Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVI, Number 23, 7 June 1918 — HE MOOLELO KAAO NO KE KEIKIALII AMEDA AME KA WAHINE KUPUA PARI-BANOU [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO KE KEIKIALII AMEDA AME KA WAHINE KUPUA PARI-BANOU

-' I "Aole anei oe, e ka madame, e manao iho ana he makepake kupaianaha a-ano hupo maoli no keia o ka moi? -He makemake keia ona, ma ka'u hoomaopopo iho -e hoao māi ana ina he mana i'o kou? E hiki ana ia mea e loaa aku? "E ae mai ia'u e hoike hou aku ia oe, aoie no'u keia ma- 1 kemake, aka, ijo ka moi, kuu makuakane ma o'u la; aole au i hookokono \yale aku iaia e waiho mai i keia noi ana i mea e hoao āi i kou mana, aole no hoi au i hoike iki aku iāia he wahiue mana oe, a pela aku, aka, nana ponoi no i hoakaka I mai o kona makemake keia, nolaila, nau ia e noonoo mai i ke kupono a kupono ole e hooko aku i nei uoi anai' I 5 'E ke keikialii," i pane mai ai o Pari Banou, me ka mi- j noaka apa iho, "ke kaumaha nei au nou no ka lilo ana o kela'i noi liilii ano ole loa a ko makuakane i-mea nana e hoehaeha' ai i kou noonoo. ' | "Ke ike nei au me ka maopopo loa i ke klimu o kou kau- j maha aira: Ka rfcua, no kou makemake ole e noi mai ia'u ; i mea e hoaoia ai ko'u mana mamuli o kou aloha ia'u; o ka lua, me ko'u kanalua ole, me kp ? ,u nana ole aku i kou ku-e j mai mamuli o ka like ole o ko kaua manao, ua manao iho ! oe o kela noi a ka moi ma ou la ua ijiamao loa ia mawaho aku o ko'u mana e hiki ole ai ke hooko akn. | "No ke kumu mua, e haawi aku ana au i l<o'u mahalo a nui ia oe, a he mea no hoi ia e lioonui loa ia aku ai ko'u aloha nou. No ke kuijiu elua hoi. ke hooiaio aku nei au | imua ou i nei manawa, he mea lnlii loa ia'u ka mea a ka | moi o ke noi ana mai la; he mea hiki wale no ia ke hopuia [ ae a haawi akii, nolaila, mai hookaumahaia kou noonoo no • ia mea, aole paha ia o ka mea e u iho ai a* e pili ai ka hanu. "Ina he manawa hou akn kekahi, ua hiki loa ia'u me kuu mana ke hana i ka mea i oi loa aku i ko ia. Aohe mea hiki ole i ko'u mana ke liana ke mai, nolaila, e kuu alii, mai hookaumaha i kou noonoo a mai noonoo 1111 ī aku 110 ia mea; hoopoina loa aku ia niea mai kou noonoo aku, a. mai lilo keia mea liilij loa i mea e hoopilihua hou ia ai o kou noonoo. "E-hoomānao oe i keia, me kaiiauoli mau iloko o'u e fcooko aku ana au i kau mau mea apau e noi mai ana, me ka 1 nana ole pehea la ka nui a paakiki o ia mea_.au e noi mai ai; e loaa aku ana ia mau mea apau au e makemake mai ai ia 'oe, mamuli wale no o kuu aloha ia oe." I ka pa'u ana o nei mau olelo ana, o ka huli aku la no ia ona e kauolia i kekahi 0 kana mau kauwawahine. e kii i ka puuku wahine ana, a e hele mai imua ona. laia i hoea' mai ai i aku la o Pari Banou iaia: "E Nourihana," o ka in'oa keia o k*a puuku wahine, "e lawe mai. imua o'u i malumalu oi ae o ka nui i ko na hale e ae , apau iloko o ka rumi i hoahu ia ai na wāiwai apau." i liuliu loa ia nalo ana aku a Nourihana, oili mai ari| me kekahi hale malimalu i hiki wale no4ce paaia ilokp o kona lima, he hale hiki loa ke liuna ia a ike ole aku kekahi: mea, ina e houuku loa ia iho ana. Haawi mai la i kona haku wahine a hopu aku la.no hoi ka Moiwahine Pari Banou, a haawi mai la i ke keikialii no kana nana ana iho a i mai la: "E nana iho oe i ka hale a ko makuakane i noi mai ai, he uuku kena la i kau nana iho,. al%a, ina 110 ka makenikaeia. e hoonui ae ua hiki loa ke hoonuiia ae ej,ike me kā nui i māk'emakeia.' . . * I ka manawa a ke Keikialii Arheda i lohe aku ai i ka olelo ana akiī a ke kupua wahine i kona puuku e kii a lawe mai i ka hale malumalu nui loa'e ivaiho āna iloko o ke keena waiwai, ua loaa koke ka manao iaia e paani wale mai ana