Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVI, Number 22, 31 May 1918 — Page 7
| This text was transcribed by: | Kamehameha Schools Gift To Dr. Chun |
| This work is dedicated to: | Dr. Michael J. Chun |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
KUPEPA RUOROA. HONOLULU. T.H. POALIMA, MEI 31, 1918
HE MOOLELEO NO NA
Hoahanau Ekolu
A I OLE O
Hawila ke Koa, a o Magarita ka
Uʻi ka Manu Nunu Ahiu
Oiai hoi o Hawila ma e kakali aku ana, o ka wa no ia i uhi mai ai ka pouli maloko o ua ana nei, a o mai la hoi na alelo manamana o ka uwila, ke pa mai la hoi na alelo manamana o ka uwila, ke pa mai la hoi ka makani me ka ikaika, a hoomanao ae la o Hawila me kona mau hoa, ua hoea koke maika ino, ka mea a lakou i hopohopo ai mamua uka.
Aole no i liʻuliʻu loak ela kakali ana a Hawila ma, olli hou mai la ka moneka a ku ana imua o lakou, me kona makaukau piha, a kuhi kuhi ae la mamua o kona alo, elike me ka ano o ka poe Kakolika, a pane mai la.
"Auhea oukou e oʻumau hoa, he mau elele keia a oukou e ike ae la i hoounaia mai e ke alii nui a ka po no ka hoopilikia ana mai ia kakou, aole loa nae oia e lanakila i keia la, a pekea ua makaukau anei oukou?"
"Ua makaukau makou, i hakalia i ka olelo mai ia oe mai no ka hele ana iua, he looko wale aku no ka makou," i pane aku ai o Hawila, me kona ku okoa ana ae iluna, a hoomaka nui aku la e hele, me ke kaa ana na ka Moneka Teorika ke alakai ana mamua.
No ka hora hookahi paha me ka hapa kela hele ana aku a lakou, hoea nui aku la ma kahi e ku ana o kekahi halepule, malalo pono o ke kumu o kekahi mauna, aia hoi ma kea halepule he elua mau moneka e noho ana, a hoolauna aku la ka Moneka Teorika ia Hawila ame kona kokoolua imua o laua.
Aia no ka ino ke hana la me ka ikaika, e lohe okoa ia aku ana ka nu o ka makani, o ia no oe la o ka nalu eopʻi aku ana iluna o kumupali, a e hakihakiia ana hoi na lala laau me he mea ole laʻi ka nui o ka ikaika o ka makani, a ke haule mai la no hoi na pakaua eloelo me he kahawai la ka halulu iloko o ka ululaau, e kau ai no ka weli, i ka mea e hoao aku ana e onoupoo iloko o kela ino maloko o ka ululaau.
Oiai hoi o Hawila ma i hoea aku ai no kela halepule, kahi o kou lakou mau makaukau i manaoia ai e pono no ka nee ana aku imua, e waiho iki aku kaua e ka makamaka heluhelu ia lakou e kukakuka ana me na moneka malaila, a e kilohi aku hoi kaua i na hiona e hoopuni ana i ke Kakela Melodiana Maloko o ka ululaau o Urania.
I ka wa a ka ino e holapu hele ana iloko o ka ululaau o Urania, me he mano la, e holapu hele ana ma o a maanei, aia na pulikoa i huiia o ke aupuni o Hunegaria me ko ka Weli o na Pae Mauna maloko o ka ululaau, e hoopuni ana mawaho o ke Kakela Melodiana, a e paio ana hoi ma na ano apau, i wahi no lakou e palekana ai, mai ka poino aku a kela ino nui a ka launa ole.
O keia ino ka mea nana i hookunana mai i na pualikoa a na enemi mai ka lele kaua ana aku maluna o ke Kakela Melodiana, a oiai ua puni na wahi apau i ka ino, he mea makehewa wale no ka hoao ana aku e holo, oiai aole he wahi e malu ai, he oi aku no ka pono o ka hoomanawanui ana, no ka mea ua ahi wela mai nei loko, ua oni na iʻo huki, ke haloke nei na hao.
Aia o Malavalia ke kau la ma ke poo o kona pulikoa o na kana ka helewawae me kona mau alakai, a aia pu me ia, ka Naita Hunegaria ama ka Naita Sepania, e kakali wale ana no lakou o ka oni mai o na enemi, o ko lakou manawa no ia e nee mai ai imua, no ka paio ana me ka weliweli.
