Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVI, Number 21, 24 May 1918 — HE MOOLELO NO TAZANA A I OLE Ka Hiena o na Ululaau Anoano o na Kapakai o Aferika [ARTICLE]

HE MOOLELO NO TAZANA A I OLE Ka Hiena o na Ululaau Anoano o na Kapakai o Aferika

I 1 \"le l«.»a au e ae i kou manao e Nikola," i lohe aku ai o ! , ;:i,i i ka pane ana mai o ka leo wahine maloko mai. l : ka nui o kau niau hooweliweli ana mai ia'u, e ae r ; ii e lu.oko i.kou manao lapuwale. Ke nonoi aku nei au I <_• N'ikola, e haalele koke mai i kuu rumi nei, a mai! . l;ui e hele hou mai elike me keia e hoopilikia ia'u." | 'iaha la hoi. aole-au e komo aku ana iloko e hoopilikia . aka e ike ana oe i ko mihi, au e olelo iho ai, he oi ae •10 o kou maliu ana mai i ka'u koi. Mai manao oe i ko •ka ana mai ia'u i keia manawa, he kumu ia e ko ole ai : makemake, o ka'u hoohune iho la no ia ahiki i ke kaa '' ka lanakila ma ko'u aoao. Ina he makee kou i kou auie ka hilahila e kau mai ana maluna ou ame kau—" 1 pau pono aku na olelo a Nikola Rokofa o ke kamailio , aku. ua puoho e mai la ka wahine opio me ka pane a'na r:-;i : ' \..le loa e Nikola," i pane hou mai ai ka leo maloko mai, ke emi hope mai la no ia o Nikola Rokofa, me ke kunou' i ! ae i kona kokoolua. o ka manawa iho la no ia o Paulo īn-i aku ai, me ke pani ana aku j ka puka a paa. a ku vr.ii:c ilio la no hoi o Rokofa mawaho, me he mea la, e hooa ana i na mea e kamailioia ana maloko, aia hoi ka mino:ama kona mau papalina. Ke lohe aku la o Tazana i ka leo o ka wahine maloko, e f iia ana ia Paulo e haalele koke iho oia ialoko o kela :ii. o hoike aku auanei oia i ka lohe i kana kane, e hele :i a hopu i keia kanaka a ke komohewa, aka he leo akaaka : . iienehene kana o ka lohe ana aku mai ia Paulo mai, me k i pane ana aku : i ko ka manawa e hoike aku ai imua o ko kane no'u nei, e : ;!o ana oia he paahao na ke kapena o keia moku, no ka ::i a ua loaa mua aku ka lohe i kela aliimoku, eia oe ke hoo- !; ;-a nei 1* kekahi kanaka mawaho ae o kau kane maloko o k«.u rumi." . ' lle mea ole kena mau olelo au, ua hiki loa ia'u ke hoo-j •i .u aku i na pohihihi o ka'u kane." ) kau paha ia e manao nei, a e hiki i'o ana i ko kane ke mauaoio mai i kau mau olelo, aka no ke kaj>ena nae o keia uioku. a no na kanaka kakau nupepa, aole loa lakou e i manaoio mai ana, o ka lakou e manao.iho ai, he nuhou ano ' i'i loa keia. e laki ai ka nupepa i ke kuaiia ma na wahi apau / ka honua nei. " \ia ko mau hoaloha ke noho nanea mai la, a i ka wa ] au.anei e oili ae ai ka nupepa me kekahi meahou, 110 ke ano ! " kau hana nialuna nei o ka moku, e lilo ana ia meahou i j ;:n a ano nui i ko lakou noonoo, i ka wa e heluhelu iho ai,! < >iai e ai ana i ko lakou aina kakahiaka. O ka mea e hooi !oa | u aku ai o na mahao hialaai o ko mau hoaloha 110 ke ano : i. kau hana, o ia 110 kou hookipa ana mai i ke kauwa a kou 1 kaikunane, i hoa nanea nou, pehea la ia i kou manao?" "O oe kekahi o na kanaka lapuwale loa e Paulo." wahi a ka uahine o ka pane ana mai, me ka maka'u ole. "O oe kekahi o na kanaka hohewale, a i kuu wa auanei e hawanawana aku ai i kekahi inoa ma ko mau pepeiao,. ia wa e ike i'i" ai oe, i ka hewa loa o kou hoao ana mai e hooweliweli 'a'u. a e hoao mai hoi, e koi ia'u e hoike aku i ka mea a ko \ haku i makemake mai ai e loaa aku," alaila meha iho la olo- ' k< - o ka rumi,-a Tazana e koho aku la, ua hawanawana nfai la kela wahine ma na pepeiao i ka inoa ana i makemake ai e lolie kela kanaka. lle manawa pokole wale no nae ka halii ana iho o ka melia maloko o kela rumi, ia wa i hoomaka ae ai o Paulo, e hoopuka i na olelo hailiili, me ke pahupahu o kona mau v awae, alaila