Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVI, Number 21, 24 May 1918 — Page 4

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

HOIKE KA ELELE KUHIO I KA MEA OIAIO

            @@@@ he hoike oiaio e ae a kakou e hiki ole iho ai ke @@nalua, no ke kulana o Amerika ilokoo keia kana a pela hoi me ke kulana pili kuloko e ikeia nei iloko o keia manawa, elike la me na mea a ka Elele Kuhio i kamailio ae ai, ma kana haiolelo ma ka auwina la o ke Sabati aku nei i hala, e kukulu okoa mai ana i kekahi mau hiona oiaio loa, e hoea mai ana, ke ole e laweia ae na keehina makaala a naauao no na ninau ano nui e loaa ai ka lanakila ma keia kaua.

            Ua loaa ia kakou na manao hoohuoi no ka ulolohi loa o ke aupuni o Amerika ma na hoonee hana ana iloko o keia kaua, mahope o ka hala ana o ka makahiki hookahi a oi, eia ka o ke kumu o ko kakou ike nui ole no na hoonee kau wikani ana ma ka aoao o ke aupuni o Amerika, no ka ulolohi no ia o na hana ma ka aoao o ka poe i waihoia aku ai ka hoomakaukau ana ma na mahele like ole, o ka oihana kaua ame ka oihana koa.

            Ua lohe nui kakou no na hoouka kaua ana a na pualikoa o Amerika ma Palani, ma ka aina a ma ka lewa, me ko kakou haawi ana i na mahalo kieki@ maluna o na alakai na lakou e hoonee nei i na ha@a o ke kaua imua, he mea nae e hookahahaia m@ ai ko kakou noonoo, i ka lohe ana, aole he oi@@ iloko o ia mau lohe ; in a pela, he kuleana nui ko kakou ko na makaainana, e koi ai i na mea oiaio loa e pili ana i ko Ameika kuleana oiaio maoli iloko o keia manawa ma keia kaua.

            Ma ka ninau dala i keia la, ua hookaawale ae ka akaolelo lahui i na haawina mahuahua no ka hooha@a ana aku ma na ano apau e makaukau ai ke aupuni o Amerika ; ua oho okoa mai ka lahui kanak@@@@lookoa a haawi i ka lakou mau kokua ana ma na mea pili dala, no ka holomua o ke kaua ; ina ua @@@@@na mea apau a ka Elele Kuhio o ka hoakaka ap@@@e i ko Honolulu nei poe, alaila, e holo aku na alawa maluna o ka poe i kuleana i keia kulana o ko aupuni i keia wa e pono ai, a e hoopauia ae hoi hamu hemahema a mau pilikia paha iloko o ka manawa pono loa, e hookui-he ole ia mai ai ko @  @ . no na hopena maikai ole e hoea mai anu oia keia mua aku.

            I ka nana aku, in a o ke kulana oiaio iho la keia o ka aupuni o Amerika i keia la, he uuku loa kona mau mokulele, kona mau mokkaua a moku halihau akana. pela me na lako kaua, alaila ua noho pouliuli maoli ka lehulehu no keia mea, me ke kuhilawa eia ke aupuni ma ke kulana wikani, a ke kokua nei hoi kakou ma na alahele apau e pio ai na @ a e kaa ai ka lanakila ma ko kakou aoao.

            I kekahi nei ke Kuokoa me ka manao o ka Elele Kuhio, o ka hoike ana maloko o na nupepe, i i kekahi mau hana ma ka aoao o na pualikoa, e keha wale aku ana a oi aku mamua o ka mea oiaio maoli aole ia he hana kupono, ua pulapu wale aku ia i kalehulehu, a iloko hoi l ia manawa hookahi, ua kokua aku na enemi, e hooi mai i ko lakou ikaika kupule a o ka uuku iho o na makaukau me na lako kaua ma ko kakou aoao, he mea maopopo loa, aia ma ka aoao o na enemi ka lanakila.

            Ma na hana apau loa i maa ia kakou, aole loa he mea maikai ka hoike akea ana i na meahuna i pili i kekahi hana, ua like no ia me ka haawio ana aku i manawa no na enemi e hoomakaukau ai ia lakou iho a oi aky i na makaukau o ka wa i hala, pela no na mea pili loa i keia kaua a ma kekahi olelo ana ae hoi ke makemake nei ka lehulehu i na mea oiaio wale no, i hiki ai ke lawelaweia aky na hana, e komohua ole ai kakou iloko o ka poino.

            Ua maopopo loa, he kaua keia i hoohiki paa ai ke aupuni o Kelemania ame kona mau hoa hui, e hoouka aku ahiki i ke kanaka hope loa, in a pela i'o, alaila me ka ikaika wale no, ame ke akamai, e hoea mai ai i ka hoohokaia ana o na makao o kela ano.

