Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVI, Number 19, 10 May 1918 — HE MOOLELO NO TAZANA A I OLE Ka Hiena o na Ululaau Anoano o na Kapakai o Aferika [ARTICLE]

HE MOOLELO NO TAZANA A I OLE Ka Hiena o na Ululaau Anoano o na Kapakai o Aferika

"Heaha kena mea au e kamailio mai nei?V i wikiwiki mai ai ka Polopeka Pota i ke kamailio ana. "'Ua hehena ia anei ot*. Aole loa o'u manaoio ua hiki i keleahi kanaka ke hoihoi l. Ai mai i kela pahu dalā i piha me ke gula."- "() ua pahu dala nei i lilo ?ii i mea hookaumaha aku i kou •ī'>olloo, a o ka waiwai no'hoi au i manao ai, e hookaa aku i 'k >11 mau aie apau, owau ponoi ka mea nana i lawe mai kahi iiuii i lninaia ai e na kanaka luina o ka moku powa, me ko'u maopopo ole nae i ka waiwai maloko o kela pahu, a pela hoi nu- ka.tui^ n waiwaL LJa ike au i ke kanu ana 0 r.a kanaka luiiia i kela pahu iloko o ka lepo, a oiai he noonoo \ale 110 ko'u o ke keko ia manawa, ua hana wale aku no au dikc me ka'u i ike ai i kela poe kanaka, o iā 110 ka hu-e ana i kela pahu, mailoko mai o ka lua. a lawe aku e kanu hou ma kekahi wahi okoa loa, me ko'u wehe ole e nana i ka waiwai oloko. "I ka manawa nae a ka Lukanela Anola i kamailio mai ai la'n i ka waiwai maloko o kela pahu, ame ka lilo ana o ia waiwai i mea nui loa ia oe. ua kii aku au i ua pahu nei ma ka 11 wahi i huna ai, a lawe pp mai la me a'u. ia maua i hoi mai ai i ke ao malamalama. He 'manao no leo'u e lawe maoli mai nei i kela pahu dala a waiho aku imua ou, aka ua ku-e ikaika mai nae ka Lukanela An'ola me ka olelo ana mai. he hookomo hou ana aku ia hanā iloko o ka poino, a iloko paha o na hana karaima elike me ia au i ike pono ai, i halakai aku me oe, ame kou mau hoav nolaila, ua waiho aku yf T naua i kela pahu dala malalo o ka malu o kekahi hale banaf ko, a 0 ka buke wale no ka'u i lawe mai nei, a eia mai Ua huke hauako la," me.ka unuhi ana ae he wa-hi leka loihi a haawi aku la i ka Polopeka Pota, a me ua maka i piha i ke kahaha, i nank koke iho ai ko Poropeka Pota a ike i ka huina o elua haneri me kanaha-kumamakahi kaukani dala. "Mamuli.nae o ka mānao ana o ka Lukanela Anola, malia aia he mau hoohuoi iloko' ou no.ka huina oiaio maoli o na dala maloko o kela pahu. ua kii okoa oia i kekahi poe kanaka akamai loa i ka nana ana i ke ano o ke dala, a o kena ka lakou huina oiaio i hooholo ai. aka nae, ina 110 ua makemake oe ma kela mau dala gula oloko o ka pahu e pono ai e haawiia aku ia oe. ua hoopaa aku oia me ka banako i kekahi huina dala i like ka nui me kena, no ka uku hou ana aku i ka hanako, kemanao oe e kii aku i kela pahu waiwai a lawe mai malalo o kou malu." () kela manao huhu o ka Polopeka Pota, kela ano pikanana iloko ona, no ke komo hokai wale ana aku 0 Tazana, ma ke ake'ake'a ana 110 ka hookoia aku o ka mare mawaena «> Mr. Kenela ame Jene Pota, ua auhee aku ia mai iaia aku, a hekau iho la kekahMiaawina ilihia o ka mahalo me ka hoomaikaj i keia kauaka a ke kupaianaha ipaoli, a o ia kaha o-ka pane ana mai: , . " "No kau mau haila kokua a hoopakele ia:makou māiloko mai o ka poino ame ka make, a makou i hiki ole ai ke uku aku.ia oe; eia au ke ike nēi he maka no he maka, i kekahi hana i oi ae, a'u e hiki ole ai ke pana'i aku me na huaolelo kupono, no ka nui palena ole o ko'u hāuoli no keia nuhou au 0 ka.halihali ana mai nei. , He oiaio e Tazana, Lia hoopakele mai oje i kuu inoa. kuu.hanohano ame kuu kulana, mai ka hookomoia ana aku iloko o kekahi kulana e kau like aku ai au me na kanāka makilo o na alanui." I kela manawa nae i komo mai ai o Mr. Kelekona, 110 ka mea ua puka aku oia iwaho o ka hale, ma kela wa a Mr. Kenela o ka hele ana aku e kau maluna 0 kona kaa otoir(o--bile, a me ka maopopo ole iaia o ka laua nei mau mea e kamailio