loheia aku la hoi ka leo kapalili o ka wahine, a 'namua o ka nalohia ana aku o kela leo uwe kapalili, o ka j īnanawa no ia i haalele aku ai o Tazana i kona wahi e pee I ana. a holo mai la oia imua, i ka ike ana,aku o Nikola ' l\"ki»fa. hoomaka aku la oia e h*»lo, ua paa e aku la.nae ka 1 i o kona kuka i ka hopuia e Tazana, uwoki oe e pipika wale ana no. me he wahi keiki uuku la. ' lfe hookahi noon'oo iloko o Tazana i kela manawa, o ia ii" ka lawelaweia o ke karaima pepehikanaka maloko o kela ' unii. nolaila aōle oia i hoonui hana wale, ma ke kahea ana aku e weheia mai ka puka, aka ua hoopili okoa aku la no -1 i kona poohiwi i ka puka, a he uina ana, aia hoi, ua ha- '' ania ae la ke pani pukā, a komo ana no o Tazana iloko, 1 e ke kaualako pu ana aku ia I£okofa mahope ona. ■ \ia hoi maluna o kekahi punee' haahaa, e moe mai ana ke kino o kekahi wahine opio, a ke lele iho la o Paulo malu-' ' ! < >na. me ka paa ō kekahi lima i ke kania-i, a ke hooikaika j ;i la no hoi kela wahine, e kaawale aku ka lima, o ke ' i;:aka puuwai eleele mai ka 'paa ana i kona a-i. lie hookahi no pa'i ana a Tazana maluna o ke kua 1 ui--. uwoki oe i ua kanaka nei, e wikiwiki ana i ka hoo-* 1 1 i ka paa ana i ke kania-i o ka wahine opio,-a ike iho la i'azana, o kela 110 ka wahinie ana i ike ai ma kela auwina e nana pono mai ana iaia. "Heaha ke ano o ka mea a'u e ike nei?" i liuli ae ai o . ana. a ninau ae la ia Nikola Rokofa. eia nae aohe he • " ii i-ane ma na lehelehe o ua kanaka nei, alaila kauoha aku ; ■ Tazana i ka wahine opio i ka pane ana aku: | i k;u>nii aku oe i ke ki uwila ma ka aoao o kou rumi, 110 kaiiea ana aku i na aliimoku e hele mai a hoopaa aku i | ;• niau kanaka ino i ka hao hoopaa lawehala, ua lawa 1 aua a keia mau kanaka, e hiki hou ole ai ke hookuukuu e ia laua e hele lanakila malulia nei o keia moku." " \-'le. aole!" i pane wikiwiki mai ai ka wahine opio, me ■'il'i ana ae a noho pono iluna, me ka hoomau hou ana ! ! i kana kamailio ana: "Manao au no'u 110 ka hewa, i ka 1 "Uaukiuki wale ana aku nei no i keia mau kanaka, a ke aku nei a'ii . i kōif oluolu, maanei nei iho la no pau I ' huna." a no ke kui'o o ka nonoi ana mai a ka wahine ;a Tazana. ua hoopau wale ae la no oia i kela manao ■'•ka nae iloko ona. aia kekahi hana ano pohihihi, e pono | ikeia aku ka lohe i na kanaka o ke aupuni. e pili ana . > ' hana a keia mau kanaka lapuwale nui wale. | \ aila. o kou makemake maoli anei, aole au e lawelawe : ' kekahi'hana no ka uku pono ana aku i keia mau kana- ( '- ninau aku ai o Tazana i ka wahine opio. I e < - ko'u manao maoli no ia. ke oluolu mai nae oe." i \knla ua makemake no anei oe, e hoomau aku keia mau ■ka i ka hoopilikia ana ia oe?" . , ' . ! ; 'iiki ole i ka wahine opio ke pane mai i kela ninau, a ' ' "na nolio mumule loa, ua pahola ae la ka minoaka ma ' : i alina o Nikola. me ka loaa koke ana aku hoi o ka Tazana. Jie hookahi kumu nui o ka hiki ole i kela 11 uie ke pane mai iaia, mamuli no ia o kona maka'u me ; ■ I'• , p"hupo i keia mau kanaka elua. * I "e nani hoi ia. aole 011 ae mai,' e waiho aku i keia mau ■-•''naka nialalo o ka malu o na aliimoku ahiki i ke ku ana ; ku 0 ka moku i ka aina, ia wa e lawe maoli ae ana 110 au ka mana iloko o ko'u lima, a hana aku i ka mea a'u i ike ai. ua kupono no laua nei. ... E lohe olua e keia mau kanaka lapuwale, mai keia manawā