            Ua nui maoli ka manawa no ka hoomakaumau ana. ua lawa ke aupuni me ka dala, ua lawa i na koa ame na makaukau e ae no ka hoouka ana aku i ke kaua. o ka hoea koke mai i ka noho alii ana o ka maluhia. o ka manaolana ia o ke ao nei e kakali aku nei, oka olili mai o ia hopena, e hoauheeia aku ai na ao omamalu o ka pilikia ame na poino e hoopuni nei ia kakou,

            Me ke kanalua ole ke olelo ae, eia ke aupuni o Kelemauia iloko o ke kulana kupilikii i keia wa, mamuli o ka lukuia ana o kekahi heluna nui o kona mau pualikoa, he hoike oiaio keia, ma o ka ohiia a@a o na kanaka opiopio loa ahiki aku i ka poe elemakule, no keaha ke kaunana wale ana, no keaha ka hookalia ana, ano ka manawa e komo kino aku ai iloko o ka enaena o na hoouka kaua hahana ana, e kokua ana hoi i na pualikoa o na aupuni e ae ma ka hooikaika ana e hoopio aku i na enemi, e a haawi aku i mau haawina a'o maikai lia ia lakou.

 

KA NINAU PILI I NA MEAAI KULOKO

            Ua pololei loa ka Elele Kuhio, iaia i hoike ae ai, aole he ninau ko'iko'i halawau nei me kakou iloko a keia mau la, elike la me na mea pili i na meaai kuloko, e pono ai na makaainana o keia Teritore, e laa me ka ninau laiki ame ka poi, na ai kumu hoi a ka elua hapakolu o na makaainana e noho nei ma keia Teritore.

            I keia la, ua papalua ae ke kumukuai o ka laiki, i ko na makahiki aku nei i hala, o ka mea oi aku o ka pilikia, ua aneane e hiki ole i na lahui i maa i ka ai ana i ka laiki, ke kuai i ka lakou ai a i ka nana aku, e hoea mai ana i ka manawa e hiki ole ai i ka poe ilihune ke kuai i ka laiki, ke ole e laweia ae na hana, e hoomahuahuaia ae ai ko kakou laiki ma Hawaii nei.

            Ua like pu no ka poi pela ke pii loa mai nei ke kumukuai o ka poi, a o ka uuku iho o na wahi e hiki ai ke hoolawa pono i na makaainana me keia ai ano nui, ua ku a pilikia maoli ka pae ilihune, a in a penei iho la ke kulana a hala kekahi manawa loihi ma keia mua aku, he mea maopopo loa, e ku a pilikia maoli ana kekahi poe o kakou.

            I ka nana aku, he hookahi alahele e hoopakeleia ae ai kakou, mai ka halawai ana aku me keia pilikia i maopopo loa, o ia no ka hoohuli ana o ka noonoo o kekahi poe ma ka oihana mahiai ame kanu laiki ; in a e nui ana ka laiki ame ke kalo, he oiaio, e emi mai ana ke kumukuai o kela mau meaai, a e hoopakeleia ae ana hoi kakou, mai na poino i halawai mau aku me kekahi may lahui kanaka o ke ao nei, o ia no ka wi.

            I wahi e hoohoihoi ai i na makaainana ma ke kanu nui ana i ka laiki ame ke kalo, he mea pono e weheia na aina aupuni i kupono no ke kanu laiki, a no ke kanu kalo ana, i mau aina hookuonoono i na makaainana.

            O ko kakou mau poino maopopo imua o ke alo, ka hikimua e nanaia e pono ai, o ka mea i oi loa aku ai, no ka mea o na ai ia e ola nei o kekahi mahele nui o na makaainana.

            Aole e hiki ia kakou ke hoole ae i ka lilo ana o ka oihana kanu ko, i mea kokua nui aku i ka pono o na koa e hoouka mai nei i ke kaua, pela hoi na makaainana o na aupuni e kaua pu nei me Amerika, he pono uuku nae ia ke hookukuia ae me na mea pili loa aku i na meaai, a in a no i honeleia mai kakou me ke kopaa, aole e oi aku ana kona hoopilikia mai, mamua o ko kakou nele maoli ana i na meaai.

            Ma na aina aupuni i kupono wale no, e kanuia i ke ko, he mea maikai no ka hoomau ia aku ma ke kanu ko ana iloko o keia wa o ke kaua, aka no na aina i kupono i ke kanu laiki a i ke kanu kalo, i pau na hoolimalima, e haawiia ae ia mau aina e pono ai i na makaainana, no ke kanu nui ana aku i na ai, e pono ai na kanaka, ma ia ano, e hiki auanei i aHawaii nei ke hoopakele i kona may makaainana iho, a e kokua pu aku ai hoi i ka poe mawaho aku o kakou.

