Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVI, Number 19, 10 May 1918 — KA WEHI O KA LAHUI HAWAII I KE AU I OKIKILOA. [ARTICLE]

KA WEHI O KA LAHUI HAWAII I KE AU I OKIKILOA.

Hoopukaia no ka pomaikai o ka poe heluhelu o ka Nupepa Kuokoa. (Hoomauia.) Ma ke kapae ana ae i na a'o ame na alakai manaoio o keia au hou o ka noho ana ko kakou mau noonoo i kahi e makili mai na manao i hoope'aia o na hanauna kanaka kahiko o keia paeaina, e pili ana i ka hanau maoli ia o ke kanaka mua ame ka poe apau i hanau pu ia mai na paia aaki konouli mai o ka po. Ma ka manaio o na hanauna kanaka kahiko o keia paeaina, ua mahela ia ka po (au Akua) ma na anuu i kulike ma ka noho ana o ke ao (au kanaka), aia he poo a he mau poo akua e noho mana ana ma ka po; a malalo aku he mau kuhina, ilamuku, elele, kiai ahiki i na akua haahaa loa, o lakou no na makaainana Akua. O na poo akua, ka mana nui ma ka lani ame ka honua, o na hanauna i puka mailoko mai o lakou, o ko lakou mau hooilina ponoi no ia mai ka po mai, a i loaa pu na haawina o ka noho mana ana ma ka po. O na kuhina ame na ilamuku, ka mana hooko ma ka po, o lakou ka mana ma na mea nui ame na mea liilii o ka po; o na hanauna i puka mailoko mai o lakou ua loaa pu ia lakou. ka maua i ku i ko ke kuhina ame ka ilamuku. O na elele, kiai a hiki i na makaainana akua, hookawowo a hoolaha i ko ka po. Ma kea noho ana o ka po, ua olelo ia ua hanauia mai kekahi poe he "alualu" wale no; a mai ia manawa i hoomaka mai ai ka loli ana o ka hana ana o ka po, ahiki i ka loaa ana o ke kino kanaka maoli, o ke a'o ana ia i hoikeia ma ka mookuauhau kumulipo. Mailoko mai o na poo, na kuhina, na ilamuku akua i puka mai ai ka papa alii, ka papa kahuna, o lakou na mana nui o ka noho ana o keia lahuikanaka i ka wa kahiko; a ia lakou i haawiia ai na hoailona ame na ouli pahaohao i poina ole i na hoomanao ana o keia lahui. I ka manawa e haakohi ana ka makuahine i ka hua o kona opu, ua kau ae la ka po he hoailona alii, ina ma na pi'o anuenue, na olapa uwila, na leo ne-i nakolo o ka hekili, na halii, ua koko, a lehulehu aku i kuluma i keia lahui; a he haawina hoi na na lahui o na aiana e i noho a i kulaiwi i ke kulana o ka noho o keia lahuikanaka, i pahaohao a i kahaha loa ai i ke kupaianaha o ka loaa ana o keia mau hoailona pohihihi i na alii o Hawaii nei. Aole ala, aole kumu e hiki ai ke hoopau ae i keia pohihihi, kela manaio kahiko wale no i paa iloko o na hoomanao ana o keia lahuikanaka, he poe pua a mamo na alii na na poo akua o ka po, ka poe ia lakou ka mana ma ka lani a ma ka honua. Ma keia puka ana o ka mookuauhau, e pahaohao aku ana na hanauna hou o keia mau la e neei nei iloko o keia lahuikanaka Hawaii, a no ka mea, aole lakou i ike i kekahi mau hoailona o ia mau ana i keia wa. E oluolu mai e hoakaka aku ka mea unuhi moolelo, i ka wa e noho ana ka paeaina o Hawaiii nei malalo o ke aupuni moi, a e noho ana ke alii maluna o ka noho kalaunu ia mau la i hala aku la, aia no na anoano ihiihi, a kapukapu aliii ame ka oihana kahuna iloko o keia lahuikanaka ia manawa, a i ka wa e ike ia ai ua hapai ka moiwahine, ia manawa e noho ai ka papa o ka kahuna, no ka nana i ke keiki iloko o ka opu o ka moiwahine ame ke kulana o ke keiki ame ke kama, a i ka puni ana, o ia ka helu o ia au i keia wa hanau, e ike ia ana na hoailona mai ka lani mai, ka ua koko, ke anuenue, ke ola'i, ka hekili, ke manao nei au, eia no kekahi poe kanaka i ike i keia mau hoailona ia mau la ke ola mai nei no. E nana mai kakou i na hooiaio i ka pololei o ka moolelo o keia lahuikanaka i ka wa kahiko o i na hoailona o ka po. I ka po i hanau ai ka Haku mai ka opu aku o Maria, kona makuahine naka, ma kahi hanai holoholona ma ke Kulānakauhale o Betelehema, ua hoopūiwa ia na Magoi e kekahi malamalama ano e. I ko lakou hakilo ana, ua ike lakou i kekahi hoku alohilohi e kau ana ma ka aina hikina; o ko lakou ike ame ko lakou manaoio, ua Koho lakou uia ke mea nui mai ka po mai ua 'noho pu me kanaka. ! I E nanen ana na kahuhipa i ka nana j i ka lakon mau pua-hipa ma ke knla | weuweu mawaho o ke kulanakauhale o Betelehema, i kela po no; ua hoohikileleia lakou i na leo hooho o na tausani o na tausani puali po e kala ana i ke Mele Koihonua Hanau Alii. E hoonaniia ke Akua, Ma na lani kiekie loa, He malu ma ka honua, He' aloha i kanaka. O na haawina keia i kaao pinepine ia e na hanauna kanaka o ka ajna o Kanaāna, a i paa i ko lakou manaoio no ka hua i hoohapaiia e ka uhane (po), ā ī hanaū'māi he kanaka. He mau haaVvina keia i kuhimU i na hanauna kanaj ka o keia paeaina, a i paa i ko lakou mknaoio, 6 ka poe a ka po i hoOk>li a i hoohua ai, o lakou na Ika 'Ha 'i (1) ame nā'lkialealea (2) ō ka Nuupule (3). O na hanauna mai ia Kumulipo ahiki Lailai, o lakou no ka poe i hoikeia ma na wa ewalu a i hoonohonohoia penei: Kane (1) —Kumulipo, Poeleele, Pouliuli, Popanopano, Pokanokano, Kapohiolo, Kapohaneeakua. "Wahine (2) —Poele, Pohaha, Powehiwehi, Polalowehi, Polalouli, Kapohanee, Kapohaneemai. Keiki (3) —Poeleele, Pouliuli, Popa-

nopano, Pokauoknno, Kapohiolo, Kaj>ohanopaku, Lailai (w), Kii, Kain 1 (Akua). Moanaliha, Kawaoinaukelo. Kupololiiloaliinniaoloipo. (Aolo i pau.) •