Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVI, Number 21, 24 May 1918 — HE MOOLELO NO NA Hoahanau Ekolu A I OLE O Hawila ke Koa, a o Magarita ka U'i ka Manu Nunu Ahiu [ARTICLE]

HE MOOLELO NO NA Hoahanau Ekolu A I OLE O Hawila ke Koa, a o Magarita ka U'i ka Manu Nunu Ahiu

"Ke hoomanao nei no hoi au, he hookahi a'u manawa u\ komo ai maloko o kela ana a ka pouli maoli, a he hookahi j a'u mile okoa o ka hele ana, aole au i lihi launa aku i kona 1 kumu, me ka haha poele gna i o a ia nei, me ka maopopo . ole o kona nui ame laula. O ke kumu o ko'u ko.mo | ana maioko o keia ana, i%lualu mai au i kekahi dia keiki, o ka liolo no hoi k<*) kela dia a komo ana iloko o ke ana, a ma ia walii aku la, aole o'u ike hou i dia, pono hele wale akii'l», no au, i ko'u haalele okoa ana, a huli hoi hou niai la au no ka waha o ke ana, me ka maopopo ole aku ia'u ( (i ka hopena o' kela dia, ame kana wahi i hele aku ai. "Oiai hoi ke alakai nei oe e Mafeiia ia kakou ma keia alanui e hoea aku ai no kela ana, he wahi ninati wale no hoi ka'u ia oe, e alakai aku ana anei oe ia kakou maloko o kela ana pouliuli ?" "Ae. e kuu haku, maloko o keia ana au e kamailio mai j nei. e alakai aku ai āu iā'olua, o ke ālahele pokole hookahi wale no ia, ē hoēa koke aku ai kakou, no kahi i makemakeia. Akahi au a ike, -aole oe he holona e Hawil.ā, akalie kāma-' aina no keia kuahiwi. 0 ka'u kauoha walē nō ia olua, e | niakaukau mau ka olua mau meakaua i na ma apau, no ke kupale ana ia kakou mai na poino mai, aole mai na ka-' naka powa mai, 110 ka mēa aole o lakou noho maloko o kela j ana, aka mai na Ju)loholona ahiu mai. O ko'u manao koho wale no nae, aole no pahā he ifui o na ano holoholona aliiu malokd ana, koe wale.no o ka bea, he bea huluhulu ka'u i ike ai' i kekahi manawa, oiai au ē liele ana maloko o keia ana, a mai paū au i kā haehae liilii ia ē kela bea, o kā nui maoli no oko'u majna, pela iho la au i pakele ai." Aole no i ! lilo kela maū hoakaka a Mafelia i mea e kau, aku ai ka weli ame' ka niaka'u ia liawila ma, no ka mea ua lako laua me na meakaua e hopohopo ole ai'ka ana aku me na holoholona ahiu, a ua pak hpi ko laua mau'kino, me ke kapa kila, o ka laua mea maka*u wale iio, o na kanaka powa. ina he poe kekahi o kela ano, e pee ana maiia wahi hiki ole ia lakou nei ke ike aku. No ka hora hskahi paha a oi kela hoomau aiia aku a lākou nei i ka hēle, hoeā aku la lakou mā kekahi wahi ululaau i iniku, komo aku la lakou iloko ; o kēla ululaau, no hapalua j hora paha ia hele ana a lakou, hoea akū la ma ke kuniu o ka mauna, ma kela wahi i hoomaha nui iho'ai, a ke hoaa mai la hoi o Mafelia, ma ka huli ana i ka waha o ke ana e komo aku ai lakoū iloko. „ i Ia lakou nei e hoomaha ana malalo o ke kumu o ka ma-, una, a e huli ana hoi i ka waha o ke ana, ua pualena loa ae! la ka wehena kaiao, a ke uwiuwiki ;nai la hoi na olino kūku-1 na o ka malamalama o ka lakou mea nae e ike aku la, o ia| no ka paia paa laumania o ka pali. Ke noke nei i ka huli me ka hoaa maoli, i kela ana, ke alahele hookahi wale no a lakou e hele aku ai a hoea j ma kekahi aoao o ka aina, ia manawa i lohe aku ai lakou i ka halulu mai o kekahi mea, mahope pono aku o ko lakou j kua, o ia no oe o ka halulu ana a kekahi makani kikiao ika ika; ia manawa i henio koke ae ai na .meakāua a Hawila ame Oto a paa iloko o ko laua mau linia, o ka mea kupaianaha nae, me he olapa ana la na ka uwila, ua meha koke iho la kela halulu nui, elike.me ka hoola'i ana iho a ka makani ikāika, pela iho la no ka halulu a lakou nei o lea lohe ! ana. , j Ua lilo kela pau honua ana iho o ka halulu a lakou nei i • lohe aku ai, i