ana. pane koke mai la no oia: • v. t * "E huikala mai olua e na keonirriarta ia'u no ke kahamaha ana aku i ka olua mau kamailio,» akai he mea pono nae ia olua e maliu mai, o ia hoi, e pono kakou e haalele koke iho i keia wahi i keia manawa me ka hoohakalia oie, a e holo pololei aku kakou 110 ke kulanakauhale, e loaa ai ke kaaahi o kei po ia kakou; 110 ka haalele koke ana iho i keia wahi, a liolo aku 110 kahi e palekana ai O ka hala ana aku nei no ia la o kekahi kanaka maluna o kona lio, a wahi ana i hoike mai nei ia mākou, mai ka akau mai nei oia, a ke iho mai la ke ahi, ma ke alahele e hoea mai ai ianei, o ko kakou palekana wale no, o ia ke kaawale koke aku i ka wa kupono, mamua o ka a'e ana ae o ke ahi ma ke alanui a kakou e holo aku ai." No keia man hōakaka a Mr. Kelekona, ua oki pu ae la na kamailio mawaeua o Tazana m£ ka Polopeka Pota. o ko lak-«iu nei oili koke aku la no ia iwaho o ka hale, a kaheaia aku la o Jene Pota me kana kauwa Paele e hele mai nolaila aole i loaa he wa no Tazanā e hoike aku ai i kana mau mea 1 manao ai imua o Jene Pota. Aole a lakou nei hooponopono hou ana iho, aka hele pololei aku la lakou no kahi o na kaa otomobile e ku mai ana, a o Mr. Kelekona. Jene Pota, ka Polopeka Pota ame ka wahine Paele koluna o kona kaa, a o Tazana hoi me Mr. Pilipo koluna o ko laua kaa. "Iwaena o na.mea kupaianaha apau a'u i ike ai ma ke ao nei. o oe e Tazana ke kanaka kupaianaha loa," i kamailio ae ai o Mr. Pilipo ia Tazana oiai laila e liolo ana ma ko laua kaa. "I ka manawa mua loa a ko'u mau maka i halawai ai me oe maloko o ka ululaau o Aferika, he kanaka ahiu loa oe, i like aku kou mau ano apau me ko na holoholona, i keia manawa nae, he kulana keonimana kou, a o oe ka mea nana e lawe nei ia'u maluna o kou kaa otomobile, ma na alanui o Wisikonasina." - * * ; * "Owai hoi ia< mea uiha ole me ke kahaha, elike nie kau e hoike mai nei ia'u, aka e Mr. Pilipo, ke hoomaopopo nei no anei oe i na mea'e pili ana i ka loaa ana aku o na iwi kanaka maloko o kuu.liale r a i kanuia ai hōi ,e oukou, ma na rula o keia : au malamalania?" • "Ke aū- i ka'u mau mea apau i ike āi, a i hana.-ai ;hoi no kela mau iwi," i pane aku ai no hoi o Mr. Pilipo.me kona noonoo ole nae i ka manao nui iloko o Tazana. no kela m£u iwi kanaka. | "Makau ike ame ka hoomaopopo ana i kela mau iwi apau, ua like. loa no..anei a i ole, aia paha he paewa iki ko kekahi mau>iwi i kekahi -ka >nana pono.loa ana mai o Tazana, | maluna o na maka:arMr. Pilipo. ' I "Heaha la ke kumu nui. o kou ninau ana mai nei ia'u' «n.o keia mea?" wahi a Mr. Pilipo. "Aia he mau mea ano nui loa i pili aku no kela mau iwi, a ina e hiki ana iā oe ke hoakaka mai i kau mau mea oiaio apau i ike ai.'Vhatia he mea ia e hiki ai e akaāia ae kekahi meahuna pohihihi. a ina no hoi aole alaila e mau aku ka waiho ana o ia meahuna." "No na mahina ae nei elua i Hala, he nui ko'u noonoo e pili ana no kelā mau iwi, ā ua makemake au e haawi mai oe i kau pane me ka oiaio loa elike me kau i ike ai. O kela mau iwi apau au i ike ai. a i hoakoakoaia mai ai hoi i kahi hookahi, me ke kanuia ana akii mawaho o ka hale, he mau iwi kanaka anei lakou apau ?" . "Aole, 0 ua iwi nunui apau loa, he mau iwi kanaka ia,