aku, e hoopau loa olua i na hoopilikia ana i keia wahine opio, a iloko o ke koena aku i koe o na la a'u e noho ai maluna nei 0 keia moku, e makaala loa aku ana au i ka olua mau hana, a ina e loaa pono aku ana kekahi o olua e hoopilikia ana iaia, alaila owau j!)onoi no auanei ka mea nana e haawi aku i ka hoopa'i kupono loa maluna o olua, me ko'u nana ole ae i na aliimoku, a i ole ia i na kanaka paha o ke aupuni. *'E ku koke olua a hele mai keia rumi aku,'' me ka.hopu ana aku o Tazana i ka a-i o ke kuka o Nikola, a huli ino aku la iwaho, me ke kikiwi hele ana aku o ua kanaka nei, a hooku'i aku Ia i ka paehumu o ka moku, pela no hoi i lalauia aku ai ka a-i o ke kuka o Paulo, a he hookahi no ia ka ana, he walawala ia a hooku'i aku la me kona kokoolua. I ka ana aku hoi o kela mau kanaka, ia wa i kilmailio hou aku-ai o Tazana i ka wahine opio i ka i ana aku: , "Ina e hoao hou mai ana kela mau kanaka e hoopilikia ia oe, alaila o ka'u e kauoha aku nei i kou oluolu, mai huna oe ia mea, aka e hoike ae ia'u, e haawi 110 auanei au i ka'u mau kokua ana no kou pono, i na manawa apau." "Ke kaumaha loa nei au, no kou ana no ko'u pono, no ka mea mamuli o ia hana, ua hoolilo aku oe i kela mau kanaka i mau enemi ino loa nou, aole loa e moe ko laua mau maka, ahiki i ko laua hookau ana mai i na hoopilikia ana maluna ou; nolaila e pono oe e makaala loa ia oe iho, o lilo auanei oe i pio na keia mau kolohe nui wale." "E huikala mai oe ia'u, no ko'u hoike mua ole ana aku nei 1 ko'u inoa ia oe, ke kāmailio malihini wale nei no kaua, o ko'u inoa oia no o Tazana." "Auhea oe e Mr. Tazan&, mai manao iho oe, o ko'u ae ole ana i kou manao, e kahea i na aliimoku, ua nele au me na manao hoomaikai he nui, no kau mau hana hoopakele, aole loa pela, aka ua noho aie au ia oe, e lilo ai ia aie i mea nui loa na'u e noonoo māu ai. C) ke aloha no kou," me ka haawi ana mai i kona lima ia Tazana, a hopu aku la no hoi o Tazana i ka lima no ke aloha ana, o kona hemo mai la no' ia, a hele holoholo aku la iluna o ka oneki. Ua hoopohihihi nui ia mai ko Tazana noonoo, no kona halawai ana me kekahi mau mea"elua maluna o kela moku, oia ke kauna ame'keia wahine opio. aole o laua makemake iki e waihoia aku kela mau kanaka ino malalo o ka malu o na aliimoku; a mamua o koua Jioi ana e hiamoe ma kela po, e noonoo nui ana oia no kela* wahine opio u'i, ana o ka halawai malihini ana. , He hookahi mea i maopopo iaia, ua mare kela wahine opio i ke kane, ua hooiaio loa ia mai ia mea, ma o ke komolima ma kona manamanalima, a o i mihi iho ai, o ia no ka loaa ole ana iaia o ka inoa o kela wahine opio. • Aole i halawai hou o Tazana me na kanaka ino elua, aole no hoi me ka wahine opio ma ia hope mai; aka ma ka auwina la nae o ka la hope loa o ka moku ma ka moana, oiai o Tazana e hele mai ana no kahi o kona noho, ua halawai mai la oia he alo a he alo me ka wahine opio ana i hoopakele ai mai ia Nikola ma mai. " , I ka wa i ike mai ai o ka'wahine opio i kona hoopakele, ua minoaka iho la oia a kaa e mai la ma aoao ke kamailio ana: "Ke hilinai nei au, aole kuu hoopakele i ha'oha'o,no ko kaua halawai ole ana i kela mau la aku nei, o na mea au i ike ai maloko o ko'u rumi. Ua loa ia mai ko'u noonoo no ia hana, a ua piha 110 hoi au me ka hilahila, akahi no a loaa ia'u ka manawa e haalele aku ai i ko'u rumi, a hele mai la i ka holoholo, eia ka e halawai pu ana kaua." "He mea oiaio, aole .e hiki i kekahi mea i ke ano o ka hipa, i ka manawa a ka liona e lele aku ai maluua ona," i pane aku ai o Tazana ma ke ano nanenane o kana mau olelo. "Ua ike mua au i ka hana a kela mau kanaka, he hookalii la, mamua ae o ko laua hoopilikia ana mai ia oe, ke ole nae au e kuhihewa, maloko no ia o ke keena puliipaka. I ka maopopo ana o ko laua ano ia'u, ame ka laua mau hana lapuwale, ua loaa pu mai Ia no hoi ia'u ka hoomaoptJpo ana, o ka mea a laua i makemake ai e -hoopilikia aku, aole ia i like aku me-ko laua mau ano