No ka Uʻi Magarita hoi, aia no ua kaikamahine nei, ke kau la maluna o Pomelia, ma ke poo o na kanaka pana pua he hookahi kaukani, a ke nana aku i ua uʻi nei o Rokenekai me kona puali nui hewahewa, a like pu lakou me na opua la i ka maka o ka uwila.
I ka hoomaopopo aku i ke kulana o kela poe koa pana pua pololei , aia wale no ka lakou nana ana maluna o ke alakai, me he mea la e kakali aku ana o ka haawiia aku o ke kauoha, o ka hoolele makawalu mai no ia i ka lahou mau pua, me he mau pakaua la, imua o na enemi.
No ka Uʻi Peresila hoi, ka mea i kapaia ka onohi daimana o Peresia, aia oia ke ku la maluna o kona lio ma ke poo o kona puli nui, a elike no me na kanaka malalo o ka Uʻi Magarita ka makaukau i ka lokou mau pana ame na pua, pela no ko ia nei poe kanaka, aia na manao uwila o ka popole iloko o ko lakou mau puuwai pakahi, ka i lalapa ai, eake wale ana no o ka halawai aku me na enemi he alo a he alo.
Ma ke ano nui ke olelo ae, i ke kaulono pono ana aku o ko kaua mau maka maluna o na pualikoa apau e hoopuni la i ke Kakela Melodiana, aole a kaua mau hoohalahala ana, no ka mea ua makaukau lakou i na manawa apau, e hou pono ai keia hooheno ana ae:
"Eia mai au o Uwila,
Ke kupueu o ke ao polohiwa,
He olali au no ia poai,
He niuhi kapapa no ka moana."
Aia ke alii o na powa, ka Weli o na Pae Mauna me kona mau pualikoa nui o eha kaukani, ma ka eheu akau o na palena o ke Kakela Melodiana kahi i hoomoana ai, a maluna o ka helehelena o ua kanaka nei ke nana aku, me he mea la, e hoike okoa mai ana ia, nana ka lanakila o ka la, a e hiu ia ana e ia o Magarita a wela, a e haulepio ana hoi kona kaikaina iloko o ka poho o kona mau lima.
O na pulikoa hoi o ke aupuni o Hunegaria, aia lakou malalo o ka noho alakai ana a ke Kamaliiwahine Vaioleta, a ma ka eheu hema o na palena o ke kakela melo daina ko lakou wahi e hoolulu ana, a ma ka eheu hikina hoi aia malaila ka Naita Babulonia me kona poe kanaka kahi i hoomoana ai, ka mea i kapaia e na naita apuni o Hunegaria ke Ahi Lele Kamahao o Helena, no ka mea he kanaka keia mai ke kulanakauhale mai o Atenai maloko o Helene.
I ka nana aku i na puali o na aoao a elua ua makaukau wale no, aole i maopopo ka aoao o laua nana e nohoalii aku i ke kahua kakalaau o Hinakahua, oiai he mau kaeʻaeʻa wale no na alakai apau, a ma kekahi olelo ana ae hoi, he umi kaukani koa ma ka aoao o ka enemi, a he ewalu kaukani hoi, ma ka aoao o Malavalia ma.
Oiai ua makaukau kela mau pualikoa apau no ka hoouka ana i kekahi paio hahana loa, no ka ahaʻi ana i ka lanakila ua hiki ole nae ka hookoia aku ia manao, no ka mea aia ka ino ke holapu la ma na wahi apau, a ke kakali la hoi na alakai i ka hoonee ana mai i ko lakou mau kanaka imua, i ka mao ae o ka pa ana a ka makani, ame ka haule ana iho a na pakaua.
O ka manawa a ka ino i hoomaka iho ai ma ka hora ehiku no ia o kela kakahiaka, ua hele hoi na wahi apau a pohina i ka ohu, a mai kela manaw mai, a hoea wale i ka hora umikumamalua akahi no a akakuu mai ka pa ana a ka makani, pela no hoi ka haule ana iho a na pakaua, a oiai he hapalua wale aku no koe uhi mai ka po, aole he manawa hou aku @ kakali ai, a ua hele no hoi na kanaka a opili i ke anu.
Iloko nae o ka nanea o na mea apau, o ka manawa ia i kani kapalili mai ai ka pu o-le a ka Weli o na Pae Mauna, e wawalo hele ana hoi iloko o ka ululaau, a hoomanao ae la na pualikoa o Hunegaria, he hoailona kela e kauoha mai ana ia lakou e hoomakaukau, a e kakali aku hoi o ka lua o ka hoailona, no ka nee ana mai imua e paio ai me na koa a lakou e hoopuni ana i ke Kakela Melodiana.
