Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVI, Number 20, 17 May 1918 — Page 5

Page PDF (1.69 MB)

This text was transcribed by:  Kamehameha Schools Gift To Dr. Chun
This work is dedicated to:  Dr. Michael J. Chun

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

TAZANA

Ka Hiena o na Ululaau Anoano o na Kapakai o Aferika

            I na ua kuhihewa au ea, alaila ua makaukau loa au e noi aku i ke kauna, i kana mau huikala ana mai, aka nae ma mua o ko'u hana ana aku pela, ke makemake nei au, e hoa kaka mai oia imua o keia anaina, i ka manao o kela pu-a pepa hahau, a'u i ike aku nei iaia, i ka hookomo ana maloko o ka pakeke o kona kuka.

            I kela manawa i anehe mai ai ke kanaka a Tazana i ike aku ai i ka hookomo ana i ka pu-a pepa iloko o ka pakeke o ke kauna, e hele mai no kahi o ka puka, me ka manao e hemo aku i waho. ua ku e aku la nae o Tazana ma ka puka, a o ia ka ua kanaka nei o ka pane ana mai.

            E kala mai oe ia'u, e haawi mai oe i rumi no'u e hemo aku ai iwaho.

            Pela iho, aole hoi i pau ka hana oloko nei, awiwi koke ka hoi oe i ka hemo iwaho. i pane mai ai o Tazana me ka minoaka ma kona mau papalina.

            Heaha iho la kou kumu e ake'ake mai ai i ko'u hemo ana aku iwaho. E hookaawale ae oe i ka puke i hemo aku ai au. i paakiki aku ai no ua kanake nei.

            Heaha no hoi kau e pupuahulu nei i ka hele, lie manao ko'u o oe kekahi mea hiki ke hoakaka i na kumu, e hoopauia ai ka pilikia mawaena o kela mau keonnimana, e pili ana no ka pepa hahau.

            Ua pii maoli ke kai o kela kanaka i ka ae ole mai o Tazana e hookuu iaia e hemo iwaho, nolaila me kona ikaika apau, papale ae la oia ia Tazana, i kaawale ae ai ka puka nona e hemo aku ai, aka he minoaka ka mea i ikeia aku ai ma na helehelena o ua o Tazana, alaila me kona lima akau, lalau mai la oia ma ka a-i o ke kuka o ua kanaka nei, a hoohuli mai la i ke alo iloko ke noke la i ke kupaka, i ke peku ame ka pakaawili i o a ia nei, aohe wahi-mea a hemo iki mailoko aku o ka umii ana a ka lima wikani o Tazana, aka ke kulakula'iia aku la oia a ku ana ma ka aoao o ke pakaukau a ka nui ae o na kanaka e kuku ana iluna, ua hele hoi na maka a aa. i kai a hana a keia kanaka malihini pilikua maluna ona.

            O keia kanaka o Tazana o ka lawe ana aku la imua o ka poe ma ke pakaukau, o Nikola Rokofa kona inoa, o keia ka manawa mua loa o kona komo ana mai iloko o na lima wikani o ka hakaka o ka mapu ame ka liona, e hoopoina ole ai oia i na la apau o kona ola ana.

            Aia ke kanaka nana na olelo ahewa i ke kauna ke ku la iluna, a pela no hoi me na kanaka hou ae elua o ka paani pu ana me lakou ke nana mai la i ke kauna, me na maka kahaha, a ua hele mai la no hoi oloko o ka @ a piha i kekahi poe ohua e ae, i lohe aku i ka nui o na leo maloko o kela keena, a ke kakali maile mai la lakou o ka lohe i ka mea oiaio.

            Ua pupule ia keia kanaka o ka hookau wale ana mai no i na ahewa ana maluna o'u, i pane ae ai ke kauna me ka nana ana ae i ka nui o na ohua e ku kokoke mai ana iaia. Ke makemake nei au i kekahi keonimana o oukou e hele mai e huli maloko o na pakeke o kuu kuka.

            Ke manzo nei au, he kohu ole loa keia ahewa wale ana aku no maluna o ke kauna, me ka maikai wale no ka o ka kakou paani ana, o kou olelo mai nei no ia i ka lawelawela o kekahi hana apuhi, i pane mai ai kekahi o na kanaka o ka paani like ana me lakou.

            No @ ike ole kou kumu e kamailio mai nei pela, in a e hookomo iho ana ko lima la, maloko o ka pakeke o ke kuka o ke kauna. e ike auanei oe i ka oiaio o ka'u mea e olelo nei, no ka mea ua ike pono maoli aku nei no ko'u mau maka a elua, i kona hookomo ana iho he pu-a pepa okoa iloko o kona kuka.