kumu hoopahaohao aku i ko Hawila mānao, o j ka mea kupaianaha nae, oiai no'Uikou ē noonoo nui ana i ke' ano o kela halulu kupaianaha, aia hoi, me he ne-i ana la na kekahi ola'i ikaika, e hoonaueue ana i ka honua, a me he olapa ana la hoi na ka uwila me ka hikiwawe loa, huli kaanini ae la ke alo o Oto Beriana iluna, a o kahi Mafelia hoi keia, lele aku la oia i kahi e, he mau kapuai mai kahi mua ana i ku ai, me ka hooho ana ae i keia niau olelo: "Eia ua bea huluhulu nei! Eia ua bea huluhulu nei!" a nana i'o aku la o Hawila ma kahi a Mafelia o ke kuhikufri j ana ae, e ku mai ana. he bea nui puhuluhulu ku i ka hoo-1 weliweli,- o ka Hawila nae i haohao ai no kela bea, he peo kona i .kulike loa me ko ka bea, pēla no me ke kino, a o na : wawae hoi, aole he mau maiuu elike me ko ka 'bea. | Ke ku laiua bea huiuhulu nei me ke keehi ana lie hookahi j wawae maluna o ka umauma o Otō Beriana, e huli ae la. ke alo iluna, a ke h;ika pono mai la hoi kana nana ana maluna b Hawila, me he mea la, ua -makaukau lpa oia e lele mai maluna oua. . Oiai no nae.o liawila e hakilo pono aku ana i ke ano o kela meakino pūhuluhulu, hooholo koke iho la no oia, i kona manao j aole kela he bea maoli, aole no hoi he auo holoholona e ae, aka I he kino kanaka no kela i aahu iaia iho me ka lnilu o ka bea, | a o ia kāna i'na'lu iho ai ,iloko ona, no ka pakele o4te ola o | kela kanaka, ina he hololiolonā, "e pfepehi 'aku ana oia iaia a make loa." ? # t .-. . .1 No ka hoao ana aku «ae e ike i ka oiaip o kana mea i hoohuoi ai, uā neenee akt| la o Hawila a kōlepke i" kahi .o ua ] mea kino huluhulu nei e ku mai ana, |iapfai ae la hoi i kana | ko'i kaua iluna, a ē anehe aku anā oia e hahau maluna o ke poo. iloko o kona kahaha nui, nie he imo anaia na ka maka, ua kailiia aku la ke ko'i ;mai kona lima āku, a ku olohelolie iho la ua o Hawila. ... I Elike no me ka palamimo loa, o kela kailiia ana aku o ke ko'i mai iaia aku, pela no ua mea kino huluhulu nei i haālele aku ai i kona wahi e'ku ana, a hopu mai la na lima ma ka puhaka o Hawila, akahi no ka kakou, koa opio a iiooiaio loa iho, aole ka kela he holoholona, aka he kanaka 110 elike me kona ano, a he kanaka ikaika hoi, no ka mea ke ike la oia i ka wela o kona aoao, o ia īio oe o ka umii ana a kekahi uwea ujnii uwila,-. ' , | Aolie a Hawila hooponopono āna aku i koe, no ka .mea ua hoea mai i ka manawa ana e hoikeike ae ai i koiia ikailea iniua o kona hoa paio, ana la o laua ka lanakila, nana paha na ke kanāka opio, a i ole na kekahi paha ona kujpueu j pahaohao o na mauna. .... ' Me ke kākali hou.ole iho no hoi, e nokēia mai oia i ka o-pa j e kēla mea kiiio huiuhulu me ka nui māōli o ka eha, ua hoo-j maka ae la o HaWilā e kupaka ? uie ka hooikaika pu ana e kū; la'i i ka mea kino puhuluhulu, maluna a māla|o laua nei e ku]iapa la, a ke iiana niai Ia hoi o Oto Berianā ia laua nei, { he kohu mau 'holoholona ahiu, me ka maopopo ole nae o ka mea e kaa ai k.a lanakila. , I Ke noke la o Hawila i ke kula'i i kona aohe he hina iaia, a pela no hoi ka mea kino puhuluhlilu e noke la i ke kula'i ia Hawilā, me ka manao i ka uuku o ko ia nei kino lie liana maalahi la, nana ka hoohina ana iaia ilalo* ua kuhihewa nae ia manao ana ona iho la o Hawila, āole o ka ikaika wafe no ka mea i loaa i kona hoa hakaka,. aka o kāniakaUkau pu no kekahi. ' I wahi nae e lilo.ai kona hoa paio he pio nana, hooholo iho la o liawila i kona manao, he hookahi wale no alahele nona e noho haku ai maluna 0 kela kino hookalakupua o ke kuahiwi, 0 ia kōna hōolei pau i kona ikaika ma ka hapai maoli ana ae 1 k'ela kino hui punuluhuju iluna, a pa-ki aku i ka homia.