! aka o na.iwi: iliilii ē waiho ana maluna o kekahi ahamaka, he fWi ia no'kekahi keko liilii,,o keia na inea oiaio loa a'u i hoomopopo no kela mau iwi." j l "Ke haawi aku nei au i na mahalo ana he nui ia oe e Mr. I Pilipo 110 kena pane au," wahi a Tazana, me ka haawi ana ! ae i kona lima akau no ka lululima pu ana me Mr. Pilipo. ; Aia ko Mr. Kelekona kaa mamua kahi i holo ai, a he nui hoi na inea iloko o Jene Pota e 11001100 la. Ke hoomaopopo , la oia, i ka makemake o Tazana e kamailio pu me ia no ; kekahi mau minuke, nolaila he mea pono e loaa iaia kana pane kupono, ina e loaa he manawa hou no laua me Tazana e kamailio ai. . , O kela ano o ua o Jene Pota, ma ka manawa pokole o kona kaa ana aku malalo o na hoopakele ana a Tazana, oiai. laua maloko o ka ululaau, aoie ia kulana m'e 'ua kaikama- . hine nei i kela-wa, aka nae aole he hiki iaia ke ike iho, ina paha he aloha kona- i ua o Tazana, aole paha, a oiai oia e noho hoola'i ana maluiia o ke kaa otomobile, leha iki mai la. kana nana ana maluna o Mr. Kelekona, me-ka hoata ana mai i keia mau ninau iloko o kona noonoo: j Aole anei he kanaka o Mr. Kelekona i kulike mai me • kona ano, ka loaa o na hoonaauao maikai ia? Ke hoomaopopo la oia, o ke aloha o kekahi kanaka eTike me ko Mr. Ke- . lekona ke ano, he aloha ia,.a kekahi wahine Amerika e haaheo ai, elike me kona ano. Ua aloha aku anei oia ia Mr. Kelekona? Aole he mau ' kumu kuponp ma'kona aoao āna'i'ike āi, e h'iki ole ai ke aloha āku i kela kanaka, 110 ka mea he waiwai kona, he oha- ( na hanohano, a he haku no Enelani, nolaila o ka wahine e . lawe niai ana i keia kanaka i kane na'na, oi kekahi o na wa-' hine e h.apaiia ae ana mai kona kulana haahaa mai, a i kekahi kulana kiekie loa, e niu ai na hoaloha ame na niaka-, maka o ka poai hookahi. Ke ho(;inanao ae nae oia ma kekahi ano i ke kanaka nana i nuili aku iaia iloko o kona poli. maloko o'ka ululaau ma Aferika, a i kaili aku hoi i kana hoohihi ana i kela kanaka, a i hoopakele pu no hoi īaia mai ka poino mai ma kela la, ua aneane e hiki ole loa iaia, ke ike i kana wahi e koho ai, | 0 kana wale no o ka i ana iho iloko ona, ina aole i hoea hou ; mai o Tazana ma kela la, a apo mai kela mau lima ikaika iaia, a lawe aku maluna o na' kumulaau, mai ka poino mai, 1 ke ahi, o ka mea maopopo loa ,e palaka ana kona noonoo ; no kela kanaka, a e hoopoina loa ana hoi oia iaia. | Ua um<? īa akū kona mau manāo hoohihi no Tazana, mamuli o ke kilakila o kona kulana. kona koa me ka ikaika, a ina 110 kona mare aku me kela kanaka, mamuli iho la o-ia hoohihi wale aku no, e hoea mai ana i kona manawa e pakuwa ai, a e hoow'hawaha okoa aku aua oia i kekahi manawa, no ke kulike ole o na hana ame ke kulana o Tazana me' kona. : j Alawa hou aku la kāna.nana ana ia Tazana, he keonimana ' oia ma na ano āpau. a he kanāka u'i 'no hoi, e haaheo ai oia, . ke mare aku meia, a oiai aia o Jene Pota ma ka aoao o Mr. I Kelekona kahi i noho ai. a oiai 110 hoi ua kaikamahine nei e ■ nalu la no kana mea e koho ai i kane nana, oiai ua kaawale loa aku la o Mr. Kenela mai iaia aku e hoopiliki.a hou ole mai ai, ma ka noke hoomano ana mai i ke koi iaia e mare aku me ia, akahi no a loaa ia Mr. Kelekona he manawa e j kamailio mai ai, i ka pane ana ae: | "Ua pomaikai oe e Jene Pota, a pomaikai like no hoi ka-; .kou apau, mamuii o ka lilo ana o Tazanā i mea nana e hoo-' kaawale loa aku ia Mr. Kenela mai ka hoouluhua ana mai. ia oe. 1 keia manawa, ua kaawale loa oe mai iaia mai/oi ka'u ; ninau wale no ~e ae mai ana anei oe, e lilo au i mea ■ nana e hoohaupli aku i kou mau la o ke ola ana?" j , ,4 Ke mariao nei au, ua hoea mai i ka manawa a'u e haawi.i akii ai i ko'u ae, no kā mea, ua ike au, ua aloha oe ia'u," ii pane aku ai o Jene Pota me ka leo malie loa. I Ua hele np hoi a na horā o ke ahiahi'; hoea aku la ko lakou j nei mau kaa; otomobile no ke kulanakauhale, a oiai he nui i no kā manawa i koe, alaila hoea mai ke kaaahi, hele aku la l lakou nol.oko o ka hokele, e āi āi i ko lakou aina ahiahi, a mahi ka hokele aku ko lakou hele ana no ka -hale 'hoolulu no keif kakali aua o ke kū māi o ke kaaahi nia kela ahiahi. Oiai nae.māloko o ke keena hookipa o ka hale hoolulu I leaaahi, i ka wa i ike āku ai o Tazana i ka noho hookahi o 1 jene Pota ma kona