            Ina i makee na poo o ke aupuni kuloko i ka pono o na makaainana ai laiki ame ai poi, aole he hana hoopakele e ae iloko o keia wa kupilikii o ka aina, o ka waiho wale aku no i na aina aupuni, no ke kanuia i na ai a kakou e hoaa nei, ma ia hana ana, e hoopakele pu ana kakou i na ai a na lahui a ae mai ko kakou lilo pu ana aku i poe e ai ana ia mau meaai i malihini ia kakou ; in a e lako ana kakou i ka kaou mau ai ponoi.

UA PAU KE KUNANA WALE ANA

            Aole he manawa e ae i konoia mai ai kakou e lawelawe aku i kekahi mau hana no kakou e pono ai elike me keia : ua nui maoli ka manawa i noho nanea wale ai, a i kunana wale aku ai, oiai eia ka pilikia ame ka poino mamua o ko kakou mau ipuka hale, aka he wa keia e lawelawe ai i kekahi hana e loaa mai ai na kokua ana, in a no ia he mea uuku loa, ua nui ia mamua o ka nele o ka loaa ana mai o kekahi mea e pono ai.

            He mea hauoli no makou, ka lohe ana mai, eia na kanaka o kekahi may kuaauna ke hoomaka mai nei i ka mahiai i keia manawa, oiai no nae he hana no ia i kamaaina i na kanaka, i hoopalalehala nae no kekahi wa ae nei i hala, o ka pilikia ka mea nana e a'o mai ia kakouu, ua hoea mai i ka manawa e ku ae ai iluna a maloeloe, a lalau aku i na makaukau o ka oihana mahiai, i ka wa pono auanei, e hoopakele ana lakou i ko lakou mau ohana iho, a e hoopakele pu aku ana hoi i ka poe i lilo ko lakou noonoo ma kekahi mau hana e ae.

            He nui a lehulehu wale na kanaka ma keia kulanakauhale i hoolilo i ka oihana lawai'a i hana na lakou ;  no ke kokua ana aku i wahi e loaa nui ai ka i'a i na kanaka, ua hooholo mai nei ka ahaolelo kuikawa i kekahi kanawai e hoonoa ana i ka lawai'a ana me na hina'i uwea, nolaila he hana maalahi loa keia e loaa nui mai ai na i'a, ke hoomanawanui na kanaka ma kela hana, a e loaa nui ana no hoi ke dala ia lakou, me ka lako ma na mea pili i ko lakou noho ana.

            Ua pau ke kuaka'i ana i na hana poola, me ka manao he pono nui kekahi ma ia hana, oiai ke kakaikahi loa mai nei ke kipa ana o na moku ma Honolulu nei, aka e hooikaika e loaa na hana paa, a o ka oi loa aku no nae, o ka hoi ana ma na kuaaiana e komo kino aky ai ma ka oihana lawai'a a mahiai paha.

            He puikaika no paha ke ano o ke ola ana i ka manawa mua loa mahope aku nae o ka hala ana o kekahi manawa, e ohi mai ana no i na pomaikai, ke lawelaeia kela mau hana, me ka manao hoomanawanui.

            Eia na mahiko ke waiho hamama mau mai nei i kela ame keia manawa, i makaukau e hookipa aku i ka poe makemake hana apau, in a i lilo ka noho ana ma keia kulanakauhale, i hana pilikia, ma o ka noho hoaa, mai maka'u i ka hoi ana ma na mahiko, makaila, ka hale loaa wale, malaila na mea apau e pono ai ka noho ana, he hookahi mea nui, o ke kaawale aku o ka pilikia, a oluolu hoi ka manao me ka hauoli pu.

            O ka põe e noho nei ma kekahi mau hana no lakou e pono ai, aole no he hewa o ke au ana o ka noonoo ma kekahi mau dala ma na hinai uwea a mau hana ano like, malia e haawi pu aku ana ia i hana, na kekahi poe o kakou, a hoopakeleia ae hoi he heluna nui o ko kakou poe e noho wale, mai nei mai na kulana kupilikii mai.

Nuhou Kuwaho

            Ma keia pule ae e hoopukaia aku ai na kanawai o keia kau kuikawa o ka ahaolelo maloko nei o ka Nupepa Kuaokoa.

            Ma na mea i maopopo loa, ma kekahi la o keia pule ae, e hookuuia ai keia kau kuikawa o ka ahaolelo kuloko.