I ka wa hoi i wawalo aku ai ka leo o kela o-le a ka Weli o na Pae Mauna a hoea i na palena o ke Kakela Melodiana, ia wa i huli ae ai ka U'i Magarita a kauoha aku la ia Malavalia, e haawi aku i ka hoailona i ko lakou mau kanaka, e hoomakaukau, no ka mea aia na enemi ke liuliu mai la no ka nee ana mai e halawai me lakou, o ka wa no hoi ia i kapalili aku ai ka o-le a Mala@alia, e haehae ana i ka lewa kokua ma ka aoao o ke Kakela Melodiana.
Aole he manawa hou aku no ke kakali ana, nolaila hoakoakoa ae la o Magarita i kona mau alakai, elike me Malavalia, ka U'i Peresila, a hooholo nui iho la, i ka wa e kani hou mai ai ka lua o ka o-le, a na enemi, o ka wa ia a Malavalia e oili aku ai me na koa helewawae, a e hooka'ulua iki iho hoi o Magariata ame Peresila me ko laua mau kanaka mahope.
O ko laua wahi nae o ka hana, o ia no ka hoopuni ana o na kanaka malalo o ka U'i Magarita maluna o ka pa o ke kakela me ka lakou mau pua, i ka manawa e hoao mai a na enemi e komo iloko, e lulu aku lakou me ka weliweli, a ma kahi hoi e pili loa aku ana i ke kakela, malaila ka U'i Magarita e hoopuni ai me kona mau kanaka, me ka lakou mau ko'ikaua, in a nei no ka pakele mai o na enemi i ka poe pana pua.
Iloko o ka hapalua hora wale no kela hoomakaukau ana, aia hoi kela ame keia puali koa iho, ma ko lakou mau wahi i hoonohonohoia aku la , a ke haka pono la ka nana ana aku a na kanaka pana pua noloko o ka ululaau, no ka maalo ae no o ka enemi, o ka wa ia e hooleleia aku ai o ka pua e inu i ke koko o kona puuwai.
Ua malie loa ae la ka ua ua pau hoi ka pa ana a ka makani me ka ikaika, a poha mai la ka la me kona malamalama nui maluna o ka aina, o ka wa no ia i loheia ku ai ke kani ana mai o na pu ole me kae olowalu mai na wahi like ole mai oloko o ka ululaau, a ke nee mai la na enemi imua me na kanaka i hiki aku ma kahi o ka umi kaukani ke liuiia na koa o ka Weli o na Pae Mauna, me na koa o ke Aupuni o Hunegaria.
Na kela mau leo o ka ole hoolale koke mai ia Malavalia e haalele iho i ko lakou kahua e hoomoana ana, a hoomaka aku la oia e alakai i kona mau kanaka he eha kaukani imua o ka halawai kino ana he alo a he alo me na enemi, a no ke koena aku hoi o na koa i koe maloko o ka pa o ke kakela aia ka U'i Magarita ame Peresila, ke holoholo la maluna o ko laua mau lio e hoolalelale ana i ka manao o ko laua mau kanaka, e kupaa, a e makauakau i na manawa apau, no ka hui pu ana kau me na enemi.
Aia o Malavalia me kona mau kanaka o eha kaukani ke ku makakau la ma kekahi kahua akea, e kakali ana o ka hoea mai o na enemi, he oiaio, he manawa pokole wale no ko lakou kakali ana iho, ikeia aku la ka oili ana mai o ka Weli o na Pae Mauna mamua, a mahope mai kona mau kanaka o eha kaukani ka nui, a ma ke ano o ke kani ana mai a na pu ole, i hoomaopopo aku ai o Malavalia, aia na puliloa o Hunegaria, ke holo pololei loa ae la no ke Kakela Melodiana, nolaila aole ana hopohopo ana, oiai aia na whine alakai me ko laua mau kaukani koa, ke ku mai la me ka makaukau, noka hoopakele ana i ke kakela.
He mau sekona kela no ka pihoihoi, he mau minuke hoi no ka paio, a ke oni kapalili la hoi na aa koni o kela ame keia, oiai ua kokoke loa mai i ka manawa e hooku'i ai ke kila me ke kila.
Hakalia no a halawai na aoao a elua i kahi hookahi, o ka hoomaka iho la no ia o ke kaua ana, aia na koa o Hunegaria ke paio la me na koa o Magarita e Peresila, a aia hoi o Malavalia me kona mau kanaka, ke paio la me ka Weli o na Pae Mauna, iloko o ka manawa pokole, ua puka koke ae la ka lewa me na leo hookikina o na alakai i ko lakou poe kanaka, he kani kapalili la hoi ka leo o na pu ole, ke hoopaiakuli ia la hoi ka lewa e ke kani ana a na meakaua e paioia la me ka hahana loa e na kanaka o na aoao a elua, a ke nana aku, he manawa ia no kekahi o na kaua weliweli loa i hooukaia, i ike mua ole ia ma ka moolelo o ke Kakela Melodiana.