Me kela manao e lalapa ana iloko o ko llawila umauma, a ;ne na manaolana e owela ana iloko o kona houpō, n» ka lele liilii o kela kino nui iaia, houluulu mai la oia i kōna mau 'manao koa apau, pela hoi ka houluulu pu ana mai i kona ikaika, a iaia 110 ka ike, o ka manawa iho la ia e hooko aku ai i kā'hiina ana i manao ai, o koiia ka!ika'i ae la no ia i ke kino nili o kona hoa paio iluna, a pa-ki iho la iluna o ka lionua. I Elike me kekahi kumulaau nui, i ulaaia ae kona mau aa, i ka manawa a ka makani e pa mai ai me ka ikaika, ka \yalawala, pela iho la ua kanaka kino paha'oha'o nei, i walawala parhu aku ai a waiho ana iluna' o ka honua; a elike me Uā* halulu o ka hina anā o kekahi kumulaau, pela okoa iho. la« no ■ ka halulu o ka honua, ma kela manawa ā Hawilā i kiola ae ai i jia kanaka nēi jluna o ka lepo. j I kela manawa i pa-hu aku ai oka mea kino puhuluhulu i ilalo, o }<ā miki koke aku la no ia o Hawila, a 'keehi iho la i 1 kekahi kapūai wawae ona, maluna p ka umauma o ūa kupue» ; nei o ka nahele, hemo koke ae la hoi kana pahikaua a paa iloko i o kona* lihia, me ka hoomakaukau ana aku, e oki i ke kania-i, j o ka' manawa iiae ia i' paiie kōke ae ai ua eepa nēi o Wāo- ( lani. i ka i ana ae: "E oīa au e pono ai, a mai pepehi mai oe ia'u," a ia manawa koke nd hoi i hoopau ae āi o Hawila i kona hehi ana i ka umauma 6 ua kanaka nui nei me ka' paa no oi koiia mānao, ina e lēle hoū itiaf ana kona hoa paio maluna ona 110 ka lua o , ka maiia\va, aōle no ōia i hopō iho,. no ke ku hou ana aku a paio me ia. Ku malie iho la o Hawila nana i kona hoa paio e moe ae ana imua ō kona alo, a pane ihō )a: . āe aku nei au e hoōla ia.'oe elike me kau noi, nolaila e ala ae iluna e ke kanakā kino pahaohao, a ē llōike'mai'i kou j inoa ame 'kōu ano niaoli!" | No kēla kauoha ā Hawila, ala ae la ua kanaka pūhuluhulu ( nei a noho iluna, me ka i ana mai: "Auhea oe eke kanaka ' opio, mamua o ko'u hoike v ana aku ia oe i 'ko'u inoa aitie I ko'u ano māoli, e ae mai e haāwi mua aku au i ka'ū mau hoōmaikai kiēkiē āna āme na he nui rna)una ou, no 1 ka mēā, o oe ke kanaka hookahi-pana i hoolilo mai i kuu I ikaika i mea ole, no ka manawā muaioa, a i hoolilo mai hoi, ' he pio au Uau, oiai nae he opiopio wale no kōu kūlana, eia nae uaTiele ,kou ikaika a nui, ka mea hoi naiia i hookahaha loa māi ia'u i keia po," ālaila hoomaha iho la ua kanaka nei ī i kana kanpilio ana mai. | I ka hala ana he mau "sekona, o ka noho hamau ana o ua; kanaka nei, ia wa i kū okoa ae ai oia iluna, kiola aku la i! kapa huiu bea, e uhi ana i kona kino, akahi no o Hawila nie Oto Beriāna, a ike aku i ke ku _mai o kekahi aoo, me na umiumi hina loloa, 'e kuuwelu ana mamūa o a e aahu a'na' hoi oia i ke kapa o iia kanaka noho mehameha, * oloko o na ululaau o ia mau la, ka poe hoi i kapaia ma ka' inoa, ka poe Heremita. V I He kanakā kinō pu'ipu'i keia, a ma kona mau ano apau, e hoike bkoa māi 'ana ia i kona p.iha ikaika a oole'a; ma kona i mau maka nae ke nana aku, e hoii<e okoa mai ana kona hele-. | heīena,' he kanaka oia i hoopihaia aku me ka waipa-he ame • ka oluohi, ame ke aloha; ā ōiai oia e ku mai anā imūa o Haj wila ma, ia wa i ninau. mai ai ia Hawila; • "Kē ike mai la anei oe i ko'u mau ano apau i keia manawa e ke kanaka opio ?" "Ae; uā hoopāuia ae ko'u mau manao pohihihi no kou mau ! ano e kē kaliaka malihini," i pāne āku ai no hoi o Hawila. I "He nani hoi ia, ua ike i'o mai la oe ia'u, noi'aila, e noi aku' • ana au e lululima pu kaua," a haawi mai la'uā kanakā nei i kona lifna akau, me ka lalau ana aku no hōi o Hawila, me ka mānao maikai. ! Ja pau ana ae oka lululima ana mavvaena o Hawila ame l . kana pio, ia wa, ku ae la ua kanaka nei a malo'elo'e ijunā, a ! pāne mai la. ' • *- j "Ūa lohe nui au nou e ke kanaka opio, akahi no nae aū a I ike pono i.kou ikaika. O oe ka mea i kapaia ka Nāita o' kā Luahuna Pahaohao, a o ka helu ekahi hoi o ka 'ikaika 'iwaena o na kānaka apau ma Roma. Oiai