ino. Ona kanaka o keia ano, ona manao lapuwale 110 ka iloko o laua, e ku-e mau aua i na ano maikai a oiaio iloko o ka poe apau a laua i hoolilo aku ai i mau enemi ino loa no laua." "E lawe aku i ka'u mau mahalo kiekie ana no ke ano o kau mea i manao ai no kela mau kanaka ame ke ano o ko laua hoopilikia ana mai ia'u," wahi a ka wahine opio, me ka minoaka ana mai. "Ua lohe mua au i na mea e pili'ana i kela paani ]jepa hahau maloko o ke keena j)uhipaka; ua hoike mai kuu kane i ka moolelo piha o ka hana hoopilikia i hookauia aku maluna ona, a o kana i mahaio mai ai, o ia no ke koa, ka maka'u ole ame ka ikaika o Tazana, eia ka o oe ka mea ana i akena mai ai, a ua noho aie loa oia, no ka hana au i hoopakele ae ai īaia, mai ka hoohilahilaia, e keia mau kanaka^no." "He pomaikai nui keia i loaa ia'u i ka ike ana, eia ka o ke Kauna De Kode, o kau kane ia." "Ae, o ka'u kane ia, a owau ke Kaunawahine De Koele." "Ina pela ea, ua uku pono ia mai au e ka niaelame, mamuli o ka loaa ana ae la o ktia ike ia'u, ua lawelawe aku au i ka' hana hoopakele i ka wahine a ke Kauna De Kode." "Ua ili iho maluna o'u ke ko'iko'i o ka noho aie ana malalo ou, e hiki ole ai ia'u ke uku aku, a o ia ka'u e nonoi aku nei ia oe, mai hoomahuahua niai oe i ko'u aie, ma o ka paku'i hou ana iho i kau mau hana kokua a hoopakele ia'u ame ka'u kane mai keia mau kanaka ipo mai," alaila minoaka hou mai la ke kaunawahine, ka mea hoi nana i hoopiha loa mai i ka puuwai o Tazana me ka hauoli, a olelo okoa iho la oia, ua lawa na hiona oluolu a waipahe o kela wahine e hoikeike aku ana imua ona, i wahi e hooi aku ai oia i ka lawelawe ana i na hana e kaulana ai kona inoa. Ma ke koena aku o kela la, aole i halawai hou me ka leele opio, a ma ka manawa i ku aku ai o ko lakou moku i ka uwapo, aole no he manawa e hiki ai iaia ke hui hou me ua wahine opio la, mamuli o ka awiwi o kela ame keia e hoea koke aku iluna o ka uwapo, aka aia nae kekahi hiona.maluna o ka helehelena o ke Kaunawahine De Kode i hiki ole iaia ke hoopoina. ' 0 ka mea nui loa iloko o ko Tazana noonoo, o ia no ke ano kupaianaha o kona halawai ana he alo a he alo me keta wahine opio, pela hoi ko laua kamailio ana, o ka mea kupaianaha oi aku nae, o ia ko laua hookaawale koke ia ana, me ka maopopo ole, o ka hoea mai o kekahi manawa hou aku e hooha!awafpu ia ai laua elike ae la me keia, me ka nalu wale ana iho no iloko ona, e ike hou aku ana paha oia i kela lede ppio, aole paha. MOKUNA 111. ; ULU-PAIA NA MAKAI E TAZANA. 1 ka haalele ana iho hoi'o Tazana i ka oneki o ka mokuahi noluna o ka uwapo, ua huli hoi pololei aku la oia no ka home o kona hoaloha, ka Lukanela Anola, 110 ka mea eia oia ma Parisa i kela manawa; ua apo mai la - kona hoaloha me ka j piha makee no kela halawai hou ana o laua. Ua hoohalaia kekahi manawa e laua nei ma ke kamailio ana, me ka hoike ana aku no hoi o Tazana ma ke ano nui, 110 kana huakai i Amerika, a i ka hala ana o kekahi manawa, ia wa i kamailio mai ai ka Lukanela Anola i ka i ana mai : • 1 "O oe kekahi o ti£ kanaka ano e loa a'u i ike ai e Tazana. 0 ka manao ana, aole ou kuleana e koi aku ai i na waiwai ame ka inoa oiaio e pono e kapaia aku maluna ou; a eku aku hoi oe imua 0 ke ao holookoa, a hooiaio aku, aia iloko ou kahi 1 holo ai o ke koko 0 kekahi mau makaainana kiekie loa o Enelani, e haaheo ai kou aina no kekahi kanaka opio koa a maka'u ole elike me kou ano e kuu hoaloha. "Ua paa kou manao mai kahiko loa mai, he makuahine mapu kou, a ūa manaoio paha kekahi poe i ka oiaio o kau hoike, aka nae, aole loa o'u kanalua no ko Miss Pota ike ana i ka mea oiaio, aole lop. he wahi koko o ka mapu maloko o kou kino.

