo kaua kiekie. Wahi ana, o ua Amerika i keia manawa maluna o ke kahu kaua ua hoike ae lakou i ko lakou makaukau ame ka maka'u ole a he nui hou aku o lakou e komo aku ana i ke kaua ma keia mahina ae, a e laweia ae ana ko lakou nau wahi maloko o na wahi e a'oia ai e na koa hou e hoea mai ana mai Amerika mai.

            Ua hoohiwahiwaia aku o Robert Berry, ke kenaka Amerika kakau meahou no ka Nupepa Associated Press e noho mai la ma ke keena kaua Palani me ke ke'a hoohanohano. Ua hoohiwahiwa pu ia aku kekahi kanaka Amerika kakau meahou okoa aku me ekolu mau kanaka Pelekane kakau meahou.

            O ka nui o na koi i poino i hoolahaia ae e ke keena kaua ma ka la i nehinei no ka pualkoa kaua aina he kanawalukumamaono. Ekolu i make iloko o ke kaua ana, elima i make mamuli o na palapu, eha i make ulia, he kanaono kumahamaha i hoehaia a hookahi i nalowale.

            Mawaena hoi o na koa marina he eiwa i poino, oia huina hookahi i make iloko o ke kaua ana, ekolu i make mamuli o na palapu a he elima i hoehaia.

            WASHINGTON, Mei 7.--O na Amerika paahao a ke kaua maloko o Kelemania ke hana ia mai la lakou ma ke ano hoomainoino loa e na Kelemania. Na kekahi paahao Palani i mahuka mai a pakele a i hoea mai i ka laina a na Amerika e paa ana i hoike mai i ka moolelo o kekahi mau mea i hanaia aku maluna o lakou, he hooiaio ana mai keia i ka moolelo i loaa ae i ke keena kaua a i koiia aku ai na Kelemania e pane mai no ka hanainoia ana o na Amerika elike me na paahao o na lahui e ae i paaia maloko o Kelemania, a o ka pane no na ninau i noiia aku ai i ke kuhina Sepania aole i kupuno i ka mea i makemakeia.

            Ma ka hoakaka a ke koa Palani i pakele mai ka halepaahao mai o na hanaino a na Kelemania e hana mai la i na paahoa Amerika he ku i ka hilahila. Wahi ana, hookahih ka ana koa Amerika o ke kamailio pu ana, a ma kana olelo mai iaia iloko o ekolu mahina i hala aka he 35 paona ke emi mai o kona kaumaha. Ua hookikinaia na paahao e hana maoloko o na lua maine paaakai.

            Ke haki kekahi rula he koikoi loa ka hoopii i kauia mai, hoopaaia aku iloko o na rumi pouli, a hookahi papaa berena me ke kiaha wai ame kahi apana palaoa uuku e haawiia mai.

            Lehulehu a pinepine ka poe i make mamuli o na hana hoomainoino a kohu holoholoua i hauaia aku maluna o na paahao.

 

Na Kaua Holopono a na Amerika

 

            WASHINGTON, Mei 6.--Ma ka lono kelekalapa mai Palani mai i hoikeia mai ai na kaua holopono a na koa Amerika maloko o Lorraine ma ka hikina ae o Luneville, kokoke i ka mokuna aina Kelemania a maloko o ka mahele o ka laina Toul.

            Maoloko o ka mahele mua ua komo aku na koa Amerika me ka holopono loa iloko o kekahi kulanakauhale a he heluna lehulehu o na paahao i laweia mai.

            Maloko hoi o ka mahele o ka laina ma Toul ua hoauheeia aku na Kelemania mailoko aku o na auwaha e na poka pu kuniahi i pololei loa he kiia ana aku a i ka manawa i ka'i aku ai na koa helewawae ahiki i ke kolu o na laina nuwaha a ka enemi aole kekahi enemi e ola mai ana i loaa aku malaila.

            Ua paa i ka hopuia e na koa Amerika e kaua ana ma Picardy kekahi pualikoa Kelemania hoomakakiu. Ua hoikeia mai nei e ke keena kaua ka huina o na koa Amerika i make, nalowale a i hoehaia ahiki i kea manawa, he 4650 ka nui.

            Ua hoikeia mai aia na Kelemania ke kiola mai la i kekahi mau omole me kekahi ano wai hoopoino ola iloko maluna o na kahua e paaia ana e na koa Amerika. I ka wa e naha ai ka omole e lilo ana ka maea o kona ea i mea e hoopailua ai, aohe nae ana hana hoopoino e ae.