no ka wahine ia:a, a he helehelena kona ia manawa o ka j mea i piha me ka manao kahaha. Ua ike koke mai ka wahine kupua Pan Banou i kona manao kanalua a hoopohala ia manawa, a hoomaka ae la oia e akaaka, a i mai la: - "E tnajiao iho ana ka paha oe, e kuu alii, e hoohenehene aku ana au ia oe? E nana iho oe 1 kena hale au e paa la, a e ike oe nou iho i ka oiaio o ka'u mea k kamailio mu* aku nei iā oe he mea liilii ano ole wale no ia ia'u. * ■ "E Nourih'ana," 1' pane aku ai ka moiwahine kupua i kona puuku, me ka lawe pu ana aku i ka hale hialumalu mai ka lima aku o ke Keikialii Ameela; "e hele oe a ma kela wahi mamao loa ma o a kukulu ae i k<fia hale, i ike aku oia nei; he uuku paha kena hale a i ole ua kupono paha i ka makemake o ka moi." 0 ka hopu mai la no ia o ka puuku wahine a hele aku la a ma kekahi wahi mamao loa aku a kukulu ae la i ua hale la, a i ka paa ana ua .pa ae la ke kaupoku o ua hale malumalu la i kaupoku o ka.halealii. 1 ke ku āna ae.p ua hale la ike aku la ke keikialii ua nui kupono ia elike me ka mea i makemakeia e ka moi; ui lawa loa ia e apo ai i elua mau pualikoa nui malalo o kona malu; ina no ka loaa i kekahi i-no' nui e hala ana ka ua mawaho. "E kuu moiwahine maikai, e noi aku ana au no kau huikala ana mai ia'u 110 kaukani manawa; akahi au a ike iho! la i ko'u hewa loa ma o ko'u kanalua a hoopohala ana, me ko'u ike 110 he mana kou e hana i na hana kupaianaha loa, 0 ka makamua loa ilio la no nae hoi keia o ikemaka ana i kou mana kupaianaha o na kupaianaha, nolaila ea, e kala mai. • , "Ua loaa mua rio paha ka ike i ka moi h<e hale kekahi o keia ano me oe ke kumu o kona noi ,ana mai, a i ole na kekahi mea okoa paha i a'o aku iaia o kela hale malumalii | kana mea e noi mai ai no ; ka hoao ana mai ia oe no ka hiki ia oe ke hooko aku ame ka ole. "Mahope iho o ka'u mea e ike aku nei me ko'u mau maka, aole o'u kanalua iki i ka hiki ia oe ke ha;ia i kekahi piea! 01 aku o ka nui au e makemake ai e hana," i pane aku ai j ke keikialii me ke ano haaheo loa o kona nanaina ia manawa. "Alaila. manao anei oe ua' nui kupono keia hale malumalu elike me ka ka moi i makemake al? Eia nae, e pono e loaa aku ia oe.keia ike he hiki loa kela hale ke hoonuiia ae elike me kona makemake, a i ole houuku mai paha a ka nuj kupono <nei ana e makemake ai," i pane aku ai ka wahine kupua. > . I ka pau x ana o ka ke keikialii nana ana 1 ua hale la, hoemi iho la ka puuku wahine ahiki i ka uiiku loa ana a nalowale iloko b kona lima, he hana hoi i hoopiha loa ia mai ai ; ke keikialii me na manao kahaha. a lawe mai la e haawi i ke i keikialii i piha me na manao kahaha. | Hopu aku la oia a paa mai la iloko o kona lima me ka piha hauoli a hoihoi akū la noloko o kona runii mo.e-, a rae kona kali hou ole aku no kekahi wa loihi, o kona hoomaka hou aku la no ia i ka hele no ka hālealii o ka makuakane ma kekahi loikahiaka -nui ae, me ka ukaliia e na kanaka he iwakalua.* eHike me maoiua. Ua maopopo i ka moi.®*ka hale malumalu ana o ke kauoliā ana alsu i ke keikialii ci.>noi aku i ka wahine kupua he mea paakiki loa ia o ka-loaa, eia nae, i ka wa i hoea aku ai o ike aku la iaia i ua hale la he mea e a kona hooka;haljbia. . I ka wa i loaa aku ai o ua hale malumalu la īaia, a nana