wahi. ia wa i liele aku ai oia a noho iho,.la,.ma kona aoao. a kamailio aku la: "Ua kaawale oe e Jene Pota i kena manawa, a nou wale 110 i haalele aku ai au i kuu home ululaāu, a i ka noho ana 0 .na kan|ika hihiu, no ke kii ana mai ia oe —nou wale no e Jene, i haalele aku ai au i ko'u ano kahiko o ke ola ana, a lilo ae la i kanaka i loaa ka hoomalamalamaia—llo kou pono wale no e Jene, i au mai ai au i na moana ame na aina nunui' a loaa oe ia'u i keia la, ma ka'e o kekahi poino nui, a i hoopakele hoi ia oe, mailoko mai o ka malu, o ke kanaka i noho aie aku ai kou makuakane—no kou poho wale 110 e Jene, e ae mai oe e hoolilo aku au ia oe i wahine hauoli loa, iloko o 1 ka pohai au i makemake nui ai e hui pu aku me lakou. E ae ana anei oe e lilo mai i wahine mare na'u?" No ka manawa mua loa, akahi no o Jene Pota a ike i ke kuhohonu maoli o ke aloha o keia kanaka nona; o kela loli hikiwawe ana o kona mau ano apau, aole ia mamuli o ke-! kahi kumu e ae, aka no ke aloha wale mai no iaia, a me ka walania maoli o kona naau, huli aku la kona poo i kahi e, palulu ae la hoi i na lima ma kona mau maka. Ua pupuahulu loa kona haawi koke ana aku i kona ae ia Mr. Kelekona e mare aku me ia, o ke kiimu mai no, o ia kona maopopo ole i kana mea e hana ai, ma ia mea nae, i ike ai oia i kona hewa loa, he hewa nae e hiki ole ai iaia ke huikala iaia iho, alaila me ka huna ole iho i kekahi mea, hoike ' aku la ua o Jene Pota i kana mea i hana ai, me ka ae ana aku e mare rhe Mr. Kelekonā i kona wa i noi mai ai iaia nei e īiio aku i wahine nana. "Alaila heaha la ka kaua mea e hana ai?" iViinau mai ai ua o Tazana A mahope o kona lohe pono ana i na mea oiaio apau mai ia Jene Pota aku, no ke poho wale o kona mau \ manaolana, a ua lilo hoi kona hooikaika ana me ka au ana i mai o ke kai loa i mea makehewa. . "Ua hoike okoa mai nei oe imua o'u i ka nui o kou aloha ia'u; a owau no hoi ka'u 1 ike iho i ka nui maoli 6 ko'u aloha ia be, aka ua noho pouliuli nae au. i na rula e pili ana i na kanaka, o .ko na h'oloholona mau ano apau ka'u i maopopo. "Ke manao nei nae au, o oe hookahi no ka lunakanawai nana e koho i ka mga no kaua a elua e pono like ai, a ke j w r aiho aku nei au ia oe me ko'u hoouluhua hou ole aku maluna o keia kumuhana. ) "He mea pohihihi loa keia ia'u e Tazana, no ka mea ua aloha pu mai o Mr. Kelekona ia'u, a ua ikē no hoi au, oia kekahi o na kanaka maikai. Ina e hoole ana au i ka'u hoo- ' hiki i haawi aku ai imua o Mr. Kelekona e lilo i wahine nana, aole loa e hiki ia'u ke hoikeike ae i ko'u helehelena! imua ou. a imua hoi o na kanaka hoopono apau." j "Heafia la hoi. e hoomanawanui no au i ko aloha, a o ka'u noi wale no,, e kokua mai oe ia'u, ma ka auamo like ana i keia haawina ko'iko'i, a me he mea la o keia paha ko kaua po hope loa e- ike. ai kekahi i kekahi. a ma keia hope aku, āole kaua e halawai hou ana." 4 Ma kela wahi o ka laua mau kamailio, i komo mai ai ka nui o lakou iloko o ka rumi hooluana, a oiai ua hele O'Tazana a piha i ke kaumaha me ka manaolana poho, huli aku la kana nanā ana iwaho o ka puka aniani. me he meaial 'āole ona ike aku i kekahi mea, koe wale no o kona noonōo. me he mea la, aia no ia iloko o kela ululaau o Aferika, a ke kau okoa mai la kana hoomanao ana i kela ponaha a laua o Jene Pota e hoohala ana i kekahi mau hora. e ai ana i na huaai. a e hoonuu ana hoi ua o Tazana i ka helehelena u'i o Jene Pota, o kela na hora ana i ike maoli iho ai no i ka hauoli o kona ola ana. E ku malie ana no nae oia nana iwaho, ua hoopuiwaia oia, i ka pane ana aku o ka akena kuai tikiki o ke kaaahi mahope