Oiai hoi na kanaka o ka Weli o na Pae Mauna e noke la i ke kaua me na kanaka o Malavalia. aia na koa o Hunegaria ke koao la e komo aku iloko o ka pa o ke Kakela Melodiana, eia nae e noho mai ana na kanaka pana pua ki pololei me ka makaukau, a e noke ana i ka luku i na enemi me ka ahailono ole.
No cela lukuia ana o kekahi mahele nui o na koa o Hunegaria me ka weliweli. e na pua a na kanaka ki pololei o ke Kakela Melodiana, ua kuemi hope aku la ke koena aku o na kanaka i koe, a ikeia aku la hoi ka Naita Babulonia de Sivo, i ka oili ana ae mamua o ke poo o kona poe kanaka, a me na maka i hele a hiena, oniu ae la oia i kana ko'i kaua iluna o ka lewa,a hoopuka mai la i keia mau olelo:
"He mea makehewa wale no ko kakou hoao ana aku e hooikaika e komo iloko o ka pa o ke kakela, no ka mea ke ike nei au, i ka nui o ka make ma ko kakou aoao, o ka'u e kauoha aku nei ia oukou, e waiho malie aku kakou i ke kakela pela, a e hoohuli i ko kakou alahele i keia wa, ma ke kokua ana aku i na koa o ka Mauna Alepine, no ka paio ku-e ana aku i na koa helewawae o ko kakou enemi."
Elike me kela leo kauoha, pela iho la i huli like aku ai na koa apau, mai na koa helewawae a na koa kaualio o Hunegaria, a kamoe pololei aku la no kahi a na koa malalo o ke alakai ana a Malavalia e noke mai la i ka paio me ka hahana loa me na koa o Mauna Alepine.
Aia ka Naita Babulonia ke alakai la i kona mau pualikoa no ka halawai ana he alo a he alo me na enemi, o ke Kamaliiwahine Vaioleta pu kekahi e alakai la me ka haaheo i kekahi mahele o na paulikoa, ke anapa la ka pahi a ua kaikamahine nei i ka malamalama o ka la, a ke nana aku oe ia la, he kulana kiekie maoli no kona, i li aku imua o kekahi mau kenerala maluna o na kahua kaua.
Ua ike mai la o Malavali i keia hoohuli ana aku o na koa o Hunegaria no kona wahi e paio la me na enemi, a oiai ua puni na aoao o Malavalia ma i na kanaka o ka Mauna Alepine, a o na koa hoi o Hunegaria ma kekahi aoao, ua komohia iho la na manao hopohopo oliko ona, no ko lakou poino, a o ka mea wale on e loaa ai ka palekana ame ka maha, o ia ka loaa o na kokua maiwaho mai.
Ma kela manawa hoi a Magarirta ame Peresila i ike mai ai i ka haaleleana o na koa o Hunegaria i ko lakou kulana, no ka lele kaua ana aku maluna o na kanaka e kiai ana i ka maluhia o ke Kakela Melodain, ia wa i huli ae ai ua Manu Nunu nei imua o kana aikane a pane aku la:
"Auhe o e e kuu aikane aloha, kuu hoa make iloko o na poino ame na popilikia a kaua i alo ai, ua ili iho maluna o ko kaua mau kino palupalu nei ke ko'iko'i o ka hoopakele ana ia Malavalia ame kona mau kanaka mailoko mai o ka make, no ka mea ua papalua a papakolu ae ka nui o ka ikaika o na enemi, e paio ku-e aku ana iaia.
"O ke kaa o ka lanakila ma ko kakou aoao ame ka ole, he ninau pohihihi no ia, oiai ua kaawale aku ko kakou alakai nui no kahi mamao loa, a in a paha no ko kaua halawai me ka make ma keia kaua ana, ehia ka hoi mea aloha o ko'u ike ole i ka helehelena o kuu Hawila. Aole nou o kaua, wia no kau aloha ihope nei; aka nae aole keia he manawa no ka noonoo ana ia mea he ipo, he manawa keia no ka hana, a o ko'u manao ea, e nee kaua imua i keia manawa me ka hookakalia hou ole iho, no ke kokua ana ia Malavalia ma. alaila hemo koke ae la no kana pahikaua a paa ana iloko o kona lima, ia wa i onou aku ai imua, me ka hoopuka ana ae i keia mau olelo:
" E na hoaloha puuwai hopo ole o Melodiana Kakela nei na kiai nauwe ole na lakou i hoolilo aku i ka ikaika ame ka wikani o na kanaka o Hunegaria i mea ole imua o ko oukou alo i keia la; o ka'u e kauoha kau nei ia oukou, e haalele iho kakou apau i ke kakela nei i keia manawa ano, a e nee aku kakou iwaho i ke kahua akea. no ka haawi ana aku i na koku ana i ko oukou alii opio e hoouka mai a i kekahi kaua hahana loa me ko kakou mau enemi.