            Aole he mea iwaena o na keonimana e ku mai ana, i aa e hele mai e huli i ka pakeke o ke kuka o ke kauna, no ka mea o kekahi ia o na hana hoohaahaa loa, a hele okoa mai la no ua kanaka nei mai kona wahi mai e ku ana, a hoao mai la no ua kanaka nei mai kona wahi mai e ku ana, a hoao mai la e hookomo i kona lima iloko oka pakeke, aka ua pane e aku la nae ke kauna i ka i ana aku:

            "Aole loa au e ae o oe ka mea nana e huli ialoko o ko'u kuka, aka ke makemake nei au, na kekahi kenomana iwaena o oukou e ku mai nei, oia ka mea nana e hele mai e huli ia'u."

            "Ina e huli i'o ia aku ana na pakeke o ke kuka o ke kauna e loaa ana ka pu-a pepa, elike me ka keia kanaka e olelo nei, no ka mea owau ponoi ka i ike i ka hookomoia ana aku o kela pu-a pepa malaila." i pane mai ai kekahi leo ma kahi e kokoke ana i ka puka, a ia huli ana aku o na mea apau e nana ma kahi o ka lea i oili mai ai, aia hoi e ku mai ana kekahi kanaka kino nui a e paa ana hoi oia i kana pio iloko o kona lima akau.

            "O keia kekahi o na hana epa kolohe haahaa loa i hanaia mai maluna o'u, ma ke ano imihala," i pane hou ae ai ke kauna a hookomo iho la i kona lima maloko o ka pakeke o kona kuka. he oiaio ua loaa iho la iaia he pu-a pepa, me ka unuhi ana ae a waiho iwaho, ia wa i loli aho e ae ai kona helehelena mai ka maikai ae a i ka haikea.

            Ua manaoio loa ka nui o na keonimana e ku mai ana i ka pili i'o o ka hewa kolohe me ke apuhi i ke kauna, a ke nana mai la lakou iaia me na manao hoowahawaha, a oiai ko lakou mau noonoo pakahi no ka hopena e kau aku ana maluna o ke kauna, ia wa i lohe hou ia aku ai ka leo o ke kanaka kino loihi i ka pane ana ae :

             He hana ohumu a imi epa ka mea i lawelaweia, me ka manao pela iho la e kau aku ai na ahewa ana maluna o ke kauna, o ka mea oiaio e na keionimana aole loa oia o maopopo iki, he pu-a pepa kekahi maloko o kona kuka oiai ua lilo loa kona noonoo i ka paani me kona mau hoa.

            Oiai au e noho ana maluna o kela noho ma o, ua huli pono loa ko'u alo imua o ke aniani, a ua ike pono au i ka hookomola ana aku o kela pu-a pepa, iloko o ka pakeke o kona kuka, e keia kanaka a'u e paa nei, ka mea hoi i hoao e puka mailoko aku o keia keena, me ka manao, e pakele oia mai kana hana imihala i ke kauna," i hoakaka pono aku ai @ Tazana i na mea oiaio e pili ana i ke ano o ka hoea ana o kela pu-a pepa hahau maloko o ka pakeke o ke kuka o ke kauna.

            Leha aku la ka nana ana a ke kauna maluna o Tazana, a pela hoi maluna o ke kanaka a Tazana e paa ana ma ka a-i o ke kuka, a hooho ae la.

            "Aha, o oe no ka keia o Nikola Rokofa," alaila nana pono loa aku la i ke kanaka nana i kuhi mai i kona kolohe, a li'uli'u i aku la me ka leo oole'a:

            "Akahi no au a ike, o oe no ka keia e Paulo, ua hoohewahewa maoli na au ia oe, no ka pau o kou umiumi loihi i ke kahiia. Aole o'u pohihihi i koe no ka mea ua kamaaina au i keia mau kanaka a elua. E na keonimana, ua loaa pono ke kolohe, a ua pili ole hoi au i ka hewa."

            "Heaha ka mea e hana aku ai no keia mau kanaka, e lawe aku anei au ia laua, a waiho aku malalo o ka malu o ke kapena o keia moku?" i ninau aku ai o Tazana i ke kauna, a i ka poe no hoi apau maloko o kela keena.

            "Ahea oe e kuu hoaloha, o ka'u e kauoha aku nei ia oe e hookuu aku ia laua, a'e hoopoina hoi kakou i keia mea i ikeia iho la, no ka mea ninau ia mawaena o'u hookahi wale iho no me laua. He hookahi a'u mea e hauoli nei , o ia no ko oukou lilo ana i mau hoike no ko'u pii ole i ka hewa elike me ia i hookauia mai ai maluna o'u. Ua kamaaina loa au i keia mau kanaka, a he oi aku ko kakou hookuu lanakila ana ia laua mamua o ka hana ana kau i kekahi mea e ku-e ana ia laua, oike auanei kakou aole e moe na maka o keia mau kanaka no ka poe a laua i inaina ai, ahiki i ko laua lanakila ana maluna o lakou.