            No ka hoemi ana mai i na hoolilo poi nei ma ka pule i hala, he o ia mau ka hana a ka Madame Pele e noho mai la ma Hawaii.

            No ka hoea ana mai i na hoolilo poi o ka pule, eia kekahi poe keia manawa, mamuli no hoi kekahi o ka hiki ole ke kiai i ka palaoa.

            Eia no ke waiho nei kekahu mau palapala i hoounaia mai e na makamaka no ka hopukaia aku maloko o keia pepa, aia a loaa kahu kaawale o ka papa i keia pule ae, alaila hoopukaia aku.

            Ma kekahi ano i maopopo ole, i wela ai ka lima o kekahi wahine haole, a mo'a hoi ka helehelena o kekahi kaika mahi@ne Pake i ke kukui, ma ke kuea Pantheon ma ka Poaha aku nei o ka pule i hala.

            I kulike ai me na mea i hoolaila, e malama ae ana na komite o ka ahaolelo kuloko he anaina pule hoomanao maloko o ka Luakini o Kawaiahao, ma keia Sabati iho, no ka Moiwahine Liliuokalani i make.

            O na kanaka o ka oihana kukeawa ame ka oihana hoopae limahana o ka hopuia ana malalo o na kumu hoohuoi ma ka pule aku nei i hala, no ke komo pu ana iloko o na hana hoopae malu i ka opiuma, ua pau loa lakou i ka hookuu hou ia.

            O ka poe apau e holo mai ana no keia kau o ka Ahahui Paeaina iloko o ka mahina ae nei o Iune, maloko o ka Luakini o Kawaiahao, aole he uku hapa o ko lakou ukumoku, elike me ko na makahiki aku nei i hala, aka e uku piha ana lakou elike me na ohua e ae.

            Oiai e hana ana mawaho ae nei o kahi auau o ka lehulehu ma Kapiolani Paka i holo mahuka aku ai o Morris Stratemeyer, kela keiki opio o ka hopuia ana a hoopaiia no ka hewa aihua, he manawa pokole wale ae nei no i hala, ua paa hou nae oia i ka hopuia ma ke awakea o ka Poakolu iho nei.

            Ma ka la 7 o ka mahina ae nei o Iune e hoea mai ai ke Kakauolelo Lane o ke keena kalaiaina, no ka makaikai ana ia Hawaii nei, a no ka huli pono ana i na mea oiaio maluna o kekahu mau ninau ano nui, i pili loa aku i ke ola o ka lehulehu iloko o keia wa o ke kaua.

            O ka haina nane, Rev. Waiamau, ua pau kahiko i ka hoopukaia aku ma kekahi manawa ae nei i hala e noonoo iho ai ka poe he mau haina ka lakou o kela ano, no ka nane a J. H. Kawelowai, aole e hoopuka hou ia aku no ka lua o ka manawa, koe wale no na haina hou loa.

            E alawa ae e na lala o ka Ahahui Kaahumanu o Honolulu nei i ka hoolaha a ke kakouolelo e puka aku nei ma kekahi wahi o keia pepa, no ka hele ana i ka pule ma keia Sabati iho, ma ka Luakini o Kawaiahao, no ke anaina hoomanao o ka Moiwahine Liliuokalani i make.

            WASHINGTON, Mei 21. -Maloko o kana hoike oihana e hoakaka ana ke Kenerala Pershing i ke keena kaua no ka makau ole o kekahi mau koa Paele elua ma ka hakaka ana ma ke kahua kaua ma ka hapa komohana. Ua eha laua a elua, aka nae ua hakaka aku laua elua me 20 Kelemania iloko o ka wa i ka hakaka ana me na lima, a e hoohana ana i na elaupu, a i kekahi manawa me na pahi, a make kekahu heluna o na Keemania a hoehaia kekahu, me ka mau o ko laua paio ana aku i ka enemi ahiki i ka hoea ana aku o ke kokua.

POMAIKAI KA POE MAKAALA

            I kela mau la aku la, ka pau ana i ka huli pono ia o ka moolelo o na kuleana apau e waiho la ma Waiahole, Waikane, Hakipuu ame Kualoa ma Koolaupoko, Oahu, e Kale Hapakini Opio o ke kanaka e ninau a e hui ana me ia i wahu e maopopo pono ai kona kuleana, oia no ke kanaka e pomaikai ana. E haue mai a e hele aku kakou imua.

                        KALE HAPAKINI OPIO,

            37 Alanui Kalepa Iuna.

6291- tf

Nuhou Kuloko

            WASHINGTON, Mei 18.- Ma o ke koho ana a 237 ia 30 ua hooholoia e ka hale o ua lunamakaainana ka hila hookapu waiona a ke senate e hookapu waiona a ke senate e hookapu loa ana i ke kuaiia o ka waiona ma Hawaii iloko o ka manawa kaua. He hoololi ka i waiohoia mai e Lunamakaainana Staford o Wisconsin e kauoha ana no ke koho hou ana a ka lehulehu maluna o keia ninau ma kekahi koho paloka laula, eia nae ua haule wale ka hoololi.