 

Ka Papa Kuhikuhi Hana no na Mokulele

 

            WASHINGTON, Mei 7.--Hookahi biliona dala no ke kapili ana i mau mokulele. I hapa biliona no ka hoolako ana i mau pu mikini no lakou. Ua komo pu keia mau huina ae la iloko o ka papa hana kaua a ke aupuni. Aia maloko o ka bila haawina kaua ka haawina no ka biliona dala a ma ka la i nehinei i hoike aku ai o March i ka ahaolelo he hapa biliona ka i makemakeia no na lako kaua. Ua noi ae oia e hoolakoia ae keia huina iloko o ka haawina o na lako kaua.

            Ma ka March olelo iloko o kona wa o ke noi ana ae i keia mau haawina nui he 220,000 mau pu mikini makemakeia no na mokulele a ke aupuni.

            Ma ka la i nehinei i lawe ai ke kakauolelo o ka oihana kaua moana Daniels i kekahi keehinahana wawai i mea e loaa ai na mokulele a na moku kaua i makemake ai. Ua hoopuka aku oia he mau kauoha i ka halehana mokulele e hanaia a i ka pa ha iho i ko ka huina mua.

 

Ke Hoomakaukau Mai la o Brazil no ke Kaua ana ma ka Lewa

 

            SAN FRANCISCO, Mei 6.--Ke hoomakaukau mai la ke aupuni o Brazil no ke komo pu ana aku i ke kaua ma ka lelwa iho maloko o Europa. O kana mahele o ke kaua aia ma ka lewa iho. Ua hoikeia mai keia lono ia nei e kekahi kanaka Holani kuai kope o ka hoea ana mai nei mai Santos mai a e holo aku ana no Java. Wahi ana, ke hanaia mai la na mokulele i keia manawa, ua kapiliia kekahi mau mokulele a ke kapiliia mai la kekahi, a ke a'oia mai la kekahi pualikoa o na kanaka lele i ka lewa, no @ @ ana aku i na Kelemania @ Auseturia maloko o Europa.

Hookaawaleia ka Ohana Alii o Rusia

            MOSCOW, Mei 4.--Ua hoololiia kahi e noho ai o ke Czar mua o na Rukini apau, Nicholas Romanoff, kana emepera wahine ame hookahi o ka laua mau kaikamahine mai Tobolsk mai a i Ekaterinburg, o keia ka nuhou i hoolahaia ae e ke aupuni mokuahana o Rusia, aohe nae i hoolahaia ae ka manawa i hoololiia ai O ke kumu o keia hoololiia ana no ka pinepine loa o na manawa o ka hoao ana a na makaainana maloko o na wahi e hoopuni mai ana ia Tobolsk e hoomahuka i ko lakou emepera mua ame kona ohana.

            He kulanakauhale ano nui a lawelawe oihana kalepa me kona mau lua maina waiwai Ekaterinburg maloko o Peru ma ka hapa hikina o Rusia ma Asia. He mahele ikaika loa keia o ka poe Bolsheviki, ka poe na lakou i hookahuli i ke aupuni o Rusia, a na manao ia mamuli o keia hoihoiia ana ae o na moi mua o Rusia me ko laua ohana ma laila e palekana ai ke aupuni mai ka hoaoia ana mai e hoihoi hou ae i ka moi mua maluna o ka nohoalii. O ka manao o keia kauoha oia no ka makee ana ame ka hookaawaleia ana o ka ohana alii mua mai kana keikikaue opio mai i hauwalaauia ae ai ma kekahi manawa ae nei i hala maloko o ka nuhou e pili ana i ka hoola hou ia ae o ke aupuni moi o Rusia a o ke keikialii opio ke hoonoho ia ae i emepera a o ka aanakala ke kahu aupuni.

 

Aohe Maopopo o Kahi a na Kelemania e Lele Kaua Hou Mai Ai

 

            LONDON, Mei, 6.--O na kaua apau a na Kelemania o ka hoao ana mai e wawahi i ka laina a na Aupuni Huiia ua hoopuhiliia aku ma ka la i nehinei, me ka hoauheeia aku ihope, a i na koa Pelekane Palani hoi i nee aku ai imua a lilo mai kekahi mau wahi he hapaha mile ka hohonu a he mau kaukani i a la loa o ke kahua kaua. Ma keia la aole i hoao mai ka enemi e hoolaula loa ae i ka lakou mau wahi e kaua mai ai koe ma kekahi ahua hookahi, oia mau no ko lakou hooikaika e hoi hou aku ia lakou na wahi i lilo mai ai mahope o ka lakou hooikaika ana me ka hua ole e oki mai i ka laina a na Aupuni Huiia ma ka hapa komohana. Ma kekahi ahua kahi o na kou helewawae i lele kaua mai ai ua hoao mai lakou me ka ikaika e lilo hou aku na khua i lilo aku ai ia lakou mamua mai na Aupuni Hui aku a i lilo hou mai ai i na Aupuni Hui, aka nae ua hoauheeia aku lakou ihope.