iho la* f kona uuku, ua komo kpke ke kanalua''iluko ona aohe e hiki ana ia hale ke hoonuiia ae, oiai nae, ua hoakaka ! aku ke keikialii iaia he hiki loa ia ke. hoonui ia ae, eia .iho _a _ ( i ka wa i kukuluia ae ai o ua hale la maluna o ke kahua i mokomoko a lieihei lio. akahi 110 a hoopauia ae kona kanaI lua, a he hauoli iho ma ia \yahi. ] Ua nui ka mahalo o ka moi no ka loaa ana o kona mea i | makemake ai i ke keikialii, he makana kiekie loa, wahi ana, | imua o ke-' keikialii, a noi pu mai la ina e hoi ke keikialii j e lawe pu aku oia me ia i ka«a hoomaikai nui a haawi aku i ka wahine kupua Pari Banou. > l j I mea hoike 110 kona mākee a mlnamina nui no ia hale malumalu i loaa aku la, ua kauoha aku la oia i kana puuku e malama loa ia mea me ka. makaala mau, waiho aku hoi mē kahi maluhia loa e hiki ole ai i kekahi mea ke kii a lawe aku: 1 j j Ka i no la hoi o ka loaa ana iho la o nei hale malumalu .0 ka pau ana ia o kana noi hooheu kumuhana; ma ka mea oiai ua lioonui loa ia aku kona lili a huahua no ka wahine kupua, a ua lilo ka pai ana aku a ka wahine kahuna no Ra hanohano, ka wai\vai ame ke kiekie o ka wahine kupua i ( . hsjia hoomahuahua loa aku i kona hoowahawaha iaia. j Ua ike ua moi la o Inia i ka hiki i ke keikialii ke hooko 1 mau mai i kona makemāke i na manawa apau ,ana e noi'aku ' I ai i kahi mea, nolaila, n'o ka nui o kona makemake e lilo j : mai kahi mau mea mana a ka moiwahine iaia, a i loaa ai; { hoi kekahi mau • kumu hooimihala mā kona aoao i mea ei ! ppino ai o ke keikiulii iāia, kauoha hou aku la oia i ka .wa-1 I hine kahuna e hele mai imua ona no ke kuka ana me ia np I kana mea e noi liou aku ai. • " j I ka hoea ana mai a ka wahine kahuna hoakaka aku la ka - : moi i kon# manao no ia kauohaia ana aku la ona i ka i ana aku: ; J "E ka wahine maikai," i pane aku ai ka moi, "i kauoha ! aku la.au ia oe e hele mai no ke kuka ana me a'u no ka'u mea hou e noi aku ai i ka wahine kupua. j "Ua loaa mai ka hale malumalu au i hoakaka mai ai a eia ke waiho mai nei, a no ka'u mea hou e noi aku ai oia ka'u i kauoha aku nei ia oe e hele mai, i hoike mai oe i ka j niea i koe a'u e noi hou aku ai." | "Ua lohe āku la au i kou manao," wahi' a ,ka wahine kai huna o kā pane aiia aku, "4 no ka mea i koe au e noi aku, ai ; oia ka'u! o ,ka noonop ana iho nei a hooholo iho la i ko'u roanao, a oia keia. . ! "E kuoha aku oe i-ke keikialii e lawe mai imUa i kekahi wai mai ka waipuna mai a na Liona; ke loaa mai ka hoi la ia wai ia oe pau ka.ll maka'u ana i ka make, no ka mea, he hlki.loa i kela wai ke hpola i.ka'poe a*i ka niea e aneane aku anā e haalele mai i keia ola ana." Ua pono manao o ka wahine kahuna i ka manao o ka moi, a i ka w'a i hoi aku ai ka wahine kahuna, hoakoakoa mai la ka moi i na aialo ana a pau imua ona nia ia ahiahi iho, o. ke Keikialii Ameela pu kekahi me lakou, alaila, hoakaka aku 'la i kona nianao iniua o ke keikialii: *"Ua haawi mua aku.au i ko'u mahalo me ka nui o ko'u hauoli no kou lawe ana mai i ka hale malumalu a'u o ke kauoha ana aku ia oe,'he waiwai nīakamae kumukuai kiekie loa au i ike ai, a o kekahi no'hoi o na waiwai ko'iko'i loa i loaa. i ko'u waihona, waiwai. "Aole ia o ka pau o ka'u mea i makeniake ai ia oe e hoo- ' lako mai; mamuli o kou aloha ia'u e pono oe e hoolako mai 1 i kekahi mea waiwai nui hou aku i loaa ole ia'u. I "Ua loaa mai ia'u ka ike-he.wai ola ka ko , mai ka waimapuna mai a na liona, lie wai hiki ka ke hoola i ■ na ano ma'i apau, a i ka poe hoi e aneane aku ana i ke ka'e o ka lua kLipapa'u. " , ' "No kuu ijve ua lilo ko'u ola kinō i mea nui ia oe, ke manao nei au aole 110 oe e hoouele mai ana i nei makemake o'u nia o kou noi ana aku i ka wahiiie kupua, a i ka wa e„ loaa ai, alaila lawe mai oe imua o'u. . "E oluolu oe e hana niai i keia niea nui a'u e maj<emake loa nei a e noi.aku nei hoi ke loaa mai ka hoi ia la, o ka piha pono ana ia o kau hatia aioha i kou makuakane nei. "L«n.pi aku la au i keia niēa ia oe no kuu ike he wahine ,kupua mana kau, a e loaa ana no iaia ia mea i na manawa apau kuu manao no hoi i loaā ae no ia o'u i ka ma'i e waiho ana ia laau* no ka mea, aole i ikeia aku ke au o ka manawa, e