oe e ku ana imiiā o ke "kahua lealeā fna Roma, me na kanaka kaulana o ke aupūni, | j e ike aku no au ia oe e ke kanaka opio, a ia oe ē laweia ana • ! maluna o ke kua o ka lio keokeo ahiu, aia ūo au ke ike la ia i oe; a i kou noho makamaka ōle ana ma kekahi o fta ululaau | o ka aina o Hunegaria, ma ke ano 6 ka Naita o ke Kapakila j Omaomao, aia no au ke ike mai la ia oe. | | "Ano hoi eke kanaka opio, he nani hoi ia, ua hui iho la kaua he alo a he alo, a o oe hoi ka mea i hoolilo mai ia'u i pio malalo o kou ikaika o ka'u wāle no e nonoi aku nei ia oe, e lilo 1 mai i keiki hookama na'u, a i inakua hookamaiioi au nou. I "Pehea aku la keia i kou manao? Eae mai ana anei oe i ( keia noi a'u e ke kanaka opio puuwai wiwo ōle, ka mea e ko- | mohia hou aku ana i na hoēhaia, mahope o ka mea au i aloha jai ?" wahi a'k'e kanaka kupanaha i ninau nft.i ai ia Hawila. I I "Heaha auanei ka'u mea e hoole aku ai ika mea maikai, oiai he liana luhi okoa no hoi ka huli ana āku'ia mēa he mai kua, akāhi hoi ka makua i loaa wale mai mamuli o kou loko- ( I maikai, 'nōlaila ke aē'aku nei āu i kau noi, i makua hookama j oe no'u, a i keiki hookama no hoi au nau." ,j 1 "Ua pono e kuu keiki, aua hoohauoli mai oe i kuu manao, nolaila akahi no au a pane aku i kail nināu no ko'u inoa. Oka mea i hōokamā aku la 'he niakua nou e ke' keiki, 'oia no ka j Moneka o Eiiegedi, a owau kekahi o na kōa i helē pū ai me! Rikeke, ka Pūuwai Liona o Alehiano, i Palesetina no ke kaua ku-ē ana aku'i'ka poe Mahomeda; nolaila mai keia manawa āku, aliiki i ka piāū ana ō ka!tt' hanā iha keia ao, e kaheā māi |oe ia'u 'ma.ka inoa ka Moneka o Enegedi- j j "Maanei iho la, ke lawē mai nei att i ka'u hoohiki, ma kaū i wāhi ,e'ku'u hookama ē hele ai, owau pu no kekahi me ! oe, i kpiii'o oe iloko ō na pi|ilvia, ā'i komo no hoi oe iloko o kā hāuolii p kaua I'ike iloko ō ia mau liauoli ana, a na ka make . wale no e hookaawale ia kaua kekahi mai kekahi mai. I I :,, |Mamūa naē o ko'u hoo|>āu ana i ka'u kamailio ana, ke ike akii n'ēi ati ma kou niāū hioiia, aia he mānāo aho nuiioa ilokō ou kahi i hoopunana ai, Viē hanā' nui hoi' fna kekahi olelo j ānā ae, ka mea nana .i kono aku ia oe e helē ma) ma aiāI hēle mātjna, iiolaila ua kuhihēwa anei keia koho ana āku la ā'u ika meahūna iloko ou?" "' '' ' | "He.manao nui i'o ka iloko o'u, a o ke ktiniu no hpi.o.keia huakai hēle, o ia no ko'u makemake e hoea no iea aina o Hune-1 garia, rhjamuā ae 6 |ca napoo okaFa i keia ia rio. ■' * ' ; ''īnā he niea .hiki' ia oe e kūu nialeua ke ( kuhikuhi mai ia'u, i ke ālaheie pokole loa e hoea aku ai ilaiīa mē ka ipaalahi loa, I alaila ua hana ipai oe i kekahi mea e pomāikai ai au, a e lilo ' ai hoi iaiiana ma kōu aoao, i āiē nui no'u-" ? | • "ina o kou nianao ia ea, a|āila ! ua hiki ia'u kē kokua akū, aole he kamaaina e ae o keia niau kuahiwi ē nolio mai liēi i ke ; j alahele pokole loa.e ai no Hunegaria, b\yau wāle no; a ke hooia.aku nēi'au imua ōu ē kuu keiki, aole i'o no e napoo i ka la, o ko kakou .hoea no ia i Ke olē no hoi au j e kuhihewa, no ke.Kakela Meloeliana .kau huakai e ke keiki, I ka home a ka Luāhine Monika e luakaha mai lā, kekahi'hoi o I nā wahine kiekie o ka hale hoohiki ō na Vilikina Hemolele loa. I A owāl keia kanaka opio e kuu'keiki ē ku mai nei " i "He hoaloha pilipaa loa oia no!u, a o Oto Beriana kona i inoa," wahi a Hāwila, me ka hoolauna ana aku i kona hoaloha me ke kanaka malihini. j j "Ua pomaikai oe e kuu keiki, ua ioaa ia oe he hoaloha, puuwai koa, a makalu ole, a hoike mai nei kona maiu hoku ; ma kāiani, ua noho mua oia 'nei maluna o na ale apiipii o ka moana." \ _ I j Aia no o Mafe]ia malaila.kahi iku aku ai, aika wa i ike l.mai ai ka Moneka o Enegedi iaia, ua minoaka e iho !a ua leanakā pahaohap nei, a pāne mai ia: "Eai aōle anēi o oe kalil kanaka a'u i noke ai i ke alualu, he eha mahina aē nei i hala iloko o ka lualiuna, ma'kekahi wahi ō keia māuna, a pakele ai ōe, mai paa i na umii a ka bea hululiulu, maniuli o ka nui o kou mama ?" |