            WASHINGTON, Mei 18- He lono meahou ka iloaa mai ianei e hoakaka ana no ke kukalaila ana ae o ke kaua wai koa e na Kalelemania maloko o Odesa, kahi i ala ae ai he mau hakaka weliweli maluna o na alanui.

            LONDON, Mei 18- Ua lukuia e na kauka lele i ka lewa Pelekane, Palani ame Amerika he 56 mau mokulele Kelemania a ke hoomau mai la no lakou i ka hoohaule ana iho i na poka pahu maluna o na kahua ma ke komohaua kahi a na Kelemanua e hoomakaukau mai la no kekahu kaua nui hou a lakou, a mamuli nae o ia hoohaule mau ia iho o na poka pahu i hookaulua ai na Kelemania i ka lakou hoomakaukau kaua ana no ka hoonee koke mai.

            WASHINGTON, Mei 18- Ua hoolahaia ae e ke keena oihana inisua kaua Amerika he 2,092,000 ka nui o na koa ame luina o $16,662,000,000. Aneane ma kahi o 11,000 ka nui o na palapala noi i loaa mai i kela ame keia la.

            VALDOSTA, Mei 20- Ua liia maanei ma ka po i hala he paele o Hayes Turner ka inoa, me Mary Turner, kana wahine. O ka eha iho la keia o ka poe i make i ka ahakanaka piha inaina mai kela Poaha mai. Ua ahewaia keia mau Paele ae la mamuli o ko laua hui pu ana me kekahi mau mea ua laua i pepehi a make i kekahu kauaka mahiai ame ka pepehiia ana a eha loa o ka wahine ke karaima i hanaia ai ma ka po Poaha ma kahi kokoke mai ianei.

            GENEVA, Mei 19- He eono mau wahune Kelemania opio i hoopai paahaoia no kekahu manawa loihi no ka akeakea ana i ka laweia o na koa Kelemania i hoonohoia ma ka papu ma Dresden no ke kaua, no ke kumu he maopopo loa ko Kelemania hoopio ia i ka manawa hope loa.

            MOSCOW, Mei 20- Maloko o Petrograd ame ka hapanui o na kulanakauhale nui e ae o Rusia ua lilo ka ai i ka ninau koikoi a ke hookokoke loa aku la i kahu o ka hahana loa. Maanei ua ikeia no ke emi mai, aka nae aole i like aku ka oi loa o ka hahana me ko ke kapitala mua.

             NEW YORK, Mei 21- Ua kakauinoia e Kina ame Iapana ke kuikahi no ke kaua hui like aku o ko laua mau pualikoa maloko o Siberia. He mau kumu hana e ae kekahu i hoopaaia maloko o ka aelike kuikahi aohe nae he mau kumuhana kupono no ka hoolahaia ae ma ke akoa.

            WASHINGTON, Mei 21- He umi mau mokuhao i pau i ka hanaia a i haawiia aku i ka aupuni i hoolahaia ae e ka papa kapili moku iloko o ka pule i hala. He 14 mau moku hou aku no lakou ka huina nui o na tona he 43,000i hoolauaia aku i ke kai.He 22 mau moku laau i hoolanaia aku i keia mahina.

Ka Puupaa Nawaliwali ka Mea e Elemakule Ai

            Nui wale ka poe noho aew me ka lolo ke aui ae na la oo, ke eha o ke kua ka pilikia o na puupaa ame ka eha ame ka hu'i o ka ma'i rumatika. Ma ka hapanui o keia mau pilikia, ma muli mai ia o ka pololei ole o ka hana a ka puupaa e pilikia ai ka puuwai malohi mai la paakiki mai la na aakoko a loaa ka ma'i Bright, Mai hookuu aku i na puupaa nawaliwali e hoelema kule mai ia oe. E lawe koke i na Huaale Kuahaueenee a Chamberlain. Ua hoihoi hou mai lakou he mau kaukani, a ko lakou kulana ikaika. "Ke lolo mai kou kua-E hoomanao i ka inoa." (Mai pono noi wale aku no i laau no ka puupaa- e noi maopopo aku no na Huaale Kuahaneenee Puupaa a Doan a mai lawe i laau a ae.) Eia na Huaale Kuahaneenee Puupaa a Doan ke kuaiia nei e ka poe kuai laau apau ame ka pe malama halekuai a i ole e hoounaia aku m@ kumukuai e ka Holister Drug Co.,  akena no ke Paeaina Hawaii.-Hoolaha.