            "E ae mai e ka malihini e lawe aku i ka'u mau hoomaikai ana he nui, no ka mea au i hana mai ai ia'u i keia la," me ke kamailio ana aku o ke kauna ia Tazana. "E ae mai, e haawi aku au i ko'u pepa inoa ia oe, ma ke ano he hoa@ ia no ko kaua lilo i mau hoaloha mai keia manawa aku, a i noho oe a hoea mai kekahi manawa me keia hope aku e halawai ai oe me na ulia popilikia, mai hopoina i ka hoike ana mai ia mau mea ia'u, ua makaukau loa au e panai aku, no ka mea au i hana mai no'u i keia la. "

            Hookuu ae la o Tazana ia Nikola, a he mea kau la i ka loaa ponno ana o kana hana kolohe a wiwo iho ua kanaka nei, a hilahila paha, aka huli mai la oia ia Tazana, a pane mai la i keia mau huaolelo: "Ehoea mai ana i ka manawa au e mihi ai, no kou komo hokai wale ana mai no ma kekakahi hana i kuleana ole ai oe" eia nae he minoaka wale no ka Tazana o ka haawi ana aku iaia. o ka hemo aku la no ia o Nikola iwaho, me ka pono o ko laua kaawale loa aku, mai ka nui aku o na keonimana, i ike pono i ka laua hana kolohe.

            Hele aku la ke Kauna de Kode a haawi aku la i kona pepa inoa imua o Tazana a pela no hoi o Tazana i panai pu mai ai i kona pepa inoa. me ka heluhelu ana ae o ke kauna me ha leo nui:

            "M. J. C. Tazana" wahi ana. "E ka hoaloha, ia oe i hoopakele ae ai ia'u, mai kekahi mai o na hana apuhi ino haahaa oa a kela mau kanaka, ua hoolilo aku oe ia oe iho i enemi ino loa no laua, no ka mea ma Europa holookoa apuni, aole he mau kanaka kolohe e ae elike me laua, a pehea ka paakiki ame ka pohihihi o kekahi mea i manaoia e hooko aku, he hana liilii wale no ia i kela mau kanaka. O ka'u e a'o aku nei ia oe ea, e makaala no laua."

            "He mau enemi ko'u i oi aku ke ino imua o leaua, aka ua hiki ia'u ke hoohoka aku ia lakou apau, nolaila mai hopohopo iki oe e kuu kauna maikai no laua." wahi a Tazana i pane aku ai me ka minoaka ma kona mau papalina.

            "Ua komo au iloko o na popilikia ame na poino he nui, ua oili mai no nae au me ke ola; a ke manao nei no au, e hiki ana ia'u ke makaala ia'u iho mai keia mau kanaka mai."

            "E kau aku ko kaua manaolana. aole he mau poino mai ia laua mai, o ka mea nui no nae e kuu hoaloha, e malama i ka makaala, oiai ma ko'u kamaaina i kela kanaka ia Nikola Rokofa, ua like pu oia me ke diabolo, ma kau mau wahi i manao ole ai e hoea mai ana oia, aia kela kanaka malaila, i makaukau mau ma na ano apau, e hookomo ia oe iloko o ka poino."

            Ua loaa like aku la ka maha iloko o ka noonoo o na keonimana e ae, no ke kaawale loa ana o ke kauna mai ka pili ana aku o ka hewa apuhi iaia, a mahope iho o ko lakou mamea liilii ana, ua hele holoholo aku la kela me keia maluna o ka oneki, a huli hoi aku la no hoi noloko o ko lakou mau rumi.

            Ma kela po ana iho nae mahope o ko Tazana hele holoholo ana a huli hoi mai noloko o kona rumi, ua loaa aku la iaia kekahi leka e waiho ana maloko o papahele o kona rumi, me he mea la, ua onouia aku malalo o ke pani puka, a penei na manao maloko o kela leka:

            "M. Tazana:-- Mamuli paha o kou ike ole. i ke ko'iko'i o ka hewa au i hana mai ai maluna o'u i keia la. pela iho la oe i hooko aku ai i ka mea au i hoikeike ae ai imua o ka lehulehu e pili ana ia'u. Ke manaoio nei au, no ka maopopo ole kou kumu i ka hoopilikia wale ana mai no i kekahi kanaka i malihini loa ia oe, a ke haawi aku nei au i manawa nou e mihi mai ai; a in a e loaa mai ana na hooia ana mai ia oe mai, aole loa oe ma keia mua aku e komo hokai wale mai ma kekahi hana i kuleana ole ai oe, alaila ke hoopoina loa nei au i kou hewa o keia la, aka in a aole pela, alaila e mkaala nou iho, no ka mea owau no keia o Nikola Rokofo."