" E na kanaka i hoopihaia me na manao koa ame ka wiwoole, ma ka inoa o ka Naita o ka Luahuna Waiwai , e nee imua i hookahi umauma o ka wiwoole ame ka maka'u ole no ka hoopakele ana ae i ko kakou mau ola mai ka make mai,"alaiala huli ae la ua Manu nunu nei umua o kona aikane, a hooho hou ae la:
" E peresila, kuu aikane, ma ka inoa o ka kaua mau mea i aloha ai, ua ili iho maluna o kaua ke ko'iko'i o ka hoopakele ana ae i ko laua mau inoa mai ka lilo ana aku i luahi iloko o na manao lili hilaluala ole o ka enemi no aila imua a inu i ka wai awaawa," alaila pane iho la i kona lio punahele ia Pomelia:
" E pmelia, kuu hoa alo ehuehu o na la aku la i hala, ke kauoha nei au ia oe, e lawe aku ia'u a iwaena o kahi ikaika loa o ke kaua. no ka paio ana aku no ka hanohano ame ka laahia o ka inoa o ka haku kane o kaua," o ka manawa iho Ia no ia o Pmelia i oili puleleo aku ai mailoko aku o ka pa o ke kakela, aia no hoi kana aikane aloha ke hookolo pololei aku la mahope o kona meheu, a e hanuu aku ana hoi na koa aualio, me na manao hopoole no ka halawai ana he alo a he alo me na enemi.
O na akanka helewawae ame ka pie pana pua. aia lakou ke holo la me aka mama ma kekahi alahele okoa, no ka mea he hana paakiki na lakou ka ukali ana mai mahope o ka poe maluna o ko lakou mau lio, a ke nana aku i ua poe kanaka nei o Magariata, ua like me na a-i o ka Norewai, ke kokolo i ke kula o Keaeloa.
Ua like pu ka U'i Magarita i kela manawa ana e alakai ana i kona puali me ke Kenerala Murata o ke kahua kaua o Palani, a mamua o ko lakou hoea ana aku no ke kahua e hooukaia ana o ke kaua me ka hahana loa, ia wa i kaohi mai ai oia i ka holo o kona lio, a huli mai la ihope me ka pane ana aku i kona mau alakai:
" E o'u mau hoa make o keia hoouka kaua weliweli, e nana makaala loa mai oukou ia'u i na wa apau, a ma kahi auanei a oukou e ike mai ai i ka o aku o kuu pahikaua imua malaila oukou e nee aku ai imua." ia wa i ae like aku ai ua mau alakai nei, o ka hoomaka aku la no ia o Magarita e holo me ka puahia no kahi ana i ike aku ai i ka hahana o na paio ana, aia hoi kana aikane ame kona mau koa kaualio mahope aku on a kahi i ukali aku ai me hanuu ana la na na ale o ka moana.
Me ka hoohakalia hou ole ino,i mahele ae ai o Magarita i na koa kaualio i elua mahele, a haawi aku la oia i ke alakai ana o kekahi mahele malalo o ka U'i Peresila, a lawe ae la hoi i ke alakai ana o kekahi mahele malalo ona, o ko laua nee aku la no ia imua: oiai hoi na koa helewawae i ikeia aku ai i ka hoea ana mai ma kekahi aoao, a ke hoouka mai la i ke kaua me na enemi me ka weliweli.
He mea oiaio e kuu makamaka heluhelu, aole loa he maka'u a he wiwo iloko o ka U'i Magarita, o ka mea e ikeia aku la no ua u'i nei o Rokenekai, o ia no ka huila o kana pahikaua imua, a lele makawaliu aku la kona mau koa, a ke hiu la ua kaikamahine nei a wela, a ke lawe mai la hoi ka U'i Peresila a lilo, ma kekahi mahele mai o ke kaua kaua.