hala ana ka pilikia mahope." No keia noi hou a ka inoi aole i pane koke aku ke keikialii, aiai nae ua inaopopo no iaia he manā ko ka moiwahine kupua e loaa āi no ia makemake hou o ka makuakane o ( ke noi aiia mai iaia. .O ke kumu o ko ke mumule ua manao iho oia ua lawa loa ka makemake o ka moi, oiai ua loaa aku la hoi kana mea i niakemake ai; oia ka 'hale malumalu ana o ka lawe ana niai a haawi aku la iaia, aole la hoi.e hookau hou mai ana i kekahi haawe kaumaha hōu maluna ona, e lilo ai i mea nona e ehaeha iho ai no ke ahewaia mai e ka Moiwahine Pari-Banou, me kona nana ole ae i ka hooiaio aka wahine kupua i olelo mai ai iaia he hiki loa iaia ke hooko mai i kana mau mea apau e makemake ai elike me ka hiki i kona mana ke hooko mai. A hala iaia kekahi manawa o ka noho hakanu ana, alaila i aku la: "E noi aku ana au ia oe e ka nioi e ho'oiaio iho aohe mea āu e noi mai ai e nele kp'u hooko aku, ina he hiki ia'u ke hooko.aku i mea e hooloihi ia aku ai kou mau la o . ke ola ana, aka nae, o ka'u e hoike e aku nei ia oe oia mea a'u eMiana aku ana e hanaia ana ia nie ka hoouiuhua «. le aku i ka nianao o ka'u wahine. . "No keia; kumu aole au e aa ana e hoohiki niua aku imua 011 e loaa aiia keia wai. O ka mea hiki wale no ia'u ke- • hooia aku imua ou e waiho aku ana au i kau noi imua ona, ina no kona ae mai .loaa kau mea i makemake ai, aka, i hor ole mai.no oia, o ko kaua nele ana iho la no ia, a mamua o ko'u noi ana aku iaia e loaa mua a.na ia'u ka eha, elike no nae ko'u eha ana i ka wa a'u i noi akii ai iaia 110 ka hale malumalu." . . Ma kekahi kakahiaka ae ua hoi aku la ke keikialii 110 ka ' halealii o ka Moiwahine kupua Pari-Banpu, a la halawai 1 ana o laiia, lioakaka aku la i lia mea apau ana i hana. ai, anie ■ na mea apau i ikeia ma ka haleaiīi o ka mpi i ka wa i ha-I awiia aku ai o ka hale malunialu, ame ka mahalo nui'p ka> moi no ka loaa ana aku o, ua hale malumalu kupanaha la j iaia ana i.manao ai he mea liiki ole ia ke loaa, eia ka e loaā ! j ana no. # i Ua hoakaka pu aku oia i ke noi hooniahua hou a ka moi 0 ke kauoha ana mai iaia e noi aku imua ona, a nia kā liope loa o kana t)iau mea. o ka hpakakā ana akii i ka wahine j kupua, i aku la: | "E hoakaka piha'aku ana au imua ou i na olelo apau i kamailioia mawaena o ka moi ame a'u. E kuu moiwahine maikai, o oe no ka haku nou iho; ina oe e hoole ana nou ' ia kuleana, a ina oe e ae ana o kou makemake 110 ke hanaia, mai nana mai oe ia'u, no ka niea, aolie o'u pomaikai. iloko o ia mea. O kau mea e hooholo ai m.alaila pu aku I j kaua. ' • i j "Aole," i pane mai ai ka wahine kupua, "ua hauoli loa au i ko ka Moi o Inia ike .ana ua aloha oe ia'u, nolaila,- i hpi ma. ko'u ,aoao, e. haawi aku ana au 1 npi wai ola ana o.ke ppi ;! ana. n?ai,}a, a, i : ole, kekahi. «fliea e ae paha a :ka,.\Mahi«e.]!sahuria : e a'p aku ana iaia no ke noi ana mai ia'u. "Aole no ka manao ponoi iho kela ona i 1101 'mai la no ka wai'ola, aka, na kela wahine kahuna i a'o aku la iaia. auanei iloko o ke aupuni o Inia i ike i kela waiola o kela wahine kahuna hoopunipuni wale no ka mea 'i inu porroi i ua wai la? , "Aole e hoi nele aku ana kana noi niai kekahi aku o kaua. Ma ka'u hooiiiaopopp iho ea, mamūli o keia mau noi pinepine ā ka moi, aia kekahii nianapino jloko ona, nou pah«i, a. 1 ole no'u paha, a e hoolawaia aku ana kou makemake e ike