' o kona kua: "O oe anei ke keoftimaiia ma ka itiOa"o Tizana?" *'L '\"- s • '■•'Vj "Ae, o ko'u inoa ia, a owau hoi ka mea au e ilinau mai nei," i pane mai ai o Tazana me ka huli ana mai imua o ka akena. "Eia he kelekalapa nau, o ka hoounaia ana mai iiei mai Bolatimoa mai, a mai Parisa loa mai nei keia kelekalapa/' me ka waiho ana mai o ua akena nei he wa-hi leka iloko o ka lima o Tazana. Hc kelekalapa kela na ka Lukanela Anola i hoouna mai, a i ka wehe ana ae o Tazana, i ka- apana pepa mailoko ae o , ka wa-hi, o keia kana mau mea i heluhelu iho ai: "Ua nanaia na ma-ka manamanalima maloko o ka buke hoomapao /pena ma-ka o kou mau manamanalima ponoi, a . ua. ikjaia'jne ka ',hoppa4p'āii 'ole, -o oe ka Haku Kelekona, nolai]a e Ta\ve aku i ka'u mau hoomaikai anā, no ka hoauheeia ana ae o na ao polulu.hi o ke kanalua no kou ; mau mākua/' 0 ka pau ana ae.no ia o ka heluhelu ana a Tazana i na olelo o ke kelekalapa, komo. ana no o Mr. Kelekōna, a hele i pololei mai. la imua ona, me ka haawi ana mai i koiia lima. "O keia ke kanaka e paa la i ka inoa pololei e pono e kau aku maluna o Tazana, ke kanaka hoi iaia ka waiwai nui . hewahewa o kona makuakane, a o ke kanaka hookahi 110 ilōi e mare aku ana me Jene Pota, ke kaikamahine hookahi a ua o Tazana i aloha ai. Ina no he mau huaolelo uuku ka Ta- ' zatia e kajj)ailio mai eii e pili ana i ke kelekalapa ana o ka heiuhelu ana iho. ,e kaawale koke aku ana kela inoa Kelei kona mai keia kanaka opio aku, pela me na aina aihe na wai- , wai he nui ame kona kakela nani, a e kaawale loa āna hoi oia mai kona koi ana mai ia Jene Pota e lilō aku t wahine nana. ' 1 . "Akahi no a loaa ia'u he manawa e haawi aku ai i kā'u : mau hoomaikai aua he nui ia oe e Mr. Tazafta, rto kau mau mea apau i hana mai ai no niakou. Aole loa he kanalua, no ka palekana o ko makou mau ola mamuli o kau'ma.u hana hoopakele ma Aferika, a iloko o' ko makou wa o ke kupilikii maanei nei ,o oe pti no ka mea nanā i hoopakele ae ia makou, mai ia mau kulana mai. • "He nani hoi ia, ua hoea mai nei oe i Amenka nei, kē lana nei ko'u manao, e mau aku ana ko kakou ike āha k'ē- , kahi i kekahi. O ka mea wale no nana i hoopohihihi loa ; mai i ko'u noonoo, pehea la oe i hoea ai i kela uliilaali l<aj naka ole?" ' . j "O ko'u wahi no ia i hanauia ai, o ko'u mākuahine he mapu, a ua maopopo no ia oe ke āno o ka mapu, aole o lakou hoomaopopo i kekahi mea, nolaila ua nobo pouliuli maoli au i ko\r moolelo, a no ko'u makuakane, aole au i ike iaia." ; Ma keia wahi, i hoea mai ai kaua e kuu makamaka heluj helu i ka pau ana o ka buke ekahi, a no ke koena aku o ka • mooielo e pili ana ia ,Tazana~, e ike ana kaua maloko o ka buke elua. • j ' BUKE lI—MOKUNA I. j HULI HOI NO PARISA. ~ i Oiai-ua hiki loa ia Tazana ke hoike ae, oia ponoi ke keiki | a Keoni Kelekona, ka mea i kuleana i na waiwai ame na mea ; >apau a Mr. Kelekona e hookohukohu la nona ia niau waii wai apau, ma't> k'ela kēlekalapa o ka hoounaia ana mai iaia ' e ka Lukanela Anola, aka he hookahi mea nana i kAohi mai i ; ka hoopuka arta aku i hookahi huaolelo e hoehaeha aku ai 5 i ka manao o leela kanaka opio, o ia no ka nui makee anlē ! ke aloha o tm o : Tazana no Jene Pota, nolaila uumi wale iho ! )a no oia, me'ke koi ole aku i kona kuleana i na waiwai ame • ka inoa o kona makuakane. 1 ka hoea ana mai hoi o ke kaaahi, ua hele aku la o Mr. Kelekona ame Tazana no ke kau ana maluna o ke kaaahi, f a oiai aia no ke kelekalapa iloko o .ka lima o Tazarta kahi i j paa ai, ua nanea maoli oia, me kā ike ole i ka hāule ana mai lima aku, aka ua ike mai la nae o Mr. Kelekona i 'ka pvaiho iluna o ka papahele o ke a lilo aku la iaia. ■;-'Ua holo pololei āku la ke kaaahi a hoeā ho Bolātimoa, i'alāila lele aku la lākou nei, me ka huli hoi pololei ārta aku. no |".ka home o ka Poropeka Pota, a no na la elua ko Tazana , hoohala ana me lakou, ua kau aku Ia oia maliiiia o kekahi