He mea oiaio loa, mamua o ka hoea ana aku o Magarita ma me na pualikoa hou no ke kokua ana ia Malavalia. ua kupilikii maolo no oia me kona mau kanaka, no ka mea aia ka Weli o na Pae Mauna me kona mau kanaka ke nee mai la imua me ka ikaika e hiki ole ai ke hoauheeia aku.
Me kauuku no nae o ke Malavalia ma mau kanaka ma ko lakou aoao, aole no ia he kumu nona e haawipio ai, aka ua papalua ia ae kana mau hooikaika ana, i hui pu ia me ka Naita Sepania ame ka Naita Hunegaria, a me ko lakou nana ole ai i ka nui o na kanaka o ka Weloi o na Pae Mauna, ke kupale mau la lakou i ko lakou kulana, a o ka poe apau e hoea aku ana imua o ko lakou alo, he make wale no ka hopena e hookauia mai, ua like pu ke pohapoha o ka lakou mau hauna ko'i me ke po'i ana la na ka nalu i kumupali.
No kekahi manawa polole wale no nae kela kulana kupale ikaika i loaa aku ia malavalia ame kona poe kanaka, a mamuli o ko lakou heluna uuku e nee mau aku ana na enemi imua o lakou, ahiki i ko lakou komo maoli ana iloko o ke kulana kupilikii.
Ma keia noke ana i ka paio na aoao a elua, i halawai kono ae ai o Malavalia me ka Weli o na Pai Mauna, o ko laua hoomaka iho la no ia e paio me ka hahana, e hoi keike ana hoi i na keikikane o laua, oiai no hoi ko laua mau kanaka e noke ana no i ka paio mawaena o lakou iho.
Ma kela paio ana aku a Malavalia he alo a he alo me ka Weli o na Pae Mauan, ua pioo ae I kona poe kanaka mamuli o ka hopupioia ana o ko lakou alakai, me ka manao e kuemi aku ihope, aka me ka houpo i hoopiha ia aku me ke koa ame ka maka'u ole, ua hoomaka ae la ka Naita Sepania e puhi i kana pu o-le, e hoike ana i kona mau hoa, ua lawe ae oia i ka hoho alakai ana a e hoomau aku i ka paio ana me na enemi.
Na kela leo o ka pu puhi i hoolana hou aku i ka manao o na koa o Malavalia i koe, a hoomaka hou aku la lakou e hoouka i ke kaua, a no ka nui maoli no o na kanaka o ka Weli o na Pae Mauna, ua hiki ole ia lakou nei ke lanakila. ake oni mau mai la ua alii powa nei imua, me kona mau alakai, me he mau auhau la no na pali o ahi o Makana me Nualolo.
No na minuke he iwakalua wale no kela noke ana iho a lakou i ka hakaka, ua nui ka make ma ka aoao o na kanaka o ka Weli o na Pae Mauna; eia nae ua haule aku la ka Naita Sepania mailuna aku o kona lio, a lilo hou he pio ilokoo ka lima o ke alii powa o na Mauna Pirene , a no ka Naita Hunegaria hoi, ua ku mai la kona umauma i ka laau ihe, a haule pu aku la oia maluna aku o kona lio.
I ka wa'i ike iho ai o ke koena o na kanak i ka haulepio ana o ko lakou mau alakai hou, ua hoomaka aku la lakou mau lio lio ihope, no kahi o ka palekana, o ka manawa ia i ikeia aku ai ka oili ana mai o ka U'i Magarita maluna o kona lio eleele a e olapa ana hoi kana pahikaua iloko o kona lima, a i ka wa i kahea aku ai ia lakou e ku mai, a puhi ae la no hoi kana pu ole, alaila kamailio aku la i keia mau olelo:
" Mak ka inoa o ka mea a'u i aloha ai, ka haku hoi o ka kou apau, ke kanaka i kauia ka weli ma Europa apuni, ke kaooha aku nei au ia oukou, e na hoaloha o maua. imua kakou a papahi i ka lei o ka lanakila, a i halawai kakou me ka make i keia la iloko o ka lima o ko kakou mau enemi, he nani make ana ia, ua paio aku kakou ahiki i ke kanaka hope loa.
" E hoolana i ka manao e na hoaloha, a mai oao e holo mai na enemi aku, aka e nana mai oukou ia'u, ma kahi auanei e o aku ai o kuu pahikaua, malaila oukou e paio aku ai nolaila imua e na hoa no ka make, a no ka lanakila paha, mai hoao kekahi e haawipio alaila pane iho la i kona lio:
" E Pomeria kuu lio punahele, e halihali aku oe ia kahi enaena loa o ke kaua. a na na mana lani auanei e awi mai ia kaua i ka lanakila i keia la."