            I ka heluhelu ana iho o Tazana i kela leka ahiki i ka pau ana, minoaka wale iho la no oia, me ka haehae ana ae i ua leka nei, a kiola aku la iloko o ke kai, me he wahi mea ano ole la. a haule aku la hiamoe.

            Aia hoi maloko o kekahi rumi okoa aku, ke kauna de Kode ame kana wahine kahi i nanea ai, a o ke kauna wahine ka mea ka pane ana ae e ninau ana i kana kane: "Ua ha'oha'o loa au i kou ano e kuu kane i keia po, aole hoi pela mamua aku nei. Mai ke ahiahi wale mai no a hoea wale i keia manawa a kaua e nanea nei, he keu aku a ka haka-nuo kou helehelena. Heaha keia pilikia nui i loaa ia oe e kuu kane?"

            "Auhea oe e kuu Ologa, eia o Nikola maluna nei o ka moku i keia manawa, ua ike no anei oe iaia?"

            "Eia i'o anei o Nikola maluna nei o kei moku?" wahi a ke kauna wahine me ke kahaha. He mea pohihihi loa kona kau ana mai maluna o keia moku, no ka mea ua paa oia i ka hopuia, a hahaoia aku maloko o ka halepaahao ma Kelemania."

            "O ka'u no ia i manao loa ai, elike me kau e kamaiho mai nei, aka ua ike pono au iaia i keia la, ame kona kokoolua me Paulo, eia laua a elua maluna nei o ka moku i keia manawa. Ua aneane e hiki hou ole ia'u ke hoomanawanui i kana mau hana hoopilikia maluna o'u ame oe, a ua konoia mai au e hoike aku i na luna aupuni no keia mau kanaka, a e  hahao aku ia laua maloko o ka halepaahao.

            " O kekahi manao o'u ea, o ia no ka hele ana aku e hui pu me ke kapena. a hoike aku i na mea apau e pili ana i keia mau kanaka, oia hookahi wale no ka mea kuleana maluna nei o ka moku, he kauoha wake ae no kana i kona poe kanaka, o ko laua paa no ia i ka hopuia, a loaa no hoi ka maha i ko kaua noonoo."

            "O e kuu kauna maikai, aole loa oe e hoao e lawelawe i kekahi o kena mau mea au e manao nei," i pane mai ai ke kauna wahine, me ke kukuli okoa ana mai mamua o kana kane. "Ua hoohiki mai oe imua o'u. aole e hoopilikia wale aku iaia, a o ia ka'u e olelo hou aku nei imua ou, e malama i kau hoohiki."

            Lalau aku la ke Kauna de Kode i na lima o kana wahine, nana aku la hoi ma kona mau maka. me he mea la e ake aku ana e ike, i ke kumu nui o ka paakiki loa ana o kana wahine aole e hoopilikia aku i keia kanaka ino nui wale alaila hookuu hou aky la oia i kana paa ana, me ka pane ana aku:

            "Heaha la hoi, elike me kou makemake, pela no au e ae aku nei e hooko. Aole loa e hiki ia'u ke ike i ke kumu nui o kou ku mau ana e hoopakele i keia kanaka, i hoike okoa mai i ka nele loa he wahi manao aloha iloko on a nou, a i ole la hoi ia, nana mai i kou kulana ame kou pono, a o ka mea oi aku o ka lapuwela. aole loa oia i makee i ke kulana o kau kane nei. Ke lana nei kuu manao, aole oe e mihi ana no kau mea e hana nei no ka pono e kela lapuwale."

            "Aole loa au i hoao e hoopakele iaia mailoko mau o ka poino; o ka mea oiaio e kuu kane. ua hele au a piha loa i ka hoowahwaha iaia. @@ kuu kane, ua oi ae ka manoanoa o ke koko mamua o ka wai."