mokuahi, e huli hoi pololei ana no Parisa, me kā maikai ōle no nhe o kona noonoo, no ke poho wale anā o koilā mau nlanaolana āpau. o ka holo ana mai no Am.er.ika, Aia hoi maluna o kela mokuahi hookahi a Ta2arta i kau ī. aku ai, he nui na ae, he kauna Palani kekahi me kana wahine„ a he nui ae iio hoi kekahi poe ohua o ke kulana . kiekie a hanohano maluna o ka moku. Ma kekahi auwina la, he ekolu la mahope o ka haalele ana aku o ka mokuahi i ke awa o Nu loka, aia he elua mau ohua hauohano e nanea ana maluna o ka oneki mā ko laua niau noho, o u.a māu ohua la, o ia 110 ke Kauna ele Kode me kana wahine, a o ke kauna wahine nae ka mea i pane aē: "He keu aku maoli o ka nani," alaila nui iho la kona hanu, ka mea hoi nana i hoopuiwa aku i ka manao o kana kane, e noho ana ma kona aoao a ninau mai la: "Heaha keia mea ku i ka nani au i hooho ae la?" wahi a ke Kauna de Kode, me ka nana pono ana mai ma na maka 0 kana wahine. "Heaha mai auanei kau, e noonoo wale ae ana no au i na hiona o ke kulanakauhale o Nu loka, a kaua i hoohala ai no kekahi mau pule, a no ia hoomanao la, i puka okoa ae nei ka'u mau huaolelo i kau a mea o ka nani o na hiona i halawai mai me ko'u mau maka," alaila noho pono ae la ke i kauna wahine Āialuna o kona noho, me ka hopu ana aku no hoi i kana buke moolelo, a hoomau aku la i ka heluhelu ana. He buke moolelo no ka ke Kauna de ,Kode e heluhelu ana, lalau iho la oia i kana buke a hoomaka aku la e heluhelu, a he hapaha hora wale no paha ia heluhelu ana iho, ia wa i Avaiho aku ai i ka buke maluna o kekahi noho kaawale, a pane mai la i ke Kaūnawahine Olaga: i "Hele mai la ka hoi au a molowa i ka heluhelu i keia buke i moolelo, e hele ae paha au e holoholo, malia o loaa aku ia'u kekahi poe ohua,. i makemake e paani me a'u me ka pepa hahau, i hoohalaia ae ai kekahi manawa molowa,", "Ua maopopo ia'u, aole.ou laki i ka paani pepa hahau, aka hoi, malia he mea ia e pau ai kou molowa, nolaila ke hookuu aku nei au ia oe e hele e huli i mau hoa lealea nou," 1 pane mai ai no hoi kana wahine me ka manao maikai. j I kela hala ana mai hoi o ke Kauna de Kode, a noho hoo- ' kahi aku la hoi ke Kaunawahine 01aga, aōle oia i hoomau aku i ka heluhelu ana i kana buke moolelo, aka au hele aku; la kana nana ana iluna o ke ao, a pela hoi maluna o ka moku, ia wa ike aku la oia i kekahi keonimana e moe 1010 mai ana ' māluna o kekahi noho kapolenā, aole no i mamao loa mai , iaia aku. ! He iwakalua na makahiki o ke Kaunawahine Ologa de j Knde. a he kanaha hoi makahiki o kana kane, a iloko no nae 0 ka like ole o ko laua mau makahiki, ua lilo no ke kauna i mea nui i kana wahine opio, a oiai aole nana ponoi i koho 1 kana kane, nolaila aole oia i.uluahewa i ke aloha kupouli no ke kauna, aka nae ua hāna aku oia elike me kekahi wahine i makee i kana kane, me ka hoolelepau hoi i kona noonoo maluna onā, me ka hana pu ana aku i na mea apau e hoōhauoliia aku ai kana kane. ;Ma "kela halawai anā aku nae o kā ike'a ua kaunawahine nie k'e 'keonimana ē moe lolii mai ana, ua komohiā koke iloko ona ka manao mahalo, aole he hoohihi i kela kanaka, aka ua mahalo oia i kona mau ano apau, elike no hoi me ka poe apau e ike aku ana. i kekahi mau mea a lakou i haawi aku ai i na mahālo ana. Iloko nae o ka nanea p kela keonimana i ka moe hoololo, a i kona nana ana mai, a ike e kau aku ana na maka o keia wahine opio maluna ona, o kona ala ae la no ia, a hoomaka aku la e hele holoholo no kekahi aoao o ka moku. Aia ka makemake ame ka iini iloko o ke Kaunawahine

Kodfc ē toaa iaia ka inoa o kela kānaka malihini, a i ka ttiatiaWā"MTfiaalD ae ai! kekahlklienēma kbna wahi e noho ana, «a ninau koke aku la oia: "Ea, ua maopopo no nae paha ia oe ka inoa o kela keonimana i hele aku nei ea?"