i ka oiaio o ia mea ma o ka moolelo a'u e hoakaka aku aaā ia °e. r _|'OJcahi o kela waiola e loaa ai he paakiki loa, aia iwaenaleonu o kekahi pa nui mahope o ktkahi kakela, a ua kapaia kela waimapuna ma ka inoa ka ''Waimapuna a na LiI ona.-V- O ka puka e komo aku ai 110 ua pa nui la ua kiaiia ' e kekahi mau liona nunui hihiu loa eha. o ka mea a mau 4como ak-u ana iloko olaila he make wale no. "1 ke ao elua o kela~ mau liona e hiamoe ana ā elua e ala e kiai. a i ka wa e ana ka hiamoe o kekahi mau I liona. ala laua a kiai a hiamoe hoi kekahi mau liona; aiea nae, no ia mau liona mai maka'u oe, no ka mea, e haawi aku ana au ia oe i na a'o .ana e palekana ai oe mai ia mau liona mai, a e,loaa ai hoi, ka \vai ia ae,,majlpko mai o kela mapunawai nui me ka v » i - f ' j "Mamuli o keia makemake .ana mai o ko makuakane ' i ka wai oia i loaa iho la. ia'u ka ike he manaoino aia iloko ona nou a no.'u pu, no ka mea, me ka aneane akiri . kahi o ka make e hiki ai e loaa mai ai ua wai la, a ina 110 kou kii ponoi i ua wai \aĀ make cje. aohe ana kaumaha ana iho nou, no ka mea, o kou poino oia ko;ja hauoli. a ke pai lua hou aku nei nae. au i ke a'o ana ia ue, mai maka'u qe." Akahi no a oka a ae la na mahamaha p ke Keikialii • Ameela o ke ano maka'u a huonauki.uki pu i ka makuakane, I no ka mea. ia manawa akahi no o'a a kaakaa ,kona inau | maka me ka hoomaopōpo iho eia ka he noi hope hookomo | aku keia a ka makuakane iaia iioko o ka poino. ■ i I Ma. keia manawa a laua e u kuka)ujka ana, e humuhumu ' ana ka Moiwahine Pari-Banouhe„ lehulehu kana ma]U i-pokaa lopi e muu ana mamua ,o'kona alo ia manawa.; lalau iho la oia i kekahi pokaa lopi a haawi mai la i k<j *a i mai la: • ( j "O leau Kina mua oia ka lawe ana aku i keia pokaa lopi a paa ia. oe, a e hoike aku ana au ia oe iloko o. lvekahi manawa pokole ma nei Vnua iho no kau mea e hana aku ai t me ia pokaa lopi. , •- ! "O ka lua o kau hana, e hele aku oe e hui me ke kahulio . a e kauoha aku iaia e hoomakaukau mai i mau lio i, hookahi lio nou e kau ai a i hookahi lio nau e ka'i aku ai. ' "O ka lio au e -ka'i aku ai e hookauia inaluna ona kekahi hipa make i m&hele : a iloko o eha mau apana, a e pepehi koke ia aku ia hipa i'keia la. 1 | "O ke kolu o kau hana, e hoomakaukau nnva oe ia oe iho me kekahi ipuwai a omole nui paha, i wahi e paa ai ka wai au e kii aku ana, a manao au na'u e haawi aku ia oe ka ipuwai kupono au e lawe ai ma ka la apopo. - j "Ma ke kakahiaka nui loa o ka la apopo e kau aku oe mao ka lio i'hoomakaukau ia uou, a alakai aku i ka l : o j e liookauia aku ana o ka hipa; i kou wa e komo aku ai'ilokn 0 ka pa a kaawale iki aku mai ke paniliao aku o ka pwka pa, kipla mua aku oe i keia pokaa lopi inamua aku ou, a e hoomau aku ana ia' i ke 'kakaa ana ahiki i ka hoea ana aku ! 1 ka pukapa o ke kakela. I "Hele pololei loa aku oe ahiki ia puka pa, a i ka wa e pau ai o ke kakaa ana o ka pokaa • lopi e ike aku ana oe i kekahi mau liona eha, oiai e hamama ae ana ke pani o ka puka pa ia manawa nou e konio aku ai, | "I *ka manawa e ike mai ai o na liona elua e ala ana ia manawa ia oe e hoala aku ana laua i na liona elua e hiamoe ana mamuli o ka laua uwo ana ae. "Mai maka'u oe, hele aku imua alaila aku i na apana i'o hipa i kela ame keia liona pakahi, me kou lele ole iho ilalo. A pau keia ia oe i ka hanaia o kou manawa koke no v ia e pahu ae ai i na kepa ma ka aoao o kou lio a hookuu aku i kona mama holo apau, aia ka pono a hoea koke aku ! oe i kahi o ka mapunawai ola, hoopiha koke i kau ipuwai nie ka wai me ka eleu loa, oiai 110 oe ē kau ana iluna o ka lio, a i ka wa e piha ai huli koke mai oe hoi,- a oiai ua nanea na liona i ka ai i ka i'o hipa e loaa ana ia ee he manawa | lawa kupono loa e hoi mai ai me ke alualu ole mai o na liona ia oe." • - MOKUNA IX. • 0 ka moe ia o ke keikialii ma ia po iho me ka maikai ole 0 ka 'noonoo, a iaia rio ka wehewehe inai o kaiao, o ke ala ae la no ia a liuliu no ka hele ana no kana huaka'i i mao- ' popo ole ikla ka hopena, aka, me kona kauka»i, nui 110 nae 1 ka palekana maluna o ka