            "Ua hele maoli no au a makemake loa i keia la, e hookau aku u kekahi haawina a'o kupono maluna o laua i keia la, o kuu nana ae hoi o oe, pela wale no i kaohiia mai ai ko'u manao. I keia la, ua hoao mai keia mau kanaka ino nui wale, e hoohaahaa i kuu inoa, a e hoohilahila hoi ia'u imua o na ohua maluna nei o keia moku," alaila hoike aku la oia i na mea i hanaia mai maluna on a. maloko o ke keena puhipaka, elike no hoi me ia a kaua i ike mua ae nei:

            "Ina aole kekahi kanaka malihini loa a'u i ike ole ai i ko'u inoa, in a heaha la ko'u ano imua o ka poe maluna nei o keia moku, e kapa mai ana lakou ia'u i ke kanaka apuka, ke kolohe ame ke kikiki, aole loa e hiki ia lakou ke hilinai nai i ka'u mau olelo, oiai he elua kela mau kanaka ma ko laua aoao, a hui pu aku hoi me ka loaa maoli ana o ka pu-a pepea maloko o kuu kuka. hele loa au i kahi i ka pilikia.

            "E ole kela kanaka malihini o Tazana kona inoa, o ke kaualako ana mai ia Nikola a ku ana imua o makou, me ka hoike ana ae, oia ka mea nana kela hna kolohe ia'u, pela wale no i kau ole mai ai he wahi kiko eleele o na ahewa ana a ko'u mau hoaloha ia'u."

            "O Tazana anei ka mea nana i hopu ia Nikola a paa?" wahi a ke kauna wahine me one oiha me ke kahaha.

            "Ua kamaaina anei oe i kela kanaka?"

            "Aole au i kamaaina iaia, aka na kekahi kuene i hoike mai kona inoa ia'u, a i kuhikuhi mai hoi ia'u, oiai oia e kuana ma ka paehumu o ka moku i kekahi manawa o keia la," wahi a ke kauna wahine.

            "Owau no hoi kekahi, i keia la wale no au i hoomaopopo ai iaia, a he keu oia a ke kanaka ikaika, a he kulana hiehie maoli kona." i pane aku ai no hoi ke kauna, aka no ke kauna wahine nae, hoolalau aku la kana kamailio ana me kekahi mea okea, oiai in a laua e hoomau loa aku ana i kamailio ana no Tazana, e hoike okoa ae ana kona helehelena i kona hoohihi ia Tazana, a loaa pono hoi kona  ano i kana kane, nolaila he oi aku ka noho pouliuli o kana kane no kona mau manao, mamua hoi o ka hoopilikia wale ana aku no iaia, e lilo ai i hana nei mawaena o laua.

            MOKUNA II

            LILO HOU O TAZANA I MEA HOOPAKELE

            Aole he manawa hou a Tazana i ike ai i kela mau kanaka kolohe, mahope iho o ka haalele ana i hoopakele ai i ke Kauna de Kode, aka ma ka auwina la nae o kekahi la mai, e hele holoholo ana no o Tazana, halawai aku la oia me Nikola ame kona hoa ma kekahi wahi o ka moku, a ua lilo hoi ko ia nei oili ana aku, i mea makemake ole na kela mau kanaka.

            E ku ana kela mau kanaka ma ka paehumu o ka moku, a e noke ana i ke kamailio me ka leo hoo kikina i kekahi wahine opio, a oiai aole he poe e ae ma kela wahi, ua kela wahine.

            O ka Tazana mea e hoomaopopo aku la, ua aahuia kela wahine me kekahi lole pii o ke kumukuai, a oiai ua paa kona helehelena i ka uhiia me kekahi uhimaka manoanoa, aole e hiki ke ikeia aku ka helehelena, eia nae ma kana koho wale aku no, he wahine opiopio kela.

            E ku ana kela mau kanaka a elu ahe hookahi ma kekahi aoao, a he hookahi no hoi ma kekahi aoao, a mawaena o ka wahine opio, a e huli mai ana ka lakou mau kua, ma kahi o Tazana e hele aku nei.

            O Nikola ka mea e noke ana i ke kamailio ma ke ano hookikina i ka wahine opio, me ka lohe pono ole aku nae o Tazana i na olelo e kamailioia ana, eia nae ma kana mea e hoomaopopo aku ana, ua hele loa o Nikola a piha me ka huhu. no ia kumu, ua ku iho la o Tazana i kahi hookahi, a e kakali aku ana oia, o ka ike i ka hopena o ka mea a kela mau kanaka e hana ae ana i ka wahine i paa i ka uhimaka.

            O ke ku malie ana iho no ia o Tazana, ia wa i hopu okoa aku ai o Nikola i keahi lima. o ua wahine nei, a noke ae la i ka owili, me he mea la. e hoomaka'uka'u mai ana i wahi e loaa aku ai he hoohiki mai kela wahine aku.

            Mamua nae o ka loaa ana he pane mai ka wahine opio aku, elike me ka Nikola i amkemake ai, o ka hopu aku la no ia o Tazana ia Nikola ma ka poohiwi, a huki mai la ihope, me ka hoohuli pono ana ae i kona alo, i ike mai ai iaia nei. a no ke ku maoli i ka eha o Nikola, ua kahea okoa ae la oia me ka leo hoomanawanui i ka pane ana mai:

            "Heaha iho la kou kuleana e keia kanaka o ke komo hokai wale ana mai no?  Ua pupule anei oe, i aa mai ai e komo hokai mai ma na hana apau a Nikola Rokofo, e lawelawe ai?"