            Oia Mau ka Paa o ka Laina

            Ma ka akau aku o Bethne kahi hahana loa o ke kaua maloko o Flanders ma ka la i nehinei. Maloko o ia apana ua nee aku na Pelekane imua no kekahi mau kahua hou ma ka po Poalima, a ua hoolilo nui ia ka manawa o ka Poaono ma kahooikaika ana ae ia mau kahua hou. Ma keia wahi i lele kana mai ai ka enemi me kekahi mau pualikoa nui. Mahope o ke ki mau ia ana mai o na pu kuniahi nunui a ka enemi, ua ka'i mai la na koa helewawae nui hewahewa no ke kaua ana mai maluna o na Pelekane, eia nae, ua oki ia ku lakou a kauliilii mamua o ka lakou komo ana mai iloko o na auwaha mamua loa a na Pelekane. Oia mau ka paa o ka laina a na Pelekane me ka nahaha ole.

 

Hooneeia ka Laina a na Aupuni Hui Imua

 

            Ma kahi mawaena o Lore ame Dranoutre, kahi a ka enemi i hooikaika mai ai e nee imua he mau la kakaikahi aku i hala, ma ka aoao o na Pelekane ame na Palani, ka hoouka ana aku i ke kaua. Ma keia wahi he 500 i a ku hohonu o kahi a lakou i nee aku ai imua a he kaukani i a ka loa, ua emi hope aku na enemi mamua o lakou mahope o ko lakou paio ana mai me ka ikaika he 80 ka nui o na paahao i lilo mai i na Aupuni Hui.

            Ma kekahi mau wahi e ae o ke kahua kaua ma ka hapa komohana he liilii loa na kaua i hooukaia mawaho ae o na kaua me na pu kuniahi, aohe i ho ike maopopo ia ae kahi o ke kaua a ka enemi e hoao hou mai ana, oiai nae, o ka mea kanalua ole i ka nana aku e hoouka kaua hou mai ana no ka enemi a e kaua mai ana me ka ikaika loa.

 

            MAKE ELUA KOA MA KA ULIA MOKOKAIKALA

 

(mai ka aoao l mai.)

            Ua nui no ka poino i kau aku maluna o kona kokoolua, ua puka pu kona poo, a ua hakihaki hoi kekahi mau lala o kona kino, eia nae, ua kamau iki mai ke ola iloko ona, ahiki i ka hoea ana aku o ke kaa ma'i, a hoihoi aku la iaia no ka halema'i ma Kahauiki, malaila i lele loa ae ai kona aho hope loa.

            He mau koa keia mai Honolulu aku nei e holo ana maluna o ka laua kaa mokokaikalu, a no ke kuupau loa i ka holo, pela iho la i halawai ae ai me ka poino, me ke ku hoi i ka manaonao, ma o ka mainoino o ka laua mau kino.

 

TERITORE O HAWAII.

 

Keena o ka Puuku, Honolulu, Oahu.

 

            Ma ka hana e hoopau ana i ke KONA COFFEE COMPANY, LIMITED.

            OIAI, o ke KONA COFFEE COMPANY, LIMTED, he hui ia i kukuluia a e ku ana malalo a ma ka mana o na kanawai o ke Teriaore o Hawaii, i kulike ai me ke kanawai i hoomakaukauia ma na hana o keia ano, ua waiho ia mai iloko o keia keena he palapala noi no ka hoopau ana i ka hui olelooia, hui pu me kekahi palapala i hooiaioia i hoohui pu ia me ia, elike me ia ia koiia ai ma ke kanawai.

            NOLAILA, ma keia ke haawiia aku nei ka hoolaha i kekahi mea, a i na kanaka apau he mau kuleana mamua a e kuleana nei paha i keia manawa ma kekahi ano iloko o ka hui i oleloia, e pono e waiho mai i na  ku e ana no ka ae i aku o ka palapala noi i oleloia maloko o keia keena, mamua ae a ma kahora 12 awakea o ka la 12 o Iulai, 1918, a o kela ame keia mea e makemake ana e hooloheia aku maluna o ia mea, he pono e hoea kino ae ma ke keena o ka mea nona ka inoa malalo iho maloko o ka Hale Mana @, Honolulu, ma ka hora 12 awakea o ka la i oleloia, a e hoike mai i ke kumu, in a he kumu kekahi i wahi e ae ole ia aku ai ka palapla noi i oleloia.

C. J. McCARTHY,

Puku Teritore o Hawaii.

            Honolulu, Mei 2, 1918.

6293--Mei 10, 17, 24, 31, Iune 7, 14, 21, 28, Iulai 5, 12.