Hakalia no a pau kela mau olelo i ke kamailioia ae e Magarita, o ka manawa no ia i huli aoao ae ai o Pomelia a h@ maka aku la e kuupau i kona mama holo, aia hoi na helewawae ke ukali pololei aku la mahope on a.
Ua holo pololei aku la o Pomelia ilko o ke aluka o koa kaualio o ka Weli o na Pae Mauna, e nee mai ana ka hoao ana mai o ua poe kanaka nei e hahau i ka lal mau pahi kaua maluna o Magarita, a ua like ka haule mai o ka lakou mau pahi. me he mau pakaua la no ka h@ ilo he mea ole nae ia i ua kaikamahine nei, aia no k@ lio punahele ke aha'i la i kona haku, o ka puka ana kekahi aoao, a e ikeia ana hoi kana pahi i ka niniu po ma kona mau aoao.
I ka U'i Magarita hoi e holo la mamua, aia kona mau ke noke aku @a i ka paio me na enemi mahope, a i ka pulelo ana o ua u'i nei ma kela aoao, ia wa i lohe aku oia i kekahi leo nui e kahea ana:
"E hopu i kela kaikamahine a paa! O ke kaikamahine kela a ke Kiaaina Benekona o Rokenekai, o ka mea e h@ ana iaia a paa, e loaa no he uku makana kiekie mai i aku."
Na kela leo kauoha i kono ku i na koa kaualio o Weli o na Pae Mauna e hoohuli aku i ko lakou mau ihope, a hoomaka aku la e uhai mahope o Magarita, me manao e hopu iaia a paa elike me ke kauoha a ko lal haku, he mau manao palaualelo nae ia. no ka mea ke k@ pau la o Pomelia i kona mama. e holo kaapuni ana ilok@ ka ululaau no ke Kahua akea o elua mile.
Oiai hoi ka Weli o na Pae Mauna me kona mau kan: e alualu nei ia Magarita aia ke Kaikamahine Vaioleta a ka Naita Babulonia me ko laua mau koa ke hoouka @ la i kekahi kaua hahana loa me na kanaka o Magarita noke la i ka holo, he mau hana maalea wale no ia, i lilo kahi poe i ke alualu iaia, alaila koe uuku aku ka poe e k@ ana me kona poe kanaka.
Iloko nae o keia manawa e hooukaia nei ke kaua a e keia ana hoi o Magarita i ke alualu, a elike me ka o apa@@ o na manamana o ka uwila, pela iho la no i ikeia aku ai oili ana mai he eha ma hololio mailoko mai o ka ulula he ekolu o lakou ua kahikoia me ko lakou mau kapa k@ a he hookahi hoi, me he mea la i ka poe akahi no a iaia, e koho okoa iho ana no lakou, he bea kona hoa e k@ ai a e kau ana hoi oia maluna o ke kua o ka lio, me ke i ka weliweli ke nana aku.
I ka manawa i oili mai ai ua poe kanaka hololio nei mailoko mai o ka ululaau, aia lakou ma kahi he hapa mile ke kaawale mai ia Magarita aku e holo mai ana me puahia nui, a aia hoi ka Weli o na Pae Mauna me kona n@ ukai ma kahi he hapalua mile ka mamao mai ia Magarita aku me ke kuupau ana i ka hoolo o ko lakou mau lio, ka pono o ka paapio o kela kaikamahine iaia.
Oiai na kanaka hololio eeha e hoomau mai ana i ka ana imua, a pela no hoi o Magarita e holo po@lei aku imua o lakou, me ka hahai loloa no o na kanaka o ka @ o na pae Mauna mahope on a, ua like ka loa o kela wahi he mea ole loa la, a iloko o na minuke helu wale no eli ua kokoke loa o Magarita i kahi a na hololio eha. e mai ana imua.
O kela mau hololio eha, a kaua e ka makamaka heluh@ e ike ae la, o Hawila no ia me kona mau hoa, a kaua i h@ lele aku ai ma kahi o ka Moneka, eia lakou ma ke alal e koko ke loa o Magarita i kahi a na hololio eha. e mai ana imua.
O keia mau hololio eha, a kaua e ka makamaka heluh@ e ike ae la, o Hawila no ia me kiona mau hoa, a kaua i h@lele aku ai ma kahi o ka Moneka, eia lakou ma ke alal ekokoke loa mai la i ke kahua e hooukaia aku ana o kahi kaua hookahekoko weliweli loa.