mana o ka wahine kupua hoblarta loa ae la i kona manao no ka holopono o kana huaka'i. Ma keia hele ana ana ua hooko pololei oia i na mea apau a ka wahine kupua i a'o aku ai iaia. laia i hoea aku ai ma ka pukapa o ke kakela kiola pakahi aku la i ua apana hipa i krela ame keia o na liona eha, a mahope o koiia kaalo ana 'aku mawaena aku o lakou, kuupau aku la i ka holo o kona lio, āia ka pono a hoea koke aku i ka mapunawai. j Mahope o kona hoopiha ana i ka ipuwai no kekahi mau sekona pokole loa, o ka hqli hou aku la no ia hoi no ka puka pa d ke ka|cela ana o ke komo ana aku, a o kona hoea aku no hoi koe i ka puka pa, i huli mai kona hana aku ana kekahi mau liona elua mahope ona. , Ma kela hoi ana aku ana no % kahi o ka puka pa aole no ia'he hoi ana i nele ka hoohakuiia ae o kona houpo, no ka mea, iaia ma ktekal)i wahi mamao iki mai ka puka pa mai, a ia huli ana mai ana i hope, e hahai aku ana kekahi mau lipna iaia; ua huki koke ae la oia i kana pahikaua ia manawa,' aka nae, iaia i ike mai ai i ka hele ana aku o kekahi ljona ■ ma k£fcahi alanui okoa, he mamao iki aku no mai.iaia aku, 1 m£ ka hoike ana mai i hoailona īne kona poo ame ka huelo, aole ia i manao e hahai mai ana mahope ona 110 ka hoopoino ana iaia, aka no.ka hele \yale, ani.aku no numua ona, a o kekahi liona hoi hahai aku*la mahope o ke-1 kahi liona, hoopau loa ae la oia i kona maka'u. | I Alaila, 110 ia ike ana aku ana aohe na liona i manao e hahai mai e hoopoino iaia, hoihoi hou iho.la oia i kana I pahikaua iloko o ka wa-hi, a ma keia ano iho la i hoomau , ākii ai oia i kana huakai no ke kapitala o Inia ka pahuhopu,' me lea mau no o ka ukali ana o na lioiia iaia ahiki i ka hoea ana i ka .puka pa .o ka halealii p ;ka moi p Inia. | " Ia nianawa ku ae la ua mau liona la ma kela a ma keitf aoao o ka puka pa, a i ke komo ana aku o'ke keikialii noloko ! o ka pa o ka halealii, huli mai la «a mau liona la hoi jna I ke alanūi 110 a lakou o ka hele like ana aku me ke keikialii • ahiki i ko laua komo hou ana iloko o ka pa o ke kakela. 1 ( U.a niii ka maka'u o na kanaka oloko o ke kōlanakauhale' ! i ! ka manawa i ike mai ai i na liona, ua holo kekahi poe e | pee; ua puhee aku la na kanaka e hele ana ma na alanui ma kela a ma keia wahi me ka piha i ka maka'u, eia/nae, aohe i hoopoino wale aku ua mau liona la ia lakou, hoi malie no i Jaua mā ke alanui me ka hoike' ole j aku i ko laua huhu I i ke komo ana i ka pa o ke kakela. | Ia komo ana aku a ke keikialii a ku mamua mai o ka halealii ua lehulehu na aliikoa i hele mai e kokua iaia ma ' ka lele ana mailuna iho o ka lio, a ukali pu aku la iaia noloko o ka rumi leahi a ka moi e noho mai ana e kamailio j . me na punahele ana. ! I Ia manawa hookokoke loa aku la ke Keikialii Ameela i i ka nohoalii, a i kona kukuju ana iho i ka ipuwaj malalo iho p na wawae o ka moi, kulou iho la ilalo e honi i ka wawae o ka moi, a ia ku hou ana ae ana; iluna, hu|i papu aku la imua o ,ka makuakane a i la:■ ■' "No kau kauoha e ka moi, no ka eia ia imua p kou alo i keia manawa, kekahi hoi o na mea kamahao loa au i makemake ai e loaa 3 hoahu pu aku mawaenā o na mea kamahao e ae apau au i loaa mua ai. "O ka'u pule wale no e toaa mau ia oe ke ola kino maikai e waiwai ole ai wai ia oe, a e hoao ole ai hoi oe i keia wai mai nei manawa aku*; o ka wai ma'i ka mana mai o na lani oia ka wai e ola mau loa aku ai oe. Eia- hou, mai nol]o 3 Joaa iki oe i ka ma'i mai nei manawa aku oia ko'u , puJe hope n.ou." 1 ka hooki ana iho o ke Keikialii \Ameda i kana kama-