"No'u iho. i kinohi o ko'u ike ana ia oe, maloko' o ka hiliipe'a .o na ululaau o Afcrika, aole loa he manaoio iloko o'u, he wahi lilii kuleana iki kekahi o ka mapu ia oe. Ia oe e hae-hae-ku ana i ka i'o o na holoholona ahiu me kou mau niho, e ai ana hoi i ka i'o hojoholona me ka hoomo'a ole ia, elike me ke ano o na holoholona, aole o'u manaoio, he hapa mapu oe, a ano e ae palia, aka he maoli oe i kulike loa me ko u ano nei, ma ke kino ame ka noonoo. Oiai nae, aole he hooiaio i hoomaopopoia, e ku-e ana i kau moolelo i kamailio mai ai nou iho, ua maopopo loa ia'u, ua kuhihewa loa oe, i kon manao ana, o Kala kou makuahine ponoi. "Ua pau 'iiae kela, 4 eia ka mea:oiaio loa i pili aku ia oe. Ma kela ; buke -hoomanao i kakauia e kou makuakane, e hoakal<a ana/i ke ano o ko laua ola ana me kou makuahine iloko o ka hoomanawanui i. na inea anie na popilikia, iloko o kela aina pouli o Aferika, e hoike'ana hoi i kou hanauia ana, ame ka hooiaio no na kaha o kou mau manamanalima ponōi, j hapala ma kekahi o na aoae o kela buke hoomanao, o oe 'ke keiki ponoi a ka Haku Keoni Kelekona o Enelani, a o oe ka i kuleana i kona mau waiwai apau, i kona inōa, ame ke kulana iwaena o ka pohai o ka poe hanohano a waiwai o ka aina, o ka mea nae nana i hookahaha loa mai i ko'u noonoo, 0 ia no # kou ole ana e koi aku i kou mau pono i kuleana ai oe, aka e noho.no oe pela, me ka nele i ka inoa, ke kulana anie ka waiwai." "No ka mea e piīi ana i ka inoa, aole loa he inoa e ae a'u e haaheo ai, o kela inoa wale no o Tazana," wahi a Tazana, me ka niiiioaka ana aku iniua o kona hoaloha. "No na mea e pili ana i ko'u kulana nele, ua konoia mai au, ua lawa ko'u hoho aiia aku, me ke kauka'i maluna o kau mau kokua ana mai, aka e pono eMoaa kekahi hana na'u e lawelawe ai, i loaa mai ai ia'u ke dala, a pono ko'u noho *ana." "Auhea oe e Tazana, ua hoike mua aku au ia oe, he waiwai ko'u e lawa ai no na kanaka he iwakalua, a o ka mea a'u 1 kamailio aku nei no kou kulana nele, aole loa ia, no ke kauoha ana aku ia oe e hele e huli i kekahi hana, aole loa. O ]yo'u mau waiwai apau, ka'u mau dala he nui, ua hiki loa ia'u ke haawi aku ia oe i ka hapalua o. ia mau waiwai nou, e hana aku ai oe J elike me kou makem^ike. "Ina 110 au e haawi aku ana i na mea apau i loaa ia'll i keia hora, aole loa ia i hiki aku i ka hapaumi, o na mea au i hana mai ai no'u e kuu Tazana. Aole loa ia i lawa no ka uku ana aku, no kou hoopakele ana mai i kuu ola mai ka make mai. Aole loa au i hoopOina 110 kau hana koa loa i hiki i kekahi kino kanaka ke ku āku a paio nō ko'u pono, ke kau okoa. mai nei imua o ka'u mau hoomanao ana, kela hana pookela loa au o ka hoopakele nna ae ia'u, oiai au e paa ana he pio na, kekahi lahui ai kanaka, a i makaukau loa hoi, e hookomoia aku iloko o ka lakou mau ipuhao. "Aole loa au i hoopoina i kou mauna ana i kou ola no ko'u pono, oiai au e waiho ana iloko o ke kulana kupilikii, mamuli 0 na hana hoomainoino a na paele; ua lawelawe mai oe i na mea apau no', 4 e pono ai, einoho pu ana me a'u, e hana mai ana 110 ko'u pono, oiai no nae, aia kekahi manao nui iloko o kou puuwai, no kekāhi kaikamahine opio, nana i hookomo aku i ke aloha iloko 011 nona, ua pale ae oe i kou mau makemake ponoi, a ua molia mai hoi ia oe iho, 110 ka pono o kekahi mea i malihini loa imua on. * "la kaua i hoi jnai ai a komo maloko o ka home o kou mart makua, ka home hoi naha j pulama ia oe iloko o kou mau la bebe iloko o ka poli aloha o kou makuahine, a loaa ia kaua ka i)ce, ua haalele ae o Miss Pota i kela aina, akahi no au n ike aku i ka nui ame ke ko'iko'i o kaumaha i kau aku maluna 011, oiai nae. owaii ke kumu o ka liiki hou ole ana ia oe. ke ike hou aku iaia. . "Heaha ia mea he dala, iie waiwai, ke ho&kukuia ae me kau.mau mea apau i hana mai ai no'u? Aole a'u uku kupono e haawi aku ai' ia oe e Tazana kuu hoaloha, 0 ko'u waiho wale.aku no ia'u iho malalo o kou liiau kapuai 'wawae, a hooiaio; <'iku