; I "Ac. lia pololei kau i ike mai la, owau.i'o no ua niea la au o ka noke !āila i ke> alualu, me ko'u kuhihewa maoli no paha he bea huluhuHi oe, eia ka he kino kanaka no elike me ko'u. Nq§ ko'u maka'u loa, o make auaiiei au i kela be£, pela iho la au i kuupau ai i ko'u mama holo, e ole nae ia pakele a;i mai ia oe hiāi,lna paha ua pepehi. oe ia'u a. make." i I ''He wahi alopeka mama i'o no'oe, a ina 110 kou loaa i'o ia'u aole no e nele : ko'u pepehi ia oe a make, he komohewa," alaila hu!i niai la uā Moneka nei o E:iegedi imua o Hawila, a kāma;ilio*iiiāi Ia: i 9 "Akahi au a maopopo loa, o keia kanaka ka, kou alakai, mē ka manao e komo &ku oukou maloko o āna, i alualuia ai oia e.ā'u,* a»pakeje ai kona o ! a; ua {st>lolei no kana alakai ana mai nei o ka mea āj)iki hae, ua paiiiia e a'u .ka waha o ke iā nei i ike ai, o kef kumu'ia o ko oukou hoaa, a he waī}i okoa loa ka 'pukā i 'keia mai'iawa; nolaila e haliai mai 'oy|vbu niahope o'u, no ka hpme o ko oukou makamaka nei," ia wa i hopu iho ai ua M.oneka nei i ke kapa holoholona ona, a, hoomaka aku la e hele, h'ie kā 1 hou ana mai ia Hawila: ' ! ( "Mai kaūalua kou manāei» māmuli o'keia hoapaapaia ana o ka'u huakai hele, aia iioi a hoea aku kakou no. ka home 0 kou makua hookama nei, ia manaWa aii e hoike'aku ai i na mea apau e pili āna i ke Kak'ela Me'otliana i ka 'iuiu." Hu'ki aku la ua Mone{<a : nei o hele ma kekahi wahi moāli alanui uuku,' ē moe ana 'ma k'a aioao al:au o ka pali, a ke ukali aku la no hoi o Hawilai ma maliope ona. Aole no nae i liuliu ia hele ana aku a lakou. hoea aku la no kahi o kēkahi wahi ululaau uvj:u,' konio nni akii la ma kela vilulaau a iioea ana no 'kahi o pani pohakū, ma ka aoao o ke ana. La'au akū la ua Moneka nei i ke pani pohaku a w,ehe ae la, o ka manawaia i hamama ae ai he Wahi puka uuku, a e | noiioaiii mai ana hoi ka pouli, e hiki ole ai ke ikeia aku oloko. ; a 'h iā'k'a iia M ineka nei o ka pa'ne anā niai: . j 1 Ua hoēa' mai la kakou i ka puka, e komo aku ai a hoea i ka home i,nohp ai o kou makua hookama nei; o ka'u wale no e! kamaili'o.e aku nei ia oUkou, e ākahele loa ke komo ana mai ilōko nei, mīe na lima ame'na wāwae e hele inai ai, oiai he u'pepe.keia wahi o ke ana. . N ! "O kela wahi a kakou i ku mua mai nei, o ka puka pololei no ia o keia lūahuna, he.elua wale ae nei no mahina ; i hala, ua pani'ia kēla wahi e a'u a paa, a wehe au i pūka hou maaiui, o ia keia.a kakou e ike nei." . . | j Ia pau anā 'no o kela mau olelo a ke kanaka kamahao i ke ■ kamailio mai, o kona komo aku la no ia iloko, niē ke kolo ana, \ i o na lima me na wawae, 'a lioohalike āku la no hoi o Hawila ma me ia, he hookahi ke kolo like aha, o.na lima me na wāWae. No kekahi niau minuke kela kolo hele ana a lakou, ho. a nui aku la ma kekahi wahi akea, a malaila i kamailio hou mai ai •ka Monēka o ,Enegedi: I i "Ma keia wahi la, pau ko kakou kokolo ana ilalo, he hele ku | wale aku no koloko nei o keia ana, o ka pilikia nui wale uo, o, ia.ka poēleele ame ke akahele no ka hele ana, o hooku'i aku ' auanei me ka pohaku. No'u nei nae la, ua maa ko'u mau maka , ialpko nei o keia pouli, me he malamalama la no i ke awakea, a ke ikē aku nei no au ia oukou pakahi apau me ka pilikia'ole* l "E hoomau mai no ko oukou hele ana mahope o'ū, a he ma'u : okqa aku no kein e hele ai, alāila hoea āku no ko'u home, aia ma kahi heJiookahi hora okoa a kakou e liele aku ai, nolaila e hoōmanawanui e kuu mau hoa." He mea oiaio, no ka hora hookahi kela hoomau ana aku a ,i ka hele, hoea aku la lakou no kahi o kekahi alapii i pohāku, a malaila i ku iho ai ka Moheka o Enegedi, a hu.ii mai la imua o kona mau hoa, me kā mai: i | ' ."Ua hoea mai la kakou i kahi e hoea pololei aku ai no ko'u hōme, nhlaila, ma keia alāpii' pohakū kakou e hele aku ai a hoea ilaila, o ka hoomakā aku la'n'o ia o ua kanaka nei e pii,, me ka ukali no hoi o Hawila ma mahope aku ona, he