ilio ana, kauolui niai la ka moi iaia o noho aku ina kokahi ! noho ma kona aoao akau, alaila pape mai la : "O ko'u aie nui ia oe. e kuu keiki. no keia makana kie- , kie loa au, ua like aku no ia me ka-'pilikia nu: au i a!o aku : * ai ahiki i ka loaa ana o nei wai mamuli wale no o koii aloha ia'u." " J lbaa keia ike i ka moi 110 ka pilikia o ke kii ana i ka wai ola mai ka wahine kahuna aku, mamuli ka lohe ana nka wahine kahuua mai na wahiiie "kauwa aku elua na laua i malama ia.a oiai oia e ni(»efrma me ka ma'i li<><>pump:mi ma'okp o ka halealii o ka Moiwahine kupua Pan H;mou. "Ua loaa ia'u ka ike o na kanaka apau o hoao ana e kii i keia wai he make wale no ka hopena, eia nao. ia l* ae nei hoi. he hana maalahi walo nii ka hoi ke kii ana la. V. . oluolu oe e hoike mai i«'u ma ke ano hana akamai hea. a i ole ma ke ano mana hea la i lohe niua ule ia. i hiki ai e loaa keia wai ia oe, a ma ke auo hea hoi i hoopakeVa ai <»o mai «ka poino mai. (Mai. ua lohe mai au he mau liona lnhiu a ku i ka weliweli loa na kiai o kela mapunawai?" "II V a ao^e h'k' ia'u ke akena aku imna oii ia'u iiei wale' 116 ke kunui i loaa mai ai o keia wai. aka. i loaa ia ona kuhikuhi aka moiwahine ku]>ua. uolaila. oka , hoomeiikai au i kau mai la maluna e'u ke manao noi au e haawiia aku ia hoomaikai iaia." Alaiia hoakaka aku 1a oia ika moolelo p;ha o 4%a'ia h lakai oke kii ana ika wai ola mai ka mua aka hoj>e loa. oVike , i me ia i pau mua ae nei i ka ikeia. v I ka pau.ana o ka ke keikialii moolelo o ke ku ao la no ia o ka moi a haalele iho la i ka nohoalii ame ke anaina a na punahele ana e akoakoa ana, a hoi aku la noloko o ka rumi kahi ana e kuka mau ai me ka wahine kaliuua. a kali j iho la o ka hoea niai o ua wahine kahuna la ana o ko kauoha ana aku e hele hou mai no ko laua kuka hou ana im ka mea aka moi e mai ai mahope iho o kona haawi t , , hou ana iho i ka malialo i ke keikialii. ! , Me maikai na olelo aka moi oka pane ana mai imua oko ! keikialii e manaoia aku ai no he aloha oia ike koiki, mawa- I ho wale no nae ia maikai, ka lili, ka luiahua ame ia mau ! 1 ano like apau, mamuli o ka nounou oleia aku o na punahele ana aia he manao ino iloko o ke Keikilii Ameda e luili niai a e kipi iaia. | Ika hoea ana mai oka wahine kahuna pa]>a mai la ika moi aole e hoike aku iaia i kahi mea e pili ana 110 ke keikilii ame ka loaa ana o ka wai ola iaia. 110 ka nu a. ua lohe mua mai oia ia meahou. ua hauwawa loa ia a puni ko kulaj nakauhale, o ka mea kamailio nui ia ia mawaena o na kanaka ma 11 a huina akmui. j "Nani ia ua loaa mai la ia mea au i noi aku ai iko keiki, a ii(j kau mea luui e uoi aku ai ua makaukau au i nn inanawa," alaila hoakaka mai la imua o ka moi i ka k.i moi mea .e noi hou mai ai i ke keikialii. ! Ma kokahi la ae oiai ka ahaolelo oka moi e alaiako.i ana |a o ke Keikialii Ametla pu keknhi mawaena o lakon. huli mai la ka moi aloha ole imua o ke Keikialii Amo<la a i mai la: "Mookahi a'u mea i koe e noi hou aJ<ti ana ia «»o. a o ka | hope loa 110 hoi ia, aole mai ia oe mai a i ole mai ko wahine mai paha, ka wahine kupua, oia hoi, e laweia mai imua o'u kekahi kauaka peke nona ke kiekie aole e oi ae maluna o hookahi me ha]>a ka]>uai, a nona hoi ka umiumi ho kanakolu kapuai ka loa, a e lawe aua he kuahao nui maluna <> kona poohiwi nona ke kaumaha elima hanoi i paona ,oia kuahao o kona kookoo ia, a he hiki 110 hoi i ua kanaka ]>oke la ke kamailio mai." ! "Aole 110 kena he makemake 011. eka moi, he hooneanoa a hookalakupua maoli 110! Owai ka moa i iko i kekahi kanaka peke elike me e makeinakeia mai nei o oe maloko nei o ke aupuni o īnia? j "O ko'u kanaka makua no nei, aua mare ika wahino. aole nae au i ike a i lohe mahu'i iki 110 kekalii ano kanaka elike me keia, o keia ka mua loa; ke kaualua loa noi au i ka loaa o kekahi ano kanaka elike me keia, aka, no kou makomake nae hoi. e ka malaia ea, e hoao 110 hoi