imua ou me na manao kuio mailoko mai o kuu puuau i hoaloha, i kokua a i hoopakele nou, elike me kou ; lilo. ana i hoopakele no'u. He leo mafia ko'u, he waiwai amej<c (lala, eia me a'u, hakalia wale no i kou hoike mai i kau mau mea apau i makemake ai, ua loaa iaia i ka manawa pokole, me ka nui ole o ka hana." • Noke okoa ae la o Tazana i ka akaaka, a i aku la: "Mai lilo ka ninau dala ame ka waiwai i mea na kaua e lioopaapaa ai. He īiiea oiaio o ke dala, ka. mea e loaa ai na makemake apau 0 ke mahalo nei au no kou hoike ana mai i ko'u kuieana pu īloieo 0 kou mau waiwai ; aka nae aole no ia lie mea e hoOmamaiā 'nia'i 'ai o ko'u manao, aia wale no a lona ia'u kekahi mea e hana ai. f lioike no kou lilo ana 1 hoaloha oiaio loa no'u, e huli aku oe i kekahi hana na'u e lawelawe ai, ina 0 ka noho wale iho 110 ka'u* hana, e ai ana, a e hauoli ana, malalo o kou mau hoolilo, e hoopokoleia mai ana na la 0 ko'u ola ana, oiai ua maa au i ka lawelawe fma i na ano hana like ole auau. eliiee me ko na holoholona ano maloko o na ululaau. "IS T o na mea e pilif ana i na waiwai 0 kuu makuakane, ke manao nei au, aia ia iloko o na lima maikai, a i ike i ka hoohana ana i ka waiwai me ke kupono. Aole au i makemake, e ili aku na aliewa ana maluna o Mr. Kelekona, no kona kaili ana aku ia mu waiwai mai ia'u aku. O ka mea oiaio loa* ua' nianaoio maoli no oia, ka mea i kuleanā i na waiwai 0 ka Haku Keoni Kelekona, a ua pono ke lawe ae oia i ke kulana o kuu makuakane, oiai ua hoonaauaoia oia, ua maa hoi i ka 110110 ana 0 ka pohai o ka poe hanohano a kiekie, e hiipoi mau ai oia i ke kulana keonimana, mamua o kekahi kanaka, i hanauia iloko o ka pouli*o Aferika, a i kamaaina hoi i na ano apau o na holoholona ahiu, a he ano holoholona paha ko'u ano ke nanaia mai. '"Ua ike 110 oe e kuu hoaloha, he mea au i hoomalamalama ole ia, a i loaa ple hoi ka hoonaauaoia 'ma na ano apau i pili aku i ke ola ana o ke kanaka. Ina e ulu])imi ana au i ka huhu, e hoauhee koke ia aku ana ke ano kanaka mai a'u aku, a e hoi mai auanei ko'u ano holoholona ahiu; a o ke kanaka o keia ano, he mea oia i kupono ole, e huikau pu aku me ka poe hanohano. "Eia hou keia, ina e hoike ae ana au i ke akea, owau ka mea 1 kuleana i na waiwai amena dala apau e paaia nei e Mr. Kelekona, alaila ua pili kekahi hewa ko'iko'i loa ia'u, ma ke kaili ana mai i ka waiwai, ka hanohano ame ke kulana e loaa aku ana i ka wahine hookahi a'u i alolia ai, ma o kona mare ana aku me Mr. Kelekona, no ka mea ua hooholoia e hoohuiia aku ana laua iloko 0 ka berita mare,*a e ike mai oe e kuu hoaloha maikai i kumu nui e hiki ole ai ia'u ke ae aku i kou mau 'mana^' "He mea liilii lpa ka .inpa ia'u/' i hoomāu hou aku ai no o Tazanā 1 ke kāmailio āha, me ke kakali ole i kekalii pane mai ka Lukanela Anpla mai. "Ua hanaiia au e-ka holoholona, ua maa 1 ria ano apau 0 'na holoholona, nolaila heaha iho la ka pomaikai e loaa ia'u, nia ka hoao ana aku e ku maluna o ke kahua i malihini ia'u? lie oi loa aku ko'u hauoli, i ka wa e kamailioia ae ai o Kala ko'u makuahine, mamua o kela lede nana i hanau īnai ia'u.' Ua nan'a mau aku au ia Kala oia kekahi o na makuahine oluolu me ka piha aloha ia'u, a me he mea la, me kona waiu ponoi i hanai mai ai oia ia'u, mahope iho o ka make ana aku o ko'u makuahine ponoi; a no leo'u pono, ua ku aku oia a;paio me ka ikaika apau i loaa i--kona r poe -apau e hoopilikia mai ana ia'u.. . .-•..* "Ma ko'u aoao, ua aloha aku au iaia elike me ke keiki i kona makuahine ponoi. Aole au i ike i ka nui o ko'u aloha, ahiki i ka wa a ka pua a. ke kanaka Paele i kaili ae ai i ke ola mailoko ae ona, akahi no au a ike i ka piha maoli 0 kuu naau me ka ehaeha- He opiopio loa au i ka wa i make aku ai o Kala, a no ka hiki ole ia'u ke uumi iho i ko'u aloha nonrV ua lele okoa aku la au maluna o kona kino, a kuwo me ka leo nui, ka haawina hoi i loaa i na keiki apau no ko lakou mau makuahine. s lmua ou e kuu hoaloha, e nana aku ana oe iaia me ka piha i ka hoowahawaha 'no ka pupuka haalele o kona helehelena, aka ia'u me he mea la, ōia kekahi o na