alapii : I pohaku loihi keia, a o ka mea nāe ā Hawila ma e hoomaopopo I la, o ia ke kekēe,. e hele ana i kekahi aoao, a pau, hoi ae ana 1 kekahi. aoao, a no ka hapalua hora paha ko lakou nei liele ana me kela ano, hoea nui aku la i kēkahi wahi akea, a hauoli ae la noMipi ka manao, i ka olino ana mai o ka malamalama o kela wahi. . ' . Ke hoomau.la.no nae lakou nei.i ka hele ana imua, aole no i li'uli'u iho. hoja aku la lakou no kekahi ana nui, e hamamji 'pono ana m» ke|cahi aop.o o ka mauna. _ j He ana nui.akea keia, a ma kona niau paia, e kau mai ana na ko'i kaua, 1 na pahikaua no hoi me kekahi mau lako e ae, o Lka oihana J<aua; aia» hoi he mau noho laau e waiho mai ana, ma .kekahi. pakaukau laau loihi. ' i , Ma kekalii wahi kuono hoi o ke ana, he wahi keena kuke ia, i malaila ka Moneka o Enegedi e hoomo'a ai i kana mau meaai, a e kau niai ana no he mau i'o holoholpna ma ka paia. I Ma kekahi wahi mamao aku hoi, e ku mai ana he moe, me ka laau ke'a ma ke poo, a he lei kolona hoi ke waiho ana ma Up. aoao. " ! I O ke ano iho la keia o na mea a Hawila ma i ike aku ai maloko o kela afta, kahi hoi a ka Moneka 'o Enegedi i kapa aku āi he hpme nona. ! !■ ' "Ua hoea mai la kakou i ko'u home nei, nolaila e hoomaha , iki iho kakou no kekahi manavva pokole, a e hele aku ail e ' hoomākaukau i kekahi māu meaai, āia apau ka paina kakahiaka, alail'ā h'oomau aku ka kākou hele ana no Hunegaria," i kamailio mai ai ua kanaka nei ia Hawila ma? j { Ua maikai .kela mānāo o ka Moneka o Enegedi ia Hawila ■ma, oiai ua liēle miaoli lakou a maopaopa, a Ua pololi pu no, hoi, nolaila he mea pono i'o e loaa he manawa no lakou hooma|ia at, a e hoopiha aku ai ialoko o lakou mamua o ka j hoomau ana āku i ka lakou: huakai hele nomua. j I Ke ho-a māi la ua Moneka nei i'ke ahi, ke hoomakaukau j mai la hoi i na meāai īia kana mau malihini, a ke nolio hoo-; la'i aku la hoi*o Līawilā ma, hoomaha, me ka nana ana aku i kē ano.o ka hoomo'a anā mai a ko lakou kamaaina i na meaai. j I No ko Hawila makemake nae e 'ike akū iwaho o ke ana,' haalele iho la oia i kona māu lioa, a hele holoholo mai la ho kā wdhā o ke ana, a i kona nana ana akū ia waho, ua hoopiha' loā ia'mai oia'me ke kahaha nui, no ka mea eia kela wahi ana e ku aku anā, mā kahi he mau hanen kapuai ke kiekie iluna, a 'āiā hōi ka honua paa ilalo loa, me ka haahaa iho o ka ululaau I ilalo, a ke nana la oia ma nā wahi apau, ua 'paa pu wale no i I na laaū nunui, i emi iho nae ko lakou kiekie apau imua o keia wāhi a»ia e ku ana.nana iwaho. ) j Pau ka nana ana a ua o Hawila ilalo o ka honua, ia wa i leha ae ai. ka'na nana ,ana iluna o ka lewa, aia, hoi ke lele ae la 1 na ao panopano malūna ae o ka poiuiu o ka lani, oiai hoi na ao opua makamaka, e uhi ae ana mā ka piko o na kuahiwi, a e kokolo māi'ana hoi ka ohu, e halii maluna o ka honua, ia 1 manawa i hoomanao mai ai ua o Hawila, e* tfoea mai ana kekāh'i kuaūā ko'iko'i piakekahi manawa o kela la. j A pau kana nana ana i na ao o ka lewa, ia wa i hoohuli hou aku ai kanā nana ana maluna o na ululaau e waiho ae ana i malalo o kona mau maka, ia manawa i hu mai ai na hali'ali'a aloha āna, no kana Magarita e noho mai la i ka aina mamao, a o ia ka ka mea kakau moolelo e hooheno ae nei: "Hali'ali'a wale mai ana, Ke alohā o kuu ipo, I ke ahe mai a ka Malanai, I . .. ••■ Hene&na i kuu poli." # j Na kela hali'ali'a aloha o ka hu'ekoni ana ae iloko o Hal'wilā, i hoohanini okoa mai i kona mau kulu waimaka, a hiolo mai la ina kona pau papalina, pehea e paa aku ka wai- { maka, lie maū opua ka hoi i komo iloko o na hookaau kuwiliwili ana, iloko o ko laua mau la opiopio. I Ua hookupouliia ae la ko Hawila noonoo no kela mau sekonā 1 pokole, mamuli o na hoomanāe poina ole ana no kana aloha, a ku. iho la oia, me ka nalu nui ana ilqko ona, i ke alahele pokole loa e halawai hou ai me kana Magarita, a iaia lio iiāē e nOonoo ana no kē aloha, ua hoohikilele loa ia mai oia, i ka paa ana mai o kekahi limā, ma kona poohiwi hema* a alawa ino mai Ia oia ihope, eia ka o kpna makua hookama no, ka Moneka o Enegedi. i