paha au e liuli, a ' i noho nao a i hoea ōle mai au ianei, 11001100 iho 00 iole 1 loaa. ua manaka au ika huli ana. "E noi aleu ana au imua ou,. e ka moi, e hoopau i kou manao ana no ko'u huli aku i nei ano kanalea ku])ana|ia, 110 ka mea, ke ike e nei 110 au he mea paakiki loa kona loaa aku ia'u." Uoko o kela mau olelo apau' a ke keikialii o ke uoi ana akn la mea kau la a hoololi ae ka moi i kona manao; aoho, hoomau mai la no i ke lioi ana, me ka,olelo ptt mai ua hiki loa i ka wahine kupua ke hana i na mea i oi aku ke kaiuahao niamua 0 ia mea ana i noi mai ai. Ma kekahi la mai, i ka manawa ana i hoi aku ai i ke aupuni , o ka Moiwahine Pari-Ranou malalo o ka lionua, hoiko aku la 1 oia i kp wahine kupua i ke noi hou a ka moi o ka waiho ana mai imua'ona, he noi ana i ike ilio ai, wahi ana, i ka oi loa aku o ka paakiki o ka loaa a he oi aku 110 hoi ka paakiki mamua o na'poi mua elua. "Aole au i manao he walii kekahi maluna o ka ili honua 1 ik<?ia kekahi kanaka peke o keia ano a kuu makuakane hoimihaia o ke noi ana mai nei. Me ke kanalua ole au e 01010 ao, lle makemake niaoli 110 ko kuu makuakane e hoao mai ia'u ina e hiki ana paha ia'u ke huli aku ia ano kanaka a aole paha. | "Ina he kanaka i'o kekahi oia ano e ola mai nei maluna o ka ilihonua, alailaAme he mea la o kona manao ];aha i ka'u , noonoo iho lle hana paha ia ana i hoolala ai i moa no'u e make ai. 1 "No ka mea, pehea oia i manao ai e hiki ana ia'u ko hopu ia ano kanaka peke a paa. oiai ua lako ia kanaka me ka pauku 1 hao nui elike me .kana i kaniailio mai # nei? I "Heaha ana la ka'u mea eha e hoohana aku ai 0 liiki ai ke koi ,aku i kela wahi kanaka ukulii i moa nona 0 haawi pio mai ai? Alaila, ina he hana kekahi e hooneleia mai ai i ka , hanohano maniuli o keia mea kamahao loa, o ka'u noi ia oe ! e hoakaka mai oe ia'u 110 i'a mau mea. v "Mai >hoohikilele i kou 11001100, e kuu alii 110 kona mea | liilii loa," i pane mai ai ka wahine kupua, "ua loaa hoi ia oe ka waiola mamuli o kou mauna ana i kou ola a aole hoi oe i pilikia i na liona, a ua lawe 'aku oe ia wai a haawi i ko makuakane; no ka huli ana aku i ke kanakji peke a ko makuakane i noi hou niai la, aolie pilikia, e loaa aku aua ia elike I me kona mal:emake. "He kaikunane ko'u o Saibara ka inoa/oia ke afro o ,ke kanaka i makemakeia; o ko'u muli iho ia, eia nao. aohe like o kona ano me ko'u, oia ke leanaka. peke loa o ko makou hanauna, hookahi no makou niakuakane, a o ua walii kaikunane la o'u he kanaka huhu ino oia t aqhe lii.ki ko na kona liuhu ina oia e hoonaukiukiia, aia 110 ka pau o kona huhu a he niake 1 110 kona enemi." ' "Ea, he keu aku la ha ka kela a kalii kanaka j>eke huhn. A pehea, aole oia e na la ina na .ka wahiue e hoomalimali aku iaia? i ninau aku ai ke keikialii. f ! "Ae, he wahi kanaka huhu ino kela; 110 ka na o kona inaj ina i ka wahine, aole au i.ike. Eia ka'u mea i ike maopopo nona, oia lioi, he makaukau mau oia e haawi niai i kana kokua ia'u i ka wa a'u e noi aku ai iaia. "No kela wahi.kanaka ua hanaia oia a kulike loa me ka ka moi kanaka i makemake mai la, aohe ana mea eha e ae e lawe pu ai me ia 0 ke kuahao wale jip no;ia ke kaumaha elim.i haneri paona, a ke lilo ia kuahao mai iaia aku aole oia e holo iki ana ma leekahi wahi mai kana wahi aku e noho ai. a oia ke kumu o kona mahaloia ana e na kanaka. "E kauoha aku ana au iaia e hele mai ianei, aia ahiki mai ia ea, nau ia e hooholo nou iho, he oiaio pahā ka'u mau mea e kamailio aku nei ia oe a aole paha. "Aka maluna ae o na mea apau e hoolohe mai oe i keia, e hoomakaukau oe nou iho o hoopuiwaia kou nopnoo i kou wia e ike aku i' kekahi kanaka kino hooj)ahaoliao loa elike me ia i kona manawa e hoea mai ai " (Aole i v >a| *)