NA MEAHOU O KA KAHUA MAʻI

            E Solomon ahonui, ka noi hou aku nei au i kou lokomaikai i wahu rumi hou nou ma ka papa helu elua, ohua oneki o kau maku ke kuakoa, ke alakai o ka lahui Hawaii, i kela mau hua e kau ne la maluna i ike mai hoi na makamaka ame na hoaloha o kuu aina kulaiwi nei, ka poe hoi i hookii muaia mai ke kahua ma'i aku nei, ka poe na lakou i hooikaika i kekahu may mea a makou e noho hauoli aku nei, o ia ke kii onioni a pela aku.

            Ma ka la 11 iho nei o Mei, ua lokomaikai mai ko makou lunanui J.D. MeVeigh ia makou ka poe hana e loaa ia makou he manawa maikai a ike ai i na lealea o ka la a ia po iho, he ahamele. I ka hiki i'o aua mai i ua la la, he la kalae maikai, a ua ike aku au i na kane, na wahine, e momoku ana i ka hale kiionioni hou, aia ilaila na mea kuai o kela ame keia auo, a o na loaa no Ke'a Ulaula wale no, na mea hanalima a na wahine, ka lauhala, ka lihilihi, a pela wale aku, aole e pau a piha paha ke Kuokoa ia'u wele no ma ka helupapa ana, o na meaai kekahu, nui ka ono ame ka maemae o ka hanaia ana e na lele lima palupalu poe i loohia ole i keia ano ma'i aloha ole, a ike aku la hoi i na kaa otomobile e iho mai ana, a e pii aku ana, a lohe mai a@ o na on a nona kela poe kaa ua haawi lakou i naloaa o kela la no Ke'a Ulaula. Nui ka mahalo i keia poe aloha hoakanaka.

            I ka po ana iho, nui na mea hoohauoli i ka mauao, mai na ma'i nana e hoonanea i ka lehulehu, mai na kaikamahine mai o Bishop Home ka hoomaka ana i ka 7:30 pm Nui ka nani o ka lakou paani o ia po; lohe mai au na kekahu kaikamahine huapala e a'o nei ia lakou, he poe Pukiki kekahi; nui ka maikai o ko lakou paani, he poe koa ame ka haukapila, ua like ka aahu o na kahu ma'i me na kahu ma'i o ke kahua kaua; i ka pau ana o ka lakou paani ana, namu paipai aku la au me ke koena lai no, you boy and girl good. Ha'i mai la ia'u ua kekahu opio Pukiki makapo i noonoo ia mea; kahaha iho la ko'u noonoo maka aka ikaika ka noonoo kokua i ke Ke'a Ulaula; aloha ino!

            He nui aku na mea e hookahahaia ai ka noonoo aka aole e hiki ia'u ke haha;i papa aku i ka nui makee o na ma'i i ka have haki ame ka poe iloko o ka pilikia, a keia kana e hana mai nei. Ia po no ua hele mai la ko makou maua lunanui me kekahu lele maka hanohano, i ke mele mai ia makou, aka mamua o ka himeni ana mai o ua lele la, ha'i mai la ka makua lunanui i kekahi nuhou kaumaha, o ia hoi o Mekia laka, ua nolawale.

            Mea e ka ehaeha o ka noonoo o kuu mau hoa ma'i a o ka poe apau i loaa ka mahalo ana i keia kanaka, ka mea hoi nana i hooiaio mai ia makou ma ka ikemaka ana iaia maluna iho o ke kahua ma'i aole hoi ma ke kiionioni, a i ole lohe pepeiao i ka mokulele.

            I ka la ana i hiki mai ai i ke kahua ma'i nei a lele kaapuni oia maluna o makou, hoomanao koke au i kekahu mele i kakuia e kuu aikane penei:

            I Parisa aku nei au,

            I ka lele baluna poniuniu

            I ka hookuu ana a ko makou makua lunanui i kana haiolelo, ku i ka naauao e a'o mai ana ia makou i ka hana e hiki ai ia makou ke kokua i ke aupuni, a o ka mea hoi e lana kila ai ka have hoku ame kona mau hoahui hawi mai la oia i ka mahalo i ka poe i kokua i ka holomua o kela ahamele, a o kana huaolelo hope a'u e hoomanao may neu o ia keia:

            He hilina'i ko'u iloko o ke Akua ka Haku aole i poino ke ola o Mekia Kalaka. I kona hookuu ana iho i kona leo hele mai la ua lele maka hanohano nei a ku iho la me kekeahi lele opio no ka Bishop Home, a ike aku la au i ka noho ana iho o ka lele opia o hoomanao ae la au nana ana ka e hookani ka piano, alaila lohe aku la au i ke kani o ana mai o na kaula o ka piano, he ku i ka nani ame ka maemae ka paani ana a keia lede opio, i ua lede maka hanohano no paha ka ike ua hki mai i kona wahu e mele mai ai, o kona hookuu ae la no ia i ke kan o kona kileo. Ea, he meha pu wale no oloko o ka puano ame ka leo o ka lede ka'u e lohe ana; i ka hiki ana iwaena konu akahu no au a hoomanao hou ae i ke ao malamalama, i kuu wa e holoholo ana i kuu mau la opio, i ke kulanakauhale o Kakuhihewa, Oahu ilaila wale no au i lohe ai i kekahu leo maemae elike me keia iwaena o ka poe hanohano ame ka home o ka poe waiwai no laila e Mrs. Monroe e lawe aku i ka makou hoomaikai ia oe a nui loa.

            E Solomon ahonui, he wahi mea uuu koe oia keia: I ka la 13 nei, lohe mai ai ia loaa o Mekia Kalaka, ia la no ninau aku la au i na komike lealea, pehea mahuahua no na wahi hua kuikui o ka mala o Lanikaula Olelo mai la ia'u aole he hua o ke kuikui i keia wa, aka ua loaa aku nei ia lakou he punana meli, aohe meli oloko, Mea aku la au laki no oukou i ke kiki ole ia. Mea nui mai la, aole kiki o ka meli hana momona, a he honey bee ka aole ka o ka meli kopiaa hope, o kuhihewa au; ninau aku la au puha aku la no hoi i ka momona Hai mai la ia'u nui ka momona $800 pukapuka a oi, aneane no paha $1000, ano like keia me Kanaana.

            Maluna o@na mea apau, ke haawi aku nei au i kuu mahalo i ka Lunanui J.D. Me Veigh, i ka haawi ana ia makou i la hoomaha ka la 11 iho la i ke kauka ame kana wahine ka makana alaua i haawi mai ai i ka poe kiai kikiki a loaa ka helu laki a a i ka poe no apau o ke kahua mai nei ku aloha oiaio.

            I ka la 16 iho nei, i ke ahuahu kionioni ha'i hou ia mai la ia meahou, he makuahine eia me kaou o kana keikikane ua au aku ua au aku la i ke kai loa no ke kahua kaua; aloha ino a he ahe ka i koounaia mai la iaia no ka hoomanao ana i kana keiki; aloha no keia makuahune hala ke keiki i ka aina hookahekoko noho ka makua hine i ka aiana hoehaeha.

            Mr. Sol. Hanohano nou ko'u mahalo uui. Oke aloha ka heke.

            SAM P. JONAH

            Ma ka aha hookipa a ka ahahui o na Kaikamahine a na Pukaua e malama ae ana ma ka Luakini o Kawaiahao ma ka hora elua o ka Poaono, Iune 1, ua makemakeia ka lehulehu apau e hoea ae no ka lohe ana i na haiolelo a Kapena A. J. Pequegnat ame Mr. W. T. Sherman, he mauhaole akamai i ka haiolelo no na mea e pili ana i kekaua.

HAAWIPIO OKOA IAIA IHO I NA LUNA AUPUNI

            No ka hoopilikia nui ia o kona lunaikehala, e kiki ole ai iaiai ke hiiamoe i ka po, i haawipio okoa ae ai he haole malihini o H.Y. Ing ka ino iaia iho. imua o ka Ilamuku Amerika Smiddy, ma ke ano he pio oia na kekanawa no kekahu hihia aihue i ka waiwai i haawiia aku nana e malama oiai oia e noho hana ana ma Danville, Ilinoi.

            Ma kahu o k hookahu kaukani me elua haneri dala i aihueia eia, a ma kana olelo, ua lilo kela hana hewa ma kona aoao i kumu e loaa ole ai ka hiamoe maikai ana iaia no ekolu mau po aku mamua pela iho la ioa i manao ai, o ka mea wale no nana e haawi mai i ka maha i kona noonoo, o ia ka noho hana ana aku no kona hoopai elike me kana i ike ai i kona hewa iho.

            Mahope iho o ka hoakaka ana aku o kela kanaka i kona hewa ame kana mea i makemake ai e hanaia aku nona, ua hoihoi ia mai oia malalo o ka malu o ka oihana makai o ke kulanakauhale nei, malaila oia e kakali ai ahiki i ka loaa ana mai o na mea oiaio e pili ana i kona hana io ana i ke karaima aihua alaila maopopo na mea e hana aku ai nona, in a paha ia no ke kukali ana a hoea mai kekahu makai mai Amerika mai e kii iaia a i ole na kekahu mea paha  mai Honolulu aku nei e hoihoi iaia no kona wahi i hele mai ai a hoea i Hawaii nei.