"Ō kona inoa, ma ka papainoa o na,ohua e paa nei o ka moku, oia no o Tazana o Aferika," i panāi mai ai no lu»i Ice kuene.

Noonoo wale iho la 110 ke Kaunawahine Glaga, malia o kela kekahi o na kanaka waiwai a kuonoono o Aferika. a ke nana aku i ua wahine t\ei, ua komo inaoii mai la no iloko ona.ka manao hoohihi no ke kulana o kela kanaka, aka nae oia wale no ka mea i kuleana i kona mau makemake apau. Oiai hoi o Tazana i hele holoholo aku ai maluna o ka oneki o ka moku, a iaia i hookokoke aku ai i ka rumi puliipaka, ike aku la oia i kekahi mau kanaka elua e hawanawana ana kēkahi i kekahi, aole no i lilo ko laua hawanawana ana i inea ano nui i ko Tazana noonoo, aka mamuli o ka nana kilii ana mai o kekalii o ua mau kanaka nei iaia, komo mai la ka hoohuoi iloko ona, he iiana ano nui ka laua e kukakuka ana. Ua ike mua o Tazana i kekahi mau kanaka elike me kela maloko o na halekeaka ma Parisa, a hoomanao mai la oia malia o ua mau kanaka nei no kela, a heaha nae ka laua mau hana koloh.e e hoolala la oluna o ka moku? Komo aku la o Tazana iloko o ka rumi puhipaka. me kona Uoho ana iho ma kekahi wahi kaawale, i maman mai ka nui mai o kekahi po€ keonimana e noho ana maloko o kela kbena. 'Aole he hoihoi mai la o ua o Tas?ana e kamailio pu me kela poe kanaka. akā noho malie wale iho la 110 oia, a hoolele aku la i kona noonoo, no na mea i halawai mai me ia, iloko o na pule aku i hala. 1 kela ame keia manawa, e hoala mau mai ana oia i ka niftāu iloko ona, ina paha ua pono kana mea i hana aku ai. ma ka haale-le ana i kana matl koi apau i ka inoa ame k:i waiwai o kona makuakane. He mea oiaio, aole ana ku-e ana ia Mr. Kelekona, ma kekahi ano, aka ua makemake no oia i kela kanaka opio, eia nae. he ninau okoa loa kona makemake, ame kona kuleaua oiaio i kona waiwai ponoi. Aole no Mr. Kelekona ponoi iho, ke kumu o ka haalele ana aku o ua o Tazana i kana mau koi i kona waiwai ame ,ka iiioa o kona makuakane, aka* no ka pono wale no o ka ana i aloha ai. a o ka wahine hookahi no hoi i haul<> hia pu ai o Mr. Kelekona i ke aloha; a mamuli wale tio o na ulia pakalaki, i kaa ai ka lanakila maluna o Mr. Kelekona, a hoka hoi oia. - O ka hoike okoa ana aku o Jene Pota i ua o Tazana, ua aloha oia i keia kanaka, ke kumu paakiki loa. e hiki ole ai i ua o Tazana ke hoopoina i kela kaikamahine, aka ua ike no oia, aole ana mea hoti ae e hana aku ai, o kana mea wale no i hoike okoa aku ai imua o Jene k Pota maloko o ke keena hookipa o ka hale hoolulu kaaahi. Iloko o kela manawa pokole, o ka hoomaopopo ana o Tazana i ke ano o ka noho ana o na kanaka o ke au malamaldma. ina aole he dala a ua nele hoi i ke kulana, aole e loaa piha ana i kekahi ka noho hauoli ana. Ua hanauia mai o Jene Pota me kela mau ano a elua, ke kulana ame ka waiwai, a ina e kaili ana ua o Tazana i ka waiwai ame ke kulāna, mai ke kanaka mai ana e lawe ae ana i kane nana, alaila aole he mea e aku e kau aku ai 0 na haawina o ke kaumaha ame ka hoehaehaia. aka maluna no ia o Jene Pota. Aole loa he wahi noonoo iloko o Tazatia, ina e ku olohelohe iho ana o Mr. Kelekona, alaila e hoowahawaha ana o Jene Pota iaia, o kana wale no e manao kuhihewa la, ina ua hooholoia ka māre? mawaena o kekahi mau mea, mamuli o ko Jaua aelike ana, alaila he mea ole na mea e ae t aka lie hookahi mea nui v o ko laua hooko aku ika laua aelike. elike me ka manao hoojpotio a ua o Tazana e ike la nona iho. la Tazana i li'oomanao ae ai no kela manawa pokole <» kona noho ana me na kanaka o ke au malamalama, a nana aku hoi me ke ano o kona noho ana iloko o na ululaau, oiliili hou mai la ka makemake iloko, ona, e huli hoi hou aku no kona aina hanau; eia