            "O keia iho la ka pane, no ka leka au i hoouna ae ai na'u. maloko o kuu rumi." wahi a Tazana, a huki mai la oia ia Nikola ihope, a kula'i aku la iaia, he kikihi hoi ia o ua kanaka nei, aohe wa a hina aku iluna o ka oneki, heaha la ia hapapa wale ana ae no o kekahi lima, paa ana i ka paehumu o ka moku.

            "E make oe e pono ai e kena puaa," i hooho mai ai o Nikola, me ka unuhi koke ana ae, i kana pu panapana a paa iloko o kona lima, a no ka ike ana aku hoi o ka wahine opio i kela pu panapana, ua hooho ae la oia me ka piha me ka weliweli:

            "O, e Nikola, mai hoao oe e ki mai i kau pu panapan! E holo koke oe e kana malihini, o hoao maoli mau auanei oia e ki ia oe me kana pu a make," aole nae ia he mea no Tazana e kuemi hope mai ai, aka hele pololei aku la no oia imua o Nikola, ua kau pololei mai la nae o Nikola i ka pu panapana imua ona, a mamua nae o ka hiki ana iaia ke ki mai, ua paa e aku la kona lima i ka hopuia, a lilo mai la ka pu panapana, me ke kiola ia ana aku e Tazana iloko o ka moana.

            Ke ku malie la ua mau kanaka nei me ka nana aku o kekahi i kekahi, elike me na holoholona ahiu i kokoke loa e hoikeike i ko laua mau ikaika, a o Nikola nae mea mua loa o laua o ka pane ana mai:

            "No ka elua o na manawa i komo mai ai oe e hokai wale ma ka hana i kuleana ole ai oe; a no ka lua no o ka manawa, i hoohaahaa mai ai oe ia Nikola Rokofa. Ua huikala wale aku au ia oe no kela hana hokai mua loa au, mamuli o ko'u manaoio, mamuli mai no ia o kou maopopo ole ia'u ; a no keia hana hou au, aole loa au e hoopoina ana. Ina aole i mopopo ia oe e Nikola Rokofa ea, o ka'u wale no e hoonaauao aku nei, e noho oe me ha hoomanao mau i kela inoa, no ka mea, ua like ia kanaka me ha akua lapu, a o ka poe apau i kamaaina iaia, aole he hookahi o lakou e aa, e hokai wale mai iaia."

            "Ua maopopo ia'u, o oe kekahi o na kanaka hohewale, a piha me ka epa, nolaila aole a'u mea hou aku i makemake ai e ike nou, ua lawa ko'u ike ana ma o kau mau hana la, i kou ano oiaio," alaila huli mai la oia ihope, me ka manao e ninau mai, in a paha ua eha oia, ua nalowale e aku nae ua wahine poio nei, alaila nana aku la o Tazana maluna o kela mau kanaka, me ka hopo ole, a maka'u iho paha ia laua, o kona hele mai la no ia. me kona noho hou ole aku, e hopau manawa wale ai no, ma ka paku'iku'i olelo aku me Nikola.

            @@ tazana o ka haalele ana aku i kela mau kanaka, ke noonoo la oia i ke kumu o ko laua hoopilikia ana mai i kela wahine opio, aka nae ma kona koho wale no, aia kekahi mea ano nui loa, pela kela mau kanaka i hoao ai, e loaa aku kekahi mea ia laua mai ka wahine opio aku.

            Mamuli o ka paa o ka helehelena o kela wahine i ka @@@@@@@, ke nalu la oia, i ke alakele maalahi e hiki ai iaia ke ike   i ua wahine nei, alaila hoomanao ae la oia no ke komolima. e paa ana ma ka manamanalima o ua wahine nei, ma kela manawa o Nikola o la hopu ana kau, ma kela komolima oia e hoao aku ai e hakilo ahiki i ka loaa maopopo ana iaia o ka on a nona ke komolima.

            Hoomau aku la ka Tazana hele ana ahiki mawaho iho o kona rumi, alaila haule aku la maluna o kona noho loihi, he hookahi hana o ka noonoo i ke ano o na kanaka mai ko na holoholona mai.