Ma kola walii, i kuiiikuhi aku ai ua Moneka nei i ka ululaau e ulu mai ana i kahi niamao, ma ke ano. o ke alaliek' ia a lakou e hele aku ai a hoea no Hunegaria, ina ma ia alalulo o Hawila i makemake ai, a ina lioi aole, alaila kuhikulii hou aku la oia, nia ka aoao o ke kuahiwi, aia malaila kekalii alahele. he a'ahele loihi nae ia, aka he ekolu tiaC'mau muiieka e loaa aua ia- lakou, malalo pono iho o ke kuahiwi, a ilaiin e hoolakwia mai'ai lakou me na lio. Ua lilo keia niau mea a ka Moneka i£nege<li e ieamaiiio aku nei i nua na Hawila e noonoo ai, a leha ae ia ka tiana ana a ua Moneka nei iluna o ka lani, a i ka ike ana aku- i ka lele o na ao o ka lewa, i«l* wa i pane mai ai: "O keia ana kekahi la ino, me ka haule mai o kekaiii kuaua ko'iko'i, aka, he mau hoailona ia no ka ukaliia o kau huakai ēke keiki, me na haawina pomaikai. L T a lawa ke ku ana mawnho'nei, ua makaukau na meaai, noiaiia e hoi kakou e paina, oi pumehana na'mea apau," o ko laua nei iioi mai la 119 ia noioko o ke ana. E waiho i'o mai ana na meaai maiuna o ke pakaukau, a oiai ua hele iakou nei a poioii, o ka iioomaka iiio la no ia o ua mea apa\i e haupa - jiole 110 he mau meaai maikai e ai, o ka imi pololi nae, aohe mea komo ole, aia i;a ])ono o ka piha aiai o ka houpolewaiewa, maikai na maka o ka huakai ioa. Oiai iioi lakou nei e āi ana i hoomaka aku ai ka Mnuka 0 Enegcdi e hoike i kekaiii hapa o kona mooie'o. ma ka o!eU» ana niai, o kona inoa oiaio ioa, o ia 110 0 Teoilorika, a o i;ona waiii i noho mua ai, ma na kula papaala 110 ia o Suria. a oia kekahi o na hoa lawehana 'oioko o ka hale hooiiiki o na \ ilikina ma Ēnegedi. I ka wa o ke kaua Kuresadc, o ia hoi ke kaua i hooukaia mawaena o na Kristiano me ka poe Maliome<la, ma ka aina hemolele o Palesetina.'ua haalele aku oia ia Suria, a liele au waya mai la oia a nolio ma na ululaau o kotna, pi la uialoko .0 na ululaau o ame kekahi mau wahi e ai- he uui. Iloike mai la 110 hoi oia i kona'hoea aua i ke kul:uiakattliakalii o Hunegaria ma ka po niamua aku, a mailai'a ae Kana kaa hele ana a lioea i ka illulaau o Uiania, a hoea loa no ke Kakela Me!odiaiia, a mailaila loa mai oia i hoi pololei loa ai uo kona tvahi. laia nae maloko o lee Kakela Meloeliana. ua, halawai oia me kekahi poe kanaka malaila, a na lakou i hoike mai ua liuli lioi aku kekahi 0 ko lakou mau alakai, oia o M:tlavalia me ka liele pu ana aku me ia, na koa he ewalu kaukani ka uui. Iwaena o kela mau koa he nui me Makualia, lie l:o »kahi kaukani o lakou he'poe koa kaualio, he elua kaukani hoi he poe akamai i ka pana pua, a o ke koena iho o lakou he poe koa helewawae i lako pono i na pahikaua ame na ko'i'aua. ua hala aku kela poe koa, ma na wahi e hiki ai ia lakou ke kupale 1 lea palekana o k.** Halekakela Melodiaiia mai na eueeii mai, a o na alakai nui nae maluna o lakou.apau, he mau waliiue laua. Iloakaka hou mai la ua moneka nei, o kekahi o k.la mau wahine* oia ke alakai o na koa kaual.io, a o ka lua hoi «1 ua wahine, oia ke alakai 0 na kanaka panapua, a o ka mea !n>i nana e alakai ana i na koa helewawae «'i:-. uo v> Mmika. "Ma ka'ii noke loa ana aleu nae i ka niele i na koa Kiai, <> noho ana maloko o ka hale kakela i loaa mai ai ka il;e, o I la wila ka haku nui maluna o kela mau pualiktui ai>au, a ua hala aku hoi oia nō Roma, a ke kakali mai la lakou o kona hoea aku ma keia ahiahi, oiai ua loihi na la o kona kaawale ana m;ii ia lakou aku. "la'u nae i haalele aku ai i ke Kakela Melodiana. a konm mai la iloko o ka ululaau o Urania, halawai mai la au me kekalii pualikoa nui, i hiki aku ma kahi o ka eha kaukani, e lio«»moana ana maloko o ka ululaau, a mai kekahi mai o k\-la pr>e koa au i lohe mai ai, o ka mea i kapain. ka W'eli o na Pae Maana, oia ke ahkai nui o kela pualiko;..