            Oiai e noho hana ana kela kanaka ma ke ano he mea malma buke no kekahu hui ma Danville, Illinoi, i lawe ai aio i ka huiua dala mahuahua a ka ui i noho hana aku ai oia.

            Ma kana olelo i kona wa i ike ai i ka nui o kona mau aie, ua laew oia i kekah huina dala o ka hui a hoopau aku la i kela pilikia, me kona laew hou ana ae he huinaokoa loa, i hiki ai iaia ke haalele i kela wahu a holo mai no kahu e pee ai oia, eia ka aole oia o lanakila ana mai kela hana hewa mai.

            Ua haalele aku kela haoleia Kapalakiko a kau mai la maluna o ka mokuahi Columbia, malalo o kekahu inoa kapakapa, a ma ka pule koke aku la no i hala i hoea mai ai kela haole no keia kulanakauhale.

            Mamua o ke kaa ana aku o keia haole malalo o ka walu o ka oihana makai ua hoike ae oia he ohana no kona e noho mai la mahope eia nae aole oia i hoakaka aku i na luna oihana federala, no kekahu wahune me ka uhimaku ana o ka haawi hope ana aku i kona aloha mamua o kona haawipio okoa ana aku iaia imua o na kanaka o ka aupuni.

NA MEAHOU O MAKENA, MAUI

            Ma ka la 20 o ka mahina i hala, i hoomaka ia ai ka hana ana, he ipukukui hou ma ka lae o Pahaka, Maui a eia keia kukukui ke a nei i ka pa ame ke ao me ke kiai ole ia a ua pau kela halekukui ma Kanahena i ku loiai no na makahiki he kanakolu a oi

            Ma ka la 11 o keia mahuna i hele hoa aku ai o Mr. J. Kauwekane ame kona ohana i ka hukilau, aohe no he nui loa o ua ia i loaa oiai o kamakaele ame ke kalakea ka ia nui i hei mai ua ai ia no nae ka poe makaluhi, he kakahi aka puanuanu keia i kahu wai pumahana ole aauew ua hala loa!

            Ma ia po ana iho, ua hele aku la o Mr. Piho i ke kiloi upena ma Abuaakala, aia no keia wahi kokoke i Kanahena hookahi no kiloi ana he 4 kaau a oi he u@@oa ka inoa o keia ano ia ua like no ke ano me ka amaama koe wale no o ka miomiuo o ke poo o keia ano ia ua like no ke ano me ka amaama kow wale no o ka miomio o ke poo o keia ano ia he ia ono no nae i ka ai ku kaulai iluna o ka paala hoi luuluu i ke one Hana kahu ka@ kka aka a no wahu luahine poninio I tell you, me ka nana ole. Sure kela!

            Ma ka la 22 ae, ua hoohuiia ae ma ka mare o Awai ame Hooleia Auwaeloa ma ka halepule o Keawalai na ka Rev. J. S. Poepoe i hipuu ia laua a lilo i hookahu he maikai ka mare no na mea apau ke kilo ole aku i ke kaua kau mea aloha.

            He mau la owelawela keia o Kanahena nei me na wahi me na wahi kulu pakaua liilii mau nae na pua ewala a kou mea kakau ame kona wahi pili a pela pu no hoi ka pae apau he nui ka poe e mahiai nei i keia manawa oiai he wa wi loa aku ana keia i ike ole ia mai mua mai a nolaila o ka wa pono keia e hooakaukau ai kela ame keia nona iho.

            He mau wahi meahou ia o kuaaina nei a hoea hou aku no i ka wa pono.

            Hainaia mai ana ka puana ke awe mai nei o Kakio i ka pololi ai ua lawa kaua ke hili hoi nei ke keiki o ka lae aa ua ahiahi ke kololio mai nei ka makani huihui.

            Me ka Lunahooponopono kou mahalo a nuiu loa ame na keiki oniu hua kepau o kou papapai kou a@lieu

            Owau no a mau

            PETER KAMANO, SR.

HE RULA MAIKAI NO KA HOME

            E kukulu i rula no kau home o ia ka malama mau ana he omole o ka Laau Hoopaa Hi a Nahu o ka Opu a Chamberlain no ke kupale ana aku i ka pilikia o ka opu. He hikiwawae kana hoola ana, aole e palekana kekahu home ke ole ia mea. Eia ke kuaiia nei e ka poe kuai laau apau o Benson Smith & Co., Ltd., na akena no Hawaii.- Hoolaha.