mapu u'i loa, o ke aloha iloko o'u ka niea nana i hoololi ae i ka ]>upuka 'o kona helelielena, a hana aku la au iaia me he wahine u'i la. Mamuli o keia mea oiaio, ua oi aku kuu hauoli, e noho mau au ma ke ano he keiki na Kala, aole hoi na kekahi leele Pelekane." "Aole a'u mau hoahewa wale ana aku maluna ou e Tazana no ka nui o kou aloha a piha makee 110 Kala; aka nae e hoea mai ana 110 he manawa ma keia ho])e aku. elike ka nui „o ka lioomalamalamaia e komo aku ana iloko ou, e hauoli loa ana oe, e koi aku i kou mau kuleana ma o kou mau makua la. E hoomanao oe i keia mea a'u e kamailio aku nei, a e kau aku ka kaua mau upu ana, aole lie hana paakiki ka hoololi ana ae i na manao o ke kanaka elike me kana mau mea apau e ike aku ana. "Ē hoomanao liou oe e kuu Tazana aloha, ffla he elua mau kino kanaka oia ka Polopeka Pota ame Mr. Pilipo i hoea ma--loko o kela hale, a i nana i na ano o na iwi kanaka 4 loaa aku ia lakou, a ua ae laua malalo o ka hoohiki, o na iwi liilii maluna o ka ahamaka, he mau iwi ia no kekahi mapu bebe, aole hoi o' ka bebe a ka Haku Kelekona ame ka Lede Kelekona. He mau kanaka oo kela, a i loaa aku na ike kuhohonu ia laua no na mea e pili ana i ke kanaka ame ka holoholona, nolaila aole he kanalua ana ma na ano apau.e' pili ana i kou ano oiaio. ~,, "Ua komohia aku anei kekahi noonoo iloko ou, ina no ka loaa aku he wahi mahu'i iloko o Miss Pota, aole o Mr. Kelekona, ka mea i kuleana maoli i ka inoa ame ka waiwai o kou makuakane, aka o oe ka mea kuleana ia mau mea, e konoia mai aua kela kaikamahine, e uhaki i kana aelike hoopalau me Mr. Kelekona? Ua noonoo anei oe i keia ninau ano nui?" Luliluli ae la ke poo o Tazana. a pane aku la: "Aole oe i ike ike ano o kefa kaikamahine. Aoie he mea nana e hooi aku i ka pipili o ka neonoo o ua kaikamahine nei no Mr. Keleleona, koe wale no a oili ae kekahi mau pilikia maluna o ka mea ana' i ae aku ai e lawe mai i kane nana. Ua puka mai oia mailoko mai o kekahi ohana ma ka hema o Amerika, a o ka poe apau o ka hema, ua kaulana loa lakou no ko lakou kupaa." Ma kela wahi o ka laua mau kamailio ana. haalele like iho la ua mau hoaloha nei ialoko o ke keena hookipa, a hele aku la no ka rumi aina, no ka ai ana i I;o laua aina kakahiaka, a pau ae la no hoi ka hoala hou ia ana mai o ka noonoo ana i ko Tazana kuleana i kona mau waiwai ponoi. No na pule elua mahope mai, naJioohala o Tazana i kona manawa, ma ka hele ana e ike i kekahi mau hoaloha, ana i hookamaaina ai, iloko o kela manawa ])okole ana o ka hoe.i mua ana.aku no Parisa. I ka manawa ao, e hoohala ana oi i i kekahi manawa nui o ka la, ma ka hele ana maloko o ka liale hoahu buke, a maloko o na hale j hoahuia ai ua kii nunui. Iloko o keia mau hele ana a Tazana maloko o ka hale waiho huke, e heluhelu ana oia maloko o na buke Hke oie, o ka mea kupaianaha, ua loaa nui mai ka ike iaia ma ka helu'helu ana i na buke, niamua o kekahi kanaka, i lioohala lie mau niakahilei maloko o kekahi kula. Ma na ahiahLhoi, no ka haawi aua i kona noonoo i mauawa e hoomaha ai, oloko o na hale keaka kana wahi e hele c'\ e hoonanea, a e ike aku i na liana e hoohalioli ia mai ai oia. Elike no me kana e ike aku ai i kona mau hoa e puhi nui ana i ke kikalika, e hoohalike aku ana oia me lakou. a elike no ine ka inu nui o kela poe i ka waina, he hookahi no ko ia uei hoohalike ana aku, aole no kona makemake maoli, aka no kona manao, o kekahi kela o na hana, i maa iwaena o ka poe o ke au malama'lamalie ola ano hou keia e loaa nei ia Tazana, eia nae aia mau iio iloko ona ke kaumaha, a 110 ka hoopoina ana ae ia kaumaha, 110 ka hoauhee ana aku hoi i kona nuiu noonoo niaikai ole, 110 kekahi mea nui ana i ike ai, aole ia e hoea mai ana i ka hookoia ana o kona iini, nolaila ua hoolilo nui oia i kona ilianawa ma ka heluhelu ana i na ano buke