Me ka hoohewahewa ole, i ike aku ai o Hawila i k@ aloha e oni mai ana i ke kula loa, me he alopeka la, e @@@ mai ana e na ilio hahai holoholona he nui, a no ka h@ okoa ana mai iaia iho imua o kana magarita, hoomaka la oia e pa-hu i kona mau ke-pa ma ka aoao o kona li@ elike me ka pua i oili aku mailoko mai o ke kanaka. @ iho la ka lio o ua o Hawila i oili aku ai maiwaena ma kona mau hoa hololio, a kamoe pololei aku la no kah@ Magarita e holo mai ana.
I ko Magarita ike ana aku hoi i kela kanaka e holo p@ lei mai ana imua on a, ua hoohuli ae la oia i ke poo o k@ lio hewahi okoa e holo aku ai, o ka mea kupa@a naha @ aole he ae iki o Pomelia, aka ke hoomau la no kona h@ pololei ana imua.
Ma keia wahi, e hoakaka pokole aku ka mea kakau m@ lelo, ua lmaopopo mua i kela lio, mamuli no o kona @ kupaianaha, e hoea aku ai ma kona alahele a kaua i ike mua ae a no ko Magarita kuhihewa he kanaka okoa loa kela. @ iho la oia i hoao ai e hoohuli i kona alahele e holo aku ua oi aku nae ka ike o ka lio imua o kona.
I ko Hawila holo ana mai hoi a kokoke, me kona ike m@ popo loa ana mai i ka helehelena haikea a kaumaha o k@ Magarita, wehe ae la oia i kona papale kila a paa ilok@ kona lima, no kona hopohopo, o hookauia aku auanei maka'u o kana aloha.
He mea oiaio i ka wa i ike aku ai o Magarita. o Ha@ no ka kela e holo aku ana imua on a. ua auhee koke ak@ kona mau manao hopohopo apau, a me ka houpo i hoopil@ mai me na haawina o ka olioli, ua hoomahuahua aku la i ka holo o pomelia, a iloko o na sekona helu wale no, h@wai pu ae la na opua i kahi hookahi iloko o na kipona @ mahiehie o ka hauoli no ko laua halawai hou ana.
Aole nae kela he manawa no ka ninau ana i na mea e ana ia laua iho, oiai aia na enemi ke nee mai la imua, @ ke kula a ula pu i na kanaka, ia wa i pane ae ai o Ha@ i kana manu Nunu:
"Aole a kaua hoolohi wale ana iho iloko o ka manawa ka pilikia, aka e hoi hou aku kaua ihope a ku aku imu na enemi, no ke ola a no ka mal@e paha." o ko laua hoo@ ka'aku la no ia e holo, me ka uhai ana aku no hoi o @ to riana ame kona mau hoa mahope aku o laua.
Ia lakou nei nae e holo aku nei imua, aia wale no ko @ wila mau maka ke nana la ma kekahi aoao o ke kahua k@ ma ka aoao hoi a ka U'i Peresila e alakai mai la i kona p@ wai me na manao mahalo, no ka piha eleu maoli o ua @ kamahine nei, a o ka mea wale no nana i hookomo aku i manao hopohopo iloko on a, o ia ka uuku o kona mau ka ka, a he nui hoi ka poe ma ka aoao o na enemi.
MOKUNA XXXIII.
Aia ka Weli o na Pae Mauna me kona mau kanaka nui ke nee pololei aku la imua o Hawila ma. nolaila me eleu loa i noonoo iho ai o Hawila i kana mea e hana a pane aku la ia Magarita.
"Auhea oe e kuu aloha, i ka wa auanei o na enemi e h@ mai ai a hoouka i kekahi kaua me makou. o kou wa i kuupau ai i ka holo o kou lio, me kou kaohi ole ahiki i hoea ana aku ma ka aoao o Peresila, a e hoike aku oe ia puhi ae i kana pu o-le, ma ke ano he hoailona ia e hoike ana i kona poe kanaka, e auhee lakou mai ke kahua k aku, aole no ka maka'u a no ka haawipio ana, aka he h@ maalea wale no ia, no ka pulapu ana aku i na enemi. kani nae o ko lakou uhee ana aku, e holo e holo pololei ae lakou ka aoaoa hema, o ke kahua kaua, malaila auanei lakou e aku ai ia'u ame ko'u mau hoa. ia wa e kaa mai ai na pu koa apau malalo o ka'u alakai ponoi ana."
Ua maikai keia mau hoakaka a Hawila i ko Maga manao, he hookahi wale no hana i koe, o ia ke kakali aku, o ka wa e Halawai kino ai na aoao a elua ia mana auanei oia e hoomaka aku ai e holo, elike me ka Hawi kauoha aku ai iaia.
(Aole i pau).