nae, e ioaa ana ānei iaia he mau hoaloha malōkō o ka ululaau ana i noho ai no na makahiki he iwākālua-kumamalua? He hookahi wale no ona hoaloh«i, 1 maopopo iaia, oia ka elepani, 110 na holoholona ahiu e ae, a hoea aku i.na māpu, he poe enemi wale no lakou nona, elike nie. kana i ike maoli āi no i kela poe mapu, i kona wa e noho pu aha nve i na ia i halā. Ina aole he me§ a ke au malamalama i hoo])otnaikai aku ai i ua o Tazana, he iiookahi ana mea e ike la, aia wale no iwaena .6 kona ;lahyj, ponoi e joaa ai he māu hoaloha nona. āole hōi m<i lia holohol'ona; aka uā like pu nae oia me kekahi kānaka iloko o kā runii pouli, i maopopo ole kona ano o ka noho ana aku omuā. Oiai nae ua o Tazana e hilinai ana ihope o kona nolio, a e puhi ana hoi i kona paka cigarita, iaia i alawa ae ai kana rtana ana iluna, ike aku la oia i ke kii o kekahi poe eha e noho ana ma ka aoao o kekahi pakaukau uuku, a e noke nui ana i ka paani pepa hahau. Iwaena o kela poe kanaka apau eha, he hookahi 110 mea i loaa ka inoa ia Tazana, ona ke Kauna de Kode. no ka mea 'ua haha'i aku he kuene iaia i nā ano apau e pili ana i ke kauna, he kanaka hanohano oia, a he kulana ko'iko'i hoi kona, iloko o ka oihana kaua o Palani. Oiai no nae o Tazana e nana hoomau ana iloko o ke aniani kilohi, ike aku la oia i ke komo ana mai o na kanaka elua i loaa mai āi iaia e hawanawana ana mawaho o kela keena puhipaka; he hookahi o ua mau kanaka nei i hele pololei ae a ku mahope o ke kua o ke kauna, me ka alaalawa ana ae ma o a maanei oloko o ua rumi nei, eia nae aole oia i ike mai i ka nana o Tazana maloko o ke aniani. Aole i loihi ke ku malie ana o kela kanaka māhope o ke kua o ke kauna, ua unuhi ae la oia mailoko ae o ka pakeke o kona kuka, i kekahi mea, aole nae o Tazana ike aku, oiai aia iloko o ka lima kahi i hunaia ai, a me ka palamimo loa, hookomo iho la uā kanaka nei i kona lima, iloko o ka pakeke o ke kuka o ke kauna. ' Ke paani la ke kauna me ke kokoolua o ke kanaka e ku pono la mahope o kona kua, a no ka hapaha hora ko laua paani ana, aia wale no ka laki ma ka aoao o ke kauna, alaila ike aku la o Tazana, i ka awihi ana aku o ka maka o ke kanaka e ku ana iluna i kona kokoolua ina kekahi aoao mai 0 ke pakaukau. o ka manawa no ia o ke kanaka i haawiia aku ai ka hoailona e kona hoa hui, i ku ae ai iluna, a kuhikuhi mai Ia kona maiiamanalima imua o ke kauna a kamailio mai la i keia mau olelo oolea: "lna»i maopopo mua ia'u, he kanaka apuka kiekie loa oe e ke kauna, ina aole loa au e hele mai nei e paani pu me oukim maluna o keiā pakaukau." ■ Uoko o kela manawa i ku koke ae ai ke Kauna de Kodc me kekahi mau kanaka hou ae elua iluna. ua hele hoi ka helehelena o ke kauna a haikea, no kela kapaia ana mai ona 1 ke apuka. a o ia kana o ka pane ana mai: "E hoakaka mai i ka manao o kau mau olelo." wahi a ke kauna, me ke ku'iku'i ana iho i kona mau lima maluna o ke pakaukau. "Ua maopopo no anei ia oe ke kanaka au e hoahewa wale mai nei r" "Ua maopopo ia'u ka'u mea e kamailio aku nei, hē kanaka apuka loa oe, e kupono ole ai o oe pu kekahi iwaena o ka pohai o na kanaka keonimana." Me ka haawi hou ole aku i manawa no ua kanaka nei e kamailio mai ai, o ke kulou mai la no ia o ke kauna imua. a pa'i aku la i ka waha o kela kanaka me ka ikaika, a e ole wale no ke komo ana mai o na kanaka elua e uwao, ina ua hele oko kela hana i ka nui. "Manao āu, ua kuhihewa loa kou hoahewa wale ana aku nei i ke kauna i ke apuka." i kamailio mai ai kekahi o na kanaka e paani pepa pu ana. "O ke Kauna de Kode keia o Palani, he kanaka kulana hanohano, a he inoa i hapala ole ia me kekahi o na ano au i kapa aku nei maluua ona." (Aole i pau)