            Oiai oia e noonoo la, he hookahi mea ana i ike i ko ke kanaka mau ano, o ia no ka piha me ka @@@ ka epa. Ke kolohe, me ka noonoo ole i ko ha'i pono, elike no me kanaka i ike mua ai. he eha makahiki i hala hope aku, ma kela manawa i halawai mua loa ai kona mau maka me kona ano maloko o ka ululaau ma Aferika ; o ia kela keiki a ke alii o na Paele, ka mea nana ka pua o ka lokoino, nana i kaili ae i ka hanu ola mailoko aku o Kala, kono makuahine mapy; ka mea hoi ana i kapa aku ai iaia o kona makuahine ponoi loa ia, nana i hanau mai iaia.

            Hoala mai la oia i kona noonoo, no ka pepehiia ana o Kini, kela alakai o na kanaka oluna o ka mokukuna; ka haaleleia ana o ka Poropeka Pota ame kona mau hoaloha; he mau hana ku wale no kela i ka lokoino ana e hoomanao la; pela hoi ke ano o na kanaka Paele, i ke kumu i ka hoomainoino i ka lakou mau pio: pela hoi na hana ku i ka hoomainoino a na aliikoa ame ko lakou poe kanaka, ka mea nana i alakai iaia ahiki i kona ike ana i ke ao malamalama,

            "Ua like wale no na kanaka apau ma ka'u hoohalikelike ana," i puana malie ae ai ua o Tazana. O  ke apuka, ka hoopunipuni, ka pepehi wale aku, a o na hana ino no apau, o na haawina paa mau loa ia i ke kanaka, nolaila ua oi ae no na holoholona imua o na kanaka, oiai mae aole o lakou noonoo.

            "Ua manao na kanaka, i ka loaa nui ana o ke dala ia lakou, ka waiwai ame ka hanohano , o lakou ke hana elike me ko lakou makemake. maloko o ka ululaau. aole loa e hiki i kekahi holoholona ke ku wale aku a nana, i ka wa e hoao mai ai o kekahi mea e hoopilikia i kana wahine. a ma ko'u manao, ua naaupo loa au, i ko'u ae ana, e hui pu mai me na kanaka o ke au malamalama, a @@@@ aku ialoko o ka ululaau. kahi e loaa maoli ai ka hauoli i kekahi mea."

            "Oiai no nae o Tazana e noho malie la, me ka nui o na noonoo iloko o kona poo, me hea mea la, ma hona hoomaopopo iho, he mea kekahi e nana mai ana iaia, nolaila ua hoohuli awiwi ae la oua i kona noho, aia hoi, ua halawai koke aku la ka ike a kona mau maka, me kekahi wahine opio e kau pono mai ana kana nana ana maluna oia nei, a mamuli o kona nanea, a hiu pu iho me ka hikiwawe o kels huli ana aku o Tazana, ua hiki ole iaia ke hoolalau ae i kana nana ana, eia nae ike iho la o tazana, ua pili paha oia i ka hewa, i kona malama ole i ka rula keonimana, o kana mea nae i ike aku ma na papalina o kela wahine opio, o ia no ka pii ana ae o ka ula ma kona mau papalina.

            Oiai he hana kohu ole nana ka hoomau ana aku i ka nana ana i kela wahine, i malihini iaia, hoohuli hou ae la oia i kona noho. elike me mamua, a iaia nae i hana aku ai pela. ke hoomaopopo la oia, i ke ku ana ae o ka wahine opio iluna, a haalele i kona wahi e noho ana, ia wa i huli hou aku ai o Tazana e nana iaia, aia ua wahine nei, ke hele la nohope o ka moku, a ke ake loa la ua o Tazana e ike aku oia i ke komolima ano e, ma kekahi o na manamanalima o kela wahine.

            Ma ka ulia pomaikai nae, ua lalau ae la kekahi lima i ka uhimaka ma kona poo, ia manawa i ike aku ai ua o Tazana i ke komolima ana i hoomaopopo ai, ma ka manamanalima o ka wahine ana o ka hoopakele ana akahi no oia a hooiaio loa iho, o kela no ka ua wahine nei.

            "Akahi a hoopau loa ia mai ko'u pohihihi. eia ka o keia wahine opio, ka wahine a Nikola Rokofa e hoopilikia nei." i hooho okoa ae ai o Tazan, oiai aole he poe kokoke malaila. e loho mai ai i kona leo. "Heaha iho la ke kohu o kela kanaka Rukini puhuluhulu, ke hoohalikelikeia ae me kekahi wahine u'i a opiopio elike me keia?"

            Pau loa aku la ko Tazana ike hou ana i ka wahine opio ma kela la. a i ka hoea ana mai i ka aina ahiahi, hoea aku la no oia no kona wahi mau maluna o ke pakaukau, a mahope o kona maona ana, pii ae la oia noluna o ka oneki o ka moku, me ka hele ana aku nomua, a hoohala i kekahi manawa ma ke kamailio pu ana me ka malamamoku, a mamuli o ka loaa ana o kekahi hana i ka malamamoku; ua konoia mai oia e haalele iho i kona hoa kamailio a hala aku la no ke kahi aoao o ka moku.