^ • "1 ko'll ninau pono ana aku i ka lakoi» lum o ka hooni iana ana iloko o ka ululaau, na kekahi o na alakai 1 kamailio mai, ua hooholo ko lakou alakai nui, oia ka W'eli o na l'ae M.uma. me ka moi o llunegaria, e hele mai e hoopuui i ke Kakela Melodiana, a e kaua ku-e aku hoi t)oe aj)au e noho ana maloko; a o ke kumu, maniuli no ia o ka make Keikialii Marino, ke keiki a ua moi nei o Hunegaria. "He mea oiaio, ia'u i haaiele aku ai i ke kulanakauhale aiii o Hunegaria e hoomakaukau ana na p\ialiko;i he nui, no ke kamoe ana aku i ko lakou alahele noloko o ka ululaau. U!> k.i hui pu ana aku me na koa o kekahi o na alii powa oloko o na ululaau, a i ka loaa ana mai hoi o kela ])uali nui ia'u e l:oo moana ana, akahi 110 a hooiaio loa ki mai ka pololei o na mea apau *a'u i lohe ai." M OKUN A-XXXII. "Ile meahou ano nui ka lioi kena au e hoike mai nei," \va);i a Hawila 0 ka pane ana mai. "Ua maopopo nii uae paha ia oe k.i nui o na koa a ka moi o Hunegaria e lwiouna mai ana ea?" "Ma na mea i hoikeia mai ia'u, e kekaiii o ko'u mau hoaloln. ua h'iki aku ma kahi o. ka eono kaukani, ka nui o na koa o ka moi, a 0 na alihikaua nui, na laua e alakai aku ana i kela poe koa, he hookahi kane a he hookahi wahine. "O'keia wahine alakai, aole 110 ia he mea e aku, aka o k > kaikuahine ponoi 110 ia o kq Keikialii Marino, a o ke kaikam.ihine no hoi a ka mōi o Hunegaria. "Ua lioike pu ia mai nei hoi ka lohe ia'u, aia iwae:ia o k\ la poe koa he eono kaukani, he poe naila kaulana wale no ka hapanui o lakou, a ma ka hora umi o ka po nei, e haalekai lakou i ke kulanakauhale, a lea'i aku noloko o ka ululaau »» Urania, a ma ko'u manao koko w'ale 110, aia paha lakou ke I ui [>'. ia, me na pualik<ja o ke aliipowa o na pae mauna. "Auhea nae oe e kuu keiki, o kou lohe ana aku j k 'ia n.au mea mai ia'u aku, mai lilo ia i me;i e ho6kui-he ia ai kou manao; no ka mea ma ko'u manao, aole i hooukai;T ke k.nu i k. ia hoea wale aku kakou, a ina fio paha ua Iioouk; !a, aole no e kaa ana ka lanakila ma ka aoao 0 na eiiuni. a k aa Wale aku no kela hoouka kaua ia kakou. "Mai poina ka hoi keia wahi mea hou. la'u ma ke Kakela Melodiana lohe iho la au i ka loaa ana aku o kau palapala. v»a o kekahi wahi mauu nunu lawe leka la, e lioakaka ana palapala, aia oe maloko o llokenekai-" "Nolaila e l;uu makamaka lieluhelu, a lioa lioinainau lioi <1 keia nanea, ke ike ae la kaua, ma o na hoike la a keia Moneka, ua kokoke loa mai i ka manawa ai o kekahi kaua hahana loa, e kaheawai ai ke koko maloko o ka ululaau. Aia o Malavalia me kona mau kanaka he man kankani, pela hoi ka U'i Magarita ame kana aikane me ka Lq<le Peresila ame na wahine kilokilo ma ka aoao e hoopakele ana i ke Kakela Melodianā, a aia hoi na koa o'ka moi o Tluncgaria awe ko ke aliipowa o'na ululaau, ma ka aoao e kipi aku ana i ke kakela, niai lioi 0 .Hawila ame kona mau lioa, i kahi kaawale e kamailio nei'no keia mau liiea. O ka ai hoi ia o Ilawila ma ahiki i ka maoiia ana. ia wa i oehu koke mai ai 110 ka Moheka Teorika i kona mau h< » e liuliu no ko lakou nee ana aku imua, a o ia kana o ka olelo ana mai: "E kakali iki iho oukoii ia'U, e hele ae hoi au e hoomakakuu ia'u iho, a pehea la. o kela lole bea no anei ko'u e komo ai, a i ole o ko'u kahiko paha o ka oihana koa?" "Manao au,. he oi akU ka pono, e koino no oe 4 kela lole hulu hea ou. malia na ia aahu hea e lioomaka'uka'u akn i na enemi, o ka pau'no ia o kekahi poe i ka liolō. 110 ke kuhihewa mai, he bea keia e alualu aku ana e ai ia liikou," i pane sku ai no hoi o. Hawila i koha manao. "Aole 110'u, ua ( makaukau ko'u lole i na manawa apau, aka no oukou, he pono' e loaa na ia ouknu, nolaila aia a makaukau au me ko'u lole, alaila lawe pololei aku au ia oukou no kahi o na moneka i noho ai. ilāila auanei e K>aa ai ko oukou mau kapa kila, a pela me na lio, a nee aku kakou no ka ululaau o Urania," alaila komo aku la ua Moneka Teorika nei no kekahi walii kuono, no ke kahiko ana ih<> iaia me kona lole % hulu hea. *(nßd 1 3ioy)