a]>au e loaa aku ana iaia, me ~ka manaoio, e loaa mai kekahi mau mea anu hou e pomaikai liiii ai kona ola ana aku. Ma kekahi aliiahi ;nae a Tazana i hele ai malokō o kekahi haleleka, a iaia e ana i ka nana i kekahi wahine Kukini e hulahula ana, me ka nui hoi o kona olioli i k-j ano o ka hulahula ana, ia wa i ike aku ai oia i ka nana pono mai o kekahi mea iaia, i hoomaopo]»o pono hou aku nae kona hana, ua nalowale aku la ua mea la ma kekahi wahi puka uuku, ma ka aoao 0 ka halekeaka, a pau aku la no kona uoonoo hou ana. Ke hoomanao la no nae ua o Tazana, ua ike mua no oia i ka mea o ka nana pono ana mai iaia, ua poina loa nae oia i kana wahi i ike mua ai. Ma kekahi mau ahiahi eae no ana i hele ai i kela halekeaka, 0 kana hoomanao «wale no, he poe kekahi e hakilo pono mai ana iaia, aole 110 nae ona noonoo aku, mamuli o kona hoomaopopo ana iho, aole ona mau enemi ma Parisa. I ka manawa i pau ai na hana keaka ma kela po, ua palaka loa ko Tazana noonoo no kela kanaka o ka nana pono ana mai iaia, o ka mea oiaio nae, maloko 110 ua kanaka nei ō ka halekeaka, a ma kekahi aoao kona hemo ana aku a nal->-wale aku iloko o ka pouli, a oili aku la 110 hoi o Tazana ma ka puka nui e hemo aluka ai na kanaka iwaho 0 ka halekeaka. He mau manawa lehulehu ka hookolo mau ia. ana o Tazana i na manawa apau ana e hele ai 110 na halekeaka ma na po mamua aku, eia nae e liele pu mau ana oia me ka Lukanela Anola, 0 keia wale 110 kona ])o o ka hele hookahi ana, no ka paa ana 0 kona'hoaloha ma kekahi liana okoa. Ma kela hoea ana aku 0 Tazana nowaho o ke alanui, ua huli ae la no oia hele ma ke alanui e moe pololei ana i kahi i ku ai o ka hale o kona hoaloha, aia hoi ke kiu Ice hakilo mai la iaia nei, ma kahi pouliuli, a i ka wa i maopopo ai ka hele hookahi 0 Tazana, ame kana alanui hoi e hele ana, 0 leona wa ia i haalele aku ai i kona wahi i pee ai, a hoomaka aku la e holo me ka mama. Ua papa mau mai ka Lukanela Anola, aole e hele hookahi o Tazana ma kela alanui, niamuli o ka mehameha, me ka pouliuli pu, no ka mea he nui na hana karaima i lawelawe mau ia ma kela alanui. a o kahi no 0 ka palekana, o ia kahi hele nui ia e na kanaka, aia wale no a he kokoolua, a he mfi paha, alaila hopohopo ole ka hele ana ma kela wahi pouliuli. I ko Tazana manao nae, o kela kana wahi makemake loa e liele, 110 ka like me na wahi pouliuli oloko o na ululaau o Aferika. Ua ma'u no kela hele ana a Tazana me ka loaa ole o kekahi pilikia iaia, a i ka wa i hala hope mai ai o kekahi mau kuea elua, ia wa i lohe aku ai oia i ka leo kapālili o kekahi wahine. mai ekolu mai o kekahi hale ma ke kihi o ka ekolu o na kuea, e kahea ank i na kokua ame na Ji"6ōp^k'dd'aha'iiku iaia. No kela leo uwe kapalili, e kahea ana i na kokua, aole i kakali hou iho 0 Tazana, aka hoomaka aku la oia e holo no kahi o ka hale, i oili mai ai ka leo kapalili, elike me ka mama apau i loaa iaia, a iloko o ka manawa pokole loa, ku ana iluna o ka papahele ekolu. a ke lohe aku la 110 oia i ka haluku mai oloko o kekahi rumi ?> i kunihi ke pahipuka. Komo aku la 0 Tazana iloko, aia hoi maluna 0 kekahi ]>akaukau e a ana he ipukukui, a na kona malamalama i alakai aku i ka ike a kona mau maka, no kekahi ])oe kanaka he eono ko lakou nui e noho mai ana, a e paa ana hoi he wahine ma kona a-i. a e pupue \yale ana no rtia*kekahi pou, me ke kahea ana mai i ka wa i ike ae ai i ke ku o Tazana: "E kokua mai oe ia'u e ka malihini, eia keia poe kanaka ke hoao nei e pepehi ia'u a make. Ea, e haawi mai i kau mau hoopakele ana ae ia'u, mailoko mai 0 na lima 0 keia poe kanaka okipuu." . No kela leo uwalo 0 ka wahine, huli pono aku Ia ka Tazaua nana ana ma kahi o na kanakā eono e nonoho mai ana, aia ma ko lakou mau helehelena pakahi apau, e hoike okoa mai ana, he poe lakou i hookauwa ia lakou iho malalo o na hana ka«•aima ekaeka loa; a o kana mea e haohao'la, aole he hoao o kela poe kanaka e holo i wahi no lakou e pakele ai. (Aole t pau)