            No kana hana ole o kela manawa, hilinai wale aku la no ua o Tazana ma ke kewe o ka waapa, a nana aku la iwaho i ka ha'i mai o ka ale, a o ke konane iho no hoi o ka mahina. ua nanea maoli ioa i ka nana, a iloko nae o kona puiwa, lohe aku la oia i ke kamailio o kekahi mau kanaka elua, ma kahi e kokoke loa ana, i ko ia nei wahi e pili ana ma ka paehumu o ka moku.

            Aole no he lohe maopopo ku o na olelo e kamailioia ana e kela mau kanaka, o kana wale no i lohe aku ai, o ia keia mau olelo: "Ina e hoao kela wahine, e uwa, e uumi oe i kona kania-i, me ka nana ole aku; in a paha ia he mea nona e make ai, a e ola ai paha, he hookahi mea nui, o kona ae mai, e hooko i ko kaua makemake."

            He manawa pokole  wale no ko ua mau kanaka nei ku ana ma kela wahi, ia wa i kamoe pololei aku ai ko laua alahele no kahi e waiho mai ana ka rumi puhipaka, ma kahi nae o ko laua komo ana aku iloko, ke kiei la ua mau kanaka mea a laua no paha ka ike, aia maloko o kela keena, ka mea a laua i makemake ai e maopopo, o ko laua hoomau loa aku la no ia e hele no kahi o na rumi, o na ohua kapena, mahope o ka moku.

            Aia no o Tazana mahope o kela mau kanaka  kahi i hookolo aku ai, me ke akahele mae i ole ai oia e ikeia mai e laua. Hele pololei aku la ua mau kanaka nei, a ku iho  la mawaho o ka puka o kekahi rumi, alaila hoao aku la i ke poheoheo o o ka puka , a i ka maopopo ana, aia no ka mea nona kela rumi maloko kahi i noho ai, ia wa i kikeke aku ai kekahi o ua mau kanaka nei, a lohe aku la o Tazana i ka pane ana mai o kekahi leo wahine maloko mai:

            "Owai kela mawaho?" wahi ana me ka leo nui, e lohe aku ai no ka poe apau e maalo ae ana mawaho o kona rumi.

            "Owau no keia o Nikola o Ologa, e wehe mai i ka puka, i komo aku ai au iloko no ke kamailio pu ana me oe no kekahi manawa pokole," me ka lohe maopopo loa ana aku o Tazana o kela no o Rokofa, ke kanaka ana i haawi aku ai i na hoohoka ana no kana mau hana lapuwale he elua manawa mamua aku.

            "Nokeaha la e hiki  ole ai ia oe e Nikola ke waiho malie mai ia'u, me kou hoao hou ola mai e hoopilikia. Ua ike no oe, aole loa he hookahi manawa a'u i hookau aku ai i kekahi mau hoopilikia ana maluna ou."

            "Aole keia he manawa no na olelo o kena ano e Ologa, aka e kii mai oe e wehe ae i ka puka, he mau olelo pokole loa ka'u e kamailio aku ana. a ke hooia aku nei no hoi au, aole loa he mau hoopilikia wale ana aku ma ko'u aoao ia oe. Ma ka puka aku no au e ku ai, a kamailio aku i ko'u mau manao."

            Ma kela wahi, i lohe aku ai o Tazana i ke kani ana mai o laka o ka puka, o kona wa no ia i oili ae ai mai kona wahi e pee ana, a nihi hele mai la a ku ma kekahi wahi kupono, e hiki ai iaia ke ike mai i na hana a kela mau kanaka, maluna o ka wahine opio.

            Iloko o ke sekona hookahi, i nalo koke ae ai na huaolelo a Tazana i lohe ai he manawa pokole wale no maua aku mai kela mau kanaka mai, e hoike ana, in a e hoao kela wahine e uwa, alaila e uumi aku i kona kania-i. nolaila hoookahi hana nui ma kona aoao, o ia no ke ku me  ke makaukau ame ka makaala, no ka hana a kela mau kanaka lapuwale.

            I ka hamama ana ae o ke pani o ka rumi, ku koke aku la no o Rokofa ma ka puka, me ka huli o kona kua iwaho. aia no hoi kona kokoolua, ke ku aku la mahope on a; alaila kamailio aku la o Rokofa me ka leo hawanawana, aole nae he lohe pono aku o Tazana i na olelo, a aole no hoi on a ike aku i ka mea maloko mai.

            (Aole i pau.)